ΜΑΡΙΝΑ ΣΑΤΤΙ: ΠΩΣ ΘΑ ΜΠΟΡΟΥΣΑ ΝΑ ΗΜΟΥΝ ΕΓΩ ΡΑΤΣΙΣΤΡΙΑ ΣΤΟ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟ;

Έχει αυτό το περίεργο που ό, τι και να φορέσει λες “ταιριάζει”. Και αυτή η συνθήκη μοιάζει σαν να επεκτείνεται και στη μουσική της. Πολύχρωμοι συνδυασμοί φωνών και οργάνων, ήχων του σημερινού και του χθεσινού κόσμου, που φωνάζουν “έλα να ακούσεις αλλά αν πας να κάνεις κάτι παρόμοιο, μάλλον θα φας τα μούτρα σου”.

Αν και τα τραγούδια που έχει κυκλοφορήσει δεν είναι πολλά, το αποτύπωμά της στη μουσική διευρύνεται συνεχώς, σαν ένας πολύχρωμος λεκές που απλώνεται πάνω σε ένα τραπεζομάντηλο, απειλώντας να καλύψει όλο το τραπέζι.

Τρεις ημέρες μετά τις εκλογές συναντηθήκαμε σε ένα καφέ στη Νέα Σμύρνη, με αφορμή τη μεγάλη της συναυλία στις 10 Ιουλίου στην Τεχνόπολη. Μουδιασμένοι ακόμα από την ηχηρή επιστροφή της ακροδεξιάς στη Βουλή, ξεκινήσαμε την κουβέντα μας από εκεί.

Θυμάμαι αυτό το ποστ που είχες κάνει στο Instagram και στην είχαν πέσει οι φασίστες, και επειδή βλέπω ότι έχεις μια ευαισθησία προς τα εκεί, παίρνω αφορμή να σε ρωτήσω για το αποτέλεσμα των εκλογών, πώς σου σου φάνηκε που μπήκαν τόσα ακροδεξιά κόμματα στη Βουλή -Σπαρτιάτες, Νίκη…
Όντως είχε συμβεί αυτό παλιά, το οποίο δεν ήταν καν πολιτική τοποθέτηση, ήταν καθαρά κοινωνική και ανθρώπινη. Αποφεύγω να μιλάω δημόσια για την πολιτική γιατί θεωρώ ότι έχω πέσει “θύμα” της υπερπληροφόρησης του ίντερνετ και του “βγαίνει ο καθένας και λέει το μακρύ και το κοντό του” -και πολλές φορές και με άγνοια.

Οπότε επειδή έχω άγνοια πάνω σε αυτό το θέμα, δεν μιλάω. Θεωρώ όμως ότι έτσι κι αλλιώς η πράξη είναι μεγαλύτερο statement από οποιαδήποτε λόγια. Πιστεύω ότι κι εγώ, όπως και ο καθένας από εμάς, δείχνω που στέκομαι και τι πιστεύω μέσα από το πώς υπάρχω στον χώρο, από το πώς κινούμαι και από το τι παρουσιάζω.

Και για μένα αυτό είναι και η πιο σημαντική τοποθέτηση, γιατί στα λόγια όλοι μπορεί να είμαστε οτιδήποτε.

Το δείχνεις μέσα από την τέχνη σου εννοείς, και από το πώς ανακατεύεις τα είδη;
Από όλα. Η κάθε επιλογή κατά τη γνώμη μου, ειτε αισθητική είτε καλλιτεχνική, από την ενορχήστρωση και την παραγωγή μέχρι και τις συνεργασίες και τι ρούχα θα φορέσεις, δείχνει που στέκεται και τι πιστεύει ο καθένας.

Επίσης η όλη μου δραστηριότητα σε σχέση και με τις CHÓRES, νομίζω ότι δείχνει το πώς βλέπω κάποια πράγματα που έχουν γίνει established από το παρελθόν, πού διαφωνώ με αυτά και τι προτείνω για το παρόν και για το μέλλον.

Σίγουρα βάζεις μέσα τον όρο πολυπολιτισμικότητα.
Μα δεν είναι πολυπολιτισμικότητα. Πολυπολιτισμικότητα είναι ένα κομμάτι της πολυπρισματικότητας και της αποδοχής και του χώρου που κατά τη γνώμη μου χρειάζεται να δίνεται στον νέο για να πηγαίνει τη φάση παρακάτω.

Αλλά και στο θάρρος και στο θράσος το οποίο πολλές φορές χρειάζεται να έχουμε για να “καταγγείλουμε” το παλιό που δεν δουλεύει χωρίς να θεωρείται αυτό ταυτόχρονα και ιεροσυλία.

Ό, τι κάνω έχει ξεκάθαρα κοινωνικό και πολιτικό intention από πίσω -ακόμα και στη “Μάντισσα” που είναι ένα τραγούδι που τα κοριτσάκια χορεύουν ανέμελα στην Ευριπίδου, εκεί όπου είναι όλοι μετανάστες, και που και καλά θεωρείτο ντεκαντάνς δρόμος, στον οποίο μέχρι τότε γινόταν trafficking με τις Αφρικανές μαυρούλες.

Εγώ τότε ήμουν σε φάση “θα πάμε σε αυτόν το δρόμο, θα περπατήσουμε και θα χορέψουμε επιβάλλοντας ένα διαφορετικό intention και μια διαφορετική ατμόσφαιρα σε αυτό το σημείο που έχει ταυτιστεί με αυτό”.

