H ΑΘΗΝΑ ΘΥΜΑΤΑΙ ΚΑΙ ΜΙΛΑΕΙ: ‘ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΥΨΕΛΗ ΕΒΛΕΠΑ ΤΗΝ ΘΑΛΑΣΣΑ, ΤΩΡΑ ΤΟ ΚΑΖΑΝΑΚΙ ΤΟΥ ΑΠΕΝΑΝΤΙ’

«Κοιμόμασταν στη βεράντα. Είχαμε κάτι ντιβανάκια, τα βγάζαμε. Τρώγαμε πάντα έξω, σου λέω ήτανε το κάτι άλλο η Κυψέλη τότε. Εν ριπή οφθαλμού χτίστηκε όλη. Εγώ, όταν έπλενα τα πιάτα στην κουζίνα, έβλεπα τη θάλασσα. Και τώρα βλέπεις το καζανάκι του κυρίου απέναντι».

Θραύσματα ιστορίας. Αφηγήσεις απλών ανθρώπων που έζησαν την εποχή τους και έχουν τις μνήμες από μυρωδιές, εικόνες, μουσικές, γεύσεις. Μικρές ψηφίδες ενός παρελθόντος που μοιάζει να κινδυνεύει από την λήθη, παρότι δεν είναι τόσο μακρινό. Γεγονότα από τον εμφύλιο ή την κατοχή, γειτονιές που άλλαξαν όψη, συνήθειες, καταστάσεις. Ολα αυτά στο επίκεντρο ενός από τα πιο ενδιαφέροντα πρότζεκτ που έχουν γίνει τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα: εθελοντές που περνούν από μια διαδικασία ταχύρρυθμης εκπαίδευσης, συγκροτούν ομάδες σε διάφορες πόλεις ή περιοχές και συλλέγουν ζωντανές μαρτυρίες από την “πηγή”, δηλαδή μεγαλύτερης ηλικίας άτομα που θέλουν να κρατήσουν ζωντανές τις θύμησες. Μια δράση γέννημα – θρέμμα της κρίσης, που μας κάνει να στρεφόμαστε στον εαυτό μας αλλά και την πορεία της χώρας, στην προσπάθεια να κατανοήσουμε και να θέσουμε νέες βάσεις.

Μια πρώτη γεύση της εξαιρετικής δουλειάς που έχουν κάνει οι Ομάδες Προφορικής Ιστορίας που έχουν ξεπηδήσει από το 2009 στην Κρήτη, τις γειτονιές της Αθήνας, τον Βόλο κ.α. θα δούμε το ερχόμενο τριήμερο 12 – 14 Ιουνίου στην Στην “Γιορτή Προφορικής Ιστορίας: Η πόλη αφηγείται” στο Πνευματικό Κέντρο Δήμου Αθηναίων (Ακαδημίας 50 & Σόλωνος) συμμετέχουν δέκα ομάδες, οι οποίες τα τελευταία χρόνια έχουν συγκεντρώσει πάνω από 100 ιστορίες. Αποσπάσματα των αφηγήσεων αυτών, οι οποίες έχουν γίνει με τρόπο επιστημονικό και έχουν μαγνητοσκοπηθεί και ύστερα ανασυντεθεί σε νέες θεματικές που αφορούν την προσφυγιά και τη μετανάστευση, την εκπαίδευση, την ψυχαγωγία και τη διασκέδαση, τα «πολιτικά» (δικτατορία Μεταξά, Πόλεμος, Κατοχή, Αντίσταση, Χούντα, Πολυτεχνείο) αλλά και για τη σημερινή κρίση.

Μιλήσαμε με ένα από τα δραστήρια μέλη της κοινότητας, τον Αλέξανδρο Παπαχριστόπουλο, που συμμετέχει εδώ και κάμποσο καιρό : “Είναι πολύ συγκινητικό να βλέπει κανείς πως μπορεί να γίνει ερασιτέχνης, εθελοντής ιστορικός. Ολοι όσοι συμμετέχουμε το κάνουμε από αγάπη και μεράκι. Ανάμεσα στα μέλη υπάρχουν άτομα από 25 χρονών μέχρι και 65, που ενδιαφέρονται να μάθουν και να διασώσουν την μνήμη. Είναι μια πολύ ωραία εμπειρία, κάτι απόλυτα ανεξάρτητο από φορείς και εντελώς συλλογικό. Τα νέα μέλη έρχονται επειδή αυτό που κάνουμε έχει απλωθεί από στόμα σε στόμα και όλο και περισσότεροι δείχνουν ενδιαφέρον σε διάφορα μέρη ανά την Ελλάδα”.

