Η ΜΕΓΑΛΟΜΑΝΙΑ ΤΟΥ ΠΟΥΤΙΝ ΓΙΑ ΝΕΑ ΡΩΣΙΚΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ ΞΥΠΝΑΕΙ ΤΟ ΑΙΜΑΤΗΡΟ ΧΑΟΣ ΤΗΣ ΣΟΒΙΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΑΡΡΕΥΣΗΣ

Όταν ο Ρώσος Πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν ξεκίνησε την εισβολή του στην Ουκρανία, ήλπιζε να αποκαταστήσει τις ημέρες δόξας της Σοβιετικής Ένωσης τη δεκαετία του 1950, όταν βρισκόταν στο απόγειο της ισχύος της. Τουλάχιστον, όπως εκτιμάει το Politico και ο Gabriel Gavin που αφιερώνουν μεγάλη ανάλυση για τις προθέσεις του προέδρου της Ρωσίας.

Οι αξιώσεις του Πούτιν έχουν να κάνουν φυσικά με την εδαφική υπεροχή – επιρροή και όχι με τις Σοβιετικές ιδεολογικές καταβολές, από τις οποίες ο ίδιος έχει πολλάκις αποστασιωποιηθεί. Η αλήθεια όμως είναι, πως από τις 24 Φεβρουαρίου μέχρι σήμερα, οι επιχειρήσεις της Ρωσίας στα ουκρανικά εδάφη δεν έχουν πάει βάσει σχεδιασμών, μιας και έχουν βρει μπροστά τους πολύ πιο έντονη αντίσταση, απ’ ό,τι ενδεχομένως θα περίμενε το Κρεμλίνο.

Σύμφωνα με το Politico, το χάος που έχει προκληθεί από τις επιχειρήσεις των Ρώσων, θυμίζουν τις ημέρες της κατάρρευσης της ΕΣΣΔ το 1991. Σε όλες τις σφαίρες επιρροής της Ρωσίας, από την Ανατολική Ευρώπη μέχρι τον Καύκασο και την Κεντρική Ασία, πρώην “σύμμαχοι” των Ρώσων βρίσκονται υπό καθεστώς “εξέγερσης”, προσπαθώντας να αποκοπούν από τον βραχίονα της Μόσχας, την ώρα που ο Πούτιν δε δείχνει πως έχει διάθεση αποκλιμάκωσης των ενόπλων συγκρούσεών του. Παράλληλα, έχει να αντιμετωπίσει νέες συμμαχίες, και νέα ρήγματα που θα βρει μπροστά του, την ώρα που ο ίδιος επικεντρώνεται στον ενεργειακό “πόλεμο” προς τη Δύση.

Αρμενία

Πριν λίγες ημέρες, το Αζερμπαϊτζάν άρχισε να βομβαρδίζει πόλεις και χωριά βαθιά μέσα στην Αρμενία, κάτι που σηματοδοτεί την πιο σοβαρή κλιμάκωση στον Νότιο Καύκασο από τότε που οι δύο πρώην σοβιετικές δημοκρατίες συγκρούστηκαν πριν από δύο χρόνια. Η παρέμβαση της Ρωσίας είχε διακόψει τις συγκρούσεις το 2020, με εγκαθίδρυση ρωσικών στρατευμάτων στην αμφισβητούμενη περιοχή του Ναγκόρνο-Καραμπάχ.

Σύμφωνα όμως με το Politico, που επικαλείται διπλωματικές πηγές, η Ρωσία έχει αποσύρει τα πιο έμπειρα και ετοιμοπόλεμα στρατεύματά της από τη περιοχή, για να επιχειρήσουν σε ουκρανικά εδάφη, και έτσι τις τελευταίες εβδομάδες οι δυνάμεις του Αζερμπαϊτζάν κατέλαβαν μια σειρά στρατηγικών εδαφών, με τους Ρώσους να μην ενδιαφέρονται για την επιτήρησή τους.