(Όταν έγινε η συνέντευξη, το “TUCUTUM” και το βίντεο του δεν είχε κυκλοφορήσει ακόμη, οπότε όταν τη ρώτησα για το “νέο τραγούδι” της, αποφάσισε να μου το δείξει με ενθουσιασμό μικρού κοριτσιού στο κινητό της.)

Είναι αυτό που έχεις ανεβάσει και στο TikTok;
Ναι, εκεί όμως είχα ανεβάσει μόνο ένα απόσπασμα.

Είναι ένα fun κομμάτι με χιούμορ, το οποίο έχει διάφορα μουσικά references, αυτήν τη ραπ, ποπ, εγωιστική φάση. Η γέφυρα βασίζεται πάνω σε μια παραλλαγή που έκανα του “Να ‘μαν πουλί να πέταγα”.

Γενικά το βίντεο και το τραγούδι έχει να κάνει με το παλιό και το καινούργιο, δείχνει μία κατάσταση με την τραγουδίστρια που σκάει στο τρίτο χιλιόμετρο, στο “Πανόραμα λάιβ”, με τα γαρύφαλλα, τα πιάτα κλπ…

Και αυτή είναι η αφίσα της εμφάνισης μου (σ.σ. μου δείχνει στο κινητό της την fake αφίσα που έχει φτιάξει με την ίδια να μοιάζει σαν να έχει βγει από το πανηγύρι της Ασωπίας)

Αυτό το “λέτε λέτε, μόνο λέτε” σε τι αναφέρεται; Καταρχάς εσύ έχεις γράψει τους στίχους; Ρωτάω γιατί συνήθως δεν τους γράφεις η ίδια.
Τους έχουμε γράψει μαζί με τον Vlospa.

Αυτό το ”TUCUTUM” είναι σαν να τους κοροϊδεύεις; Σαν να τους λες “μπλα μπλα;”.
Όχι, πολλά τραγούδια δεν λένε τίποτα. Τουλάχιστον εγώ όντως δεν λέω τίποτα (γελάει).

Το κουπλέ λέει: “θα πάρω φόρα, εμένα θα ακούσετε τώρα, έι, μονάχα λόγια, και σταματήσανε τα ρολόγια, μου λέτε μόνη μου πηγαίνω δεν κολλάω με κανέναν, όλο λέτε λέτε λέτε, τα ‘χετε όλοι χαμένα, αυτά τα πιάτα μην τα σπάτε για μένα, όταν θα τελειώσω θα ‘ναι όλα καμένα…”.

Μοιάζει με ραπάρισμα. Να σου πω μια ερώτηση που είχα έτοιμη, γραμμένη από πριν;
Ναι…

“Μου κάνει εντύπωση που δεν έχεις κανένα κομμάτι να ραπάρεις. Δεν μπορώ να πιστέψω ότι δεν έχεις δοκιμάσει, ταιριάζει πολύ στο ύφος σου”.
Ε, νάτο! Καλησπέρα! (σ.σ. γελάει δυνατά)

Οπότε ραπάρεις εδώ δηλαδή;
Και καλά ραπάρω.

Γιατί δεν το είχες ξανακάνει τόσο καιρό;
Εντάξει, τώρα έκλεισε αυτός ο κύκλος και η ενότητα του “YENNA” που πραγματευόταν ένα συγκεκριμένο storytelling. Ήταν συμβολική “γέννα” και ήταν και του εαυτού μου κατά κάποιον τρόπο, πέραν από τη γέννα αυτού του πρότζεκτ.

Και ένιωθα την ανάγκη στη συνέχεια να κάνω κάτι πολύ πιο fun και με χιούμορ, που να σατιρίζει κάποια πράγματα τα οποία τα ‘χα στο μυαλό μου από καιρό.

Εδώ τι σατιρίζεις;
Τα references εδω είναι λίγο σ’ αυτήν τη φάση την ραπο-τραπο…

Και τι “λέτε λέτε”; Ότι σε κράζουν, ότι δεν είσαι καλή, κάτι τέτοιο;
Όχι, δεν έχει να κάνει με μένα. Γενικά μιλάμε. Να μην τριπάρω κι εγώ; Τόσοι κάγκουρες βγαίνουν και λένε τα δικά τους, να μην κάνω κι εγώ τη δικιά μου καγκουριά να γουστάρω;

Είναι κάτι σαν female ραπ; Κάπως σαν φεμινιστικό ραπ; (σ.σ. συνεχίζω εγώ σε ένα ρεσιτάλ ασχετοσύνης)
Ούτε καν. Υπάρχουν τόσες σοβαρές καλλιτέχνιδες εκεί έξω που το κάνουν αυτό. Ένα fun ποπ τραγούδι είναι το οποίο και μέσω του βίντεο σατιρίζει διάφορα κατεστημένα όπως αυτό της τραγουδιάρας που “σκάω να τραγουδήσω με τη Mercedes, με το Dior κλπ”.

Έχει πάντως απ’ αυτήν την αισθητική που ‘χεις δείξει και με τα προηγούμενα βίντεο.
Μ’ αρέσει να γυρνάει γύρω απ’ τους ανθρώπους, με ενδιαφέρει αυτό. Όπως και οι ρόλοι των φύλων, τα dynamics μεταξύ τους, και όλα αυτά τα στερεότυπα.

