ΥΛΙΚΑ ΚΑΙ ΣΩΜΑΤΑ “ΥΦΑΙΝΟΥΝ” ΜΙΑ ΣΥΛΛΟΓΙΚΗ ΒΙΟΓΡΑΦΙΑ Σ΄ ΕΝΑΝ ΑΡΓΑΛΕΙΟ ΣΤΟ ΜΕΓΑΡΟ
Η Κυριακή Νασιούλα και ο Αργύρης Αγγελή, το ντουέτο των ιδρυτών του GesamtAtelier μιλούν στο The Magazine.
Η Κυριακή Νασιούλα και ο Αργύρης Αγγελή, το ντουέτο των ιδρυτών του GesamtAtelier έρχονται για δεύτερη φορά στην Αθήνα με δύναμη από το Λονδίνο και συμμετέχουν, με την παράσταση LOOM (αργαλειός). Η παράσταση θα παρουσιαστεί στις 3, 4, 5, 10, 11 και 12 Φεβρουαρίου στις 9:00 μ.μ. στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών (Υποσκήνιο Β΄ της Αίθουσας Αλεξάνδρα Τριάντη) και συνδυάζει μεταβαλλόμενες κατασκευές με σύγχρονο χορό, λόγο, σύνθεση ήχου και διαδραστικές βιντεοπροβολές, είναι δηλαδή μια διαμεσική παράσταση. Μαρτυρίες, υλικά και σώματα των δημιουργών, των χορευτριών και των μελών της ομάδας πλέκονται μαζί συνθέτοντας μια συλλογική βιογραφία.
Στο LOOM, σε συνεργασία με μια ομάδα νέων δημιουργών, το δυναμικό ντουέτο του GesamtAtelier αντλεί έμπνευση από τη λαογραφία και την παράδοση του ελληνικού γεωγραφικού χώρου και μελετά τον αργαλειό ως εργαλείο παραγωγής έργων αλλά και κοινωνικών συνθηκών. Αντιλαμβάνεται το υφαντό ως φορέα ιστορίας, έναν καμβά πάνω στον οποίο πανανθρώπινα και προσωπικά μοτίβα της ζωής παίρνουν χρώμα και σχήμα.
“Είμαστε ένα ντουέτο, όπου κάθε πόλος έχει το δικό του χαρακτήρα, υπόβαθρο, ικανότητες και γνώσεις, αλλά πλέον, όταν πρόκειται για την καλλιτεχνική μας δημιουργία, αλληλοσυμπληρωνόμαστε τόσο, που σπάνια λειτουργούμε εντελώς ανεξάρτητα. Παρότι και οι δύο σπουδάσαμε στη Σχολή Αρχιτεκτόνων του Εθνικού Μετσοβίου Πολυτεχνείου -με ένα μόνο χρόνο διαφορά- έμελλε να γνωριστούμε χρόνια μετά. Ο Αργύρης ταξίδεψε στο Σικάγο όπου σπούδασε Καλές Τέχνες στο School of the Art Institute με επίκεντρο τη γλυπτική και την performance art και εργάστηκε ως σχεδιαστής εκθέσεων και καθηγητής τέχνης, σχεδιασμού και αρχιτεκτονικής. Η Κυριακή φοίτησε στην Κρατική Σχολή Ορχηστικής Τέχνης και το πάθος της αυτό την οδήγησε στη Γερμανία όπου συνεργάστηκε ως χορεύτρια µε την οµάδα Sasha Waltz & Guests.
Το σημείο συνάντησής μας ήταν ένα ακαδημαϊκό πρόγραμμα Καλών Τεχνών, το MFA in Spatial Performance and Design του Architectural Association Interprofessional Studio. Τότε ίδρυσαμε το GesamtAtelier και έκτοτε πορευόμαστε μαζί.
Η Κυριακή εργάζεται παράλληλα ως ενδυματολόγος και σκηνογράφος σε παραστάσεις θεάτρου και χορού, καθώς επίσης και ως Υπεύθυνη Παραγωγής στο Athens Open Air FIlm Festival και στο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηµατογράφου της Αθήνας Νύχτες Πρεµιέρας. Ο Αργύρης ασχολείται, επιπλέον, ως ελεύθερος επαγγελματίας, με το σχεδιασµό πολυµορφικών κουστουµιών και σκηνικών, την αρχιτεκτονική εσωτερικών χώρων και τη γραφιστική. Και οι δύο έχουμε εργαστεί ως λέκτορες σε πανεπιστήμια στο Λονδίνο και τα τελευταία τρία χρόνια διδάσκουμε ως ντουέτο στο μεταπτυχιακό πρόγραμμα του Architectural Association Interprofessional Studio στο Λονδίνο”. Με τα λόγια αυτά συστήνονται στο The Magazine οι δύο καλλιτέχνες.
