ΜΟΣΟΥΛΗ, ΙΡΑΚ: Ο ΜΑΚΡΥΣ ΔΡΟΜΟΣ ΤΗΣ ΕΠΟΥΛΩΣΗΣ

«Η Μοσούλη μοιάζει σαν ένα λουλούδι που δεν ποτίστηκε για λίγο και άρχισε να μαραίνεται. Αλλά δεν πέθανε. Τώρα την ποτίζουμε ξανά και το λουλούδι ανακάμπτει. Η Μοσούλη είναι πλέον έτοιμη να ανθίσει». Με αυτά τα λόγια περιγράφει ο Sahir Dawood, υπεύθυνος προαγωγής υγείας των Γιατρών Χωρίς Σύνορα, την πόλη που γεννήθηκε και αγάπησε.

Τον Οκτώβριο του 2016 ξεκίνησε η στρατιωτική επίθεση για την ανακατάληψη της πόλης από το Ισλαμικό Κράτος. Η μάχη κηρύχθηκε επίσημα «λήξασα» πριν από πέντε χρόνια, στις 10 Ιουλίου 2017. Για τον λαό της Μοσούλης, η ζωή έχει σιγά-σιγά ξαναρχίσει, αλλά η ανοικοδόμηση της πόλης εξακολουθεί να απαιτεί χρόνο, και το σύστημα υγειονομικής περίθαλψης δεν αποτελεί εξαίρεση σε αυτό. Πέντε ‘Ελληνες που βρέθηκαν στη Μοσούλη τα τελευταία χρόνια σε αποστολή με τους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα αλλά και κάτοικοι της πόλης αφηγούνται την ιστορία της προσπάθειας μιας κοινότητας να αντιμετωπίσει τις καθημερινές προκλήσεις. Μια ιστορία ανθεκτικότητας και ελπίδας.

Το πέρασμα πέντε Ελλήνων από τη Μοσούλη

Ο Αχιλλέας Τζέμος έφτασε στη Μοσούλη τον περσινό Απρίλιο ως συντονιστής πεδίου με τους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα. Ένα χρόνο μετά, η πόλη έχει αλλάξει με εντυπωσιακό τρόπο.

«Στις αρχές, κάθε διασταύρωση φυλασσόταν από θωρακισμένα οχήματα με μαυροντυμένους, μασκοφόρους ενόπλους με μάτια βλοσυρά. Τώρα πια τα μπλόκα ελέγχου είναι σπάνια και οι ένοπλοι έχουν αντικατασταθεί από πιο φιλικούς ντόπιους αστυνομικούς. Οι γέφυρες έχουν επισκευαστεί, οι κρατήρες στους δρόμους έχουν ξαναστρωθεί, ενώ πολλά από τα διάτρητα από σφαίρες κτίρια έχουν σοβατιστεί και φρεσκοβαφτεί, κρύβοντας από κάτω τα σημάδια του πολέμου. Δεκάδες νέα εστιατόρια έχουν ξεφυτρώσει, ενώ οι δρόμοι, γεμάτοι από κόσμο, μοσχομυρίζουν από φρεσκοψημένα κιουνέφε. Την παραμονή Πρωτοχρονιάς, στην κεντρική πλατεία της πόλης, χιλιάδες άνθρωποι γιόρτασαν με τη συνοδεία ζωντανής μουσικής και με χορούς, χωρίς να φοβούνται κάποια βομβιστική επίθεση. Η πόλη και οι άνθρωποί της φαίνεται ότι έχουν γυρίσει σελίδα. Η πραγματικότητα, όμως, είναι λίγο πιο σύνθετη: αν κανείς ξέρει πού να κοιτάξει, θα δει ότι οι πληγές του πολέμου είναι ακόμα ανοιχτές, με πιο εμβληματικό παράδειγμα την παλιά πόλη της Μοσούλης. Κάποτε ήταν ένα αρχιτεκτονικό και ιστορικό κομψοτέχνημα γεμάτο σοκάκια, παλιά σπίτια, τζαμιά, εκκλησίες και συναγωγές, όλα κτισμένα δίπλα δίπλα. Από αυτά δεν έχει μείνει τίποτα, είναι ένας τόπος στοιχειωμένος, γεμάτος ερείπια, σε κάποια από αυτά κρύβονται ακόμα εκρηκτικοί μηχανισμοί, και μια ατμόσφαιρα τόσο βαριά που δυσκολεύεσαι να πάρεις βαθιά ανάσα. Εκεί ο πόλεμος μοιάζει να μην τελείωσε πέντε χρόνια πριν αλλά να έχει παγώσει στον χρόνο, σαν κάποιος να πάτησε το pause. Το ίδιο ισχύει και για πολλούς από τους ασθενείς μας αλλά και τους συναδέλφους μας οι οποίοι κουβαλούν σωματικά και ψυχικά τραύματα που ίσως να μην επουλωθούν ποτέ. Ταυτόχρονα, το σύστημα υγείας ακόμα δεν μπορεί να ανταπεξέλθει, τα οικονομικά προβλήματα έχουν οξυνθεί ενώ οι εντάσεις σιγοβράζουν κάτω από την επιφάνεια. Κάθε λίγες εβδομάδες, η εκτόξευση κάποιας ρουκέτας υπενθυμίζει σε όλους πόσο εύθραυστη είναι η ειρήνη. Οι κάτοικοι της Μοσούλης είναι από τους πιο γενναιόδωρους και φιλόξενους που έχω γνωρίσει. Προσπαθούν να ζήσουν τη ζωή τους όσο καλύτερα και δημιουργικά γίνεται, παρά τις δυσκολίες και τις προκλήσεις. Γιατί, όπως μου έχουν πει πολλές φορές, αυτή η περίοδος σχετικής σταθερότητας και ασφάλειας μπορεί να μην κρατήσει για πολύ».