Στα βίντεο σου βάζεις εικόνες της ελληνικής επαρχίας που συνήθως περνάνε λίγο αόρατες.
Τώρα αυτό δεν έχει εικόνες επαρχίας, αλλά γιατί; Τι εχει το επαρχιακό;

Δεν το ‘πα για κακό…
Όχι, κι εγώ ρητορικά το ρωτάω, αλλά τι έχει το επαρχιακό; Και πέρσι είχα διαβάσει ένα σχόλιο για το “SPIRTO KE VENZINI” ότι γιατί επιλέγω να δείχνω και καλά ντεκαντάνς και τριτοδεύτερες περιοχές.

Σε πληροφορώ ότι το γύρισμα του βίντεο για το “SPIRTO KE VENZINI” το κάναμε στον Πειραιά και στο Χαλάνδρι. Τώρα, αν κάποιοι νομίζουν ότι η Αθήνα είναι μόνο το Ψυχικό και η Κηφισιά, ναι, μπορεί να τους φανούν ξένες οι εικόνες. Και το καινούργιο βίντεο είναι στις Αχαρνές. Γιατί ακριβώς μας φαίνεται ότι είναι επαρχιακό;

Όταν πάμε σε ένα τέτοιου τύπου γλέντι, Κυριακή μεσημέρι, τι απ’ αυτά που δείχνει το βίντεο δεν είναι αλήθεια; Δεν υπάρχει τραγουδίστρια; Δεν σπάνε πιάτα; Δεν πίνουν; Δεν πετάνε γαρύφαλλα;

Τα δείχνεις πάντως με μια διαφορετική αισθητική, δηλαδή ενώ είναι η αλήθεια, πάλι το φέρνεις λίγο στα μέτρα σου. Δεν είναι ακριβής αποτύπωση.
Με ενδιαφέρει κοινωνικά αυτό το θέμα και κατά κάποιον τρόπο όλα αυτά που προσπαθώ να κάνω έχουν ένα commentary, όχι με την έννοια του σχολιάζω θετικά ή αρνητικά, αλλά με το πώς παρατίθενται οι εικόνες και τα πράγματα το ένα δίπλα στο άλλο, ο καθένας μπορεί να βγάλει το συμπέρασμά του.

Απλά πώς σου ήρθε αυτή η ιδέα; Να πιάσεις αυτόν τον κόσμο και αυτήν την αισθητική, και αυτές τις περιοχές. Εσύ είσαι από πόλη, έτσι;
Από “πόλη”… Από την Κρήτη είμαι, από το Ηράκλειο.

Δεν είσαι από χωριό, αυτό θέλω να πω.
Ναι, κοίτα. Είναι όπως και στο “FLABOURO” το ντοκιμαντέρ που έβγαλα τώρα. Είναι κατά κάποιο τρόπο ένα moodboard, ένα πρότζεκτ το οποίο αποτυπώνει και οπτικά και ηχητικά όλα αυτά τα references που είχα φτιάχνοντας τον δίσκο.

Απ’ τη μία ήταν προφανώς το αστικό ηχητικό και αισθητικό τοπίο, το οποίο το φέρω από μόνη μου και το ζω και στην Αθήνα, και απ’ την άλλη, είναι το κομμάτι της παράδοσης το οποίο υπήρχε έτσι κι αλλιώς σαν πρόθεση από τη μουσική και το οποίο δεν είχε παρά να αποτυπωθεί και οπτικά.

Νομίζω ότι η παράδοση είναι αυτό που γεννιέται όταν άνθρωποι βρίσκονται κοντά, ζουν μαζί και αλληλεπιδρούν.

Πάντως στα βίντεο σου, αυτές τις εικόνες τις δείχνεις με μία συμπάθεια. Βγάζουν μια γλυκύτητα οι άνθρωποι εκεί στην επαρχία, ακόμα και τα χειρόφρενα με τα αυτοκίνητα και όλα αυτά που δείχνεις, δεν τα υποτιμάς. Θέλω να πω ότι δεν θέλεις να δείξεις το ντεκαντάνς, θέλεις να τα δείξεις διαφορετικά.
Μα δεν είναι ντεκαντάνς. Άλλα πράγματα θεωρώ εγώ ντεκαντάνς.

Καταρχάς εκεί που πήγαμε και κάναμε το ντοκιμαντέρ, οι άνθρωποι μας άνοιξαν τα σπίτια τους, μας φιλοξένησαν μία εβδομάδα, μας τάισαν, μας αγάπησαν, παίξαμε μουσική, γλεντήσαμε… Τους σέβομαι πάρα πολύ, είναι κοντά στη φύση έχουν μία αλήθεια και μία αμεσότητα και ένα ρυθμό τόσο ειλικρινή και αυθεντικό που με εμπνέει και με συγκινεί πάρα πολύ. Και ελπίζω όλο αυτό να αποτυπώθηκε και στην οπτική γωνία αυτών των πρότζεκτς.

Πιστεύεις ότι θα ακολουθήσει και κάποιος άλλος και θα κάνει κάτι αντίστοιχο πάνω στη δική σου αισθητική, σ’ αυτό το νέο που έχεις φτιάξει για Ελλάδα;
Καταρχάς, ο καθένας μπορεί να κάνει ό, τι θέλει. Εγώ μέσα και από τη μουσική και τα πρότζεκτς νιώθω ότι έχω την ελευθερία να εκφράσω όλα αυτά που σκέφτομαι.