Gesamt, συγκεκριμένα σημαίνει ολικό και atelier είναι ένας όρος που χρησιμοποιείται στις Καλές Τέχνες. Με το όνομα μας θέλαμε να δώσουμε τον χαρακτήρα που έχει ο τρόπος δουλειάς μας, που είναι περισσότερο πειραματικός, εργαστηριακός.
Τι σημαίνει, όμως, το GesamtAtelier;
Κυριακή: Το όνομα της ομάδας μας Gesamtatelier εμπνέεται από τον όρο Gesamtkunstwerk, που σημαίνει Total Work of Art, δηλαδή Ολικό Έργο Τέχνης.
Αργυρης: Αυτός ο όρος είχε πρώτα συστηθεί από τον R. Wagner, ο οποίος αναφέρονταν σε μια θεωρία που είχε αναπτύξει ο ίδιος για τις όπερες της εποχής, στην οποία όλα τα μέσα αντί να υπηρετούν το ένα το άλλο, λειτουργούν συνεργατικά για τη δημιουργία ενός ολικού αποτελέσματος.
Κυριακή: Εμείς χρησιμοποιούμε διαφορετικά είδη τέχνης, διαφορετικά δημιουργικά μέσα, τα οποία αλληλεπιδρούν μεταξύ τους, δημιουργώντας ένα υβριδικό ή διάφορα υβριδικά αποτελέσματα.
Αργύρης: Gesamt, συγκεκριμένα σημαίνει ολικό και atelier είναι ένας όρος που χρησιμοποιείται στις Καλές Τέχνες. Με το όνομα μας θέλαμε να δώσουμε τον χαρακτήρα που έχει ο τρόπος δουλειάς μας, που είναι περισσότερο πειραματικός, εργαστηριακός. Φανταζόμαστε για παράδειγμα τις πρόβες μας ή τις συναντήσεις μεταξύ διαφόρων καλλιτεχνών ως ένα καλλιτεχνικό εργαστήρι, μέσα στο οποίο ανταλλάσουμε ιδέες, πρακτικές και πειραματιζόμαστε με τα υλικά μας που μπορεί να είναι από πηλό μέχρι interactive video projections.
Τι σας εμπνέει στις δημιουργίες σας;
Κυριακή: Προσωπικά εμένα, αλλά και τον Αργύρη νομίζω, με εμπνέουν θέματα που μας απασχολούν σε υπαρξιακό επίπεδο και κάπως έτσι έχει γεννηθεί και το LOOM. Συνήθως τέτοιες αναζητήσεις και ζητήματα προσπαθούμε να επικοινωνήσουμε μέσω των έργων μας.
Αργύρης: Ακολουθούμε μια προσέγγιση που είναι κοινή στις Καλές Τέχνες, κατά την οποία ο καλλιτέχνης πρέπει να έχει μια προσωπική σύνδεση με το θέμα του, να είναι κάτι που πηγάζει από μέσα του, να τον «καίει», να του προκαλεί μια «φαγούρα». Αυτό είναι κάτι που λέω συχνά στους φοιτητές μου. Όταν βρεις αυτόν τον πυρήνα, τότε το προσωπικό γίνεται και οικουμενικό. Αντιλαμβάνεται το κοινό ή ο επισκέπτης ότι πηγάζει από κάτι πολύ αυθεντικό. Άρα μπορεί και να ταυτιστεί ή να βρει έναν τρόπο συσχέτισης μαζί του. Όπως ανέφερε και η Κυριακή συνήθως αυτό είναι κάτι που αφορά την πορεία της ζωής μας, γεγονότα που μας έχουν συμβεί, σε πολλές περιπτώσεις θέματα που μας έχουν κεντρίσει το ενδιαφέρον ή έχουν αγγίξει κάποιες πολύ ευαίσθητες χορδές μας. Για την Κυριακή για παράδειγμα, ένα θέμα που νιώθει πάρα πολύ ευαίσθητα είναι η Σμύρνη.
Κυριακή: Γενικότερα η παράδοση. Εγώ προσωπικά εμπνέομαι αρκετά από την παράδοση, από τη Μνήμη, εμπνεόμαστε από την καθημερινή ζωή.
