ΜΑΡΟΚΟ-ΓΑΛΛΙΑ, ΟΠΩΣ ΛΕΜΕ ΖΙΣΤ ΦΟΝΤΕΝ ΤΩΝ 13 ΓΚΟΛ ΣΕ ΕΝΑ ΜΟΥΝΤΙΑΛ
Σήμερα παίζουν Γαλλία-Μαρόκο στον ημιτελικό του Μουντιάλ και ο άνθρωπος που συνδέει ποδοσφαιρικά τις δυο χώρες είναι ο Ζιστ Φοντέν. Γεννημένος στο Μαρακές και πρώτος σκόρερ του Μουντιάλ 58 με τη Γαλλία, έχοντας σκοράρει 13 γκολ, ρεκόρ αξεπέραστο μέχρι σήμερα!
Ο ημιτελικός του Παγκοσμίου Κυπέλλου ανάμεσα σε Γαλλία και Μαρόκο δεν είναι ένας συνηθισμένος αγώνας, αν σκεφτούμε ότι μέχρι τα μέσα του 20ού αιώνα, η αφρικανική χώρα ήταν μια γαλλική αποικία, ενώ οι Ισπανοί διατηρούσε το προτεκτοράτο της στο βόρειο μέρος. Το βασίλειο του Μαρόκου κήρυξε την ανεξαρτησία του τον Μάρτιο του 1956, οι δεσμοί του, ωστόσο, με τη Γαλλία δεν αποκόπηκαν ποτέ.
Η γαλλική γλώσσα διδάσκεται και ομιλείται ακόμη σε όλη την επικράτεια. Επί γαλλικού εδάφους, εν τω μεταξύ, βρίσκεται η μεγαλύτερη κοινότητα μεταναστών από το Μαρόκο (συνολικά 1.314.000 Μαροκινοί ζουν στη Γαλλία, εκ των οποίων οι 437.000 έχουν γεννηθεί στο Μαρόκο).
Δύο παίκτες της Εθνικής Ομάδας του Μαρόκου, που για πρώτη φορά στην ιστορία της φτάνει στους “4” του Μουντιάλ, έχουν γεννηθεί στη Γαλλία. Ο αρχηγός Ρομέν Σαΐς κι ο Σοφιάν Μπουφάλ είδαν το φως στην κωμόπολη των Άλπεων Μπουργκ Ντε Πεάζ ο πρώτος και στο Παρίσι ο δεύτερος. Γενικά οι “μαροκέν” που βρίσκονται στο Κατάρ είναι μια ομάδα παιδιών μεταναστών, αφού οι 14 από τους 26 της αποστολής έχουν γεννηθεί σε διάφορες χώρες της Ευρώπης (Βέλγιο, Ολλανδία, Ισπανία και Ιταλία, εκτός Γαλλία) ενώ ο τερματοφύλακας Μπόνο μεγάλωσε μεν στην Καζαμπλάνα, οι γονείς του όμως, όταν γεννήθηκε, εργάζονταν στο Κεμπέκ του Καναδά.
Ο Γιουσέφ Ελ Αραμπί, που παρεμπιπτόντως είναι 9ος σκόρερ όλων των εποχών με την Εθνική Ομάδα του Μαρόκου (16 γκολ σε 46 αγώνες) είναι γεννημένος στην Καέν, ο δισεκατομμυριούχος που αγόρασε τον οίκο Σόθμπις, Πατρίκ Ντραχί, ο ηθοποιός Γκαντ Ελμαλέχ, είναι Γάλλοι που προέρχονται από το Μαρόκο. Η Λεϊλά Σλιμάνι, βραβευμένη συγγραφέας στη Γαλλία, έφυγε από το Μαρόκο σε ηλικία 17 ετών.
Αν πάντως, μιλάμε για ποδόσφαιρο και Παγκόσμιο Κύπελλο, δεν υπάρχει άλλος, πιο σπουδαίος συνδετικός κρίκος των δυο χωρών, από τον μύθο Ζιτ Φοντέν.
