Η ΑΠΩΛΕΙΑ ΒΑΡΟΥΣ ΔΕΝ ΦΕΡΝΕΙ ΤΗΝ ΕΥΤΥΧΙΑ-ΤΗ ΦΕΡΝΟΥΝ ΚΑΠΟΙΑ ΤΡΟΦΙΜΑ

Ενώ πλησιάζει απειλητικά ο Σεπτέμβριος (παγκόσμιος μήνας ‘αρχίζω δίαιτα και γυμναστήριο‘, όπως μπαίνει η νέα σεζόν και η νέα σχολική χρονιά -με αυτές τις αποφάσεις να μην κρατούν συνήθως για διάστημα μεγαλύτερο του μήνα), είχα μια συζήτηση με μια νέα γυναίκα, η οποία πριν έξι μήνες απέκτησε το τρίτο της παιδί.

Είναι ανάγκη να σου πω ότι ο διάλογος μας έγινε σε γυμναστήριο, όπου έρχεται καθημερινά η Κ. για να κάνει το πιο απαιτητικό πρόγραμμα (cross). Λέει πως θέλει να χάσει τα κιλά που της έμειναν από την εγκυμοσύνη.

Αν με ρωτάς, δεν τα είδα αυτά τα κιλά. Επειδή όμως, το σώμα είναι δικό της, ως όφειλα σεβάστηκα αυτό που μόλις είχα ακούσει.

Μιλούσαμε που λες, για το Instagram και το πόσο ‘πειράζει’ τα νέα μυαλά η ‘βροχή’ με ‘τέλεια πρόσωπα’, ‘τέλεια σώματα’ και ό,τι άλλο ‘τέλειο’ έχει να επιδείξει ένας άνθρωπος στο ‘κοινό’ του -για λόγο που αδυνατώ να κατανοήσω, αν δεν του δίνει χρήματα.

Τα εισαγωγικά στο ‘τέλειο’ τα χρησιμοποίησα, καθώς είναι αποδεδειγμένο ότι ως επί το πλείστον αυτές τις τελειότητες αποδίδονται σε πάρτι φίλτρων.

Εν πάση περιπτώσει, η Κ. μου είπε πως μολονότι δεν είναι 20αρα, επηρεάζεται από αυτά που βλέπει στην οθόνη της. Και πως ασυναίσθητα σκέφτεται ‘γιατί να μην είμαι έτσι κι εγώ;’, παρ’ ότι ξέρει πως δεν είναι αυτή η πραγματικότητα.

Δεν προσγειώθηκα χθες από τη Σελήνη για να μην καταλαβαίνω το ‘γιατί’. Έχω όμως, ένα θέμα με τη διαχείριση της πληροφορίας. Έτσι, εξακολουθώ να πιστεύω πως στο τέλος της ημέρας, ο καθένας έχει δικαίωμα να είναι όπως γουστάρει -και να αισθάνεται υπέροχα για αυτό.

Όπως πιστεύω και ότι συμφωνείς πως το κατ’ αρχάς ζητούμενο είναι η προστασία της υγείας μας. Μπροστά σε αυτήν, όλα τα άλλα είναι δευτερεύοντα. Ή δεν είναι;

Η πλύση εγκεφάλου διαδοχικών γενιών

Πες, πες, ολόκληρες γενιές μεγάλωσαν έχοντας ‘καταχωρημένο’ στο τερματικό τους πως όταν κάποιος είναι αδύνατος, έχει ωραίο σώμα. Και είναι υγιής. Αν ήμασταν σε τηλεπαιχνίδι, θα είχε ακουστεί δυο φορές αυτό.

Όπως επισημαίνουν (σε όλα τα ύφη και τους τόνους) πια επαγγελματίες, ουδείς είναι σε θέση να καταλάβει από το μέγεθος ενός ανθρώπου, την κατάσταση της υγείας του αν δεν δει τα ιατρικά αρχεία και τις τελευταίες εξετάσεις.