Ο Γιώργος Καραγιάννης εργάζεται ως επικεφαλής της αποστολής στο Ιράκ εδώ και μερικούς μήνες και μιλά για την πόλη που ενώ ανθίζει ξανά, κραυγάζει παράλληλα τις πληγές του παρελθόντος της.

«Το όνομα της πόλης αυτής δε προφέρεται δίχως αντιδράσεις. Η Μοσούλη κινεί μνήμες και όνειρα για το μέλλον περισσότερο από κάθε πόλη που αναφέρεται στις σύντομες -διακριτικές πάντα, λόγω του προφανούς τραύματος- συζητήσεις μου με τους συναδέλφους, ασθενείς ή φίλους στο Ιράκ. Βρίσκομαι χρόνια μακριά από τα τραγικά γεγονότα, τη βία που χάραξε για πάντα τη ζωή των ανθρώπων στη Μοσούλη και ακόμη και τώρα όλοι ακροβατούν μεταξύ των γλυκών αναμνήσεων από αυτή την ιστορική πόλη και την αποστροφή που προκαλούν οι τραγικές εμπειρίες που ελάχιστοι θέλουν να μνημονεύουν πιά. Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα βιώνουμε την ελπίδα και τη προσμονή μαζί με τους κατοίκους, ή με όσους έφυγαν και κρυφοκοιτάνε πίσω να δουν τη Μοσούλη να ανθίζει όσο το δυνατό πιο γρήγορα. Κάπου ανάμεσα στις εκατοντάδες γεννήσεις (σταθερά πάνω από 800 κάθε μήνα) στο νοσοκομείο μας γινόμαστε -κάπως συμβολικά -κοινωνοί αυτής της προσμονής για την επόμενη μέρα, την επόμενη γενιά. Ένα είναι σίγουρο: Η Μοσούλη συγκινεί σε κάθε συζήτηση γιατί όλοι προσμένουν να τρέξει μακριά από τις μαύρες μνήμες του παρελθόντος ελπίζοντας να τους φέρει πίσω την εποχή που αγάπησαν. Ευτυχώς η πόλη πάλλεται από την προσδοκία αυτή, αλλάζει αγκαλιά με τους ανθρώπους της.

