ΜΙΑ ΕΙΚΟΝΑ 1000 ΛΕΞΕΙΣ: ΤΑ ΦΙΛΙΑ ΠΥΡΑ

Ο πρώτος πόλεμος των Αμερικάνων στον Αραβικό Κόλπο με αφορμή την εισβολή του Ιράκ στο Κουβέιτ αποτέλεσε και το πρώτο πείραμα για προπαγάνδα live σε δορυφορική σύνδεση. Δεν έφτανε η φωτογραφία που κορμοράνου (της Βρετάνης) που πνίγεται στις θάλασσες πετρελαίου που σύμφωνα με τους Αμερικάνους είχε πνίξει τον Περσικό ο Σαντάμ, έπρεπε να περάσει κυρίως στον αμερικανικό λαό ότι στην συγκεκριμένη σύγκρουση – σε αντίθεση με το Βιετνάμ – τα χτυπήματα είναι χειρουργικά, ότι η τεχνολογική υπεροχή της υπερδύναμης έχει τελειώσει τον πόλεμο πριν ακόμη ξεκινήσει και ότι δεν υπάρχει κίνδυνος για κανένα στρατιώτη.

Ο πολυβραβευμένος (ακόμη και με Πούλιτζερ) φωτογράφος Ντέιβιντ Τάρνλεϊ βρέθηκε στην πρώτη γραμμή της μάχης έχοντας όμως «σκιά του» έναν άνθρωπο του στρατού που θα έλεγχε ότι δεν θα περάσει προς την παγκόσμια – αλλά κυρίως στην αμερικανική – κοινή γνώμη τίποτα που να ενοχλεί και να χαλάει την εικόνα ενός «αποστειρωμένου» πολέμου. Ο πολύπειρος φωτορεπόρτερ κατάλαβε ότι δεν θα μπορούσε να τεκμηριώσει τι πραγματικά γινόταν στον πόλεμο του Κόλπου υπό τις συγκεκριμένες συνθήκες και για αυτό αποφάσισε από την πρώτη γραμμή να μεταφερθεί στα μετόπισθεν. Κατάφερε να αποκτήσει πρόσβαση στην MASH (Κινητή Στρατιωτική Χειρουργική Μονάδα) η οποία δεν διέθετε τον «δημόσιο υπάλληλο» που είχε επιφορτιστεί με την παρακολούθηση των δημοσιογράφων. Ο Τάρνλεϊ παρέμεινε με τους γιατρούς, τους νοσοκόμους και τις νοσοκόμες της μονάδες για μερικές εβδομάδες χτίζοντας σχέση εμπιστοσύνης.

Οι μέρες περνούσαν και όλα έδειχναν ότι ο πόλεμος ολοκληρώνονταν υπέρ των Αμερικάνων και των συμμάχων τους. Την τελευταία ημέρα του πολέμου η μονάδα δέχτηκε σήμα για επείγουσα αερομεταφορά. Όπως ανέφερε σε συνέντευξη του στο ΒΒC ο Τάρνλεϊ, «από την έκφραση του προσώπου του πιλότου κατάλαβα ότι το μήνυμα που λάμβανε ότι κάτι δεν πήγαινε καλά.

Καθώς πλησιάζαμε στην πόλη Νασιρίγια στις όχθες του ποταμού Ευφράτη είδαμε το Bradley (σ.σ. όχημα μάχης) χτυπημένο από πύραυλο και κομμένο στα δύο. Δύο τραυματίες στρατιώτες επιβιβάστηκαν στο ελικόπτερο, πρόκειται για τους δύο άνδρες που φαίνονται στην φωτογραφία. Έμοιαζαν αποπροσανατολισμένοι και να μην γνώριζαν τι είχε συμβεί. Την ίδια ώρα το σώμα του νεκρού οδηγού τοποθετούνταν από το προσωπικό του MASH σε μία σακούλα. Ένας από τους νοσοκόμους πέρασε το καρτελάκι με το όνομα του νεκρού και εναπόθεσε το μακάβριο φορτίο μπροστά από τους στρατιώτες. Σε αυτό το σημείο ο λοχίας Ken Kozakiewicz συνειδητοποίησε ότι μέσα στον σάκο ήταν ο καλύτερος φίλος του ο οποίος είχε χτυπηθεί από φίλια πυρά.

Κατάλαβα ότι είχα τραβήξει μία πολύ δυνατή φωτογραφία και ήθελα να φτάσει όσο το δυνατόν γρηγορότερα στους συνεργάτες μου στην Σαουδική Αραβία. Ο μόνος τρόπος για να φθάσει ήταν μέσω του στρατού. Ήξερα ότι αυτό έχει το ρίσκο του και ότι θα μπορούσαν να δουν το υλικό και να λογοκρίνουν το περιεχόμενο. Αυτός ήταν ο χειρότερος μου εφιάλτης.

Όταν έφθασα στην Σαουδική Αραβία ενημερώθηκα ότι το υλικό δεν είχε φθάσει στους συνεργάτες μου. Πήγα και βρήκα τον υπολοχαγό που ήταν υπεύθυνος για αυτές τις υποθέσεις. Με ενημέρωσε ότι το υλικό από το φιλμ δεν μπορούσε να αξιοποιηθεί για ένα χρονικό διάστημα (σ.σ. ουσιαστικά μέχρι να ενημερωθούν οι πιο κοντινοί οικείοι του νεκρού). Τον ενημέρωσα ότι το χρονικό αυτό όριο είχε παρέλθει.

Γνωρίζοντας ότι αυτός ο υπολοχαγός είχε βρεθεί και στο Βιετνάμ του είπα: “Εσύ ξέρεις πως είναι ο πόλεμος, και με αυτό που κάνεις ουσιαστικά ακυρώνεις τον ηρωισμό αυτών των ανθρώπων – το γεγονός ότι θυσίασαν τις ζωές τους σε αυτό τον πόλεμο”.

Το φιλμ αποδεσμεύθηκε αλλά μας ζητήθηκε από το πρακτορείο να μην διαθέσει την φωτογραφία πριν ο στρατός επιστρέψει. Όταν έφθασε στα χέρια των διευθυντών των μεγαλύτερων εφημερίδων και περιοδικών στον κόσμο η φωτογραφία αυτοί αποφάσισαν ότι η φωτογραφία θα έπρεπε να δημοσιοποιηθεί.

Από την αντίδραση που εισέπραξα κατάλαβα ότι η φωτογραφία είχε σημαντικό αντίκτυπο σε διάφορα επίπεδα καθώς έδειχνε τους ισχυρούς αυτούς άντρες σε μία στιγμή αδυναμίας. Δεν έχει να κάνει αποκλειστικά με τους Αμερικάνους στρατιώτες αλλά με τους νέους άντρες που πηγαίνουν να πολεμήσουν και τον ίδιο τον πόλεμο.

Για την φωτογραφία αυτή ο David Turnley, ο οποίος έχει στο ενεργητικό του τέσσερις υποψηφιότητες και ένα βραβείο Πούλιτζερ, βραβεύθηκε την χρονιά εκείνη με το World Press Award.