Μελέτες έχουν δείξει πως

• Άτομα με μικρότερα σώματα μπορούν να αναπτύξουν καρδιακές παθήσεις ή διαβήτη και άλλα με μεγαλύτερα σώματα ενδέχεται να είναι απολύτως μεταβολικά υγιείς.
• Άτομα με υψηλότερο βάρος εμφανίζουν περισσότερες περιπτώσεις καρδιακής νόσου, αλλά οι επαγγελματίες δεν μπορούν να πουν με βεβαιότητα πως το βάρος ήταν αυτό που την προκάλεσε

Η πρόσφατη θεώρηση για τη σημασία του Δείκτη Μάζας Σώματος (το βάρος του σώματος διαιρούμενο με το τετράγωνο του ύψους)) τίθεται εν αμφιβολία, καθώς οι μελέτες που υποδεικνύουν τρομερά αποτελέσματα για την υγεία των ατόμων με υψηλότερο σωματικό λίπος, μπορούν μόνο να υποδεικνύουν συσχέτιση, όχι αιτιότητα.

Tι εννοούμε όταν λέμε ‘υγεία’

Με όσα περνάμε τα τελευταία χρόνια, το λες και μονόδρομο να κάνει ο καθένας ό,τι μπορεί για να προφυλάξει την υγεία του. Το θέμα είναι τι θέτουμε ως προτεραιότητα, καθώς η υγεία είναι ένα θέμα που αποτελείται από πολλούς παράγοντες. Ένας είναι να μην έχουμε ασθένειες. Άλλος να έχουμε καλή ψυχική υγεία. Τρίτος να έχουμε φίλους, να μιλάμε. Τέταρτος ο επαρκής ύπνος. Πέμπτος η διαχείριση του άγχους και ούτω καθ’ εξής.

Δηλαδή, αν περιορίσουμε τις θερμίδες ή στερηθούμε τροφές στο βαθμό που επηρεάζει αρνητικά τη ψυχική μας υγεία ή δεν μπορούμε να περάσουμε καλά παρέα με φίλους ή να κοιμηθούμε ή να χαλαρώσουμε, μάλλον δεν είναι κάτι που μας κάνει γενικά καλό.

Αν χάσουμε κιλά, χωρίς να τρεφόμαστε σωστά -γιατί ας πούμε, βιαζόμαστε- πάλι δεν κάνουμε καλό στη γενικότερη υγεία μας. Άσε που το αποτέλεσμα δεν θα κρατήσει για καιρό -γιατί ό,τι χάνεται γρήγορα, επιστρέφει γρήγορα.

Έρευνα που δημοσιεύτηκε το 2018 ενημέρωσε ότι οι αυστηρές δίαιτες, με μόνο σκοπό την απώλεια βάρους, έχουν ως αποτέλεσμα το 80% όσων τις κάνουν, να ξαναπαίρνουν τα κιλά.

Όπως τα χρήματα δεν φέρνουν την ευτυχία, έτσι δεν φέρνει την ευτυχία η απώλεια βάρους, από μόνη της. Σίγουρα δεν φέρνει και την υγεία, όπως επίσης δεδομένα είναι ο πιο εύκολος τρόπος που έχουμε να προσπαθήσουμε να ελέγξουμε κάτι -όταν ό,τι συμβαίνει γύρω μας είναι μια τρέλα.

Πού να επικεντρώσει -αν όχι στην απώλεια βάρους

Το σώμα μας συνηθίζει να μας λέει τι έχει ανάγκη -ανάλογα με το πώς μας κάνει να νιώθουμε όταν παρατραβάμε μια συμπεριφορά. Όταν δηλαδή, καταναλώνουμε πολύ αλκοόλ, αποφεύγουμε την όποια δραστηριότητα, δεν κοιμόμαστε καλά κλπ.

Αν ‘ακούσουμε’ αυτήν τη φωνή, όλα θα είναι καλύτερα και εμείς πιο υγιείς. Αν πονούν τα γόνατα ή η μέση ή έχουμε ενοχλήσεις που δεν είχαμε παλαιότερα, μπορούμε να συμβουλευτούμε έναν επαγγελματία για να μας πει εκείνος τι είναι χρήσιμο να κάνουμε. Αφού πρώτα κάνουμε ένα τσεκ απ -ή ό,τι άλλο μας πει ο επαγγελματίας που θα τον βοηθήσει να καταλάβει τι πραγματικά έχουμε ανάγκη.