Και οι καλλιτέχνες και πολλοί άνθρωποι, μιλάμε για αλλαγή. Το πόσο στα αλήθεια όμως παίρνουμε το ρίσκο να το πράξουμε αυτό είναι ένα άλλο θέμα. Μιλάμε για το φρέσκο και για το νέο που πρέπει να έρθει και να φύγει το παλιό αλλά τι θάρρος έχουμε στην πράξη να πάρουμε ρίσκο και να απαρνηθούμε πράγματα από το παρελθόν, τα οποία μπορεί να λειτουργούν και να χάσουμε προτείνοντας κάτι καινούργιο;

Έτσι τοποθετούμαι εγώ σε σχέση με το πρότζεκτ και το ρίσκο. Και έχω ακούσει πολλά για αυτό, όπως πχ ότι κάποια κομμάτια δεν είναι εμπορικά ή γιατί να δώσεις τόσα λεφτά και να πας στην Κωνσταντινούπολη να γυρίσεις το “YIATI POULI M’” που δεν είναι ένα μέινστριμ τραγούδι.

Γιατί για μένα σημαίνει κάτι η κάθε κίνηση. Εκθέτω μια άλλη πρόθεση και συστήνομαι, και ήθελα να το κάνω. Και γι’ αυτό μάζεψα λεφτά και πήγα στην Κωνσταντινούπολη γιατί για μένα είχε σημασία να κάνω το βίντεο του εκεί.

Οπότε τώρα έβγαλες ένα single, θα βγάλεις και άλμπουμ σύντομα; Ήταν ο προπομπός;
Όχι… Έχω γράψει όμως καινούργιο υλικό και αυτό το τραγούδι είναι ο προπομπός της επόμενης φάσης στην οποία νιώθω ότι θέλω να μπω, που έρχεται κάπως σε αντιδιαστολή με το “YENNA”, και με αυτό το αυτοβιογραφικό και κάπως βγαλμένο μέσα από τον πόνο που είχε.

Απλά ξέρεις τι; Σκέφτομαι ότι αν ένας άλλος καλλιτέχνης πάρει μία κιθάρα και βγάλει μία μελωδία θα πει “ωραία, έχουμε τραγούδι τώρα” ενώ εσένα σε σκέφτομαι να βγάζεις έτσι μία μελωδία και να λες “δεν έχουμε τίποτα”.
Εννοείται!

“Πρέπει να βρω 25 διαφορετικές ενορχηστρώσεις, να το δοκιμάσω έτσι, να το δοκιμάσω αλλιώς”…
Πολύ σωστά το σκέφτεσαι! (γελάει)

Είναι κάτι που το απολαμβάνεις πολύ φαντάζομαι…
Μου αρέσει πολύ, εννοείται. Είναι έρευνα. Κάθε τραγούδι, κάθε πρότζεκτ και κάθε τοποθέτηση είναι μία περιοχή που πρέπει να την ξεκλειδώσεις, δεν την ξέρεις από πριν.

Δεν φοβάσαι μην το παρακάνεις; Να πεις “είναι ωραία μελωδία αυτή άλλα με τόσα πράγματα που της φόρτωσα, τη χάλασα”.
Ίσα-ίσα που στο “TUCUTUM” δεν φόρτωσα τίποτα. Ένα μπιτ είναι, ένας ζουρνάς και μία φωνή. Πιο μίνιμαλ πεθαίνεις.

Όποτε λες “TUCUTUM” το φχαριστιέσαι πάρα πολύ. Φωτίζεσαι ολόκληρη.
Πάρα πολύ! Μα ξέρεις τι; Για μένα πραγματικά σχολιάζει το πως είναι τα τραγούδια τώρα, τα τραπο-φαν-ποπ τραγούδια…

Δεν την υποτιμάς δηλαδή την τραπ.
Την υποτιμάω.

Αλλά σε στίχο, όχι σε μουσική…
Όχι μόνο σε στίχο, αλλά και σε επίπεδο ιδεολογικό και ανθρώπων και τι πρεσβεύουν και τι λένε. Όχι όλους προφανώς, ο Travis Scott για παράδειγμα μ’ αρέσει.

Αλλά δεν είναι η φάση σου.
Στην αρχή μου άρεσε πάρα πολύ αυτό. Υπήρχε μια μουσική κατάσταση πολύ συγκεκριμένη στην Ελλάδα και ξαφνικά ένιωσα οτι ανανεώθηκε ο αέρας, ότι κάτι καινούργιο ήρθε -ό, τι και να ήταν αυτό.

Τώρα, σε δεύτερη φάση -και πάλι σου λέω δεν αναφέρομαι σε όλους- δεν μ’ αρέσουν κάποια στερεότυπα που έχουν καθιερωθεί, όπως το πως μιλάνε για τις γυναίκες, τα πόσα “κώλους” και “κωλαρες” λένε, και γενικά το γκανγκστεριλίκι -που για κάποιους όντως είναι η ζωή τους”.

…Αλλά δεν μπορεί να είναι για όλους.
Για κάποιους άλλους είναι απλά σαν μανιέρα. Όπως το ότι για να είσαι ποπ τραγουδίστρια πρέπει να είσαι και σέξι και να φοράς μαγιό και να χορεύεις, έτσι αντίστοιχα για να είσαι τράπερ πρέπει να είσαι πολύ άγριο αρσενικό με όπλα και να μιλάς για τις γυναίκες με τρόπο συγκεκριμένο.

Και όπως έχω ξαναπεί τους μισούς απ’ αυτούς που έχω γνωρίσει, δεν τους έχω δει ποτέ να μιλάνε έτσι για τις κοπέλες τους. Σούζα τους έχουν.

Οπότε σε αυτα τα κομμάτια διαφωνώ, εντελώς.

