Η ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ ΠΕΤΑΞΕ ΜΗΤΕΡΕΣ ΜΕ ΑΝΗΛΙΚΑ ΠΑΙΔΙΑ ΣΤΟΥΣ ΔΡΟΜΟΥΣ

Ολοκληρώνεται στο τέλος του 2022 το πρόγραμμα φιλοξενίας αιτούντων άσυλο σε διαμερίσματα ESTIA, και παρά τις όποιες διαβεβαιώσεις του αρμοδίου υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου για σταδιακή μετεγκατάσταση των ωφελούμενων σε δομές φιλοξενίας σε όλη την Ελλάδα, αυτή τη στιγμή ολόκληρες οικογένειες με τα ανήλικα παιδιά τους, έχουν βρεθεί ξανά σε καθεστώς αστεγίας. Την ώρα βεβαίως, που οι συνθήκες στα camp επιδεινώνονται εκ νέου, όπως θα διαβάσετε παρακάτω.

Επισήμως, σύμφωνα με τα στοιχεία του υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου στις 31 Οκτωβρίου 2022 διέμεναν σε διαμερίσματα του ESTIA 4.305 άτομα, αιτούντες/αιτούσες διεθνούς προστασίας και οι οικογένειες τους. Η θέση του υπουργείου είναι πως το πρόγραμμα δεν θα συνεχιστεί ώστε να υπάρξει “περαιτέρω αποσυμφόρηση των αστικών κέντρων”. Κάπου εδώ, φαίνεται πως εδώ υπάρχει ένας διπλός αμοραλισμός. Αφενός εξαναγκάζονται άνθρωποι που είχαν ενταχθεί σε μια κανονικότητα να επιστρέψουν σε συνθήκες εγκλεισμού και σε χώρους που είναι ήδη προβληματικοί, αφετέρου εκ του αποτελέσματος φαίνεται πως δυστυχώς, δεν υπήρξαν οι δέουσες προβλέψεις για την ομαλή ολοκλήρωση της μετάβασης.

Σύμφωνα με το υπουργείο Μεταναστευτικής Πολιτικής, το γεγονός ότι ο αριθμός αιτούντων άσυλο “έχει μειωθεί”, δεν μπορεί να “δικαιολογήσει” τα ευρωπαϊκά κονδύλια που προβλέπονται για το εν λόγω πρόγραμμα. Μάλιστα, σε πρόσφατες δηλώσεις του στο ΑΜΠΕ, ο γενικός γραμματέας υποδοχής αιτούντων άσυλο του υπουργείου, Μάνος Λογοθέτης, έλεγε αρκετά κυνικά πως υπάρχει σύστημα υποδοχής “δύο ταχυτήτων, όπου ο μισός πληθυσμός μένει σε διαμερίσματα και ο μισός σε δομές, και αυτό δεν είναι δίκαιο, πρέπει να λαμβάνουν όλοι το ίδιο επίπεδο υπηρεσιών”. Κοινώς, να επιστρέψουν όλοι σε δομές, κόντρα στη λογική της ενσωμάτωσης.

Επιπρόσθετα, το υπουργείο εκτιμά πως η πλειοψηφία όσων διαμένουν στα διαμερίσματα είναι πλέον αναγνωρισμένοι πρόσφυγες οι οποίοι δεν είναι επιλέξιμοι, και η στέγασή τους θα πρέπει να διευθετηθεί μέσα από το ενταξιακό πρόγραμμα Helios (σημειώνεται πως για τις δυσκολίες υλοποίησης του προγράμματος Helios είχε τοποθετηθεί προσφάτως και ο Guardian σε ένα άρθρο που προκάλεσε κυβερνητικές αντιδράσεις).

Το υπουργείο έσπευσε πάντως να διαβεβαιώσει πως “κοντά στις δομές υπάρχει πρόβλεψη για τμήματα υποδοχής μαθητών”, ώστε να μη μείνουν εκτός εκπαίδευσης. Κόντρα όμως στα παραπάνω, αυτή τη στιγμή υπάρχουν άνθρωποι που βρέθηκαν εν μέσω χειμώνα, στους δρόμους, είτε γιατί πλέον δεν είναι αιτούντες άσυλο, είτε επειδή δεν επιθυμούσαν να επιστρέψουν σε συνθήκες camp ως ευάλωτες οικογένειες.