Ο άνθρωπος που κατέχει ακόμη το ρεκόρ γκολ σε ένα Παγκόσμιο Κύπελλο (13 συνολικά, στο Παγκόσμιο Κύπελλο του 1958) έφτασε αισίως τα 89 του χρόνια και ζει στην Τουλούζ μαζί με τη σύντροφο της ζωής του, εδώ και έξι δεκαετίες, Αρτέτ Φοντέν. Το πρώτο φως της ημέρας το είχε δει στο εξωτικό Μαρακές στις 18 Αυγούστου 1933, εκεί που ζούσαν ο Γάλλος πατέρας του και η Ισπανίδα μητέρα του.
Το 1958, ο Φοντέν έμπαινε σχεδόν από σπόντα στην Εθνική Ομάδα της Γαλλίας, για να ταξιδέψει στη Σουηδία με προορισμό το Μουντιάλ. Φορώντας δανεικά παπούτσια και δημιουργώντας ένα αξεπέραστο δίδυμο με τον συμπαίκτη του στη Ρεμς, Ρεϊμόν Κοπά, τον αλτρουϊστή μαέστρο των “μπλέ”. Η συνεργασία τους γινόταν με κλειστά τα μάτια. Ο ένας σέρβιρε ο άλλος έβαζε και η Εθνική Γαλλίας που δεν την υπολόγιζε κανένας, τερμάτιζε στην τρίτη θέση.
Τα ρεκόρ του “Justo” όπως ήταν το παρατσούκλι του, έμειναν ανεξίτηλα μέσα στο χρόνο. Να φανταστείτε ότι έπρεπε να περάσουν 63 χρόνια για να εμφανιστεί ένας Γάλλος στράικερ και να βάλει τέσσερα γκολ σε ένα παιχνίδι. Ήταν ο Κιλιάν Εμπαπέ όταν έβαλε τα … τέσσερα πρώτα γκολ της Γαλλίας στο 8-0 επί του Καζακστάν για τα προκριματικά του Παγκοσμίου Κυπέλλου, που τελειώνει σε λίγες μέρες στο Κατάρ.
Ο Φοντέν είχε βάλει το … τετράμπαλο στον μικρό τελικό του Μουντιάλ του 58, όταν η γαλλική ομάδα είχε επιβληθεί της Δυτικής Γερμανίας με 6-3. Για να ξαναβρεθούν οι “μπλε” μέσα στις τρεις πρώτες ομάδες του Μουντιάλ, έπρεπε να περιμένουν μέχρι το 1986 όταν η παρέα του Πλατινί και του Παπέν επικρατούσε του Βελγίου με 4-2.
Ποδοσφαιριστής σε πείσμα του πατέρα του…
Ο μικρός Φοντέν μεγάλωσε στο Μαρακές, στην “κόκκινη πόλη” όπως τη λένε, δεύτερη μεγαλύτερη σε πληθυσμό στο Μαρόκο, μετά την Καζαμπλάνκα: “Πέρασα υπέροχα παιδικά χρόνια. Με τους φίλους μου παίζαμε ποδόσφαιρο στην αυλή μιας εκκλησίας. Το τέρμα το αποτελούσαν δυο ευκάλυπτοι. Συχνά η μπάλα έσπαγε τα παράθυρα του ναού και ο παπάς κάθε άλλο παρά ευχαριστημένος ήταν” έχει πει σε μια παλιότερη συνέντευξη του, ανακαλώντας τις μνήμες από τα χρόνια που πέρασε στο Μαρόκο.
Δεν έπαιζε, μόνο μπάλα. Ήταν πολύ καλός στο μπάσκετ, έκανε στίβο, ασχολιόταν με την κολύμβηση. Με το ποδόσφαιρο, όμως, είχε πάθος, αλλά κι ένα μεγάλο εμπόδιο. Ο πατέρας του απαγόρευε δια ροπάλου να ασχολείται με το άθλημα, φοβούμενος ότι θα χτυπήσει τα πόδια του. Λες και είχε προαίσθημα για το πόσο άδοξα θα τελείωνε η καριέρα του Ζιστ, όταν λόγω του διπλού κατάγματος στο πόδι, αναγκάστηκε να σταματήσει την καριέρα του, πάνω στα ντουζένια του και σε ηλικία μόλις 27 ετών.