Όσα αφορούν τις δίαιτες πήγαν πολύ λάθος από την αρχή

Η πρώτη καταγραφή που ενημερώνει για την ύπαρξη δίαιτας, ανήκει στο μακρινό 1066, όταν ο Γουλιέλμος Α’ της Αγγλίας (γνωστός ως Γουλιέλμος ο Κατακτητής) δεν μπορούσε να ανέβει στο άλογο του, γιατί είχε πάρει κιλά.

Όπως αναφέρει το Skyterra “ακολούθησε υγρή δίαιτα”. Δηλαδή, σταμάτησε να καταναλώνει φαγητό και έπινε μόνο αλκοόλ.

Κάποια στιγμή επιχείρησε να ανέβει ξανά στο άλογο του. Η αιχμηρή άκρη της σέλας ‘πιάστηκε’ στο έντερο του και πέθανε από μόλυνση. Επειδή η δίαιτα δεν ήταν ιδιαίτερα επιτυχημένη, δεν χωρούσε στο φέρετρο.

Το πρώτο βιβλίο με θέμα τις δίαιτες εκδόθηκε στην Αναγέννηση (προφανώς στη Δύση), με στόχο να γίνουν οι άνθρωποι “πιο κοσμικοί, σέξι και χαλαροί”.

Τότε ήταν ‘ανήθικο’ να είναι κάποιος υπέρβαρος, αφού οι περισσότεροι πεινούσαν, λόγω έλλειψης φαγητού. Η πρώτη σύσταση ήταν “να τρώνε όλοι επαρκώς, γιατί περισσότεροι πεθαίνουν από λαιμαργία, από ό,τι από την πανούκλα ή από σπαθί”. Οι γυναίκες πέθαιναν από το ατελείωτο σφίξιμο του κορσέ -που προκαλούσε πληγές, μόλυνση και θάνατο.

Ο Ιταλός Λουίτζι Κορνάρο, συγγραφέας του πρώτου βιβλίου (1558) είχε κουραστεί να είναι υπέρβαρος και να μην έχει τον έλεγχο του εαυτού του “και να μην μπορεί να κάνει σεξ”. Υπέβαλε τον εαυτό του σε περιορισμένη ποσότητα φαγητού και ποτού.

Είδε αποτελέσματα και έβγαλε χρήματα από αυτά, με το “Η τέχνη του να μακροημερεύεις”.

Παρεμπιπτόντως, ο Κορνάρο πέθανε λίγο πριν συμπληρώσει τα 100 χρόνια ζωής. Προς το τέλος έτρωγε μόνο κρόκους αυγών. Έκτοτε κυκλοφόρησαν πολλά άλλα σχετικά βιβλία, με τον Τζάκομο Καστελβέτρο να εκδίδει το 1614 το πρώτο για τα οφέλη της μεσογειακής διατροφής.

Έως το 1820 και το βιβλίο του Λόρδου Βύρωνα (γνωστού ως του “πιο σέξι άνδρα του κόσμου”), οι συμβουλές αφορούσαν την υγεία και την μακροζωία. Ο Λόρδος Βύρωνας έκανε την στροφή στη χρήση της δίαιτας για να είναι οι άνθρωποι πιο επιθυμητοί.

Πρώτα λιμοκτονούσε, μετά έτρωγε πολύ και έπειτα προσπαθούσε να ιδρώσει κάτω από πολλά τα ρούχα. Δική του έμπνευση ήταν το ξύδι στο νερό “που ξεπλένει το λίπος”. Έτρωγε και πατάτες, βουτηγμένες στο ξύδι. Το αυτό έκαναν και πάρα πολλές γυναίκες -που τον έβλεπαν να συντηρείται. Κάποιες πέθαναν από την υπερβολική κατανάλωση ξυδιού.