Πολιτική απόφαση

Όπως λέει στο The Magazine ο δημοτικός σύμβουλος με την παράταξη “Ανταρσία στις γειτονιές της Αθήνας”, Πέτρος Κωνσταντίνου, εδώ και δύο με τρεις εβδομάδες υπάρχουν προσφύγισσες μαζί με τα παιδιά τους, ηλικίας από τριών μηνών έως έξι ετών, που πετάχτηκαν κυριολεκτικά στον δρόμο. Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά, σε περίπτωση στο Γαλάτσι, οι αρχές προχώρησαν σε διακοπή νερού και ρεύματος σε οικογένεια ούτως ώστε να εκδιωχθεί. Ο κ. Κωνστανίνου σημειώνει πως υπάρχουν γυναίκες που για εύλογους λόγους δεν επιθυμούν να επιστρέψουν στα camp, μαζί με τα παιδιά τους, με πολλές να αναγκάζονται τελικά να μείνουν εκτός εστίας.

Ο ίδιος αναφέρει πως τον τελευταίο καιρό παρατηρείται μια “τεράστια στροφή” στην πολιτική της κυβέρνησης προς άκρα δεξιά πορεία, την ώρα που επιχειρείται “ταυτόχρονη επιχείρηση – σκούπα που συλλαμβάνει κόσμο χωρίς χαρτιά και έχει γεμίσει η Αμυγδαλέζα”. Τονίζει δε, πως ο στόχος είναι να υπάρξει μια “Αθήνα χωρίς πρόσφυγες και μετανάστες”, ειδικά μετά το κλείσιμο της δομής του Ελαιώνα.

Σε συνέχεια της καμπάνιας ενάντια στις εξώσεις των προσφύγων από το πρόγραμμα ESTIA, προσφύγισσες από την πολυκατοικία της Αχαρνών 123 από όπου και εκδιώχνονται, πραγματοποίησαν παρέμβαση στο συνέδριο της ΑΔΕΔΥ με τη στήριξη της ΚΕΕΡΦΑ την Τετάρτη (7/12).

Σε κείμενο που συνυπογράφουν δηλώνουν: “Η κυβέρνηση θέλει να μας διώξει από τα σπίτια μας. Εδώ μένουμε, εδώ δουλεύουμε, εδώ πάνε σχολείο τα παιδιά μας. Εδώ έχουμε νοσοκομεία και πρόνοια. Στο καμπ δεν θα έχουμε τίποτα απ’ αυτά. Απαιτούμε ο δήμος να εξασφαλίσει τη διαμονή μας στην πολυκατοικία και την ένταξη της στο πρόγραμμα κοινωνικής κατοικίας”.

Για πολιτικές σκοπιμότητες έκανε άλλωστε λόγο και το τμήμα Προσφυγικού και Μεταναστευτικής Πολιτικής του ΣΥΡΙΖΑ – ΠΣ μετά το κλείσιμο της δομής του Ελαιώνα και το τέλος των διαμερισμάτων φιλοξενίας, καταγγέλλοντας την κυβέρνηση ότι “βάζει τα συμφέροντα πάνω απ’ τους ανθρώπους”. Σημειώνει ότι οικογένειες και ευάλωτοι αναγκάζονται να μείνουν άστεγοι, ή να οδηγηθούν σε απομακρυσμένες δομές, που απομονώνονται ακόμη περισσότερο μέσω συστημάτων ελέγχου της εισόδου και εξόδου των προσφύγων.

“Η παραμονή επί πολλούς μήνες των συνανθρώπων μας σε αυτούς τους τόπους απομόνωσης, μακριά από τις πόλεις και τον τοπικό πληθυσμό, τους αποστερεί από βασικά δικαιώματα και τους δημιουργεί υπαρξιακά και ψυχικά προβλήματα. Ένταξη λοιπόν μέσα σε “ελεγχόμενες” δομές ή σε κλειστά κέντρα δε γίνετα”, επισημαίνει ο ΣΥΡΙΖΑ. Υπογραμμίζει ότι έτσι διαρρηγνύονται οι σχέσεις που έχουν δημιουργήσει οι πρόσφυγες με τη γειτονιά, με τον εργασιακό τους χώρο, με το σχολικό περιβάλλον των παιδιών ή με τις δομές υγείας που τους παρακολουθούν.

