Ο ΑΥΘΕΝΤΙΚΟΣ ΠΕΙΡΑΙΑΣ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΟ ΦΑΓΗΤΟ ΤΟΥ
Οι στάσεις που πρέπει να κάνεις για να γνωρίσεις τον Πειραιά πέρα από το λιμάνι.
Οι γειτονιές του Πειραιά, το κρατάνε ακόμα αληθινό. Μαγαζιά που έχουν ξεπεράσει αισίως μισό αιώνα ζωής αλλά και νεότερες προσθήκες που τιμούν το λαϊκό εκτόπισμα του λιμανιού δείχνουν την άλλη όψη της τοπικής γαστρονομικής σκηνής. Αυτή της αυθεντικής και αφτιασίδωτης.
Οι Μικρασιάτες διαμόρφωσαν γαστρονομικά τον Πειραιά. Η ιστορία του περίφημου χαλβά Δραπετσώνας ξεκίνησε το 1922, όταν οι πρόσφυγες προσπαθούσαν να φτιάξουν μια νέα ζωή, φέρνοντας στη νέα τους πατρίδα την τέχνη που ήξεραν. Παρόμοια ιστορία είναι και αυτή του Αράμ Αβακιάν, ο οποίος έφτασε από την Καισάρεια στην Παλιά Κοκκινιά κυνηγημένος από τους Τούρκους και ξεκίνησε να φτιάχνει παστουρμά και σουτζούκι σε έναν μικρό χώρο στην ταράτσα του σπιτιού του. Τότε, ο παστουρμάς ήταν ένας τρόπος για να κρατηθεί το μοσχάρι και να μπορεί η οικογένεια να το καταναλώνει όλο τον χειμώνα. Έτσι, τα μεγάλα, καλά κομμάτια από το ζώο μεταποιούνταν σε παστουρμά και τα υπόλοιπα γινόντουσαν σουτζούκι.
Άνθρωπος έξυπνος και δραστήριος, ο Αράμ άνοιξε το πρατήριό του στην παλιά αγορά του Πειραιά και στη συνέχεια ήρθε ο γιος του Σαρκίζ για να εξελίξει την οικογενειακή τέχνη. “Ο παππούς μου έφερε τον πατέρα μου εδώ ενός έτους. Τότε, το Σαρκίζ ακουγόταν δύσκολο όνομα και του κόλλησαν το Γιώργος”, θυμάται ο Αράμ Αβακιάν, που ανήκει πλέον στην τρίτη γενιά της οικογενειακής επιχείρησης.
Το 1967, με την κατεδάφιση της παλιάς αγοράς, το πρατήριο μεταφέρθηκε στην τωρινή του θέση, στη Στοά Πολίτου. Το 1980, ο Σαρκίζ Αβακιάν έστησε ένα εργοστάσιο με σύγχρονες εγκαταστάσεις στις Αχαρνές, σύμφωνα με τις ευρωπαϊκές προδιαγραφές, από όπου τα προϊόντα Αβακιάν ταξιδεύουν σε όλη την Ελλάδα και το εξωτερικό. “Είμαστε ίσως από τους λίγους που συνεχίζουμε να φτιάχνουμε τον παστουρμά παραδοσιακά και τον αφήνουμε να ωριμάσει για έναν μήνα. Τώρα ο ανταγωνισμός τον φτιάχνει πολύ γρήγορα και με άλλον τρόπο και δεν έχει την ίδια γλυκύτητα και νοστιμιά” καταλήγει ο Αράμ Αβακιάν. Αν φτάσεις μέχρι εκεί, αξίζει να δοκιμάσεις για αρχή τον παστουρμά σκέτο και όταν τον πάρεις πλέον για το σπίτι σου, να τον φτιάξεις με αυγά.
Το πιροσκί ήταν για τους Ποντίους μια βασική εθιμοτυπική λιχουδιά σε κάθε οικογενειακή γιορτή. Η αυθεντική συνταγή στην οποία βασίζονται τα χειροποίητα πιροσκί στο Εύξεινον ταξίδεψε από την Τραπεζούντα στην Πόλη και τελικά έφτασε στην Ελλάδα το 1922, μετά τον διωγμό.
Στο πρατήριο που βρίσκεται στην οδό Ναυάρχου Νοταρά, στην περιοχή του λιμανιού, η οικογενειακή παράδοση συνεχίζεται και έτσι φτιάχνονται καθημερινά ολόφρεσκα πιροσκί με τυρί, πατάτα και κιμά, ενώ τα Σάββατα συνηθίζουν να βγάζουν λαχταριστό πεϊνιρλί με σουτζούκι.
Το ψητοπωλείο του Φώτη μπορεί να μην κουβαλάει μια μακρόχρονη ιστορία, αλλά αποτελεί ένα αυθεντικό δείγμα της καθημερινότητας της περιοχής. Εδώ, μπορεί να δεις να τραγουδάνε μέρα μεσημέρι ή να χορεύουν με ποτήρια ουίσκι στο κεφάλι. Το σίγουρο πάντως είναι ότι συναντάς θαμώνες που έρχονται για τη σπεσιαλιτέ του, το ψιλοκομμένο συκώτι που γαρνίρεται με μαϊντανό, τις φρεσκοψημένες πίτες και τα χοιρινά καλαμάκια και για να πιουν ένα καραφάκι ρακή.