Σύμφωνα με τον κ. Παπαχριστοπουλο, η κινητήριος δύναμη και ο στηλοβάτης της απόπειρας αυτής είναι η ιστορικός Τασούλα Βερβενιώτη που είναι στην ομάδα της Κυψέλης και μάλιστα τα μέλη συναντιούνται στο σπίτι της κάθε μήνα, για να συντονιστούν και να μιλήσουν. “Από την δική μου συμμετοχή στην διαδικασία αυτή πρέπει να σας πω ότι αισθάνεσαι μια διαδοχή συναισθημάτων όταν μιλάς με κάποιον και εκείνος με την σειρά του ξεδιπλώνει την ζωή του. Ολες οι συνεντεύξεις γίνονται με τρόπο επιστημονικό και καταγράφονται έτσι ώστε να μπορέσουν μια ημέρα να αποτελέσουν μέρος ενός προφορικού αρχείου που θα είναι προσβάσιμο και σε μελετητές. Οπως αναφέρουμε και στις ιστοσελίδες μας: Οι ΟΠΙ σχηματίστηκαν «από τα κάτω», αφού κανένας θεσμοθετημένος ή μη φορέας δεν συνέβαλε στη δημιουργία τους. Την κατέστησαν εφικτή από τη μια το υψηλό επίπεδο εκπαίδευσης μεγάλης μερίδας του πληθυσμού και από την άλλη η ψηφιακή τεχνολογία που διευκολύνει την καταγραφή, διάδοση και διατήρηση της μνήμης.” λέει ο κ. Παπαχριστόπουλος.
Στη Γιορτή Προφορικής Ιστορίας συμμετέχουν συνολικά δέκα Ομάδες Προφορικής Ιστορίας (ΟΠΙ).

Το μεσημέρι του Σαββάτου θα υπάρξει ένα θεατρικό δρώμενο, το απόγευμα τα παιδια θα «διδαχτούν» παλιά παιγνίδια με τη βοήθεια ειδικευμένων παιδαγωγών -και των αφηγητών μας- και το βραδάκι θα φάμε όλοι μαζί τα φαγητά που έφτιαξαν τα μέλη των ΟΠΙ, ακούγοντας μουσική.

Την Κυριακή (11:00 – 16:00) οι ΟΠΙ που σχηματίστηκαν μετά το Φθινόπωρο του 2014 στη Ν. Ιωνία (ΟΠΙΝΙ), στο Χαλάνδρι (ΟΠΙΔΗΧ), στο Γαλάτσι (ΟΠΙΓΑ) και η Ερευνητική Ομάδα για τη Μεταπολίτευση (ΕΟΜ-ΟΠΙ) του Πολιτικού της Νομικής καθώς και η ΟΠΙ Ικαρίας, θα αυτοπαρουσιαστούν και μαζί με τις παλιότερες θα μιλήσουν γι αυτό το ‘ιστορικό’ κίνημα που εμφανίστηκε εν μέσω κρίσης.
Οι ΟΠΙ είναι γέννημα της παρούσας συγκυρίας, της κρίσης, που οδήγησε στο βίαιο μετασχηματισμό της κοινωνίας. Τα «μέτρα λιτότητας» έπληξαν την καθημερινότητα μεγάλων κοινωνικών ομάδων που είδαν τα πλαίσια μέσα στα οποία κινούνταν μέχρι τότε να κλονίζονται ή και να καταρρέουν και με τη σειρά τους οδήγησαν σε αλλαγή ταυτοτήτων. Συνεπώς το να μιλούν οι άνθρωποι για τα νέα ή τα παλαιότερα τους βιώματα είναι μια διαδικασία ιαματική αλλά και απολύτως απαραίτητη, καθώς οι ιστορικοί του μέλλοντος που θα σκύψουν στην εποχή μας, θα έχουν ένα ακόμα εργαλείο στα χέρια τους: τις προφορικές αφηγήσεις που έχουν γίνει με πλαίσιο και διαδικασία επιστημονική. Η προσπάθεια συνεχίζεται και τα παλαιότερα μέλη υποδέχονται τα νέα με ενθουσιασμό.

-1η Γιορτή Προφορικής Ιστορίας. Η πόλη αφηγείται. Παρασκευή 12 Ιουνίου έως Κυριακή 14 Ιουνίου στο Πνευματικό Κέντρο Δήμου Αθηναίων (Ακαδημίας 50 & Σόλωνος).

Διαβάστε το αναλυτικό πρόγραμμα της εκδήλωσης