Συγκλονιστικές μαρτυρίες

Σε συνέχεια των παραπάνω, ο Παύλος Κοροβέσης, συνεργάτης του Πλησίον Street Work ο οποίος φιλοξένησε στο σπίτι του γυναίκες από το Κονγκό με τα παιδιά τους και τις περιέλθαψε μαζί με άλλους αλληλέγγυους, περιγράφει στο The Magazine το πώς τις εντόπισε.

Η μαρτυρία του “μιλάει” από μόνη της, υπερβαίνει κάθε κυβερνητική εξαγγελία – υπόσχεση, και την παραθέτουμε παρακάτω.

“Προχθές το βράδυ με πήρε τηλέφωνο ο φίλος και συνεργάτης από τον Πλησίον, Χρήστος Νάκης και μου είπε ότι ενημερώθηκε από κάποια φίλη γιατρό, τη κ. Μαρία Ντάσιου, για γυναίκες οι οποίες βρέθηκαν στο δρόμο αφού έκλεισαν χώροι φιλοξενίας, όπου διέμεναν με τα παιδιά τους και οι οποίες τώρα κοιμούνται στο δρόμο και στις πλατείες.

Αμέσως είπαμε να δράσουμε να ενδιαφερθούμε για τις γυναίκες αυτές, να τις αναζητήσουμε και με κάποιον τρόπο να τις φιλοξενήσουμε προσωρινά. Σε συνεννόηση με την κ. Μαρία Ντάσιου, βρήκαμε την πρώτη γυναίκα με το παιδάκι της, την Άνιους, η οποία είχε ένα μωρό τριών μηνών στην αγκαλιά της και καθόταν σε ένα πεζούλι στην πλατεία Αμερικής. Σκεφτήκαμε ότι μπορούμε να την φιλοξενήσουμε για λίγες μέρες σε κάποιο χώρο που έχουμε, οπότε την φέραμε στο σπίτι μας.

Πριν προλάβουμε καλά καλά να τακτοποιήσουμε την Άνιους, η Μαρία μου ξαναστέλνει μήνυμα και μου λέει για κάποια ακόμη μητέρα την Γιολάντα, η οποία βρίσκεται στο δρόμο με δύο παιδιά ένα τριών μηνών και ένα δεκατριών μηνών, η οποία βρισκόταν στην πλατεία Βικτωρίας.

Σκεφτήκαμε ότι υπάρχει ακόμα ένα δωμάτιο που θα μπορούσε να μείνει και η Γιολάντα με τα δύο της μωρά, οπότε ξαναφύγαμε και πήγαμε να την πάρουμε από την πλατεία Βικτωρίας. Ένα μωρό στο καρότσι, ένα μωρό στην αγκαλιά της και κανά δυό τσάντες με πράγματα, ήταν η εικόνα που αντικρίσαμε όταν την συναντήσαμε να περιμένει όρθια και με αγωνία στην πλατεία Βικτωρίας.

Από την διαδρομή προς το σπίτι κιόλας μας ανέφερε για κάποια φίλη της, την Εστέλα, που και αυτή ήταν στο δρόμο με ένα παιδί.

Αν και δεν υπήρχε τρίτο δωμάτιο είπαμε ότι κάπως θα βολευόταν μαζί με τις άλλες, οπότε πήγαμε και την πήραμε και αυτήν από την πλατεία Αμερικής.

Το ίδιο βράδυ μας ανέφερε η Εστέλα ότι και μία ακόμα μητέρα, η Νατάσα με ένα παιδάκι περιμένει στην πλατεία Αμερικής, χωρίς να έχει κάπου να διανυκτερεύσει, παρακαλώντας μας να την πάρουμε και αυτήν.

Όταν τελικά πήγαμε για να την πάρουμε, περίμενε και μία ακόμη μητέρα η Αντελίν, με ένα μωρό και η οποία μας παρακάλεσε να την πάρουμε και αυτήν.