Η Αρμενία είναι μέλος της στρατιωτικής συμμαχίας του Οργανισμού Συνθήκης Συλλογικής Ασφάλειας (CSTO) υπό την ηγεσία της Ρωσίας. Ο πρωθυπουργός της χώρας, Νικόλ Πασινιάν, ζήτησε από τη Συμμαχία να στείλει “στρατιωτική βοήθεια για την αποκατάσταση της εδαφικής ακεραιότητας της χώρας”. Ωστόσο, Μόσχα και Καζακστάν αποφάσισαν να μην εμπλακούν στις συγκρούσεις, σε αυτή τη χρονική περίοδο.

“Οι αποτυχίες της Ρωσίας στον πόλεμο στην Ουκρανία σηματοδοτούν ότι οι δυνατότητές της είναι πιο περιορισμένες και έχουν δημιουργήσει ένα κενό εξουσίας στην περιοχή”, δήλωσε ο Αρμένιος πολιτικός αναλυτής Tigran Grigoryan, μετά την απροθυμία της CSTO να στείλει βοήθεια. “Σε αυτό το χρονικό σημείο, η Ρωσία δε δείχνει ούτε πρόθυμη ούτε ικανή να περιορίσει το Αζερμπαϊτζάν”.

Το Μπακού βρίσκεται άλλωστε σε μια διαδικασία “αντικατάστασης” των μετασοβιετικών δεσμών του με τη Μόσχα, με στενότερες σχέσεις με χώρες όπως η Τουρκία, η οποία παρέχει στη χώρα προηγμένο στρατιωτικό υλικό και εκπαιδεύει τα στρατεύματά της.

Γεωργία

Η σημαία της Ουκρανίας ξεχωρίζει στα δημόσια κτίρια της Γεωργίας. Τα γκραφίτι στη Τιφλίδα, απηχούν επίσης τη στήριξη στον λαό της Ουκρανίας, αποδοκιμάζοντας τη πολιτική του Πούτιν. Σε αρκετά μπαρ, ζητείται από τους Ρώσους που το επιθυμούν, να υπογράψουν κατά του προέδρου τους, σε μια συμβολική κίνηση.

Περίπου το ένα πέμπτο του εδάφους της Γεωργίας ανήκει σε ρωσικά στρατεύματα και τους πληρεξουσίους τους στις αποσχισθείσες περιοχές της Αμπχαζίας και της Νότιας Οσετίας. Έχοντας ηττηθεί έναντι της Μόσχας και των συμμάχων της το 2008, η Γεωργία έχει εγκαταλείψει εδώ και καιρό την πολιτική εξάρτησή της από τη Ρωσία, αλλά εξακολουθεί να είναι τρίτη στη λίστα των κορυφαίων εμπορικών εταίρων της.

Αν και η κυβέρνηση διαμαρτυρήθηκε έντονα για την εισβολή στην Ουκρανία, δεν έχει εφαρμόσει οικονομικές κυρώσεις κατά της Ρωσίας, παρόλα αυτά, υπάρχει πίεση προς περισσότερες ενέργειες μέσα στο επόμενο διάστημα. Περισσότερο από το 60% των Γεωργιανών που συμμετείχαν σε δημοσκόπηση τις εβδομάδες μετά την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία, δήλωσαν πως οι κυβερνώντες πολιτικοί δεν τήρησαν αρκετά αποφασιστική στάση έναντι του Κρεμλίνου.

Ο Irakli Kobakhidze, αντιπρόεδρος του κυβερνώντος κόμματος Γεωργιανό Όνειρο, είχε αναφέρει πως το Κράτος πρέπει να αφήσει τους πολίτες να αποφασίσουν αν θέλουν να αντιτεθούν στη Ρωσία ως προς την κατάσταση της Αμπχαζίας και της Νοτίου Οσετίας. Ωστόσο εν συνεχεία, είπε ότι αστειευόταν.

Καζακστάν

Τον Ιανουάριο, ρωσικά στρατεύματα εμφανίστηκαν στο Καζακστάν ως μέρος μιας “ειρηνευτικής” αποστολής της CSTO, που στόχευε στη καταστολή των διαδηλώσεων που απείλησαν να ανατρέψουν την κυβέρνηση. Πρόκειται για μια προσπάθεια του Πούτιν να προσεταιριστεί τους Καζάκους, για στρατηγικούς σκοπούς.