Η “πιο τρελή” δίαιτα

Το concept του ‘επιθυμητού ανθρώπου’ συνεχίστηκε έως τον 20ο αιώνα και μια “εκ των πιο τρελών προτάσεων της ιστορίας” που αργότερα αποδείχθηκε βάσιμη. Επρόκειτο για το Fletcherism που κυρίευσε τις ΗΠΑ και την Αγγλία από το 1905 έως στα μέσα 1930.

Το 1903 οι ασφαλιστικές εταιρίες άρχισαν να λαμβάνουν υπ όψιν το βάρος των δυνητικών πελατών. Ο Οράσιος Φλέτσερ, έμπορος έργων τέχνης από το Σαν Φρανσίσκο, ήταν τόσο παχύς που ουδείς δεχόταν να τον ασφαλίσει. Αποφάσισε να κάνει κάτι για αυτό: έχασε 40 κιλά, μασώντας κάθε μπουκιά 32 φορές -ή μία φορά για κάθε δόντι του στόματος. Μετά έφτυνε ό,τι έμενε.

Αργότερα βελτίωσε τη μέθοδο του, ώστε να μασάει μέχρι το φαγητό να γίνει ‘νιανιά’ (υγρό). Ή τουλάχιστον 100 φορές. Δήλωνε υπερήφανος που δεν πήγαινε στην τουαλέτα (για το Νο2) περισσότερες από δυο φορές το μήνα και για το γεγονός ότι “αυτό που βγάζω, δεν μυρίζει”.

Το 2011 το Scientific American δημοσίευσε μελέτη που έδειχνε ότι οι άνθρωποι τρώνε 12% λιγότερο, όταν μασούσαν την τροφή τους πιο προσεκτικά. Οπότε το ‘χε ένα δίκιο ο Φλέτσερ.

Αργότερα μπήκαν στη μέση οι θερμίδες, ο καθημερινός μέσος όρος πρόσληψης, έπειτα έγινε ο πρώτος υπολογισμός μεταβολικού ρυθμού και η είδηση ότι οι θερμίδες ‘καίγονται’ σε διάφορες δραστηριότητες, με την πιο δραματική αλλαγή στην προσέγγιση της διατροφής να ανήκει σε μια γυναίκα.

Η γυναίκα που κατέστρεψε τις γυναίκες

Μετά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, την εποχή δηλαδή της κοινωνικής επανάστασης, του φεμινισμού και του κόσμου των νέων μουσικών, ρούχων και της ηθικής ευπρέπειας, τα μουσικά τρεντ (τζαζ αντί βαλς) έκαναν ‘υποχρεωτική’ την αντικατάσταση του κορσέ με τα κοντά (μέχρι τη γάμπα) φορέματα. Κυκλοφόρησαν αυτοκίνητα που έγιναν η φωλιά των ζευγαριών και έπρεπε να υπάρχει μια γενικότερη ευκολία, ως προς την ‘εξυπηρέτηση’.

Το 1918 η ιδιοκτήτρια επιχείρησης με καλλυντικά, Έλενα Ρούμπινσταϊν κυκλοφόρησε ένα βιβλίο με τίτλο “Η τέχνη της ομορφιάς”. Σε αυτό έγραφε πως “το λίπος είναι απωθητικό και η λεπτή αγορίστικη φιγούρα είναι πιο σέξι, από τη γυναικεία”.

Τότε έγινε sold out των πωλήσεων των ζυγαριών μπάνιου, των βιταμινών, τον μασάζ λίπους και όποιου άλλου προϊόντος υποσχόταν την εξαφάνιση του ‘εχθρού’. Τα περισσότερα ήταν ακίνδυνα. Κάποια όμως, αποδείχθηκαν δηλητήρια. Για παράδειγμα η δινιτροφαινόλη, που όντως επιτάχυνε τον μεταβολικό ρυθμό, αλλά πολλοί που τη δοκίμασαν πέθαναν ή τυφλώθηκαν.

Αργότερα απαγορεύτηκε ως ισχυρό καρκινογόνο.