Τελικά επειδή στο σπίτι θα γινόταν το αδιαχώρητο με τις μητέρες και τα παιδιά, τις πήγαμε σε ένα ξενοδοχείο στην Αχαρνών όπου τους πληρώσαμε διαμονή για τέσσερα βράδια.

Μόλις που είχαμε τακτοποιήσει τις δύο αυτές μητέρες στο ξενοδοχείο, μας στέλνει μήνυμα η Μαρία ότι κάποια άλλη μητέρα η Bobette, η οποία μάλιστα είναι και έγκυος, βρίσκεται στο δρόμο στην πλατεία Βικτωρίας με ένα μωρό, όπως και μία ακόμα η Γρέις, μητέρα με ένα μωρό στην πλατεία Αμερικής.

Η ώρα ήταν περασμένα μεσάνυχτα και αφού ψάξαμε για ξενοδοχείο τους βρήκαμε ένα κοντά στην περιοχή της Ομόνοιας σε ένα τρίκλινο δωμάτιο. Ευτυχώς μας είχε δώσει ο φούρνος “Απολλώνειο” αρκετά σάντουιτς, τυρόπιτες, ψωμί, τα οποία τους τα μοίρασα σε όλες τις οικογένειες. Μόλις είπαμε δόξα τω Θεώ τελειώσαμε, ένα ακόμη μήνυμα από την Μαρία την γιατρό, μας βάζει πάλι σε κίνηση.

Μία μητέρα, η Carine με τέσσερα παιδιά μας είπε βρίσκεται κάπου έξω στους δρόμους χωρίς να έχει να μείνει κάπου.

Μας έδωσε το τηλέφωνο της και με τα λίγα Γαλλικά που ξέρει μία εθελόντρια του Πλησίον, την εντοπίζουμε έξω από τον Άγιο Λουκά στην Πατησίων μαζί με τα τέσσερα παιδιά της να περιμένει μέσα στο κρύο. Την πήραμε με το αυτοκίνητο και την οδηγήσαμε στο ξενοδοχείο, όπου τις πληρώσαμε διαμονή για δύο βράδια”.

Η φιλοξενία αποτελεί ηθική και πολιτική πράξη

Από τη δική του μεριά, ο Χρήστος Νάκης, εμπνευστής του Πλησίον Street Work και συγγραφέας του βιβλίου “ΕΠΟΜΕΝΗ ΣΤΑΣΗ:ΑΓΑΠΗ” (εκδόσεις ΑΡΜΟΣ), λέει στο The Magazine:

“Προχθές το βράδυ δέχτηκα ένα τηλεφώνημα, όπου μου ξύπνησε μνήμες από το παρελθόν. Άσχημες εικόνες που δε θέλουμε να βλέπουμε στην ευρωπαϊκή και πολιτισμένη Ελλάδα. Μητέρες με μωρά να κοιμούνται σε πλατείες. Έχουμε μάθει με την εθελοντική μας παρέα πρώτα να ενεργούμε άμεσα στο πρόβλημα και μετά να προσπαθούμε να καταλάβουμε το πώς και το γιατί. Έτσι, τα αντανακλαστικά λειτούργησαν και βασικός συνεργάτης της ομάδας μας, ξεπέρασε δυσκολίες και προσπάθησε να δώσει προσωρινή λύση. Αυτό έγινε τελικά αρκετές φορές. Μανούλες με μωρά βρέθηκαν σε ασφαλή χώρο, προσωρινά τουλάχιστον. Έκανα κάποια τηλεφωνήματα, έμαθα ότι υπάρχει θέμα και εδώ αρχίζουν τα δύσκολα και τα ερωτήματα.

Θα ήθελες το παιδί σου και η γυναίκα σου να μένουν εγκλεισμένοι σε ένα camp; Γιατί έκλεισε το πρόγραμμα ΕΣΤΙΑ II; Πού είναι οι πνευματικοί άνθρωποι της χώρας; Πού είναι η Εκκλησία; Ποιες οι εναλλακτικές προτάσεις για φιλοξενία; Ποιος θα φωνάξει για μια μάνα με παιδιά που έχει νόμιμα χαρτιά να μένει στην Ελλάδα, αλλά πρέπει να διαμένει σε ένα απομακρυσμένο camp έξω από τον αστικό ιστό σαν τους λεπρούς στη Σπιναλόγκα;