Ο Κωνσταντίνος Λίβανος βρέθηκε στην Qayara, μία μικρή πόλη νότια της Μοσούλης, λίγο μετά τη λήξη των συγκρούσεων, το 2017-2018 και περιγράφει την πόλη που αντίκρυσε τότε.

«Περνώντας από το Κουρδικό Ιράκ στην Νινευή, διοικητική περιοχή της οποίας η Μοσούλη είναι πρωτεύουσα, το σκηνικό αλλάζει δραματικά. Κατεστραμμένα κτίρια, καμένα αυτοκίνητα και φορτηγά σκορπισμένα στην άκρη του, γεμάτου τρύπες από τους όλμους, δρόμου. Πλησιάζοντας στην πόλη, στο μυαλό μου φανταζόμουν την βιβλική πρωτεύουσα των Ασσυρίων, το αρχαίο σταυροδρόμι του Δρόμου του Μεταξιού. Αλλά αυτή η Μοσούλη δεν υπάρχει πια. Οι βομβαρδισμοί, οι μάχες από σπίτι σε σπίτι, από στενό σε στενό, μετέτρεψαν την αρχαία αυτή πόλη σε Στάλινγκραντ της εποχής μας. Περνώντας από την Παλιά Πόλη λένε πως μπορείς να μυρίσεις τον θάνατο. Ο ντόπιος οδηγός μου εξηγεί πως αυτή η μυρωδιά είναι από τους νεκρούς που βρίσκονται κάτω από τα ερείπια και κανείς δεν προσπαθεί να ξεθάψει από τον φόβο των αυτοσχέδιων εκρηκτικών μηχανισμών, κρυμμένων ανάμεσα τους. Αλλά η ζωή δεν νικιέται τόσο εύκολα. Παντού γύρω βλέπεις αυτοκίνητα, πλανόδιους πωλητές και μικρές υπαίθριες αγορές. Γιατί δεν είναι η πρώτη φορά που η Μοσούλη βιώνει καταστροφή. Πέρσες, Έλληνες, Άραβες, Τούρκοι, Βρετανοί και Αμερικανοί πέρασαν αλλά ακόμα στέκει, μνημείο των πρώτων ανθρώπων, και συνεχίζει το ιστορικό ταξίδι της».

«Καθημερινά περνούσαμε μέσα από τα ερείπια μιας ιστορικής πόλης ολοσχερώς κατεστραμμένης. Κάθε γωνιά, κάθε σημείο της είχε και από μια θλιβερή ιστορία, που ακόμη συντηρούσε τη φρίκη του πολέμου, για όσους επέστρεφαν και για όσους είχαν παραμείνει» περιγράφει ο Χρήστος Χρήστου, γιατρός και διεθνής πρόεδρος σήμερα των Γιατρών Χωρίς Σύνορα που ταξίδεψε στη Μοσούλη το 2017.

«Αυτό που μου έκανε ιδιαίτερη εντύπωση ήταν το κουράγιο με το οποίο οι άνθρωποι προσπαθούσαν σιγά σιγά να ξαναστήσουν τη ζωή τους και να την επαναφέρουν στους κανονικούς της ρυθμούς. Με ό,τι μέσα διέθετε ο καθένας μάζευαν τα συντρίμμια, τοποθετούσαν τα τούβλα το ένα πάνω στο άλλο και καθάριζαν τις αυλές τους. Το τελευταίο μου απόγευμα, καθώς επέστρεφα στη βάση, είδα στο δρόμο μια ομάδα ανθρώπων να φυτεύει λουλούδια. Αρχικά αναρωτήθηκα αν ήταν πράγματι αυτή η προτεραιότητα αλλά αμέσως συνειδητοποίησα τη σημασία του. Πάνω απ’ όλα οι άνθρωποι είχαν την ανάγκη να ελπίσουν σε κάτι καλύτερο, πιο αισιόδοξο και φωτεινό. Αυτό ακριβώς κάνουμε και οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα εκεί, σκέφτηκα».