Τότε, όμως, ο έφηβος Φοντέν δεν μπορούσε να σκεφτεί τη ζωή του χωρίς να παίζει ποδόσφαιρο. Μηχανευόταν διάφορα κόλπα για να σπάει τις απαγορεύσεις και να πηγαίνει στο γήπεδο. Μέχρι και τους ιθύνοντες του σχολείου του, έπεισε μια μέρα ότι ο πατέρας του είχε δώσει την έγκρισή του να παίξει σε ένα σημαντικό ματς του γυμνασιακού πρωταθλήματος.
Που να’ ξερε ότι ο πατέρας Φοντέν είχε οριστεί διαιτητής του συγκεκριμένου αγώνα! Κι αυτός, όμως, κατάλαβε ότι δεν μπορούσε να εμποδίζει άλλο τα όνειρα του γιου του. Είχε άλλωστε φυσικό ταλέντο και μια μοναδική επαφή με το γκολ, που τον έκαναν πολύτιμο για κάθε ομάδα στην οποία αγωνιζόταν. Τελικά φόρεσε τα πράσινα και άσπρα της AS Marakes που βρισκόταν σε μεγάλη τοπική κόντρα με τους μαυρόασπρους της SA Marakes!
Όταν -για ένα ομαδικό καυγά στον οποίο δεν συμμετείχε- αποβλήθηκε από το Γυμνάσιο που φοιτούσε, ο διευθυντής του σχολείου και μέλος της διοίκησης της SA Marakes του σφύριξε το σύνθημα: “Ελα στην ομάδα μας και θα σου χαρίσω την αποβολή…”
Ο μικρός Ζιστ είπε όχι, έμεινε πιστός στους “πράσινους” του Μαρακές, από τους οποίους έφυγε για να πάει στην ομάδα της Καζαμπλάνκα, με την οποία έπαιξε τρία χρόνια (1950-53), κερδίζοντας το πρωτάθλημα του Μαρόκου. Η επίσκεψη του βοηθού προπονητή της Νις, πρωταθλήτρια Γαλλίας το 1951 και το 1952. Ο Μάριο Ζατέλι είδε ένα σπουδαίο στράικερ-λαβράκι για το γαλλικό πρωτάθλημα.
Στην αρχή ο πατέρας του δεν έβλεπε με τόσο καλό μάτι την μετακόμιση στη Γαλλία, όταν όμως συνειδητοποίησε το μπόνους της μεταγραφής, έδωσε τη συγκατάθεση του. Ο Ζιστ Φοντέν ήταν μόλις 20 ετών όταν έφευγε από το Μαρακές, για να βρεθεί στην κοσμπολίτικη Νίκαια της γαλλικής Ριβιέρας.
Στη Νις έπαιξε τρία χρόνια, σημειώνοντας 43 γκολ σε 69 αγώνες, κατέκτησε το πρωτάθλημα του 1956 και το ίδιο καλοκαίρι, η κορυφαία γαλλική ομάδα στα τέλη της δεκαετίας του 50 ολοκλήρωνε τη μεταγραφή του. Για τα επόμενα τρία χρόνια ο Φοντέν θα γινόταν σέντερ-φορ της Ρεμς, βρίσκοντας το ποδοσφαιρικό του ταίρι στο πρόσωπο του Κοπά, κερδίζοντας άλλα τρία πρωταθλήματα και φτάνοντας μέχρι τον τελικό του Κυπέλλου Πρωταθλητριών το 1959 (ήττα από τη Ρεάλ με 2-0) σε μια διοργάνωση όπου αναδείχθηκε πρώτος σκόρερ με 10 γκολ
Το θαύμα της Σουηδίας
Ο Φοντέν δεν ήταν σίγουρος ότι θα παίξει στο Παγκόσμιο Κύπελλο του 1958. Καλά-καλά δεν ήξερε αν θα πάει στη Σουηδία, αφού στα μέσα της σεζόν είχε περάσει και ένα τραυματισμό. Είχε παίξει πέντε-έξι φορές στην Εθνική Γαλλίας, όπου φαινόταν όμως ότι για τη θέση του βασικού σέντερ-φορ προοριζόταν ο Ταντέ Σισόφσκι, ο πολωνικής καταγωγής, κυνηγός της Ρασίνγκ Παρί.