Τι φοβόμαστε τόσο πολύ; Οι διαμένοντες πρόσφυγες συνολικά στην Επικράτεια ανέρχονται τον Οκτώβριο του 2022 στους 17.590. Ναι, καλά διαβάζετε. Ούτε 20.000 άνθρωποι. Η φιλοξενία αποτελεί ηθική και πολιτική πράξη, είναι πανανθρώπινο δικαίωμα και ενεργοποιείται μέσα στο πολιτισμικό γίγνεσθαι, όπως αναφέρεται στο Περί Φιλοξενίας από τον Ντεριντά. Ο «απόπτολις» Οιδίποδας μέσα από την ιερή μορφή κάθε μανούλας, που επιζητά το καλύτερο για τα μωρά της και αναγκάζεται η επιλέγει τελικά την αστεγία από το camp, κάτι που λέει πολλά για την ποιότητα της φιλοξενίας μας, του πολιτισμού μας και της ηθικής μας.

Χριστούγεννα, στολισμένη η πρωτεύουσα δεν ξέρω πόσο συμβατή είναι με το μήνυμα του Θεανθρώπου, που γεννάται και εορτάζεται. Μήνυμα που ΚΡΑΥΓΑΖΕΙ μέσα στον χρόνο, είναι η φάτνη ενός άστεγου Μεσσία που και αυτή έχει εξαφανιστεί μέσα στον κουρνιαχτό της μετανεωτερικής κοινωνίας μας. Γυμνός ήμουν και με ντύσατε, ξένος , πρόσφυγας και με φιλοξενήσατε. Λόγια απλά σταράτα με νόημα ξεκάθαρο. Δείχνουν το πρόσημο, τον προσανατολισμό του πολιτισμού, της παιδείας και της πνευματικής ανωτερότητας.

Και κάτι όμορφο μες στην ίδια ιστορία.

Χθες βράδυ ένα άγνωστο νεαρό νιόπαντρο κορίτσι επικοινώνησε μαζί μας στα social για να φιλοξενήσει και αυτή, μια μανούλα με τα παιδιά της, χωρίς να έχει άνεση και κάποιο μεγάλο σπίτι. Για να σηκώσει λίγο από το βάρος των ανθρώπων. Τυχαία ανακάλυψα τελικά τη σχέση της κοπέλας με γνωστό μου συγγραφέα. Από ψηλά, λοιπόν, ο πατέρας της θα καμαρώνει πως η αγάπη για την οποία αυτός έγραφε στο παρελθόν και προφανώς έσπερνε στην καρδιά του παιδιού του, θα έπιανε τόπο και θα κάρπιζε. Ας δώσουμε ως κοινωνία άλλη μια ευκαιρία στην Αγάπη. Καλά Χριστούγεννα!”.

Νέες συνθήκες πίεσης στα camp

Να υπογραμμιστεί εδώ, πως όπως αναφέραμε και παραπάνω, με το πρόσχημα της μείωσης των ροών η κυβέρνηση αποφασίζει τη λήξη προγραμμάτων που επιχορηγούνται από την ΕΕ, οδηγώντας ανθρώπους στα κέντρα φιλοξενίας, στα οποία όμως οι συνθήκες αναμένεται να επιδεινωθούν.

Αυτό διότι από τον Μάιο του 2022 έχουν ξεκινήσει και σε αυτά διαδικασίες μειώσεων προσωπικού.

Όπως έχει σημειώσει το ΚΚΕ σε πρόσφατη ερώτησή του προς το αρμόδιο υπουργείο, το πρόγραμμα HELIOS έχει παρουσιαστεί ως συνέχεια των προγραμμάτων φιλοξενίας των αιτούντων άσυλο, χαρακτηρίζεται ενταξιακό και αφορά σε δικαιούχους διεθνούς προστασίας (αναγνωρισμένους πρόσφυγες) και από τον Ιούλιο του 2022 και σε δικαιούχους προσωρινής προστασίας (Ουκρανούς).

