ΥΠΑΤΗ ΑΡΜΟΣΤΕΙΑ ΣΤΟ NEWS 24/7: ΑΝΗΣΥΧΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΡΓΑΛΕΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΠΡΟΣΦΥΓΩΝ – ΜΑΥΡΟ ΡΕΚΟΡ ΣΤΟΥΣ ΕΚΤΟΠΙΣΜΟΥΣ

Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία ώθησε τον αριθμό των ανθρώπων που ξεριζώθηκαν βίαια από τον τόπο τους, να σπάσει το φράγμα των εκατό εκατομμυρίων σε παγκόσμια κλίμακα. Πρόκειται για ένα “μαύρο ρεκόρ”, ένα σήμα συναγερμού εν μέσω διεθνών οικονομικών κρίσεων, ή αν θέλετε ένας αριθμός που δεν πρέπει να εκλαμβάνεται άλλο πια, ως αριθμός, την ώρα που οι αναφορές για αναγκαστικές επιστροφές στα σύνορα της Ευρώπης, αυξάνονται.

Ο πόλεμος στην Ουκρανία άλλωστε σόκαρε τη Δύση λόγω της εγγύτητάς του, αλλά και λόγω της άμεσης επιρροής που είχε στην Ενέργεια. Παράλληλα, η εργαλειοποίηση του προσφυγικού από χώρες όπως η Τουρκία, δεν έχει εκλείψει, ενώ υπάρχουν φόβοι πως μπορεί να κάνει και πάλι την εμφάνισή της σε πιο εντατικό βαθμό, μέσα στους επόμενους μήνες.

Μέσα σε αυτό το κλίμα, η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες έδωσε στη δημοσιότητα την έκθεσή της η οποία είναι παραπάνω από δυσοίωνη. Σύμφωνα με τα στοιχεία, ο αριθμός των ανθρώπων που αναγκάζονται να εγκαταλείψουν τις εστίες τους αυξάνεται χρόνο με τον χρόνο την τελευταία δεκαετία και βρίσκεται στα υψηλότερα επίπεδα που έχουν σημειωθεί ποτέ, “μια τάση που μπορεί να αντιστραφεί μόνο με μια νέα συντονισμένη προσπάθεια για την επίτευξη ειρήνης”, όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά.

Μάλιστα, μέχρι τα τέλη του 2021, ο αριθμός των ανθρώπων που εκτοπίστηκαν εξαιτίας του πολέμου, της βίας, των διώξεων και των παραβιάσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων είχε φτάσει στα 89,3 εκατομμύρια, μεγαλύτερος κατά 8 τοις εκατό από την περασμένη χρονιά και τουλάχιστον διπλάσιος σε σχέση με δέκα χρόνια πριν, σύμφωνα με την ετήσια έκθεση “Παγκόσμιες Τάσεις” της Ύπατης Αρμοστείας.

Έκτοτε, η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία – η οποία προκάλεσε την ταχύτερη και μία από τις μεγαλύτερες κρίσεις αναγκαστικού εκτοπισμού από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο – καθώς και άλλες επείγουσες καταστάσεις, από την Αφρική μέχρι το Αφγανιστάν και ακόμα παραπέρα, έκαναν τον αριθμό των εκτοπισμένων να ξεπεράσει το δραματικό ορόσημο των 100 εκατομμυρίων.

Σημειώνεται εδώ πως τα 100 εκατομμύρια ξεριζωμένοι αντιπροσωπεύουν πάνω από το 1% του παγκόσμιου πληθυσμού, ενώ μόλις 13 χώρες στον πλανήτη έχουν πληθυσμό μεγαλύτερο από τον αριθμό αυτόν.

“Κάθε χρόνο την τελευταία δεκαετία, οι αριθμοί αυξάνονται συνεχώς”, τόνισε ο Ύπατος Αρμοστής του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, Filippo Grandi. “Είτε θα πρέπει η διεθνής κοινότητα να συνεργαστεί και να αναλάβει δράση μπροστά σε αυτή την ανθρώπινη τραγωδία, επιλύοντας τις συγκρούσεις και βρίσκοντας βιώσιμες λύσεις, είτε η τρομακτική αυτή ανοδική τάση θα συνεχιστεί”.