Εναντίον του Βελγίου, στα προκριματικά του Μουντιάλ, ο Σισόφσκι είχε πετύχει τα πέντε από τα έξι γκολ της Γαλλίας. Όταν όμως έπρεπε να ξεκινήσει η προετοιμασία των “μπλε” βγήκε νοκ-άουτ, λόγω τραυματισμού. Το ίδιο και ο Ρενέ Μπλιαρ, συμπαίκτης του Φοντέν στη Ρεμς.
Ο γεννημένος στο Μαρόκο στράικερ θα ακολουθούσε κανονικά την αποστολή στη Σουηδία και όπως έλεγε χρόνια αργότερα “το ότι θα έπαιζα στο Παγκόσμιο Κυπελλο το έμαθα στο αεροδρόμιο. Ουσιαστικά δεν με πολυήθελαν, αλλά δεν είχαν κι άλλη επιλογή”.
Η Γαλλία δεν συμπεριλαμβανόταν μέσα στα φαβορί του τουρνουά. Είχε μια νεανική ομάδα, καλούς παίκτες, όχι όμως για να μετατραπούν σε πρωταγωνιστές του τουρνουά: “Κανείς δεν μας περίμενε. Υπήρχε περιορισμένο ενδιαφέρον από τα media αφού ο μοναδικός δημοσιογράφος που είχε ακολουθήσει την αποστολή ήταν ο Ζακ Σαλεμπέρ, κεντρικός παρουσιαστής του δελτίου ειδήσεων. Δεν είχε σχέση με το ποδόσφαιρο…” διηγείται ο Φοντέν. Όσο για το ρεκόρ; “Ούτε που φανταζόμουν πως θα έβαζα δεκατρία γκολ. Ίσως γι αυτό ήμουν και τόσο χαλαρός και τα πέτυχα. Να πω την αλήθεια δεν κατάλαβα τι είχα κάνει, μέχρι που οι συμπαίκτες μου με σήκωσαν στους ώμους…”
Μέσα σε λίγες μέρες ο Φοντέν από ένας μέτριος και σχετικά άγνωστος σέντερ-φορ είχε γίνει το πρόσωπο του Μουντιάλ. Ο Κοπά τον έβρισκε διαρκώς έτοιμο να σκοράρει και το δίδυμο μεγαλουργούσε στα γήπεδα της Σουηδίας, φτάνοντας μέχρι τον μικρό τελικό. Νωρίτερα, στον ημιτελικό, είχαν αντιμετωπίσει την Βραζιλία του 17χρονου Πελέ και ισοφάριζαν σε 1-1 με γκολ του Justo, αλλά αναγκάστηκαν να παίξουν με δέκα παίκτες σε ολόκληρο το δεύτερο ημίχρονο, καθώς είχε τραυματιστεί ο αρχηγός Ρομπέρ Ζονκέ. Και τότε οι ομάδες δεν είχαν δικαίωμα να αντικαταστήσουν ένα τραυματία!
Ο Ζιστ Φοντέν ήταν, εν τέλει, ασταμάτητος. Το ρεπερτόριο του ανεξάντλητο. Ιδού τι ακριβώς έκανε (σε παρένθεση το σκορ που διαμόρφωνε με τα γκολ του ο απαράμιλλος στράικερ):
- 8/6/1958: Γαλλία-Παραγουάη 7-3 (3 γκολ, 1-1, 2-1 και 5-3)
- 11/6/1958: Γαλλία-Γιουγκοσλαβία 2-3 (2 γκολ, 1-0, 2-2)
- 15/6/1958: Γαλλία-Σκωτία 2-1 (1 γκολ, 2-0)
- 19/6/1958: Γαλλία-Β.Ιρλανδία 4-0 (2 γκολ, 2-0, 3-0)
- 24/6/1958: Γαλλία-Βραζιλία 2-5 (1 γκολ, 1-1)
- 28/5/1958: Γαλλία-Δ.Γερμανία 6-3 (4 γκολ, 1-0, 2-1, 5-2, 6-3)
Σκόραρε φυσικά σε όλα τα ματς και από τα 13 συνολικά τέρματα που πέτυχε τα 7 ήρθαν από το δεξί του πόδι, τα 5 από το αριστερό και ένα με κεφαλιά. Κανείς δεν πλησίασε ποτέ αυτό το ανεπανάληπτο ρεκόρ. Άλλωστε ο Φοντέν με 13 γκολ σε ένα Παγκόσμιο Κύπελλο είναι ακόμη τέταρτος σκόρερ όλων των εποχών, μπροστά από τον Μίροσλαβ Κλόζε (16 γκολ σε 4 διοργανώσεις), τον Ρονάλντο της Βραζιλίας (15 γκολ σε 3 Μουντιάλ) και τον Γκερντ Μίλερ (14 γκολ σε 2).