Άσχετο αλλά όλοι οι άλλοι οι φίλοι σου στο έντεχνο, οι σοβαροί καλλιτέχνες, τι θα πουν για το “TUCUTUM”;
Δεν ξέρω… Ελπίζω να γουστάρουμε, να χορέψουμε και να διασκεδάσουμε.

Δεν τη φοβάσαι αυτήν την “σοβαρότητα”;
Όχι καθόλου, μα εγώ δεν είμαι σοβαρή πια! Το έχω αποδείξει νομίζω! (γελάει)

Κοίτα, εγώ ένιωθα εγκλωβισμένη σε αυτό γιατί όπως λένε και οι ψυχολόγοι ο εσωτερικός γονέας είναι πιο αυστηρός από τον εξωτερικό γονέα. Ο εσωτερικός κριτής είναι πιο δύσκολος και αυστηρός από τον εξωτερικό.

Τώρα, λοιπόν, επειδή δεν υπάρχει πλέον αυτός ο εσωτερικός κριτής θα κάνω ό, τι γουστάρω. Αυτό ήθελα να πω μετά το “YENNA” και μετά το τόσο σκεπτόμενο και βγαλμένο από το πόνο και αυτό είπα.

Καλοκαίρι είναι και ήθελα να βγάλω κάτι πολύχρωμο, χαρούμενο και φουλ χορευτικό.

Στα νέα τραγούδια από τι έχεις επηρεαστεί; Τι μουσικές ακούς τώρα;
Νομίζω είναι λίγο πιο aggressive από τα προηγούμενα, πιο χορευτικά. Γενικά πάντως δεν είναι μουσική πρόθεση αυτή, είναι προσωπική φάση. Έτσι μου βγαίνει.

Άρα είσαι και σε πιο ανεβαστική φάση της ζωής σου, κάπως έτσι;
Είμαι πιο καλά, πιο χαρούμενη.

Έχεις σκοτώσει τον εσωτερικό κριτή μέσα σου;
Εννοείται! Έχω ξαναγεννηθεί μετά το “YENNA”. Έχω αλλάξει, έχω μάθει από αυτά τα πράγματα, είμαι πιο χαλαρή, μου αρέσει αυτό που γίνεται…

Δηλαδή να σε ρωτήσω κάτι: αν καθόμασταν εδώ πριν τέσσερα χρόνια και ερχόταν ένας και σου ζητούσε να βγάλει μία φωτογραφία μαζί σου, θα το αντιμετώπιζες διαφορετικά από ό, τι τώρα;
Μα παλιά ερχόταν ο κόσμος και με ρώταγε “είσαι αυτή τραγουδίστρια;” και έλεγα “όχι”, ντρεπόμουν. Τώρα εννοείται, θα πω “τέλεια”.

Για ποιον λόγο όμως;
Ντρεπόμουν και κάπως αυτόν τον θαυμασμό που μπορεί να εξέφραζαν κλπ και με αυτήν τη διάθεση που έρχονταν, ένιωθα άβολα να το εισπράξω.

Ένιωθες ότι σε βάζουν σε μία θέση άμυνας;
Όχι, ίσα-ίσα… Απλώς δεν έπαιρνα τα κομπλιμέντα, με δυσκόλευαν. Σκεφτόμουν “καλά καλά, έλα να πούμε κάτι άλλο τώρα”. Δηλαδή μπορεί κάποιος να μου έκανε ένα κομπλιμέντο και να έλεγα “OK, πάμε παρακάτω, πες μου τώρα τι πρέπει να διορθώσω”.

Εσύ έκανες;
Κοπλιμέντα; Συνέχεια.

Μα ξέρεις, τι; Δεν είναι ότι δεν εκτιμούσα τον εαυτό μου, απλώς κάπως τα θεωρούσα αυτονόητα αυτά και πίστευα ότι πρέπει να δουλέψω πάνω στις αδυναμίες μου και στις ανασφάλειες μου για να βελτιωθώ.

Το να κάθομαι τώρα να λέω στον εαυτό μου συνέχεια “α, τι καλό είναι αυτό που έκανες” δεν με ενδιέφερε. Εντάξει, προφανώς θα κάνω και κάποια καλά στη μουσική, με αυτήν έχω ασχοληθεί όλη μου τη ζωή.

Πέρσι ήταν η πρώτη χρονιά που έκανες περιοδεία παίζοντας κυρίως τα δικά σου τραγούδια. Πώς ήταν να βλέπεις τον κόσμο να τα τραγουδάει, να ξέρει τους στίχους;
Ναι υπήρχε κάτι ολοκληρωμένο που είχα συστήσει, και αυτό με έχει κάνει να νιώθω ωραία με τη σχέση μου με τον κόσμο γιατί αισθάνομαι ότι έχω εκθέσει πια τον εαυτό μου, πράγμα που σημαίνει πως όποιος ακολούθησε, γνωρίζει.

Νιώθω ότι -τουλάχιστον από την πλευρά μου- είναι fair αυτή η σχέση. Όπως συμβαίνει και στη ζωή, πρώτα θα πεις “καλησπέρα”, θα γνωριστείς, θα πεις κάποια πράγματα για σένα και μετά θα γίνεις φίλος με τον άλλον.

Οπότε τώρα νιώθω ότι είμαστε σε αυτή τη φάση της σχέσης με τον κόσμο.

Ότι έχεις ανοιχτεί, έχεις πει ποια είσαι;
Ακριβώς.

