ΜΙΑ ΕΙΚΟΝΑ 1000 ΛΕΞΕΙΣ: Η ΑΝΑΤΡΟΠΗ ΤΟΥ ΑΛΙΕΝΤΕ

11η Σεπτεμβρίου 1973. Ο εκλεγμένος από τον λαό ριζοσπάστης πρόεδρος της Χιλής Σαλβαδόρ Αλιέντε θα δεχθεί στις 2 μετά τα μεσάνυχτα ένα τηλεφώνημα στο σπίτι του στην οδό Τόμας Μόρο, από όπου πληροφορείται ότι οι ναυτικές δυνάμεις του Βαλπαραΐσο (σ.σ. η ειρωνία, της πόλης που γεννήθηκε ο Αλιέντε) έχουν αρχίσει να καταλαμβάνουν στρατηγικά σημεία της πόλης. Ο πρόεδρος συγκαλεί αμέσως σύσκεψη των ηγετών της Λαϊκής Ενότητας για την αντιμετώπιση της κατάστασης.

Δύο ώρες αργότερα οι κινηματίες του Βαλπαραΐσο συλλαμβάνουν τους τοπικούς ηγέτες της Λαϊκής Ενότητας. Ο Αλιέντε απορρίπτει την γνώμη συνεργατών του ότι επίκειται ανταρσία και των άλλων σωμάτων (στρατού, αεροπορίας και αστυνομίας) και την εισήγηση του να καλέσει σε γενική κινητοποίηση τις οργανωμένες δυνάμεις της Λαϊκής Ενότητας και τους ένοπλους εργάτες, φοβούμενος ότι κάτι τέτοιο θα οδηγούσε σε εμφύλιο. Η εκτίμηση του ήταν λανθασμένη: στις 6 τα χαράματα πληροφορείται τηλεφωνικά ότι μονάδες του στρατού και της αστυνομίας του Σαντιάγκο καταλαμβάνουν εργοστάσια εκκενώνοντας τα από τους εργάτες που τους φρουρούν.

Μισή ώρα αργότερα αφήνει το σπίτι του και μετακινείται στην Μοντένα, το προεδρικό μέγαρο της Χιλής. Λίγο μετά τις 7 θα προσπαθήσει ανεπιτυχώς να επικοινωνήσει με τον αρχηγό του Επιτελείου και τους αρχηγούς των Όπλων. Από το παράθυρο του γραφείου του έβλεπε τα τεθωρακισμένα να παίρνουν θέση απέναντι από το Προεδρικό μέγαρο. Πλέον ήξερε ότι οι στρατιωτικές δυνάμεις όχι μόνο δεν ήταν υπό τον έλεγχο του αλλά εναντίον του.

Το Σαντιάγκο ξυπνάει με το πρώτο μήνυμα της χούντας, που ακούγεται στις 8.30 το πρωί από τον ραδιοσταθμό που ελέγχουν οι ακροδεξιοί, και καλεί τον πρόεδρο να παραιτηθεί, τον πληθυσμό να μείνει στα σπίτια τους και τα μέσα ενημέρωσης της Λαϊκής Ενότητας να σιγήσουν.

Ο εκλεγμένος από τον λαό ριζοσπάστης πρόεδρος, που ήρθε για να τα αλλάξει όλα στην Χιλή, γνωρίζει ότι είναι προδομένος και εγκλωβισμένος. Θέλει να βγει μία τελευταία φορά έξω από το Προεδρικό Μέγαρο να εκτιμήσει ο ίδιος την κατάσταση. Η βαριά κεντρική είσοδος της Μοντένα ανοίγει, βγαίνουν πρώτα δύο άνδρες της προσωπικής του φρουράς με τα αυτόματα στα χέρια και στην συνέχεια ο πρόεδρος Αλιέντε συνοδευόμενος από τον προσωπικό του γιατρό. Φοράει κράνος και κρατάει και ο ίδιος όπλο. Οι δύο άνδρες της φρουράς και ο πρόεδρος έχουν στραμμένο το βλέμμα τους προς τα επάνω, δεν είναι γνωστό εάν βλέπουν τους άνδρες του στρατού που από την οροφή γειτονικού κτηρίου έχουν στρέψει τις κάννες των όπλων επάνω τους ή τα αεροπλάνα που κάνουν χαμηλές πτήσεις πάνω από το μέγαρο. Ο Αλιέντε συνειδητοποιεί πόσο ασφυκτική είναι η στιγμή και επιστρέφει στο εσωτερικό του μεγάρου.