Μιλάμε για μια κανονική μηχανή των γκολ, αν σκεφτούμε ότι στην Εθνική Ομάδα της Γαλλίας έπαιξε 30 ματς και έβαλε … 21 γκολ, είχε δηλαδή τον εκπληκτικό μέσο όρο 1.43, τον υψηλότερο όλων των εποχών για ποδοσφαιριστή των “τρικολόρ”. Ανεπανάληπτος.
Πάρτε μια ιδέα:
Εκείνη την εποχή δεν υπήρχε το έπαθλο της χρυσής μπάλας για τον καλύτερο παίκτη του τουρνουά. Σαράντα χρόνια μετά, στο Μουντιάλ της Γαλλίας και λίγο πριν οι μπλε αναδειχθούν πρωταθλητές κόσμου, του είχε απονεμηθεί τιμής ένεκεν σε ένα τηλεοπτικό σόου με παρουσιαστή τον Γκάρι Λίνεκερ.
Ο τραυματισμός του και η άδοξη αποχώρηση
Ο Φοντέν έγινε εθνικός ήρωας. Τα κατορθώματα του έμειναν ανεξίτηλα στον χρόνο και λατρεύτηκε απ’ όλο τον κόσμο: “Για πολλά χρόνια μετά το Μουντιάλ έπαιρνα δεκάδες γράμματα, στα οποία απαντούσα με ευχαρίστηση… “έλεγε. Η καριέρα του ήταν έτοιμη να απογειωθεί, μετά το Μουντιάλ, βρισκόταν στα καλύτερα του και με τη Ρεμς σκοράροντας διαρκώς (συνολικά είχε πετύχει 145 γκολ σε … 152 αγώνες της ομάδας του) και η Μπαρτσελόνα ήταν έτοιμη να τον αποκτήσει.
Ήταν 27 ετών όταν εναντίον της Σοσό έσπασε το πόδι του. Έβαλε το πόδι του σε γύψο για έξι (!) μήνες και το χειρότερο ήταν πως όταν επέστρεψε (τον Ιανουάριο του 1961) τραυματίστηκε ξανά. Ονειρευόταν να φορέσει τη φανέλα της Μπάρτσα, αλλά ήταν αναγκασμένος να σταματήσει το ποδόσφαιρο στην καλύτερη του στιγμή. Σε μια συνέντευξη του είχε παραδεχθεί: “‘Εκλαιγα και ταυτόχρονα ήμουν οργισμένος. Πολλές φορές γίνεται λόγος για το ρεκόρ μου, αλλά να ξέρετε ότι θα το άλλαζα χωρίς άλλη κουβέντα για πέντε-έξι χρόνια ποδοσφαίρου. Ήταν το πάθος μου, βρισκόμουν στην κορυφή, έβγαζα αρκετά χρήματα για την εποχή. Πέντε φορές περισσότερα από το βασικό μισθό. Εντάξει δεν είναι όπως τώρα, που οι ποδοσφαιριστές αμείβονται 100 φορές πιο πάνω από τον μέσο εργαζόμενο, αλλά και πάλι -τηρουμένων των αναλογιών- μιλάμε για πολλά λεφτά…”
Ο Φοντέν έδωσε μεγάλη μάχη για να πάρει πλήρη αποζημίωση από την ασφάλεια που είχε υπογράψει για λογαριασμό του η Ρεμς. Η υπόθεση οδηγήθηκε στα δικαστήρια και τελικά το ποσό το οποίο του επιδικάστηκε ήταν πολύ μεγάλο. Με αυτά τα χρήματα, άλλωστε, άνοιξε δυο εμπορικά καταστήματα στη Τουλούζ. Το 1961 έγινε ο πρώτος πρόεδρος της Ένωσης επαγγελματιών παικτών της Γαλλίας. Είχε πρωτοστατήσει για την ίδρυσή της μαζί με τον Καμερουνέζο άσο της Σεντ Ετιέν, Εντζό Λεά. Για την συνδικαλιστική του δράση, του έμεινε και το παρατσούκλι “ο κομμουνιστής”!