Αργύρης: Αναφορές -που είναι κάτι άλλο- παίρνουμε από πολλούς, διαφορετικούς τομείς, ακόμη και από την pop κουλτούρα, από έργα τέχνης, από άλλους δημιουργούς, σκηνοθέτες, χορογράφους, από παραστάσεις, ακόμη και την πιο μικρή στιγμή, μια παραλία για παράδειγμα που μπορεί να ήμασταν το περσινό καλοκαίρι. Είναι αυτό που λένε όλοι οι δημιουργοί… ότι πηγή έμπνευσης μπορεί δυνητικά να αποτελέσει το οτιδήποτε. Επίσης, έχουμε μια πολύ στενή σχέση με την ελληνική παράδοση και την Κλασική Ελλάδα, με αναφορές που προέρχονται από την Ιστορία του Ελληνικού χώρου.
Κυριακή: Όσον αφορά το LOOM, ξεκίνησε, όταν συνειδητοποιήσαμε με τον Αργύρη πόσο πολύ έχουν επηρεαστεί οι ζωές μας, από το γεγονός ότι συναντηθήκαμε και κάνουμε όλα αυτά τα ωραία πράγματα μαζί. Αυτή ήταν η απαρχή, για να ακολουθήσει μετά η σημασία που έχουν για εμάς οι άνθρωποι που γνωρίζουμε, που μας αλλάζουν την πορεία, μας κάνουν καλύτερους ή χειρότερους, μας οδηγούν σε νέα μονοπάτια…
Αργύρης: …ή διάφορα γεγονότα, τα οποία μπορεί να είχαμε προσχεδιάσει ή να ήταν απρόσμενα. Και κάπως έτσι διακλαδώνονται τα μονοπάτια των ζωών, «μπορδουκλώνονται», με αποτέλεσμα να γίνεται περίπλοκο να βρει κάποιος τον τρόπο που δέθηκαν αυτοί οι κόμποι, όταν προσπαθεί να τους λύσει.
Τι συμβολίζει ο αργαλειός και το υφαντό;
Κυριακή: Επιλέξαμε τον αργαλειό και το υφαντό για να παρουσιάσουμε και να επικοινωνήσουμε την αναζήτηση που περιγράψαμε παραπάνω. Ο αργαλειός για εμάς έχει δύο σημεία: τα σταθερά του μέρη συμβολίζουν τις κοινωνικές δομές, το περιβάλλον που έχουμε γεννηθεί, τον τόπο…
Αργύρης: …αυτά που προδιαθέτουν κάπως την ταυτότητά μας.
Κυριακή: Και τα ελαστικά σημεία του αργαλειού συμβολίζουν την ξέφρενη και ακανόνιστη πορεία που έχει το νήμα της ζωής ενός ανθρώπου.
Ο αργαλειός για εμάς έχει δύο σημεία: τα σταθερά του μέρη συμβολίζουν τις κοινωνικές δομές, το περιβάλλον που έχουμε γεννηθεί, τον τόπο…
Αργύρης: Πιο συγκεκριμένα, το πώς μέσα σε αυτήν τη δομή του αργαλειού, μέσα στα στημόνια που έχουν περαστεί ήδη από την αρχή της διαδικασίας της ύφανσης, περνάει ο καθένας το υφάδι της ζωής του, το οποίο μπορεί να έχει διαφορετικό χρώμα, υφή, χαρακτήρα. Με αυτόν τον τρόπο δημιουργείται η ποικιλομορφία που αποτελεί τη ζωή μας. Ο αργαλειός έχει, επίσης, και τη μορφή μιας κοινωνικής συνθήκης, είναι δηλαδή ένα εργαλείο όχι μόνο προς παραγωγή έργων τέχνης, αλλά και ένα εργαλείο γύρω από το οποίο στο παρελθόν συναντιόντουσαν μεταξύ τους οι γυναίκες. Μπορούμε να φανταστούμε -σε παλαιότερες εποχές- τον αργαλειό να βρίσκεται σε δωμάτιο, αφιερωμένο αποκλειστικά για αυτές τις διαδικασίες, ονόματι αργαστήρι, να μοιράζονται τις ασχολίες, να συζητούν για τα πολιτικά της εποχής, για την καθημερινότητά τους, να ανταλλάσουν γνώμες, γνώσεις.
Κυριακή: Πρόκειται δηλαδή για ένα σημείο συνάντησης των γυναικών όπου ήταν ελεύθερη η ανταλλαγή απόψεων χωρίς κάποιος να τις κατακρίνει ή να τις καταπιέζει.
Αργύρης: Και έχουμε και το παράδειγμα της Φιλομήλας, ενός αρχαίου μύθου, η οποία είχε πέσει θύμα βιασμού. Για να μην μπορέσει να πει την ιστορία της, ο άντρας που την βίασε, της έκοψε τη γλώσσα. Βρήκε τότε τη λύση να υφάνει το βιασμό της σε ένα υφαντό, να το στείλει στην αδελφή της, η οποία με τη σειρά της αποκάλυψε το έγκλημα.