Θες να μου πεις λίγο για το “Ζεϊμπέκικο” του Σαββόπουλου, πώς προέκυψε όλο αυτό;
Με κάλεσε τον χειμώνα στο γραφείο του και μου λέει “υπάρχει αυτό το πρότζεκτ που θέλω να κάνω σε συνεργασία με τα μουσικά τμήματα των πανεπιστημίων της χώρας, και ό, τι χρήματα μαζευτούν θα πάνε στο έργο αυτών των σχολών και στους φοιτητές”. Ο χορηγός επίσης θα έδινε και κάποια έξτρα χρήματα για την ενίσχυση αυτής της κατάστασης.

Και επειδή έχω υπάρξει σε αυτήν τη φάση να σπουδάζω μουσική και να είμαι φοιτήτρια…

Στο Μπέρκλεϊ;
Ναι, οπότε κατάλαβες, είχα και ένα προσωπικό σημείο σύνδεσης γιατί εγώ γενικώς όπου υπάρχουν χορηγοί και πιο εμπορικά πρότζεκτ, συνήθως δεν εμπλέκομαι.

Το τραγούδι αυτό στο πρότεινε ο Σαββόπουλος ή σου είπε “διάλεξε ένα από μένα”;
Όχι, εκείνος μου το πρότεινε. Στην αρχή κάπως το φοβήθηκα γιατί δεν θεωρώ κιόλας ότι υπάρχει κάτι να γίνει πάνω σε αυτό το κομμάτι που να έχει κάτι να προσθέσει. Και όχι μόνο σε μουσικό επίπεδο αλλά και σε συμβολικό και εννοιολογικό. Το τραγούδι ταυτίζεται και με μία συγκεκριμένη εποχή.

Σκεφτόμουν “λες και περιμένει κανένας από μένα να κάνω τη διασκευή”. Και θα πω την αλήθεια: στην αρχή δεν ήθελα καθόλου να τραγουδήσω. Έλεγα “ναι, τώρα ξαφνικά αυτό που έλειπε από το ‘Ζεϊμπέκικο’ είναι η φωνή της Σάττι”.

Αλλά μετά το έκανα γιατί θεώρησα ότι εφόσον μου δίνεται αυτή η τιμή και η ευκαιρία δεν μπορώ να το αφήσω. Σε επίπεδο καλλιτεχνικό είχε τρομερό challenge. Με έτρωγε να ασχοληθώ και να πειραματιστώ.

Μετά όταν πήρα τα παλιά τα αρχεία και τα άνοιξα ένα ένα, ένιωθα δέος και ανατριχίλα κατά τις δύο πρώτες μέρες.

Την πρώτη εκτέλεση που είναι μόνος του ή αυτή με την Μπέλλου;
Αυτή με την Μπέλλου… Να ακούω τώρα τη φωνή της ακαπέλα, στεγνή; Να ακούω τον τζουρά και το κρουστό μόνο του, και αυτήν την ηχογράφηση την αναλογική με τη λάμπα και το μικρόφωνο;

Μαζί με τον Ermis που κάναμε την παραγωγή, απλά καθόμασταν εκεί, κοιταζόμασταν, γουρλώναμε τα μάτια -εγώ τσίριζα- και ήμασταν σε φάση “τι ζούμε”!

Λέγαμε μόνο αυτό, συνέχεια, σε λούπα. Αν μας έβλεπε κανένας απ’ έξω θα γελούσε.

Ήταν τόσο συγκλονιστική η φωνή της;
Ναι ρε συ, ναι. Και όχι μόνο η φωνή της, αλλά και αυτό που σου είπα πριν: τι μνήμες και τι άλλο έχει καταγραφεί και έχει συνδεθεί μ’ αυτό.

Την ιδέα του Μικρού Κλέφτη την είχε ο κ. Σαββόπουλος, εκείνος ήθελε να μπει ένας σύγχρονος “ποιητής” και να συμπληρώσει ένα νέο storytelling και να κάνει τη σύνδεση με τους πρόσφυγες του ‘22 με τους σημερινούς.

Πίστευα τον είχες φέρει εσύ στο πρότζεκτ και ήθελα να σε ρωτήσω μετά αν άκουγες Βόρεια Αστέρια.
Όχι εκείνος του είπε. Εννοείται ότι άκουγα Βόρεια Αστέρια και Μικρό Κλέφτη και Λεξ και γενικά όλη τη ραπ σκηνή της Θεσσαλονίκης. Θεωρώ ότι υπάρχει μια πηγή εκεί πάνω σε αυτό το κομμάτι της ραπ κλπ, το οποίο κατεβαίνει προς τα κάτω. Τους εκτιμώ πάρα πολύ.

Γενικά ακούω χιπ χοπ πολύ. Προχθές είχα πάει και στον Bloody Hawk εδώ στην Νέα Σμύρνη.

Με τον Μάλαμα πώς προέκυψε και σου έγραψε στίχους για το “NANI”;
Του έστειλα ένα μήνυμα ότι έχω ένα νανούρισμα που νιώθω ότι χρειαζεται εναν στιχο λίγο πιο μεστό, κάτι που να έρχεται σε αντιδιαστολή με τη λυρικοτητα της μελωδιας.

Κάτσε θα στο δείξω αυτό γιατί με συγκίνησε πολύ ο τρόπος που απάντησε, όταν είδα αυτήν την εικόνα είπα “αυτό ακριβώς είναι το input που ήθελα να έχει το τραγούδι”. Μου έστειλε έτσι τον στίχο…(σ.σ. μου δείχνει στο κινητό της τη φωτογραφία που της έστειλε, και στην οποία υπάρχει μία κόλλα χαρτί με γραμμένο στο χέρι τον στίχο πάνω της).