Ωστόσο, όταν ο Πούτιν εμφανίστηκε δίπλα στον πρόεδρο της χώρας, Κασίμ-Τζομάρτ Τοκάγιεφ, κατά τις διεργασίες του Οικονουμικού Φόρουμ της Αγίας Πετρούπολης τον Ιούνιο, βρέθηκε μπροστά σε μια μάλλον απροσδόκητη “έκπληξη”. Αυτό, γιατί ο Τοκάγιεφ ανέφερε πως η χώρα του “δεν αναγνωρίζει οιονεί κρατικά εδάφη όπως οι περιοχές του Λουχάνσκ και του Ντονέτσκ”, τις οποίες και θέλει να διατηρήσει υπό τον έλεγχό της η Ρωσία.

Λίγες εβδομάδες αργότερα, ο Τοκάγιεφ είπε στον Πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ ότι η χώρα του ανησυχεί “για τους κινδύνους για την παγκόσμια ενεργειακή ασφάλεια” που προέκυψαν από τον πόλεμο και προσφέρθηκε να “αξιοποιήσει τη δυναμική των υδρογονανθράκων” των εδαφών του “για να σταθεροποιήσει την κατάσταση στις παγκόσμιες και ευρωπαϊκές αγορές”.

Η Μόσχα αντέδρασε δύο ημέρες αργότερα, κλείνοντας τον τερματικό σταθμό πετρελαίου του Νοβοροσίσκ, εμποδίζοντας το Καζακστάν να εξάγει σημαντικά αποθέματα πετρελαίου και φυσικού αερίου μέσω της Κασπίας Θάλασσας. Επισήμως, η αιτιολογία είχε να κάνει με νάρκες του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου που θεωρητικά “απειλούσαν” την εγκατάσταση, ωστόσο η χρονική στιγμή δεν ήταν καθόλου τυχαία.

Το Καζακστάν άλλωστε ακολουθεί τις δυτικές κυρώσεις κατά της Ρωσίας και οι σχέσεις των δύο, φαίνεται να επιδεινώνονται.

Νωρίτερα τον Αύγουστο, ο πρώην πρόεδρος της Ρωσίας Ντμίτρι Μεντβέντεφ, έκανε ανάρτηση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης στην οποία ανέφερε πως “το Καζακστάν είναι ένα τεχνητό κράτος” και πως οι μεγάλες εκτάσεις του είχαν αρχικά αποικιστεί από Ρώσους. Η ανάρτηση “κατέβηκε” λίγο μετά, ενώ αξίζει να διευκρινιστεί πως ο Μεντβέντεφ υπηρετεί αυτή τη στιγμή ως αντιπρόεδρος του Συμβουλίου Ασφαλείας της Ρωσίας και συχνά – πυκνά διατυπώνει εθνικιστικές θέσεις. Απαντώντας στις αντιδράσεις για το σχόλιό του περί Καζακστάν, είπε πως του είχαν “χακάρει” τον λογαριασμό.

Μολδαβία

Με λιγότερα από 3 εκατομμύρια ανθρώπους, η Μολδαβία δεν έχει μπορέσει ακόμη να αποτινάξει την επιρροή της Μόσχας. Η περιοχή στα ανατολικά, της Υπερδνειστερίας, είναι μια αποσχισθείσα δημοκρατία που υποστηρίζεται από 1.500 Ρώσους στρατιώτες.

Η πρόεδρος της χώρας, Maia Sandu, ζητά την αποχώρηση των Ρώσων στρατιωτικών, και υποστηρίζει ανοιχτά την Ουκρανία. “Ο άδικος πόλεμος της Ρωσίας εναντίον της Ουκρανίας μας δείχνει ξεκάθαρα ποιο είναι το τίμημα της ελευθερίας”, έχει δηλώσει χαρακτηριστικά.