Κυριακή: Το υφαντό για μας είναι ένα μέσο καταγραφής της ιστορίας και κυρίως της προφορικής ιστορίας. Μέσω του LOOM, του δικού μας αργαλειού, έχουμε επιλέξει να πούμε και τις δικές μας ιστορίες. Να αναφέρουμε εδώ ότι ο τρόπος που δουλέψαμε ειναι με τη βοήθεια ερωτηματολογίων, τα οποία συμπλήρωσαν όλοι οι συντελεστές του έργου, Μέσα από αυτά καταγράψαμε σημαντικά γεγονότα στη ζωή του καθενός, τα οποία τελικά είδαμε ότι ενοποιούνται σε πανανθρώπινες αναζητήσεις και θέματα, μέρος των οποίων θα δούμε και στην παράσταση.
Ποιες τέχνες συνθέτουν τη διαμεσική αυτή παράσταση;
Κυριακή: Οι συνήθεις ύποπτοι είναι ο σύγχρονος χορός, η αρχιτεκτονική, η σκηνογραφία, ειδικές πολυμορφικές κατασκευές που διαδρούν με το ανθρώπινο σώμα…
Αργύρης: …και που συμπεριφέρονται άλλοτε σαν κοστούμια και άλλοτε σαν ένα περιβάλλον, μέσα στο οποίο κινούνται τα ανθρώπινα σώματα.
Κυριακή: Επίσης, έχουμε διαδραστικές ψηφιακές προβολές και πρωτότυπη σύνθεση ήχου.
Αργύρης: Και στα δύο αυτά μέσα πειραματιζόμαστε με στοιχεία της ελληνικής παράδοσης, δοσμένα μ’ ένα σύγχρονο τρόπο, με στόχο να δούμε πως εξελίσσονται, πώς μεταφράζονται με τη δική μας ματιά στη σύγχρονη εποχή. Δύο ακόμα σημεία του LOOM είναι ο θεατρικός λόγος και η ποίηση.
Τι είναι αυτό που σας γοητεύει περισσότερο στο βάθος της ελληνικής ιστορίας
Κυριακή: Νομίζω, εμένα, αυτό που με γοητεύει περισσότερο είναι η ποικιλομορφία της και ο τρόπος με τον οποίο έχει επηρεαστεί από τα διάφορα φύλα και τις γείτονες χώρες. Γι αυτό μου φαίνεται κάπως «αστεία» η συζήτηση για το πόσο Έλληνες είμαστε, όταν στην πραγματικότητα, αν ψάξουμε από που προέρχεται ο καθένας, βλέπουμε πως είμαστε ένα κράμα πολλών διαφορετικών πραγμάτων, φυλών κλπ.
Αργύρης: Κάτι που θα ήθελα να τονίσω και φαίνεται στην παράστασή μας, είναι ότι συνήθως η εικόνα που έχουμε για την ελληνική ιστορία είναι η κλασική Ελλάδα, όπου μάλιστα και αυτή είναι λανθασμένη. Για παράδειγμα τα λευκά μάρμαρα, δεν ήτανε ποτέ λευκά, ήταν πολύχρωμα, ήταν σχεδόν θα λέγαμε «κιτς». Ή πως άλλες εποχές έχουν παραγκωνιστεί, όπως για παράδειγμα το Βυζάντιο, όπου η παραδοσιακή τέχνη έχει εξίσου μεγάλο πλούτο έμπνευσης και αναφορών. Εμένα προσωπικά αυτό που μου κεντρίζει το ενδιαφέρον είναι οι διάφοροι συμβολισμοί. Όταν κοιτάω στο παρελθόν ψάχνω πάντα για διάφορα στοιχεία, τα οποία θα μπορούσαν να αποτελέσουν μεταφορές ή παρομοιώσεις για κάτι που θα ήθελα να εκφράσω, είτε αυτό είναι χαρακτήρες από τη μυθολογία, συγκεκριμένα σύμβολα, λέξεις, γραφή, η στάση ενός αγάλματος, στίχοι.
Συνήθως η εικόνα που έχουμε για την ελληνική ιστορία είναι η κλασική Ελλάδα, όπου μάλιστα και αυτή είναι λανθασμένη. Για παράδειγμα τα λευκά μάρμαρα, δεν ήτανε ποτέ λευκά, ήταν πολύχρωμα, ήταν σχεδόν θα λέγαμε «κιτς».