Ακόμα και τις σκέψεις του για τους στίχους εκεί στο χαρτί τις έγραψε. Ενώ ας πούμε ο Vlospa μου έστειλε ένα text στο Whatsapp, ό, τι κάνουμε δηλαδή όλοι με τους φίλους μας. Πέθανα…

Παίζεις συνέχεια έξω σε φεστιβάλ, μένεις μήνες στη Γαλλία πόσους μήνες, και παρότι εδώ έχουμε μία μανία να μιλάμε για “διεθνή καριέρα”, δεν το πολυγράφουν τα μέσα αυτό για σένα.
“Διεθνή καριέρα”…

Και με ελληνικό στίχο δηλαδή δεν το παλεύεις, ότι “πρέπει να ενσωματωθώ σε εσάς για να με κάνετε αποδεκτή”. Παίζεις αυτά που παίζεις και αφού τους αρέσουν, τα παίζεις και σε αυτούς.
Μα και για αυτούς έχει ενδιαφέρον αυτό που κάνουμε. Αν έκανα τα ίδια με εκείνους θεωρώ ότι δεν θα είχα την δυνατότητα να είμαι εκεί γιατι δεν θα περίμενε κανένας να έρθει κάποιος από την Ελλάδα και να τους κάνει τη δική τους ποπ και να είναι “ανταγωνιστική” σε κάτι το οποίο οι μεγαλύτερες αγορές με τα πολλά χρήματα μπορούν να το κάνουν στον απόλυτο βαθμό.

Δεν θεωρώ δηλαδή ότι αν τραγουδούσα αγγλόφωνο και ποπ θα ήμουν πιο επιτυχημένη. Αντιθέτως.

Θα μου πεις λίγο για το λάιβ στις 10 Ιουλίου στην Τεχνόπολη τι να περιμένουμε;
Εννοείται τα τραγούδια του “YENNA”, εννοείται το “TUCUTUM”, εννοείται με τη διάθεση αυτήν την πιο fun και απενοχοποιημένη στην οποία βρίσκομαι πλέον…

Τώρα συγγνώμη που σε διακόπτω αλλά και η “Μάντισσα” δεν ήταν έτσι απενοχοποιημένη; Δεν ήταν ένα fun τραγούδι κατά κάποιον τρόπο;
Ναι, ήταν. Μα κοίτα και η “Μάντισσα” από ανάγκη προσωπικής έκφρασης βγήκε. Μετά τις “Κούπες” ήθελα να κάνω κάτι τέτοιο.

Αυτά είναι και σαν ημερολόγιο καταγραφής της φάσης που είσαι, δηλαδή δεν μπορείς να φτιάχνεις κάτι και να είσαι σε τελείως άλλη κατάσταση.

Και οι κυκλοφορίες εκτός απ’ το προσωπικό πράγμα, αντικατοπτρίζουν και την επαγγελματική σου εξέλιξη και πορεία μέσα σε αυτό, δηλαδή στις “Κούπες” μέχρι εκεί μπορούσα, στη “Μάντισσα” μέχρι εκεί μπορούσα κτλ… Τώρα έχω αρχίσει και μπορώ πιο πολύ.

Τώρα αυτό είναι λίγο βαρύγδουπο που θα σου πω αλλά νιώθεις ότι μουσικά έχεις φτιάξει μια δικιά σου περιοχή, που λες “αυτό το έχω κάνει εγώ, ελάτε παίξτε μπάλα κι εσείς, αλλά να ξέρετε το έχω φτιάξει εγώ επειδή δεν χωρούσα στα καλούπια που υπήρχαν”.
Μακάρι να ισχύει αλλά δεν το σκέφτομαι έτσι. Όταν φτιάχνω τη μουσική μου θέλω να είμαι πιστή στον εαυτό μου και να μπορέσω να αποτυπώσω έξω από μένα, αυτό που έχω μέσα σε μένα, κάτι το οποίο είναι δύσκολο. Αν είναι με τα λόγια δύσκολο να το αποτυπώσεις, φαντάσου πόσο δύσκολο είναι με ήχους και με εικόνες.

Το αν αντικατοπτρίζει το μέσα μου, αυτό δεν είναι κάτι που θα το κρίνει ο κόσμος. Αυτό το ξέρω εγώ καλύτερα.

Αλλά για ό, τι έχω κάνει μέχρι σήμερα, λιγότερο ή περισσότερο καλό, είμαι χαρούμενη γιατί νιώθω ότι η μεγάλη εικόνα σε αυτό που ήθελα να πω, είναι εκεί έξω.

Απ’ την άλλη όμως, για να κάνω τον δικηγόρο του διαβόλου, σε έχουν κατηγορήσει ποτέ για cultural appropriation; Πολιτισμική οικειοποίηση; Ότι παίρνουμε κάτι που δεν είναι δικό μας και το οικειοποιούμαστε; Ότι παίρνεις αυτά τα στοιχεία (το πώς ζουν στα χωριά, τις συνήθειές τους κλπ) με μία υπεροψία αποικιοκράτη και λες “τώρα θα σας δείξω εγώ πώς γίνεται σωστά”.
Γενικά, εγώ με τη woke φάση, δεν είμαι σε όλα μαζί τους, είμαι στα μισά.

