Ο ΕΡΩΤΑΣ ΑΠΟ ΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΗΣ ΣΑΠΦΟΥΣ ΜΕΧΡΙ ΣΗΜΕΡΑ
12 ηθοποιοί αποκαλύπτουν στο Magazine ποιο ποίημα της αρχαίας ποιήτριας τους αρέσει περισσότερο με αφορμή την παράσταση "Σαπφώ" της Wendy Beckett.
Για την προσφορά της στα γράμματα και τις τέχνες υμνήθηκε από αρχαίους σοφούς. Ο Σωκράτης την ονόμαζε «η ωραία», ο Πλάτωνας την ύμνησε ως «σοφή» και «δέκατη μούσα», ο Αλκαίος την είχε αποκαλέσει «ιερή γυναίκα» και ο Ιουλιανός «θηλυκό Όμηρο».
Ο λόγος για τη Σαπφώ που έγραψε ερωτικά ποιήματα, ύμνους στους Θεούς και τραγούδια γάμου. Τα ποιήματά της τα μελοποιούσε και τα τραγουδούσε παίζοντας το έγχορδο μουσικό όργανο άρπα. Μέχρι σήμερα η Σαπφώ αναγνωρίζεται από τον πνευματικό κόσμο του δυτικού πολιτισμού ως «η γυναίκα που έγραψε την καλύτερη ποίηση που γράφτηκε ποτέ».
Το έργο «ΣΑΠΦΩ» που θα παρουσιαστεί σε επιλεγμένους χώρους στην Ελλάδα είναι εμπνευσμένο από τα συγγράμματα της Σαπφούς, της Ελληνίδας λυρικής ποιήτριας που άκμασε τον 6ο αιώνα π.Χ. στο νησί της Λέσβου. Εμπλουτίζοντας την πρωτότυπη ποίηση και την παραδοσιακή χορωδία με μοντέρνα μουσική και σύγχρονο χορό, το έργο είναι ένα παραμύθι για ενήλικες, μια ρομαντική θεατρική παράσταση.
Το κείμενο και η σκηνοθεσία είναι της Wendy Beckett και η μετάφραση στα ελληνικά της Δάφνης Οικονόμου. Την παράσταση συν-σκηνοθετούν οι Wendy Beckett και Adam Fitzgerald και τις χορογραφίες έχει επιμεληθεί ο Φώτης Διαμαντόπουλος. Τα σκηνικά έχει σχεδιάσει η Halcyon Pratt, τα κοστούμια ο Παύλος Θανόπουλος, ενώ τα φώτα έχει αναλάβει ο Κώστας Ασμάνης, και την πρωτότυπη μουσική και το σχεδιασμό ήχου ο Mehdi Bourayou.
Στην παράσταση συμμετέχει ένα πολύ αξιόλογο καστ ηθοποιών: Μαριάνθη Παντελοπούλου (στο ρόλο της Σαπφούς), Αντώνης Αντωνάκος, Λάζαρος Βαρτάνης, Elton Dimroci, Δημήτρης Λιόλιος, Έρρικα Μπίγιου, Γρηγόρης Ποιμενίδης, Ελίνα Ρίζου, Γιώργος Σπανιάς, Δήμητρα Στογιάννη, Ελευθερία Τσαντούρη και Ιώβη Φραγκάτου.
Εμείς τους ρωτήσαμε ποιος στίχος της Σαπφούς τους συγκινεί περισσότερο και γιατί. Οι απαντήσεις τους είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρουσες καθώς σκιαγραφούν όλο το έργο της αρχαίας Ελληνίδας ποιήτριας…
Elton Dimroci
Πουλάκια όμορφα γοργά φτεροκοπώντας ρυθμικά
στη μαύρη γη σε φέραν,
πετούν ψηλά στον ουρανό
και μέσα στον αέρα.
Μου αρέσει γιατί με ταξιδεύει.
