ΜΙΑ ΕΙΚΟΝΑ 1000 ΛΕΞΕΙΣ: Η ‘ΠΑΝΑΓΙΑ’ ΤΗΣ ΥΕΜΕΝΗΣ

Είναι νεκρός ο νεαρός που κρατάει στα χέρια της αυτή η γυναίκα; Τι ακριβώς είχε προηγηθεί; Ποια είναι τα αισθήματα της γυναίκας που κρύβονται κάτω από την μπούρκα της; Η φωτογραφία του Ισπανού Σάμουελ Αράντα μέσα από ένα πολύ κοντινό πλάνο κεντρίζει το ενδιαφέρον του θεατή. Ίσως αυτός ήταν και ένας από τους λόγους που η επιτροπή των World Press Photo να την επέλεξαν ως φωτογραφία της χρονιάς για το 2011. Πρωταγωνιστές της η Ζαΐντ Αλ Κουάς και η μητέρα του Φατιμά σε μία στάση που θυμίζει έντονα την Πιετά του Μιχαήλ Άγγελου που απεικονίζει την Παναγία με τον Χριστό λίγο μετά την Αποκαθήλωση.

Ο Ζαΐντ ένας 18χρόνος φέρελπις γιατρός εργάζονταν παράλληλα ως οδηγός ταξί για να πληρώσει τα δίδακτρα της σχολής του. Ζούσε μαζί την οικογένεια του κοντά στην πλατεία «Αλλαγής», στην Σάνα, την πρωτεύουσα της Υεμένης. Μαζί με χιλιάδες άλλους νέους βγήκε στους δρόμους, τον Οκτώβριο του 2011, κατά του προέδρου Αλί Αμπτουλάχ Σαλέχ στην υεμενική έκδοση της Αραβικής Άνοιξης. Η μητέρα του Φατιμά θυμάται:

«Εκείνη την ημέρα, στις 15 Οκτωβρίου 2011, υπήρχαν διαδηλώσεις και αυτοί που συμμετείχαν είχαν δεχθεί επίθεση από κυβερνητικές δυνάμεις. Αντιλήφθηκα ότι κάτι συνέβαινε καθώς υπήρξε διακοπή ρεύματος. Πάντοτε ανησυχούσε σε τέτοιες καταστάσεις καθώς ο γιος λάμβανε μέρος σε τέτοιες διαδηλώσεις, ήταν συνέχεια έξω στους δρόμους, και επειδή είχε πληγωθεί στο παρελθόν, πήγα στο νοσοκομείο. Κοίταξα ανάμεσα στους νεκρούς και στους τραυματίες που ήταν ανάμεσα τους. Αναζήτησα τον γιο μου σε όλους τους χώρους και τελικά τον εντόπισα σε μία μικρή αίθουσα που δεν απείχε πολύ από το τζαμί. Δυσκολεύονταν να αναπνεύσει και κατάλαβα ότι είχε  πάθει ασφυξία από τα δακρυγόνα που είχαν ρίξει νωρίτερα. Για αυτό ακριβώς τον πήρα στην αγκαλιά μου και τον κράτησα πολύ κοντά μου. Δεν ήξερα την κατάσταση της υγεία του. Όπως προανέφερα επειδή είχε τραυματιστεί ξανά στο παρελθόν ήμουν πολύ ανήσυχη.

Δεν παρατηρούσα τι γινόταν γύρω μου, εαν υπήρχαν άλλοι άνθρωποι, είχα επικεντρωθεί στον γιο μου και δεν πρόσεχα τίποτα άλλο. Το μόνο που σκεφτόμουν ήταν εάν το παιδί μου είχε γίνει ένας ακόμη μάρτυρας όπως τόσοι άλλοι νέοι που δολοφονήθηκαν στην Υεμένη.

Ο κόσμος με ρωτούσε εάν έκλαψα όταν βρήκα τον γιο μου, εάν έκλαιγα κάτω από την μπούρκα μου; Έκλαιγα, όχι επειδή ήμουν λυπημένη αλλά επειδή τον βρήκα και επειδή θα μπορούσε να σωθεί.