Καταρχάς, για να μιλήσουμε για cultural appropriation ξεκινάς λέγοντας μου ότι “κάτι που δεν είναι δικό μας, το παίρνουμε”. Καταρχάς τίποτα δεν είναι δικό μας, δηλαδή κι εγώ που είμαι απ’ την Ελλάδα δεν είναι δικό μου, απλά έτυχε και γεννήθηκα εδώ και ζω σε μια κατάσταση που αποφάσισαν οι τάδε να βάλουν τα σύνορα σ’ αυτό το σημείο της γης.

Γιατί αν συζητούσαμε πριν 400 χρόνια τα σύνορα θα ήταν αλλού και θα ‘νιωθε αυτός που θα ζούσε τότε μέσα σε αυτά, ότι αυτή κουλτούρα θα ήταν από άλλου.

Εξ ου και προκύπτουν απορίες για το τάδε τραγούδι αν είναι βουλγάρικο, ελληνικό ή τουρκικό κλπ…

Είχα μιλήσει με τον Κριστοφερ Κινγκ, και μου είχε πει το ίδιο, ότι δεν υπάρχουν σύνορα στον πολιτισμό, ότι μπορείς να έχεις μια κουλτούρα που έχει πολιτικά σύνορα αλλά η κουλτούρα είναι η ίδια παρά τα σύνορα. Το έλεγε για τα ηπειρώτικα, ότι δεν τα βλέπει ως ελληνικά ή αλβανικά, αλλά ως μουσική μίας περιοχής.
Ακριβώς. Απλά τυχαίνει το 2023 να έχουμε αυτά τα συγκεκριμένα γεωγραφικά-εθνικά σύνορα, όμως η παράδοση και ο πολιτισμός που λες και εσύ δεν περιορίζεται εκεί. Είναι παράγωγο της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, της επιρροής της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, της απελευθερωμένης έπειτα Ελλάδας…

Οπότε εγώ θεωρώ ότι τίποτα δεν είναι δικό μου όπως δεν είναι και δική μου αυτή η αυλή, αυτό το χωράφι… Απλώς τυχαίνει και το διαχειρίζομαι αυτήν τη στιγμή, επειδή μου το έχει γράψει η γιαγιά μου για παράδειγμα, αλλά δεν είναι δική μου η γη, δεν είναι δικό μου αυτό το δέντρο.

Το πιστεύεις γενικά δηλαδή αυτό, και για αλλα πραγματα στη ζωή σου;
Εντελώς. Και επίσης πιστεύω ότι αυτό που είμαστε εμείς και που ζούμε τώρα είναι αποτέλεσμα όχι μόνο πολιτισμικό αλλά και ιστορικό, και “dnaικό”, και εξέλιξης του ανθρώπινου είδους από τον νεάντερταλ μέχρι τώρα.

Οπότε τα μισά απ’ αυτά εγώ δεν τα ακούω καν. Εγώ πιστεύω στον άνθρωπο, ό, τι και αν θέλει να είναι αυτός και όπως και αν θέλει να κάνει identify. Θέλει να το ζει ότι είναι γυναίκα, ότι είναι άντρας, ότι είναι binary, ότι είναι χριστιανός, μουσουλμάνος, βίγκαν, οτιδήποτε; Εννοείται! Χώρο στο διαφορετικό!

Και επειδή ξεκίνησε και η συζήτηση κάπως έτσι, κλείνει και κάπως και με παρόμοιο τρόπο -μιας και με ρώτησες για τον φασισμό.

Καταρχάς εγώ είμαι αυτή που είμαι από μόνη μου. Δημιούργημα ενός μαύρου Σουδανού μουσουλμάνου και μιας λευκής Ελληνίδας χριστιανής ορθόδοξης, ωραία; Η ύπαρξη μου από μόνη της είναι παράγωγο της συνύπαρξης του διαφορετικού και της αποδοχής. Δεν χρειάζεται καν να μιλήσω για αυτό.

“Και μόνο που υπάρχω καταλαβαίνετε που στέκομαι”.
Ακριβώς…

Θα ήταν ενάντια στη φύση σου να είσαι από την άλλη πλευρά.
Δηλαδή τι να πω, ότι είμαι ρατσίστρια στο διαφορετικό; Στον εαυτό μου δηλαδή;

Είσαι μια δήλωση από μόνη σου;
Ο καθένας μας είναι μία δήλωση. Πιστεύω έντονα στη διαφορετικότητα και δεν θα μπορούσε να γίνει αλλιώς. Όλη μου η ζωή ήταν η αγωνία και ο αγώνας του να βρω τον χώρο μου και να βγάλει νόημα αυτό που είμαι, και σε δεύτερη φάση να το εκθέσω και προς τα έξω. Να βγάλει νόημα και στους άλλους.

Απ’ την άλλη, θεωρώ ότι είμαστε σε καλή φάση, το βλέπω το καινούργιο, βλέπω ότι υπάρχει χώρος. Είμαι φουλ θετική και θεωρώ ότι υπάρχει όντως εξέλιξη -αυτό το προχθεσινό είναι ασχολίαστο, OK. (σ.σ. η είσοδος τόσων ακροδεξιών κομμάτων στη Βουλή)

Αλλά όπως σε όλα τα πράγματα στη ζωή που θα κάνεις υπάρχουν κάποια μπρος και κάποια πίσω, έτσι γίνεται και εδώ. Και ιδανικά και καλώς εχόντων των πραγμάτων η τάση θα είναι προς τα μπρος. Και είναι.