Ποιοι νοηματικοί άξονες το διατρέχουν;
Δεν θα σας αποκαλύψουμε πολλά περισσότερα πράγματα. Επιθυμία μας είναι ο κόσμος να ανακαλύψει τους θεματικούς και νοηματικούς άξονες της παράστασης κατά τη διάρκειά της.
Πώς επικοινωνεί το έργο αυτό με το σήμερα; Τι θέλετε να πείτε μέσω αυτού;
Κυριακή: Είναι ένα έργο του σήμερα, δεν επικοινωνεί με το σήμερα.
Αργύρης: Είναι ένα έργο που πραγματεύεται το τώρα, το παρελθόν και το μέλλον. Ας φέρουμε στο μυαλό μας την εικόνα μιας υφάντρας, η οποία κάθεται πάνω από τον αργαλειό της και η διαδικασία αυτή είναι επαναλαμβανόμενη. Εξαιτίας αυτής της μονότονης διαδικασίας αρχίζει και παρασύρεται σε σκέψεις, επεξεργάζεται γεγονότα που συνέβησαν στη ζωή της, γεγονότα που συμβαίνουν στην καθημερινότητά της, τα όνειρά της, τα πλάνα της, τα σχέδιά της για το μέλλον.
Κυριακή: Σκέψεις για το πώς θα μπορούσε να έχει χειριστεί κάποια θέματα του παρελθόντος, σκέψεις που την απασχολούν αυτήν την περίοδο που φτιάχνει το συγκεκριμένο υφαντό.
Αργύρης: Άρα αποτελεί μια μέθοδο ενδοσκόπησης, μια μέθοδο διαλογισμού σχεδόν. Όλοι περάσαμε μια τέτοια περίοδο εξαιτίας της απομόνωσης λόγω του κορωνοιού. Αρκετοί από εμάς περάσαμε από μια διαδικασία κριτικής σκοπιάς της ζωής μας και αντίστοιχα πήραμε αποφάσεις Αυτό είναι κάτι -που εξαιτίας της ταχύτητας της σύγχρονης εποχής- δεν μας δίνεται εύκολα και συχνά ο χρόνος για να γίνει. Αν όμως ρωτήσουμε άτομα τα οποία πλέκουν, άτομα τα οποία φτιάχνουν παζλ, είναι ο τρόπος τους να διαχειρίζονται το τι τους συμβαίνει. Τώρα, όταν αυτό φύγει από το προσωπικό και πάει στο γεγονός ότι πολλά από τα θέματα που προκύπτουν στο έργο αρχίζουν και γίνονται οικουμενικά και κοινά, βλέπουμε ότι το έργο πραγματεύεται ζητήματα, τα οποία ελπίζουμε ότι το κοινό θα βρει στιγμές όπου μπορεί να ταυτιστεί, να δει τον εαυτό του, να του δημιουργήσει ερωτήματα, και να του δώσει το έναυσμα ώστε φεύγοντας από την παράσταση να αναλογιστεί κάποια παραπάνω πράγματα.
Κυριακή: Όλα αυτά τα οικουμενικά και πανανθρώπινα υπαρξιακά ζητήματα εκφράζονται μέσω της παραστατικής λειτουργίας της ύφανσης και του αργαλειού. Με αναφορές από την παράδοση και τη μυθολογία προσπαθούμε επί σκηνής να δείξουμε και να αποκαλύψουμε τον πολύπλοκο τρόπο με τον οποίο περιπλέκονται οι ζωές μας.
Έχετε ως βάση σας το Λονδίνο. Πώς βλέπετε τη καλλιτεχνική ζωή στην Ελλάδα;
Πλέον η αλήθεια είναι πως η βάση μας είναι περισσότερο στην Ελλάδα και στο Λονδίνο πηγαίνουμε κυρίως για δουλειά. Σχετικά με την καλλιτεχνική ζωή στην Ελλάδα, σαφώς υστερεί σε πολλά θέματα, τα οποία είναι γνωστά και δε χρειάζεται να τα αναφέρουμε. Σχετικά με την πρακτική μας, στην Ελλάδα αλλά και στο εξωτερικό, πολλές φορές βλέπουμε να γίνεται κατάχρηση των όρων πολυμεσικό, διαμεσικό, διαδραστικό, εμπλοκή του κοινού κτλ. Πρόκειται για μια προσέγγιση που ακόμα έχει πολύ δρόμο για να χτίσει κοινό και να χαίρει της υποστήριξης πολιτιστικών φορέων. Γι’ αυτό και ευχαριστούμε θερμά το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών για την εμπιστοσύνη που μας έδειξε και τη συνεργασία μας, και το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού για την υποστήριξη στην παράστασή μας.