Σε συνέχεια των παραπάνω το NEWS 24/7 απευθύνθηκε στο Γραφείο της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες στην Ελλάδα/UNHCR Greece, ρωτώντας σχετικά:

Τελευταία έχει ενταθεί η συζήτηση για τις μοχλεύσεις της Τουρκίας σχετικά με το προσφυγικό αλλά και τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στα σύνορα της Ευρώπης με τη Τουρκία. Πόσο ανησυχεί η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ σχετικά με το θέμα; Υπάρχει ανησυχία για όξυνση του προσφυγικού – μεταναστευτικού μέσα στους επόμενους μήνες;

“Η Ύπατη Αρμοστεία σέβεται απολύτως το θεμιτό δικαίωμα των Κρατών να ελέγχουν τα σύνορά τους, αναγνωρίζοντας τις προκλήσεις λόγω των μεικτών προσφυγικών και μεταναστευτικών ροών στα εξωτερικά σύνορα της Ε.Ε”, αναφέρει το Γραφείο της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες στην Ελλάδα/UNHCR Greece απαντώντας στο NEWS 24/7 και συνεχίζει:

“Ωστόσο, τα Κράτη πρέπει να εγγυώνται και να διαφυλάσσουν τα δικαιώματα όσων αναζητούν διεθνή προστασία σύμφωνα με το εθνικό, το ευρωπαϊκό και το διεθνές δίκαιο. Κάθε άτομο έχει το δικαίωμα να εξετάζεται το αίτημά του και να αξιολογούνται οι ανάγκες προστασίας του.

Συνεχίζουμε να λαμβάνουμε αναφορές για άτυπες αναγκαστικές επιστροφές στα χερσαία και θαλάσσια σύνορα της Ελλάδας. Ιδιαιτέρως ανησυχητικά περιστατικά φέρεται επίσης να λαμβάνουν χώρα στην Κεντρική και Νοτιοανατολική Ευρώπη, στα σύνορα με χώρες της Ε.Ε.

Η Ύπατη Αρμοστεία έχει εκφράσει πολλές φορές την ανησυχία της για φαινόμενα εργαλειοποίησης των προσφύγων και των μεταναστών από τα κράτη, με προφανή στόχο την εξυπηρέτηση πολιτικών σκοπιμοτήτων. Οι άνθρωποι δεν θα πρέπει ποτέ να χρησιμοποιούνται ως πιόνια σε γεωπολιτικά παιχνίδια. Σε κάθε τέτοια κατάσταση, είναι σημαντικό οι αρχές να απόσχουν από τη χρήση οποιουδήποτε μέτρου που θα μπορούσε να επιδεινώσει την ταλαιπωρία ευάλωτων ανθρώπων και να διατηρούν συστήματα για την διεκπεραίωση αιτημάτων ασύλου με συντεταγμένο τρόπο.

Το δικαίωμα κάθε ανθρώπου που ξεφεύγει από τον πόλεμο, τις διώξεις και τις παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων να αναζητά άσυλο παραμένει θεμελιώδης αρχή του προσφυγικού δικαίου”.

Πόλεμος σε 23 χώρες

Τα υπόλοιπα στοιχεία της νέας έκθεσης της Υ.Α., είναι αποκαλυπτικά. Η περσινή χρονιά ξεχώρισε για τον αριθμό των συγκρούσεων που κλιμακώθηκαν και νέων που ξέσπασαν. Είκοσι τρεις χώρες, με πληθυσμό συνολικά 850 εκατομμυρίων, αντιμετώπισαν συγκρούσεις μέτριας ή υψηλής έντασης, σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα.

Στο μεταξύ, η έλλειψη τροφίμων, ο πληθωρισμός και η κλιματική κρίση επιδεινώνουν τα δεινά που αντιμετωπίζουν αυτοί οι πληθυσμοί, φτάνοντας την ανθρωπιστική ανταπόκριση στα όριά της. Παράλληλα, η προοπτική χρηματοδότησης για πολλές από τις καταστάσεις αυτές μοιάζει απογοητευτική.