Δεν άργησαν οι πρώτες προειδοποιήσεις για το πού μπορούσαν να οδηγήσουν οι ακρότητες στο κυνήγι της ‘επιθυμητής’ εικόνας. Τότε τις έλεγαν ‘θεραπείες δίαιτας‘ (προτάθηκε και το κάπνισμα) και κατηγορούσαν για φασισμό της γυναίκες που αντιτίθενταν. Κάποια στιγμή υποστηρίχτηκε το “τα ανδρογενή πρότυπα (βλ. γυναίκες που δεν φορούσαν μόνο φορέματα, δεν βάφονταν και δεν χτενίζονταν -όπως δεν έκαναν ό,τι άλλο δεν τους έλεγε η κοινωνία) ενθαρρύνουν την αύξηση των γκέι”.

Η Μεγάλη Ύφεση (Οκτώβριος του 1929) άλλαξε τη σχέση με των Αμερικανών με το φαγητό. Όλοι πεινούσαν και όποιος ασχολείτο μόνο με το τι θα φάει για να είναι όμορφος, θεωρούνταν ανήθικος -αφού πλήθος λιμοκτονούσε. Παραδόξως, η ζήτηση για δίαιτες, τσιγάρα και θεραπείες απώλειας βάρους δεν σημείωσαν πτώση.

Πάνω από 50 εκατομμύρια δολάρια ξοδεύονταν κάθε χρόνο σε καθαρτικά, τα οποία χρησιμοποιούνταν ως συστατικό για τη “μείωση του λίπους στους γοφούς”. Κυκλοφόρησε στην αγορά και το πρώτο διαιτητικό ποτό με το όνομα Squirt. Τότε το moto ήταν “οι χοντρές γυναίκες δεν φτάνουν ποτέ τις δυνατότητές τους και ο ύπνος είναι η μόνη τους απόλαυση”.

Την ίδια εποχή, άρχισε η τρέλα των ανδρών για τα μυώδη σώματα και σε ό,τι ακολούθησε έκτοτε υπήρχε μια δόση υπερβολής -και απαίτηση υποταγής. Μέχρι τις τελευταίες δεκαετίες και τις επιστημονικές μελέτες που επέστρεψαν στην αρχή των πάντων: το μέτρο σε ό,τι κάνουμε, ως τρόπο να προφυλάξουμε την υγεία μας.

Ερευνήθηκε και το αν υπάρχουν φαγητά που να φέρνουν την ευτυχία. Μάντεψε.

Κάποια φαγητά φέρνουν την ευτυχία

Τα τρόφιμα μπορούν να μας κάνουν χαρούμενος, αφού αλλάζουν τις ‘ρυθμίσεις’ του εγκεφάλου που ευθύνονται για τη διάθεση.

Όπως αναφέρει το How Stuff Works “ο εγκέφαλος χρησιμοποιεί νευροδιαβιβαστές ως σήματα επικοινωνίας για να επικοινωνήσει με το υπόλοιπο σώμα σας και ‘βγάλει’ τις εντολές του. Με αυτόν τον τρόπο διατηρούμε τη διάθεση μας σταθερή.

Για αυτήν είναι υπεύθυνοι δυο τύποι νευροδιαβιβαστών: οι ανασταλτικοί (ασκούν μια ηρεμιστική επίδραση στο μυαλό μας, εν μέρει εξουδετερώνοντας τις επιδράσεις των διεγερτικών νευροδιαβιβαστών -ένα παράδειγμα είναι η σεροτονίνη) και οι διεγερτικοί (διεγείρουν το σώμα και το μυαλό μας -ένα παράδειγμα είναι η νορεπινεφρίνη)”.

Η ισορροπία των νευροδιαβιβαστών μας δίνει την καλύτερη διάθεση. Ενδεχόμενες φθορές οδηγούν σε δυστυχία.

Οι χημικές ουσίες που επηρεάζουν τη διάθεση δημιουργούνται από ενώσεις που βρίσκονται στα τρόφιμα. Ορισμένα βοηθούν περισσότερο στην παραγωγή νευροδιαβιβαστών από κάποια άλλα. Για αυτό λέγονται φαγητά της χαράς.