Από την Γαλλία στο Μαρόκο (ως προπονητής)
Η συνέχεια δόθηκε ξανά στο γήπεδο. Με το παράσημο του αρχισκόρερ όλων των εποχών στο Παγκόσμιο Κύπελλο, ο Φοντέν ανέλαβε προπονητής της Εθνικής Γαλλίας το 1967. Ήταν 34 ετών, χωρίς δίπλωμα προπονητικής, ήθελε να παίζει με … 4 επιθετικούς και τελικά κάθισε μόλις δυο αγώνες στον πάγκο των “μπλε”, αφού οι ήττες από τη Ρουμανία και τη Σοβιετική Ένωση έπεισαν την γαλλική ομοσπονδία ότι η επιλογή του δεν ήταν τόσο φρόνιμη.
Έξι χρόνια μετά, πιο ώριμος πλέον για να κάθεται στους πάγκους, ανέλαβε την τεχνική ηγεσία της Παρί Σεν Ζερμέν. Η τωρινή γαλλική υπερδύναμη ήταν τότε ένα νεοσύστατος σύλλογος, που είχε υποβιβαστεί στην Β Εθνική. Ο Φοντέν την βοήθησε να ανέβει ξανά στη μεγάλη κατηγορία, έχοντας για σέντερ-φορ τον Αργεντίνο Κάρλος Μπιάνκι που αργότερα έγινε κορυφαίος προπονητής.
Στο Παρίσι ο Φοντέν έμεινε τρία χρόνια (1976-79), μέχρι που ο βασιλιάς Χασάν ο Β’ (στυγερός μονάρχης του Μαρόκου για 38 χρόνια) τον κάλεσε να αναλάβει την Εθνική Ομάδα της χώρας. Τα “λιοντάρια του Άτλαντα” που το 1970 είχαν εκπροσωπήσει για πρώτη φορά την Αφρική σε ένα Παγκόσμιο Κύπέλλο (και ο Φοντέν είχε παρακολουθήσει το τουρνουά) βρίσκονταν σε απελπιστική κατάσταση!
Ο Φοντέν αναμόρφωσε το Μαρόκο, πρώθησε νέα παιδιά και το 1980 κατακτούσε την τρίτη θέση στο Κύπελλο Εθνών της Αφρικής. Μαζί του έκαναν τα πρώτα βήματα παίκτες όπως ο τερματοφύλακας Μπαντού Ζακί και οι Μοχάμεντ Τιμουμί, Αζίζ Μπουντερμπαλά.
Έξι χρόνια αργότερα θα πρωταγωνιστούσαν στην εντυπωσιακή πορεία του Μαρόκου στο Μουντιάλ του 1986 (και θα εκστασίαζαν τον … Μανόλη Μαυρομάτη) όταν τερμάτιζαν πρώτοι στον όμιλο τους και έχαναν στους “16” από τη Γερμανία με 1-0, χάρη στο γκολ του Λόταρ Ματέους, που μπήκε δυο λεπτά πριν από τη λήξη του ματς.
Ο Ζιστ Φοντέν καμάρωνε την ομάδα του από τις εξέδρες. Ήταν επίσημος προσκεκλημένος των Μαροκινών. Σε εκείνο, μάλιστα, το Μουντιάλ είδε και τη Γαλλία να επαναλαμβάνει την πορεία του 1958 φτάνοντας μέχρι την τρίτη θέση.
Σήμερα το βράδυ, σεβάσμιος γέροντας πλέον, αλλά πάντοτε ο άνθρωπος με τα περισσότερα γκολ σε ένα μουντιάλ (το 13 έγινε ο … τυχερός αριθμός του, ακόμη κι η διεύθυνση του στην Τουλούζη βρίσκεται σε αυτό το νούμερο), μαζί με τα εγγόνια του θα ανοίξει την τηλεόραση για να παρακολουθήσει έναν ημιτελικό που δεν φανταζόταν ποτέ. Γαλλία εναντίον Μαρόκου. Οι δυο πατρίδες του, μονομαχούν για μια θέση στον τελικό, απέναντι στην Αργεντινή του Μέσι. Ζιστ εναντίον Φοντέν