Αντώνης Αντωνάκος
Ήρθες, καλά που έκανες, που τόσο σε ζητούσα
δρόσισες την ψυχούλα μου, που έκαιγε ο πόθος.
Από το ποίημα “Ατθίδα”
Έχω ξεχωρίσει τον συγκεκριμένο στίχο καθώς εμπεριέχει όλη την ένταση και την προσμονή του έρωτα. Ο έρωτας που εμπεριέχει την ψυχή, την ανάγκη, τον πόθο.
Λάζαρος Βαρτάνης
Η Σαπφώ είναι η σημαντικότερη ποιήτρια της αρχαιότητας. Χαρακτηριστικό είναι ότι ο Πλάτωνας την αποκαλεί «δέκατη Μούσα», ενώ ο Οράτιος λέει ότι ακόμα και οι νεκροί στον κάτω κόσμο ακούν τα τραγούδια της με θαυμασμό. Άρα φαντάζεστε για μένα πόσο δύσκολο είναι να απαντήσω σε αυτήν την ερώτηση. Υπάρχει όμως ένα απόσπασμα που μου θυμίζει πολύ την παράσταση που κάνουμε τώρα («Σαπφώ») και γι’ αυτό με συγκινεί πολύ. Είναι από τον «Ύμνο στην Αφροδίτη» και λέει τα εξής:
Αθάνατη Αφροδίτη, που κάθεσαι σε πλουμιστό θρόνο,
κόρη του Δία πολυμήχανη, σε παρακαλώ: δέσποινα,
μη βασανίζεις με έγνοιες και στεναχώριες την καρδιά μου.
Ο λόγος που με συγκινεί είναι γιατί ο έρωτας εκείνη την εποχή ήταν συχνά συνυφασμένος με αρρώστια που κλόνιζε την υγεία των ανθρώπων και τάραζε την πνευματική τους γαλήνη. Και η «δικιά» μας Σαπφώ, στο έργο μας, είναι μια γυναίκα ταλαιπωρημένη από τον έρωτα και τα «πρέπει», άρρωστη, μέχρι που τελικά – μετά από πολλές φουρτούνες – βρίσκει τη γιατρειά στο πρόσωπο που αγαπά.
Δημήτρης Λιόλιος
Κέλομαί σε Γογγύλα
πέφανθι λάβοισα μα
γλακτίναν, σέ δηύτε
πόθος τ έαυτος αμφιπόταται.
Γιατί: Διαβάστε το μεγαλόφωνα και θα καταλάβετε γιατί!
Έρρικα Μπίγιου
Πολλοί λένε πως το λαμπρότερο πράγμα
Πάνω στη μαύρη γη,
Είναι ένας στρατός ιππέων
Κι άλλοι ένας στρατός πεζών.
Εγώ όμως λέω ότι το λαμπρότερο είναι
Ό,τι τυχαίνει ν’ αγαπά ο καθένας
Καταρχάς επειδή υπάρχει ένα –εμμέσως- αντιμιλιταριστικό μήνυμα και επειδή στο τέλος, καταλήγει σε αυτό που κι εγώ η ίδια θεωρώ ως το πιο σημαντικό πράγμα στον κόσμο : την αγάπη. Ακόμα και ο κυνικός, που θα ισχυριστεί ότι αυτό που κινεί τον κόσμο μας είναι το χρήμα και η δύναμη, είναι στην πραγματικότητα ένας άνθρωπος στερημένος αγάπης, που μέσα από τη συσσώρευση χρήματος κι εξουσίας, προσπαθεί να γεμίσει αυτό του το κενό, αυτό το έλλειμμα αγάπης.
Μαριάνθη Παντελοπούλου
Οι στίχοι αυτοί με συγκινούν. Μπορείς να αισθανθείς τη σύνδεση και τη συνέχεια των ποιητών μέσα στους αιώνες.