Ο Νικόλας Παπαχρυσοστόμου, βρέθηκε κι αυτός στη Μοσούλη το 2017 ως επικεφαλής της αποστολής των Γιατρών Χωρίς Σύνορα στο Ιράκ και είδε στα μάτια των ανθρώπων τη θλίψη, την απελπισία, αλλά και την αναβίωση της ελπίδας.

Η εικόνα που περιγράφει στο ημερολόγιο που κρατούσε εκείνη την περίοδο είναι χαρακτηριστική:

«Διασχίζουμε ένα δρόμο … είναι ο δρόμος των παιδικών αναμνήσεων του Ομάρ, του στενού μου συνεργάτη, που θέλει να μου εξηγήσει ποιο ήταν αυτό το κτίριο, τι είδους γλυκά έφτιαχνε εκείνο το μικρό ζαχαροπλαστείο που όμως δεν υπάρχει πια. Τίποτα δεν υπάρχει πια. Κι όμως μικρά παιδιά παίζουν από δω κι από κει. Τι νερό να πίνουν αυτά τα παιδάκια σκέφτομαι, να ’ναι καθαρό; Δεν μπορώ να ξεφύγω απ’ τους ανθρωπιστικούς προβληματισμούς – άλλωστε γι’ αυτό είμαστε εδώ. Μπροστά μας μια μεγάλη διασταύρωση. Το κουφάρι ενός ψηλού κτιρίου δεσπόζει εμπρός μας… Οι ντόπιοι συνάδελφοι που είναι μαζί μου, μού εξηγούν ότι στην οροφή του κτιρίου αυτού γίνονταν αποτρόπαιες εκτελέσεις δημόσια. Τα ερείπια αποτελούν σκιά του μαύρου παρελθόντος του. Κοιτώ τη διασταύρωση στην οποία πια έχουμε σταματήσει λόγω κίνησης. Ο πόλεμος ορθώνεται απέναντί μου, γιγάντιος βιαστής κάθε ανθρώπινης δημιουργίας και όχι μόνο. Αφήνουμε τη διασταύρωση κι εγώ κοιτάω πίσω μου σαν να θέλω να κρατήσω στη μνήμη τη φευγαλέα εικόνα των λιγοστών παιδιών που παίζουν στα λασπόνερα. Είναι η απαρχή μίας καινούργιας πιο αισιόδοξης αρχής».

Από την καταστροφή στη ζωή

«Η Μοσούλη έχει δει ριζικές αλλαγές τα τελευταία πέντε χρόνια», λέει ο Sahir Dawood, υπεύθυνος προαγωγής υγείας των Γιατρών Χωρίς Σύνορα στη Μοσούλη. «Την πρώτη φορά που επέστρεψα στην πόλη, λίγο μετά το τέλος της μάχης, την ένιωσα σαν μια πόλη φάντασμα. Κοιτούσα δεξιά κι αριστερά και τα μόνα πράγματα που έβλεπα ήταν μπάζα, κατεστραμμένα κτίρια και άδειοι δρόμοι, με μερικούς εξαντλημένους ανθρώπους να περιφέρονται εδώ κι εκεί. Αλλά τώρα, όταν πηγαίνω γύρω από την πόλη, βλέπω ανθρώπους να δουλεύουν και να βγαίνουν έξω. Βλέπω κτίρια όρθια, τα φώτα των δρόμων αναμμένα κατά τη διάρκεια της νύχτας».

Σήμερα, στη Μοσούλη, οι γέφυρες που καταστράφηκαν κατά τη διάρκεια του πολέμου λειτουργούν ξανά. Η Δυτική και η Ανατολική Μοσούλη επανασυνδέονται. Τα τελευταία πέντε χρόνια, οι άνθρωποι που ζουν στη Μοσούλη είδαν τους δρόμους να αλλάζουν, τα εμπόδια και τα σημεία ελέγχου να αφαιρούνται σταδιακά – ένα σημάδι που δείχνει ότι η ασφάλεια επιστρέφει. «Σήμερα, οι γονείς δεν φοβούνται πια να αφήσουν τα παιδιά τους να παίξουν έξω, ούτε να τα στείλουν στο σχολείο. Η ζωή άλλαξε, από το σκοτάδι πίσω στο φως», δήλωσε ο Saad Hamdoon, ο θείος του Hamdoon Jassim, ασθενούς στο νοσοκομείο Nablus των Γιατρών Χωρίς Σύνορα στη Δυτική Μοσούλη. Ο έφηβος περίμενε στο δωμάτιο έκτακτης ανάγκης με έναν γύψο στο αριστερό του πόδι, έτοιμος να πάρει εξιτήριο.