Στις 9 το πρωί από φιλοκυβερνητικό ραδιοσταθμό, ο πρόεδρος Αλιέντε απευθύνει με τρεμάμενη φωνή το τελευταίο του μήνυμα στο λαό της Χιλής: «Θα μείνω στο προεδρικό μέγαρο, στις επάλξεις της Δημοκρατίας, δίνοντας αν χρειαστεί και τη ζωή μου (…) Υπερασπιστείτε την Επανάσταση». Μισή ώρα αργότερα αρχίζει ανταλλαγή πυρών μεταξύ του στρατού των κινηματιών και των ελεύθερων σκοπευτών του Αλιέντε. Η αστυνομική φρουρά του εγκαταλείπει το προεδρικό μέγαρο ύστερα από τελεσίγραφο του στρατηγού Μεντόζα. Ο Αλιέντε μένει με 15 σωματοφύλακες, 8 πιστούς τους αστυνομικούς, τρεις γιατρούς, την κόρη του και κάμποσους υπουργούς και αξιωματούχους.

Στην συνέχεια, σε μία κατάπαυση πυρός ο Αλίεντε ζητάει από τους άοπλους υπαλλήλους και τις γυναίκες που είναι στο προεδρικό μέγαρο – μεταξύ των οποίων και η κόρη του – να το εγκαταλείψουν. Αρκετοί το κάνουν ενάντια στην θέληση τους.

Λίγο πριν τις 11 νέο τελεσίγραφο από τους κινηματίες: Η παραδίδεται ο Αλιέντε ή θα βομβαρδιστεί το Μοντένα. Την ίδια ώρα αεροπλάνα βομβαρδίζουν το σπίτι του στην οδό Τόμας Μόρο, αλλά η σύζυγος του, η Ορτανσία καταφέρνει να διαφύγει ζωντανή. Ο Αλιέντε αρνείται να απαντήσει και στις 11.30 μαχητικά αεροσκάφη τύπου Χάντερ αρχίζουν να βομβαρδίζουν το προεδρικό μέγαρο με εμπρηστικούς πυραύλους. Η νότια πτέρυγα του μεγάρου τυλίγεται στις φλόγες ύστερα από νέα πυρά των στασιαστών.

Τις επόμενες ώρες η ήδη δύσκολη κατάσταση είχε γίνει ακόμη πιο δύσκολη. Οι επίγειες δυνάμεις του προέδρου εκτός του μεγάρου ή είχαν σκοτωθεί είτε παραδοθεί στους στασιαστές. Σύμφωνα με μία εκδοχή ο Αλιέντε μαζί με πέντε άνδρες της ασφαλείας του έπεσε μαχόμενος σε ανταλλαγή πυρών. Σύμφωνα με την εφημερίδα «Λα Βανγκουάρντια» της Βαρκελώνης υπάρχει και ένα άλλο σενάριο. «Στις 2 μετά το μεσημέρι ο πρόεδρος καλεί όλους τους συντρόφους του και τους διατάζει να υψώσουν λευκή σημαία. Στη συνέχεια τους παρακαλεί να τον αφήσουν για λίγο μόνο να σκεφτεί. Ένα λεπτό αργότερα ακούγονται δύο πυροβολισμοί και οι άνδρες του Αλιέντε βρίσκουν τον πρόεδρο νεκρό με ένα αυτόματο όπλο (δώρο, όπως λέγεται, του Φιντέλ Κάστρο) στο χέρι του. Λίγα λεπτά αργότερα, ακούγεται ένας ακόμη πυροβολισμός: Είναι ο δημοσιογράφος Αουγκούστο Ολιβάρες, επιστήθιος φίλος του προέδρου, που αποπειράται να αυτοκτονήσει, για να εκπνεύσει δύο ώρες αργότερα.

Το σενάριο της αυτοκτονίας αμφισβήτησαν στην συνέχεια αρκετοί ανάμεσα τους και ο Φιντέλ Κάστρο ο οποίος έκανε λόγο για δολοφονία από τους κινηματίες.

Μέχρι την δύση του ηλίου στην δική της 11η Σεπτεμβρίου η Χιλή είχε παραδοθεί στο σύνολο της χώρας στους πραξικοπηματίες. Τη διακυβέρνηση ανέλαβε ο στρατηγός Πινοσέτ. Στην πρώτη του ομιλία προς τον λαό θα ισχυριστεί ότι η επέμβαση του στρατού ήταν αναγκαία «για να λυτρωθεί η χώρα από τον μαρξιστικό ζυγό». Μία όχι και τόσο πρωτότυπη ομιλία εκείνη τη εποχή. Είχε ακουστεί ξανά και ξανά σε άλλα μήκη και πλάτη του πλανήτη από διάφορους στρατηγούς μαριονέτες της CIA.