Ο αριθμός των προσφύγων αυξήθηκε το 2021 σε 27,1 εκατομμύρια. Ο αριθμός των αφίξεων αυξήθηκε κατακόρυφα στην Ουγκάντα, το Τσαντ και το Σουδάν, μεταξύ άλλων. Για μια ακόμη φορά, οι περισσότεροι πρόσφυγες φιλοξενήθηκαν σε γειτονικές χώρες με λιγοστούς πόρους. Ο αριθμός των αιτούντων άσυλο έφτασε τα 4,6 εκατομμύρια, σημειώνοντας 11 τοις εκατό αύξηση.

Την περασμένη χρονιά αυξήθηκε επίσης για 15 συνεχή χρονιά ο αριθμός των ανθρώπων που εκτοπίστηκαν στο εσωτερικό της χώρας τους εξαιτίας των συγκρούσεων, φτάνοντας τα 53,2 εκατομμύρια. Η αύξηση αυτή προκλήθηκε λόγω της επιδεινούμενης βίας ή των συρράξεων σε ορισμένες περιοχές, όπως για παράδειγμα στη Μυανμάρ. Η σύρραξη στο Τιγκρέ της Αιθιοπίας και σε άλλες περιοχές προκάλεσε τη φυγή εκατομμυρίων ανθρώπων μέσα στη χώρα. Οι εξεγέρσεις στην περιοχή του Σαχέλ οδήγησαν σε νέο εσωτερικό εκτοπισμό, ιδίως στη Μπουρκίνα Φάσο και το Τσαντ.

Η ταχύτητα και ο όγκος του εκτοπισμού υπερβαίνει ακόμα τις διαθέσιμες λύσεις για τους εκτοπισμένους – τέτοιες λύσεις είναι η επιστροφή, η επανεγκατάσταση ή η ένταξη στην κοινωνία υποδοχής. Παρ’ όλα αυτά, η έκθεση Παγκόσμιες Τάσεις αφήνει και κάποια περιθώρια αισιοδοξίας. Ο αριθμός των επιστροφών προσφύγων και εσωτερικά εκτοπισμένων σημείωσε αύξηση το 2021, φτάνοντας στα επίπεδα της προ κορονοϊού εποχής, με τον εθελούσιο επαναπατρισμό να αυξάνεται κατά 71 τοις εκατό, αν και οι αριθμοί συνολικά παρέμειναν σε μέτρια επίπεδα.

«Αν και είμαστε μάρτυρες νέων τρομακτικών προσφυγικών καταστάσεων, με τις υφιστάμενες να αναζωπυρώνονται ή να παραμένουν ανεπίλυτες, υπάρχουν επίσης παραδείγματα χωρών και κοινοτήτων που συνεργάστηκαν για να βρουν λύσεις για τους εκτοπισμένους πληθυσμούς», πρόσθεσε ο κ. Grandi. «Αυτό είναι κάτι που συμβαίνει ήδη σε ορισμένες περιοχές – όπως για παράδειγμα με την περιφερειακή συνεργασία για τον επαναπατρισμό στην Ακτή του Ελεφαντοστού – αλλά αυτές οι σημαντικές αποφάσεις πρέπει να επαναλαμβάνονται ή να ενισχύονται και αλλού».

Τέλος, αν και ο εκτιμώμενος αριθμός των ανιθαγενών ανθρώπων αυξήθηκε ελαφρώς το 2021, περίπου 81.200 άνθρωποι απέκτησαν ιθαγένεια ή επιβεβαίωσαν την ιθαγένειά τους. Πρόκειται για τη μεγαλύτερη μείωση στα επίπεδα ανιθαγένειας από τότε που ξεκίνησε η εκστρατεία «Ανήκω» (IBelong) της Ύπατης Αρμοστείας το 2014.

Έκθεση Υ.Α. Παγκόσμιες Τάσεις 2021 – βασικά στοιχεία:

• Μέχρι τον Μάιο του 2022, περισσότεροι από 100 εκατομμύρια άνθρωποι στον κόσμο αναγκάστηκαν να εκτοπιστούν εξαιτίας διώξεων, συγκρούσεων, βίας, παραβιάσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων ή γεγονότων που διαταράσσουν σοβαρά τη δημόσια τάξη.