Το πρόγραμμα υλοποιείται από τον Διεθνή Οργανισμό Μετανάστευσης (ΔΟΜ) σε συνεργασία με διεθνείς και ελληνικές ΜΚΟ ή άλλους φορείς, όπως Αναπτυξιακές Εταιρείες Δήμων. Για τη διάρκεια Ιούνιος 2019 – Δεκέμβριος 2021 χρηματοδοτήθηκε από τη Γενική Διεύθυνση Μετανάστευσης και Εσωτερικών Υποθέσεων (Directorate General Migration and Home Affairs of the European Commission), ενώ από την 1η Ιανουαρίου 2022 χρηματοδοτείται από το Υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου. Το πρόγραμμα φαίνεται να ολοκληρώνεται 31 Ιανουαρίου 2023, χωρίς οι εργαζόμενοι και οι πρόσφυγες να έχουν ενημερωθεί για την παράταση του.

Η ολοκλήρωση του προγράμματος και η έλλειψη οποιασδήποτε ενημέρωσης για την τυχόν παράτασή του προμηνύει μαζικές απολύσεις εργαζομένων στις διάφορες ΜΚΟ και στο ΔΟΜ, όπως έχει προειδοποιήσει το Κομμουνιστικό Κόμμα. Σημειώνεται εδώ πως ούτως ή άλλως οι συνθήκες εργασίας στον ΔΟΜ δεν είναι ιδανικές, καθώς βασίζονται σε μηνιαίες συμβάσεις εργασίας που ανανεώνονται συνεχώς.

Αναφέρεται δε, πως από τον Μάιο του 2022 ξεκίνησαν διαδικασίες μειώσεων προσωπικού στον ΔΟΜ, παρασύροντας και τις ΜΚΟ που συνεργάζεται. Όπως καταγράφει το ΚΚΕ, στις 15 Ιουλίου 2022, ζητήθηκε στους εργαζόμενους του ΔΟΜ να απαντήσουν με ένα email μέσα σε λίγες ώρες αν αποδέχονται να δουλέψουν σε καθεστώς μερικής απασχόλησης (80%) για τον μήνα Αύγουστο, με τη δικαιολογία ότι δεν έχει εξασφαλιστεί η συμφωνία για τη χρηματοδοτική επέκταση του προγράμματος με το Υπουργείο. Παρόμοια διαδικασία “περιορισμού κόστους” επέβαλε ο ΔΟΜ και στις ΜΚΟ που υλοποιούν το πρόγραμμα, με αποτέλεσμα να απολυθούν εργαζόμενοι.

Παράλληλα, πριν από λίγες ημέρες, ανακοινώθηκε από την ηγεσία του ΔΟΜ στην Ελλάδα ότι επίκειται μείωση έως και 60% του προσωπικού που εργάζεται στις Δομές Φιλοξενίας Προσφύγων στο πλαίσιο του προγράμματος “Εναρμόνιση Των Πρακτικών Προστασίας Στην Ελλάδα – Harmonizing Protection Practices In Greece (HARP)”.

Σημειώνεται ότι το πρόγραμμα ESTIA δημιουργήθηκε το 2015 από την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, με χρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και η διαχείρισή του παραδόθηκε στο υπουργείο Μετανάστευσης τον Σεπτέμβριο του 2020. Ήδη από τις αρχές του 2022 το υπουργείο είχε ανακοινώσει τη δραστική μείωση των θέσεων του προγράμματος σε 10.000 από 27.000 που διέθετε το 2021 με στόχο το πρόγραμμα να ολοκληρωθεί στο τέλος του 2022.

“Οι καταυλισμοί πρέπει να αποτελούν την εξαίρεση και μόνο ένα προσωρινό μέτρο”

Από τη δική της μεριά, η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες επισημαίνει πως θα πρέπει να διατηρηθούν διαμερίσματα εντός του αστικού ιστού ως ένας τύπος στέγασης αιτούντων άσυλο, ειδικά για τις πιο ευάλωτες περιπτώσεις.