Ο τωρινός ιδιοκτήτης, ο Φώτης, θυμάται τον εαυτό του να δουλεύει από παιδί, ώσπου το μαγαζί πέρασε στα χέρια του τη χρονιά που άλλαξε το νόμισμα από δραχμή σε ευρώ. Τότε, που όπως λέει το σουβλάκι κόστιζε 1,17.
Οι γενιές άλλαξαν στον Αντωνίου στη Δραπετσώνα, όμως το μαγαζί παραμένει σταθερό 80 χρόνια τώρα. Ο Βαγγέλης Αντωνίου είναι ο τρίτος στη σειρά που συνεχίζει τη δουλειά και θυμάται τον εαυτό του από πάντα στη γειτονιά. Γέννημα θρέμμα κυριολεκτικά της Δραπετσώνας, αφού γεννήθηκε στην κλινική που στεγαζόταν τότε στον δεύτερο όροφο της απέναντι πολυκατοικίας όσο ο πατέρας του έκοβε λουκουμάδες στο ισόγειο.
Στο μαγαζί βρίσκεις γαλακτοκομικά, από γιαούρτι πρόβειο, το παραδοσιακό με την πέτσα, ρυζόγαλο και κρέμα, παγωτό και ντοντουρμά καθώς επίσης κλασικά γλυκά, όπως πάστα αμυγδάλου και ποντικάκια. Αμυγδαλωτά, σμυρνέικα κουλούρια,, τσουρέκι και σοκολατένια αυγά – τα τελευταία ενόψει Πάσχα – έρχονται να προστεθούν στις επιλογές του ζαχαροπλαστείου. “Είμαι της γαλλικής σχολής, μου αρέσουν πολύ οι σαντιγές” λέει ο Βαγγέλης Αντωνίου, ο οποίος συνεχίζει με το ίδιο μεράκι να κάνει αυτό που ξέρει και αγαπά καλύτερα.
Η ταβέρνα του Κατσόγιαννου, όπως είναι γνωστή, θεωρείται η παλαιότερη του Πειραιά. Η αρχική χρήση της το ‘33-’34 ήταν γαλακτοπωλείο το οποίο σιγά σιγά έγινε μπακαλοταβέρνα. Η διαρρύθμιση ήταν διαφορετική: μικρότερη σάλα και η ψησταριά έξω. Πριν από 17 χρόνια πέρασε στα χέρια της Ντόρας, η οποία είναι πλέον και η ψυχή του μαγαζιού. Στους τοίχους κρεμάστηκαν οικογενειακά κειμήλια, όπως το δίπλωμα της γιαγιάς της από τη σχολή ραπτικής Κορωναίου στα Μανιάτικα. “Όλα τα έφτιαξε η μητέρα μου, τα κάρφωσε πρόκα πρόκα” λέει η Ντόρα. Το ψυγείο αντίκα, που λειτουργεί κανονικά, κλείνει με τη σειρά του το μάτι στο παρελθόν.
“Ο Πειραιάς έχει αλλάξει, αλλά εδώ η γειτονιά το κρατάει. Ο στόλος βέβαια ανανεώνεται” προσθέτει γελώντας, αφού πλέον ανάμεσα στους θαμώνες του εστιατορίου βρίσκονται τα παιδιά των παλιών πελατών, τους οποίους η Ντόρα αποκαλεί “φίλους”. Δυναμική, χαμογελαστή και ευθύς, καταφέρνει και τα φέρνει βόλτα όλα μαζί, από τη διεύθυνση μέχρι τα νόστιμα μαγειρευτά της, όπως μουσακάς, παπουτσάκια, ιμάμ, για τα οποία έρχονται από όλο τον Πειραιά και όχι μόνο. “Πολλές φορές μου παραγγέλνουν και τους τα φτιάχνω, χωρίς να είναι στο πρόγραμμα” προσθέτει. Στις σπεσιαλιτέ μπαίνουν επίσης τα κεφτεδάκια, η συκωταριά, τα παϊδάκια και η μελιτζανοσαλάτα, όλα ένα κι ένα φτιαγμένα με αγάπη και καλές πρώτες ύλες.
Η καλύτερη ώρα για να επισκεφτείς τον Κατσόγιαννο είναι το μεσημέρι. Όσο εσύ τσιμπάς ένα τραγανό κεφτεδάκι και πίνεις μία γουλιά παγωμένη μπύρα, οι ηλιαχτίδες τρυπώνουν από τα παράθυρα ζεσταίνοντας την ατμόσφαιρα. Και κάπως έτσι, νιώθεις πραγματική ευτυχία.
Ευχαριστούμε τη Λυδία Ιωαννίδου, chef και Πειραιώτισσα, για τη βόλτα.