• Στα τέλη του 2021, ο αριθμός ήταν 89,3 εκατομμύρια και περιλαμβάνει:

• 27,1 εκατομμύρια πρόσφυγες, εκ των οποίων:

• 21,3 εκατομμύρια πρόσφυγες που εμπίπτουν στην εντολή της Ύπατης Αρμοστείας

• 5,8 εκατομμύρια Παλαιστίνιοι πρόσφυγες που εμπίπτουν στην εντολή της UNRWA

• 53,2 εκατομμύρια εσωτερικά εκτοπισμένους

• 4,6 εκατομμύρια αιτούντες άσυλο

• 4,4 εκατομμύρια Βενεζουελάνους εκτοπισμένους εκτός της χώρας τους

• Από τους πρόσφυγες και τους Βενεζουελάνους που εκτοπίστηκαν σε άλλες χώρες μέσα στο 2021:

• το 83 τοις εκατό φιλοξενείται σε χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος.

• Το 27 τοις εκατό του συνόλου έλαβε άσυλο από λιγότερο αναπτυγμένες χώρες.

• Το 72 τοις εκατό διαμένει σε χώρες που συνορεύουν με τις χώρες καταγωγής τους.

• Η Τουρκία φιλοξενεί σχεδόν 3,8 εκατομμύρια πρόσφυγες, τον μεγαλύτερο αριθμό παγκοσμίως, ενώ ακολουθεί η Ουγκάντα (με 1,5 εκατ.), το Πακιστάν (με 1,5 εκατ.) και η Γερμανία (με 1,3 εκατ.). Η Κολομβία φιλοξένησε 1,8 εκατομμύρια Βενεζουελάνους που εκτοπίστηκαν εκτός της χώρας τους.

• Ο Λίβανος φιλοξενεί τον μεγαλύτερο αριθμό προσφύγων κατά κεφαλήν (1 στους 8), ενώ ακολουθεί η Ιορδανία (1 στους 14) και έπεται η Τουρκία (1 στους 23). Σε σχέση με τον πληθυσμό του, το νησί της Αρούμπα φιλοξενεί τον μεγαλύτερο αριθμό Βενεζουελάνων που εκτοπίστηκαν εκτός της χώρας τους (1 στους 6), με το Curaçao να έπεται (1 στους 10).

• Περισσότερα από τα δύο τρίτα (69 τοις εκατό) προέρχονται από πέντε μόλις χώρες: τη Συρία (6,8 εκατ.), τη Βενεζουέλα (4,6 εκατ.), το Αφγανιστάν (2,7 εκατ.), το Νότιο Σουδάν (2,4 εκατ.) και τη Μυανμάρ (1,2 εκατ.).

• Σε παγκόσμιο επίπεδο, το 2021 υπήρχαν 6,1 εκατομμύρια Βενεζουελάνοι πρόσφυγες, αιτούντες άσυλο και μετανάστες (σύμφωνα με τα στοιχεία της Πλατφόρμας Συντονισμού για Πρόσφυγες και Μετανάστες από τη Βενεζουέλα).

• Υπεβλήθησαν 1,4 εκατομμύρια νέα αιτήματα από αιτούντες άσυλο. Οι Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής ήταν ο μεγαλύτερος αποδέκτης παγκοσμίως νέων ατομικών αιτημάτων (188.900), ενώ ακολουθεί η Γερμανία (148.200), το Μεξικό (132.700), η Κόστα Ρίκα (108.500) και η Γαλλία (90.200).

• Λύσεις:

• 5,7 εκατομμύρια εκτοπισμένοι άνθρωποι επέστρεψαν στις περιοχές ή τις χώρες καταγωγής τους μέσα στο 2021, μεταξύ των οποίων 5,3 εκατομμύρια εσωτερικά εκτοπισμένοι και 429.300 πρόσφυγες.

Η έκθεση της Ύπατης Αρμοστείας Παγκόσμιες Τάσεις και συνοδευτικό οπτικοακουστικό υλικό είναι διαθέσιμα στην ιστοσελίδα media.unhcr.org.

Η έκθεση της Ύπατης Αρμοστείας Παγκόσμιες Τάσεις δημοσιεύεται παράλληλα με την ετήσια Παγκόσμια Έκθεσή της, που αναφέρεται στα προγράμματα και δράσεις της Ύπατης Αρμοστείας στο πλαίσιο της ανταπόκρισης στις ανάγκες όλων των ανθρώπων που αναγκάζονται να τραπούν σε φυγή, καθώς και των γνωστών παγκοσμίως ανιθαγενών πληθυσμών.