Όπως αναφέρει στο The Magazine η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες στην Ελλάδα:

“Ενώ είναι εύλογο ο αριθμός των θέσεων υποδοχής σε μια χώρα να προσαρμόζεται στον πληθυσμό των αιτούντων άσυλο που φιλοξενεί, η Ύπατη Αρμοστεία θεωρεί ότι η στέγαση σε διαμερίσματα, ιδιαίτερα εάν υπάρχει ήδη ένα πρόγραμμα που λειτουργεί, θα πρέπει να διατηρείται ως ο προτιμητέος τύπος στέγασης όταν δεν επικρατούν συνθήκες έκτακτης ανάγκης. Οι καταυλισμοί πρέπει να αποτελούν την εξαίρεση και μόνο ένα προσωρινό μέτρο απόκρισης σε καταστάσεις αναγκαστικού εκτοπισμού, καθώς η εμπειρία του Οργανισμού μας παγκοσμίως έχει δείξει ότι οι καταυλισμοί μπορεί να έχουν σημαντικό αρνητικό αντίκτυπο μακροπρόθεσμα για όλους. Διαιωνίζουν το τραύμα του ξεριζωμού και δημιουργούν εμπόδια στην εξεύρεση λύσεων για τους πρόσφυγες, όποιες κι αν είναι αυτές. Από την άλλη μεριά, το να δίνεις τη δυνατότητα στους πρόσφυγες να μένουν μαζί με τις κοινότητες που τους φιλοξενούν, με όρους νομιμότητας και ειρηνικής συνύπαρξης, υποστηρίζει την ικανότητά τους να γίνουν αυτόνομοι, να πάρουν την ευθύνη για τη ζωή τους, να ενταχθούν και να συμβάλουν στην κοινότητα που τους φιλοξενεί.

Αναγνωρίζοντας τα οφέλη από τη φιλοξενία προσφύγων σε αστικές περιοχές, η Ύπατη Αρμοστεία στην Ελλάδα είχε θέσει ως προτεραιότητα, ήδη από τα τέλη του 2015, τη σταδιακή δημιουργία χιλιάδων θέσεων στέγασης, κυρίως μέσω διαμερισμάτων στον αστικό ιστό, μέσα από το πρόγραμμα ESTIA.

Το πρόγραμμα ESTIA έχει συμβάλει στην αξιοπρεπή υποδοχή και ευημερία των πιο ευάλωτων αιτούντων άσυλο στην Ελλάδα, βοηθώντας τους να ανακτήσουν το αίσθημα κανονικότητας στην καθημερινότητά τους και λειτουργώντας ως αρχική «γέφυρα» με τη διαδικασία αυτονόμησης και ένταξης. Το πρόγραμμα ωφέλησε επίσης την τοπική οικονομία, μέσα από την ενοικίαση διαμερισμάτων και την αγορά αγαθών και υπηρεσιών, ενώ ενίσχυσε την κοινωνική συνοχή προωθώντας την ουσιαστική διάδραση μεταξύ προσφύγων και μελών της τοπικής κοινωνίας.

Η στέγαση σε διαμερίσματα είναι ιδιαίτερα σημαντική για αιτούντες άσυλο που είναι εξαιρετικά ευάλωτοι – όπως οι επιζώσες έμφυλης βίας, τα θύματα trafficking, τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα, τα θύματα βασανιστηρίων, οι αιτούντες άσυλο με ζητήματα ψυχικής υγείας και σοβαρά προβλήματα υγείας – έτσι ώστε να μπορούν να ζουν σε συνθήκες ασφάλειας και κοντά στις απαραίτητες εξειδικευμένες υπηρεσίες. Η Ύπατη Αρμοστεία ελπίζει ότι θα ευοδωθούν οι συζητήσεις που βρίσκονται σε εξέλιξη για τη διατήρηση κάποιων θέσεων σε διαμερίσματα για τους εξαιρετικά ευάλωτους αιτούντες άσυλο.

Η Ύπατη Αρμοστεία ανησυχεί επίσης για αναφορές που λαμβάνει σχετικά με τη διατάραξη της εκπαιδευτικής διαδικασίας για τα παιδιά πρόσφυγες που πηγαίνουν σε δημόσια σχολεία ή σε κέντρα μη τυπικής εκπαίδευσης. Η διασφάλιση της πρόσβασης σε συγκεκριμένο δημόσιο σχολείο θα πρέπει να είναι ένα από τα κριτήρια που λαμβάνονται υπόψη όταν αποφασίζεται η μεταφορά οικογενειών με παιδιά σχολικής ηλικίας”.