Συνήθως η σεροτονίνη είναι ο νευροδιαβιβαστής που συνδέεται περισσότερο με την ευτυχία -ρυθμίζει τον ύπνο και τον πόνο, ενώ εξουδετερώνει διεγερτικούς νευροδιαβιβαστές. Τροφές που βοηθούν στην παραγωγή της είναι:

1. το σπανάκι
2. η γαλοπούλα και
3. οι μπανάνες

Ένας άλλος σημαντικός νευροδιαβιβαστής που βοηθά στη ρύθμιση και τη σταθεροποίηση της διάθεσης είναι το γάμμα αμινοβουτυρικό οξύ (GABA), γνωστό ως Valium της φύσης -λόγω των ηρεμιστικών του επιδράσεων στο σώμα.

Το GABA παράγεται κατά τη διάρκεια της φυσιολογικής διαδικασίας με την οποία τα θρεπτικά συστατικά μετατρέπονται σε ενέργεια για κυτταρική χρήση.

Τα τρόφιμα δεν περιέχουν GABA. Κάποια έχουν το δομικό στοιχείο του νευροδιαβιβαστή, ένα αμινοξύ που ονομάζεται l-γλουταμίνη. Είναι

• το χοιρινό κρέας,
• το βοδινό κρέας
• το σουσάμι και
• οι ηλιόσποροι

Πέραν των φαγητών της χαράς, υπάρχει και η εξόχως δημοφιλής κατηγορία των comfort foods.

Ενώ οι τροφές που παράγουν σωματική ευτυχία επηρεάζουν τη φυσιολογία μας, τα comfort foods προσφέρουν ευτυχία, σε ψυχολογικό επίπεδο. Διάκριση που λίγο σε ενδιαφέρει όταν δεν είσαι καλά και θες να νιώσεις καλύτερα. Μελέτες έχουν ανακαλύψει πως

α) το τι βάζει ο καθένας σε αυτήν την κατηγορία τροφίμων, έχει να κάνει με το παρελθόν του -και τις ευχάριστες στιγμές που έχουμε ζήσει και συνοδεύονται με ένα τρόφιμο και

β) η λίστα είναι διαφορετική μεταξύ ανδρών και γυναικών. Οι άνδρες χρησιμοποιούν τα comfort foods ως ανταμοιβή και οι γυναίκες ως ένοχη απόλαυση.

Μελέτη που δημοσιεύτηκε τον περασμένο Ιούνιο ανακάλυψε πως η διατροφή υψηλής περιεκτικότητας σε χρωματισμένα καροτενοειδή μπορεί να βοηθήσει στη θωράκιση του οργανισμού έναντι της ασθένειας. Είναι τα φρούτα και τα λαχανικά με έντονα χρώματα και είναι απαραίτητα για τον έλεγχο της οπτικής και της γνωστικής φθοράς. Πιο συγκεκριμένα είναι

• οι πιπεριές
• τα καρότα
• το κέιλ
• τα πορτοκάλια
• το σπανάκι
• οι τομάτες
• τα καρπούζια
• η γλυκοπατάτα

Από το 2007 οι επιστήμονες έχουν ανακαλύψει (και διαδώσει) ότι η έλλειψη ορισμένων τροφών (ή τουλάχιστον κάποιων βασικών συστατικών τους) μπορεί πραγματικά να μας κάνει να αισθανθούμε στενοχωρημένοι. Για την ακρίβεια, κατάθλιψη. Ακόμα δεν έχει ανακαλυφθεί η άμεση αιτιώδης σύνδεση μεταξύ της ανεπάρκειας δοκοσαεξανοϊκού οξέως (DHA) και της κατάθλιψης.

Το δοκοσαεξανοϊκό οξύ είναι ένα λιπαρό οξύ ή καλύτερα το πιο άφθονο λίπος που υπάρχει στον εγκέφαλο. Είναι δηλαδή, ουσιαστικό στοιχείο για τη δομή του εγκεφάλου. Δυο κύριες πηγές που μας βοηθούν να το ενισχύσουμε είναι τα ψάρια και τα οστρακοειδή.

Συμπέρασμα; Αγαπήστε τον εαυτό σας και δώστε του πράγματα που έχει ανάγκη, για να λειτουργεί καλά.