Πολλές φορές από τις μακρινές τις Σάρδεις
εδώ σ’ εμάς γυρίζει ο λογισμός της
ώρα μέσα στις άλλες γυναίκες της Λυδίας όμορφη ξεχωρίζει
καθώς όταν ο ήλιος έχοντας βασιλέψει πια
η σελήνη μ’ ένα κόκκινο θάμπος ξεπροβάλλει
όλα τ’ αστέρια γύρω της να εξαφανίσει·
κι ένα φέγγος απλώνει ως πέρα στ’ αλμυρό το πέλαγος
και στους αγρούς με τα χιλιάδες άνθη…
Γρηγόρης Ποιμενίδης
Ο στίχος της Σαπφούς που μου αρέσει είναι:
Κι ο έρωτας ξεσήκωσε το νου μου, σαν αγέρας που σπάει τα δέντρα στα βουνά.
Ο έρωτας, ακόμα κι αν είναι σε πολύ πρώιμο στάδιο, περνά στο νου και είναι ικανός να αλλάξει τα πάντα, ειδικά τις σκέψεις που ριζωμένες σα δέντρα δε μπορούν ν’ αντισταθούν στη μανία του.
Ελίνα Ρίζου
Άσε λοιπόν τα βότσαλα και μην τα ανασκαλεύεις
Σωστό δεν είναι σε σπίτι ποιητών θρήνοι ν ακούγονται
δεν μας αρμόζουν τέτοια.
Γιώργος Σπάνιας
Εγώ ποθώ και καίγομαι. [Δεν ξέρω τι να κάνω]
Γιατί και το 600 π. Χ. και το 2022 μ.Χ. οι ανθρώποι ερωτεύονται με τον ίδιο τρόπο!
Δήμητρα Στογιάννη
Λέει κάπου η Σαπφώ:
Μόλις λοιπόν για μια στιγμή εσένα αντικρίσω,
σβήνει η φωνή και χάνεται η γλώσσα μου παγώνει.
Είναι αυτή η αντίδραση απέναντι στον έρωτα, που μας είναι τόσο οικεία. Αυτή η αμηχανία που σωματοποιείται. Ποιός δεν έχει ερωτευτεί! Ποιός δεν έχει παγιδευτεί στον έρωτα. Δεν έχει πονέσει. Κι όμως, τον αποζητούμε τον έρωτα, τον προσκαλούμε. Είναι ανάγκη ζωογόνος και δομικό στοιχείο της σχέσης μας με τη ζωή.
Ελευθερία Τσαντούρη
Όμως τα πάντα τα τολμώ, μια κι είμαι ‘γω μονάχη.
Ο έρωτας είναι συνώνυμο της Σαπφούς και ο χαρακτηρισμός της ομοφυλοφιλίας έχει συνδεθεί μαζί της έως και σήμερα. Συκοφαντήθηκε με αισχρές κατηγορίες επειδή ύμνησε την ομορφιά του έρωτα. Ο έντονος και συναισθηματικά φορτισμένος τρόπος γραφής της έχει απήχηση στο παγκόσμιο κοινό κάθε εποχής, κάνοντας τους στίχους της πραγματικά πανανθρώπινους. Ήταν μια γυναίκα δυνατή που παρά την εποχή στην οποία υπήρξε είχε το θάρρος να υποστηρίξει τη σκέψη και τα πιστεύω της.
Ιώβη Φραγκάτου
«Εγώ νομίζω πως εδώ, σ’ αυτή τη γη τη μαύρη εκείνο είν’ ομορφότερο, ό,τι ποθεί καθένας. Ξέρω,δεν είναι δυνατό το τέλειο στον κόσμο να γίνεται, μα μοναχά το λίγο κυνηγάμε. Κι είναι απλό, πολύ απλό, όλοι να με εννοήσουν».
Αν και γράφτηκαν τον 6ο-7ο Αιώνα π.χ. , είναι σαν να γράφτηκαν τώρα . Τόσο περιεκτικοί και επίκαιροι. Περικλείουν την ευτυχία της ζωής. Ο καθένας να είναι ευτυχής με ό,τι επιθυμεί και να μην βιάζεται.