Διάφορες πρωτοβουλίες ξεπηδούν καθημερινά στη Μοσούλη: οι άνθρωποι προσφέρονται εθελοντικά να απομακρύνουν τα συντρίμμια από την παλιά πόλη, να επισκευάσουν σπίτια, να καθαρίσουν τους δρόμους. Οι influencers και οι ακτιβιστές των μέσων κοινωνικής δικτύωσης από την πόλη έχουν ξεκινήσει εκστρατείες συγκέντρωσης χρημάτων για να βοηθήσουν τις οικογένειες να ξαναχτίσουν τα σπίτια τους ή να ξεκινήσουν επιχειρήσεις.

Οι άνθρωποι δεν ξαναφτιάχνουν μόνο την πόλη, αλλά και τη ζωή τους. Ο Ahmed Abdullah συνεργάζεται με τους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα από το 2017. Ξεκίνησε στο νοσοκομείο τραυμάτων Hamman Al-Alil των Γιατρών Χωρίς Σύνορα για τραυματίες πολέμου που μεταφέρθηκαν στη δομή από την πόλη. «Έχω δει ανθρώπους, ξένους που εργάζονται για ανθρωπιστικές οργανώσεις, να τρέχουν μπροστά μας, πιο γρήγορα από εμάς, να σπεύδουν να σώσουν τους τραυματίες. Εμείς, ο λαός της Μοσούλης, κάναμε ό,τι καλύτερο μπορούσαμε, αλλά ήμασταν ακόμα πολύ σοκαρισμένοι, εξαιτίας των όσων περάσαμε. Βήμα- βήμα, με την ενθάρρυνση των διεθνών ομάδων και την ισχυρή σχέση που έχουμε χτίσει μεταξύ μας, ξεπεράσαμε το σοκ».

Οι ανάγκες εξακολουθούν να υπάρχουν

Παρόλο που ο λαός της Μοσούλης αισθάνεται την αλλαγή, η καθημερινότητά του αντιμετωπίζει ακόμη προκλήσεις. Πολλές οικογένειες έχασαν τα πάντα στον πόλεμο και εξακολουθούν να αγωνίζονται για να κερδίσουν τα προς το ζην και να βρουν κατάλληλη στέγη. Λόγω του επιπέδου καταστροφής της πόλης, ο αριθμός των σπιτιών που ήταν διαθέσιμα για να φιλοξενήσουν οικογένειες μειώθηκε δραματικά. Όταν οι κάτοικοι επέστρεψαν σιγά-σιγά, κάποιες φτωχές οικογένειες αναγκάστηκαν να ζήσουν σε κατεστραμμένα σπίτια, ενώ πολλοί άλλοι αναγκάστηκαν να νοικιάσουν άλλα καταλύματα, παρά το γεγονός ότι αντιμετώπιζαν οικονομικές δυσκολίες. Χωρίς ευκαιρίες απασχόλησης, ειδικά για τους νέους, είναι δύσκολο για πολλές οικογένειες να τακτοποιηθούν. Η οικονομική και κοινωνική κατάσταση που ανακάμπτει αργά αποτελεί πρόσθετη επιβάρυνση για τους ανθρώπους.