Δεν αντιλήφθηκα ότι κάποιος μας είχε φωτογραφίσει. Κάποια στιγμή με πήρε τηλέφωνο η αδελφή μου που ζει στα Εμιράτα και μου είπε ότι ο γιος της είδε μία φωτογραφία που πιστεύει ότι ήταν ο Ζαΐντ και εγώ. Στην αρχή δεν το πίστεψα καθώς κανείς δεν μπορεί να ξεχωρίσει μία γυναίκα που φοράει μπούρκα. Στην συνέχεια όμως την είδα και η ίδια στο facebook ενώ την φωτογραφία μου την έστελναν και άλλοι φίλοι που την είχαν δει στο facebook.

Όταν είδα την φωτογραφία αυτή χάρηκα πολύ και πολύ περισσότερο όταν αργότερα κέρδισε ένα τόσο σημαντικό βραβείο. Με έκανε περήφανη. Περήφανη που είμαι γυναίκα, περήφανη που είμαι μητέρα, περήφανη που είμαι γυναίκα της Υεμένης. Ήμουν πολύ περήφανη που έκανε τον γύρο του κόσμου και την είχαν δει τόσα πολλά μάτια.

Η μεγάλη μου χαρά είναι ότι η φωτογραφία επιλέχθηκε για το βραβείο από τους Δυτικούς. Αυτό που πραγματικά θα με εξέπληττε θα ήταν εάν έρχονταν ο φωτογράφος κάποια ημέρα ξανά στην Υεμένη να τον γνωρίσω. Θα ήθελα να τον ευχαριστήσω που μας έκανε γνωστούς στον κόσμου, ειδικότερα τις γυναίκες της Υεμένης».

Όντως, ο Αράντα βρέθηκε τον Φεβρουάριο του 2012 ξανά στην Υεμένη, για να καλύψει τις προεδρικές εκλογές αυτή τη φορά, και επισκέφθηκε τους «πρωταγωνιστές» της βραβευμένης φωτογραφίας του, στο σπίτι τους. Έτυχε ενθουσιώδους υποδοχής από την πολυμελή οικογένεια. Εδώ αξίζει να ανοίξουμε μία παρένθεση και να αναφέρουμε ότι η Υεμένη είναι η χώρα με τις περισσότερες γεννήσεις ανά μητέρα. Με βάση τα τελευταία δημογραφικά στοιχεία το 41% του πληθυσμού της χώρας είναι ηλικίας 0-14 ετών και μόλις το 2,67% άνω των 65 χρόνων. Η 35χρόνη μητέρα, Φατιμά, αφού συγκινημένη τον ευχαρίστησε από κοντά έλυσε κάποιες απορίες που είχε κατά την στιγμή της λήψης. Ο Αράντα εξεπλάγη όταν του είπε ότι δεν τον είχε αντιληφθεί καθώς ανέφερε στους New York Times ότι «όταν ήμουν στο νοσοκομείο θυμάμαι 100% ότι κοιτούσε προς τα εμένα».

This photograph is protected by United States copyright law and may not be reproduced, distributed, transmitted, displayed, published or broadcast without the prior written permission of the copyright owner. Licensing requests should be sent to [email protected].

Στην συνέχεια ο Αράντα, η Φατιμά και ο Ζαΐντ πήγαν ξανά στο σημείο όπου ο φωτογράφος τους είχε απαθανατίσει για πρώτη φορά για μία ακόμη λήψη αυτή την φορά με τον γιο να στέκεται στο πλευρό της μητέρας του.

Ο Ζαΐντ, ο οποίος όπως ανέφερε στον φωτογράφο ήθελε να πεθάνει και να γίνει μάρτυρας, μετά τα επεισόδια παρέμεινε σε κώμα για δύο ημέρες και για νοσηλεία για ένα μήνα. Ο ίδιος δήλωσε στο ΒΒC «όταν είδα αυτή την φωτογραφία ο χρόνος πήγε πίσω σε εκείνη την ημέρα. Είναι κάτι που με κάνει χαρούμενο αλλά μου θυμίζει και τι συνέβη τότε. Η εικόνα εξηγεί τα πάντα: την αγάπη της μητέρας, τον πληγωμένο γιο και το τι έγινε στην χώρα μου εκείνη την περίοδο.

Φυσικά και θα πάω ξανά σε διαδηλώσεις, γιατί τίποτα δεν έχει αλλάξει, η διαφθορά παραμένει γύρω μας». 

Ο φωτογράφος αντάλλαξε τηλέφωνα με τα δύο μέλη της οικογένειας Κουάς και υποσχέθηκαν να κρατήσουν ζωντανή την επαφή τους. 

Με πληροφορίες από: Yemen Times, BBC, New York Times,