Τόσο η Μολόδοβα όσο και η Ουκρανία έλαβαν καθεστώς υποψήφιας χώρας τον Ιούνιο για ένταξη στην ΕΕ και οι Βρυξέλλες βοηθούν αυτή τη περίοδο τη κυβέρνηση της Sandu για να απαλλαγεί από την εξάρτησή της από τη ρωσική ενέργεια. “Υπάρχει ένα άτομο που αξίζει όλα τα μετάλλια επειδή έβαλε τη Μολδαβία στον δρόμο της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης”, δήλωσε ο οικονομολόγος και πρώην βουλευτής, Veaceslav Ioniță. “Και αυτό το άτομο είναι ο Βλαντιμίρ Πούτιν”.

Τατζικιστάν και Κιργιστάν

Μέσα στον Σεπτέμβριο, συνοριοφύλακες από τις δύο χώρες αντάλλαξαν πυρά σε συγκρούσεις στις οποίες σκοτώθηκαν δύο άτομα. Αναφορές για μετακίνηση στρατευμάτων, οδήγησαν στην εκκένωση χωριών και από τις δύο πλευρές.

Τα μεγάλα σύνορα των δύο κρατών δεν είναι καλά οριοθετημένα, και αμφότερες οι κυβερνήσεις κατηγορούν η μία την άλλη ότι πυροδοτούν την εμπλοκή. Την εποχή της ΕΣΣΔ, τα σύνορα ανάμεσα στα δύο κράτη ήταν ασήμαντα, ωστόσο τα τελευταία χρόνια το Τατζικιστάν και το Κιργιστάν έχουν πλησιάσει επανειλημμένα στο χείλος του πολέμου.

Το υπουργείο Εξωτερικών της Ρωσίας “εξέφρασε την ετοιμότητά του να βοηθήσει τις δύο πλευρές να επιτύχουν μια μακροπρόθεσμη, αμοιβαία αποδεκτή λύση στα συνοριακά ζητήματα” και προσφέρθηκε να παράσχει την “πλούσια εμπειρία του στην οριοθέτηση των συνόρων”.

Ωστόσο, η στρατιωτική ισχύς της Ρωσίας στην περιοχή αποδυναμώνεται. Η Ρωσία απέσυρε 1.500 στρατιώτες από τις βάσεις στο Τατζικιστάν, όπως μετέδωσε το Radio Free Europe. Υπάρχουν επίσης αναφορές ότι Ρώσοι στρατιώτες που βρίσκονταν στο Κιργιστάν, έχουν αρχίσει να αποχωρούν.

Κίνα

Αξίζει να σημειωθεί πως ο πρόεδρος της Ρωσίας, Βλαντιμίρ Πούτιν, συναντήθηκε με τον Κινέζο ομόλογό του Σι Τζινπίνγκ κατά τη Σύνοδο Κορυφής του Οργανισμού Συνεργασίας της Σαγκάης στο Ουζμπεκιστάν. Ο Πούτιν παραδέχθηκε πως ο Τζινπίνγκ διατύπωσε “απορίες και ανησυχίες” σχετικά με την έκβαση του πολέμου στην Ουκρανία.

Ο Σι εξέδωσε μια προσεκτικά διατυπωμένη δήλωση: “Μπροστά σε έναν κόσμο που αλλάζει, στους καιρούς που αλλάζουν και τις ιστορικές διεργασίες, η Κίνα είναι πρόθυμη να συνεργαστεί με τη Ρωσία για να επιδείξει τις ευθύνες των μεγάλων δυνάμεων και να οδηγήσει στη σταθερότητα, αλλά και να ενσταλάξει τη θετική ενέργεια σε έναν κόσμου χάους”.

Πριν την εισβολή στην Ουκρανία, Κίνα και Ρωσία είχαν δεσμευθεί σε μια “συνεργασία χωρίς όρια”. Ο Σι είπε ακόμη με νόημα, ότι η Κίνα “θα υποστηρίξει αποφασιστικά το Καζακστάν στην υπεράσπιση της ανεξαρτησίας, της κυριαρχίας και της εδαφικής του ακεραιότητας”.