Η Μοσούλη είχε κάποτε το δεύτερο μεγαλύτερο σύστημα υγειονομικής περίθαλψης στο Ιράκ, αλλά η κατάσταση εξακολουθεί να απέχει πολύ από αυτό που ήταν πριν από τον πόλεμο. Καθώς οι ιατρικές δομές υπέστησαν σοβαρές ζημιές κατά τη διάρκεια του πολέμου, οι άνθρωποι εξακολουθούν να αγωνίζονται για να έχουν πρόσβαση σε προσιτή υγειονομική περίθαλψη υψηλής ποιότητας. Από την καταστροφή δεν γλίτωσαν ούτε οι δομές έξω από τη Μοσούλη, επομένως οι άνθρωποι συχνά πρέπει να κάνουν μεγάλα ταξίδια για να φτάσουν στις λίγες ιατρικές δομές που είναι λειτουργικές στην πόλη.

«Ασθενείς έρχονται από μακριά για να γεννήσουν στο νοσοκομείο μας», δήλωσε η Sulav Al-Hamza, υπεύθυνη μαιευτικής φροντίδας των Γιατρών Χωρίς Σύνορα στο νοσοκομείο Nablus της Δυτικής Μοσούλης. «Υποτίθεται ότι έχουν πρόσβαση σε αυτές τις υπηρεσίες σε οποιοδήποτε νοσοκομείο ή δομή υγειονομικής περίθαλψης κοντά τους, αλλά αυτό δεν ισχύει. Μέχρι σήμερα, οι άνθρωποι χάνουν τη ζωή τους στους δρόμους, ακόμη και αν χρειάζονται μόνο απλή θεραπεία, όπως μετάγγιση αίματος».

«Είμαι μητέρα τριών παιδιών, οπότε συχνά πρέπει να επισκέπτομαι δομές υγειονομικής περίθαλψης», λέει η Jihan Ahmed*, θεία του Samad, ενός νεογέννητου που νοσηλεύτηκε στο νοσοκομείο Nablus και γεννήθηκε με καισαρική τομή το προηγούμενο βράδυ. «Αγωνιζόμαστε να έχουμε πρόσβαση σε προσιτή ποιοτική περίθαλψη, γι ‘ αυτό ήρθαμε από την Ανατολική Μοσούλη σε αυτό το νοσοκομείο στη Δυτική Μοσούλη». Τώρα, τα βασικά νοσοκομεία έχουν ανοίξει ξανά σε προσωρινές δομές και τροχόσπιτα, τα οποία είναι απλώς βραχυπρόθεσμες λύσεις. Ορισμένες δομές δεν λειτουργούν στις προηγούμενες τοποθεσίες τους, οι οποίες ήταν πολύ πιο κεντρικές, καθιστώντας πιο δύσκολο για τους ανθρώπους να τις προσεγγίσουν εύκολα και γρήγορα.

Εξακολουθούν επίσης να υπάρχουν ελλείψεις εφοδιασμού και φαρμάκων. Για παράδειγμα, πολύ λιγότερες χειρουργικές επεμβάσεις την ημέρα είναι δυνατές τώρα σε σύγκριση με πριν από τον πόλεμο.

Κατά τη διάρκεια της μάχης και αμέσως μετά, οι ομάδες των Γιατρών Χωρίς Σύνορα περιέθαλψαν τα θύματα του πολέμου στο τμήμα επειγόντων περιστατικών και στο χειρουργείο του νοσοκομείου Nablus. Αυτές οι δράσεις εξελίχθηκαν καθώς οι ιατρικές ανάγκες άλλαξαν. «Σήμερα οι ανάγκες είναι σαφές ότι εξακολουθούν να είναι τεράστιες», δήλωσε η Esther van der Woerdt, επικεφαλής της αποστολής των Γιατρών Χωρίς Σύνορα στο Ιράκ. «Οι τρεις δομές των Γιατρών Χωρίς Σύνορα στην πόλη συνεχίζουν να δέχονται μεγάλο αριθμό ασθενών που έρχονται να αναζητήσουν μαιευτική, παιδιατρική, επείγουσα ή χειρουργική περίθαλψη». Τους πρώτους έξι μήνες του 2022, 3.853 παιδιά γεννήθηκαν στις δύο μαιευτικές κλινικές των Γιατρών Χωρίς Σύνορα και πραγματοποιήθηκαν 489 χειρουργικές επεμβάσεις στις εγκαταστάσεις Al-Wahda.

Οι διαρκείς συνέπειες του πολέμου

Ο Faris Jassim τραυματίστηκε κατά τη διάρκεια της μάχης. Έχει υποστεί αρκετές επιπλοκές, έχει κάνει 25 χειρουργικές επεμβάσεις και ακόμα δεν έχει αναρρώσει πλήρως. «Πέρασα πολύ δύσκολες στιγμές αφότου τραυματίστηκα», είπε. «Για δύο χρόνια είχα αυτοκτονικές σκέψεις εξαιτίας όλων αυτών των χειρουργικών επεμβάσεων και θεραπειών που μου φάνηκαν ατελείωτες. Αλλά όταν άρχισα να βλέπω το πόδι μου να αναρρώνει, ένιωσα ξανά την ελπίδα. Είναι ένα τεράστιο άλμα για να σηκώνεσαι από το αναπηρικό καροτσάκι και να περπατάς μόνος». Ο Faris πρόκειται να πάρει εξιτήριο από το νοσοκομείο Al-Wahda των Γιατρών Χωρίς Σύνορα στην Ανατολική Μοσούλη και το πρώτο πράγμα που ανυπομονεί να κάνει είναι να επιστρέψει στη δουλειά του στο κατάστημά του.

Το 2017, η πλειοψηφία των ασθενών σε δομές των Γιατρών Χωρίς Σύνορα μέσα και γύρω από τη Μοσούλη αντιμετώπιζαν ψυχολογικά προβλήματα μετά από όσα έχουν περάσει. Αν και οι ανάγκες ψυχικής υγείας έχουν μειωθεί, το τραύμα που βίωσαν οι άνθρωποι δεν ξεχνιέται. «Κατά τη διάρκεια της μάχης, ήμασταν εγκλωβισμένοι στην πόλη», δήλωσε ο Rahma, μεταφραστής των Γιατρών Χωρίς Σύνορα από τη Μοσούλη. «Δεν είχαμε άλλη επιλογή από το να γίνουμε μάρτυρες της βίας και του πολέμου. Αυτό που βιώσαμε είχε αντίκτυπο στην ψυχική μας υγεία. Ακόμα και σήμερα, ακούω ήχους από ρουκέτες και εκρήξεις – ακόμα κι αν είναι μόνο στο μυαλό μου».

Κατά τη διάρκεια του πολέμου, οι άνθρωποι ζούσαν με συνεχή φόβο πιστεύοντας ότι μπορεί να χάσουν το σπίτι τους, τα μέλη της οικογένειάς τους ή τη ζωή τους ανά πάσα στιγμή. Ως μητέρα, η Hanan έπρεπε να καθησυχάσει τα παιδιά της ότι θα ήταν εντάξει και θα έδειχνε δύναμη για όλη την οικογένειά της. Λόγω της βίας, τελικά αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν το σπίτι τους στη Δυτική Μοσούλη. «Εγκαταλείψαμε τη γειτονιά μας με τα πόδια, περνώντας προς την Ανατολική Μοσούλη. Στα μισά της διαδρομής πάνω από τη γέφυρα σταμάτησα και κοίταξα πίσω στη Δυτική Μοσούλη. Η σκηνή του καπνού και της καταστροφής ράγισε την καρδιά μου. Ήταν τόσο οδυνηρό να βλέπουμε τη Μοσούλη, την αγαπημένη μας μητέρα έτσι, να πεθαίνει μπροστά στα μάτια μας».

Σήμερα, οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα προσφέρουν ένα ασφαλές μέρος για τους ασθενείς ώστε να μοιραστούν τις ιστορίες τους και να μιλήσουν για το τραύμα που βίωσαν. Μέσω συνεδριών ψυχικής υγείας για άτομα ή ομάδες, οι άνθρωποι μπορούν να ξεκλειδώσουν τον εαυτό τους και να δημιουργήσουν σιγά-σιγά μηχανισμούς αντιμετώπισης με τη βοήθεια επαγγελματιών ψυχικής υγείας.