Ο ΦΡΑΝΤΣ ΡΟΓΚΟΦΣΚΙ ΕΙΝΑΙ Ο ΚΑΛΥΤΕΡΟΣ ΕΥΡΩΠΑΙΟΣ ΗΘΟΠΟΙΟΣ ΤΗΣ ΓΕΝΙΑΣ ΤΟΥ

Ο Φραντς Ρογκόφσκι είναι συνηθισμένος στις σιωπές.

Όταν οι περισσότεροι ηθοποιοί στοχεύουν στις μεγάλες ατάκες, τους επιβλητικούς μονολόγους, τα ξεσπάσματα, ο 36χρονος Γερμανός χάνεται μέσα στις σιωπές και πίσω από βλέμματα. «Έχει να κάνει με το πώς στέκεσαι, με το πώς ακούς», λέει στους New York Times. «Είναι πολύ δυσκολότερο το να κάνεις λίγα από το να κάνεις πολλά».

Είναι όμως πιο καθηλωτικός στις σιωπές του από όσο οι περισσότεροι μπορούν να είναι μέσα κάθε είδους εκκωφαντική ερμηνεία. Το βλέμμα του είναι βαθύ, υγρό, ένας κόσμος μες στον οποίον χάνεσαι, σε σκέψεις, σε συναισθήματα. Το πρόσωπό του διαθέτει απρόσμενες γραμμές και καμπύλες, συναρπαστικά όμορφο όσο και μακριά από κάθε τι συμβατικά τέλειο. «Νομίζω πως βλέπουμε παντού τέλειες επιφάνειες, κι όταν κάτι διαπερνά την επιφάνεια τότε είναι κάπως ενδιαφέρον», λέει. (Όταν ήταν μικρός, μια εγχείρηση στο χείλος του άφησε το σημάδι της και τον έκανε στόχο καταπίεσης συμμαθητών του – σε συνδυασμό με το πόσο κλειστός ήταν ως χαρακτήρας, αλλά και μια διαταραχή έλλειψης προσοχής που είχε.)

Κι ύστερα, είναι όλη του η σωματικότητα. Όταν ήταν 16 χρονών εγκατέλειψε το σχολείο και πέρασε τα επόμενα χρόνια μαθαίνοντας πώς να χρησιμοποιεί το σώμα του ως όργανο διαφορετικών τεχνών. Σπούδασε ηθοποιία, πέρασε ένα χρόνο σε σχολή κλόουν(!), έγινε ακόμα και χορευτής δρόμου. Σήμερα, σε κάθε του εμφάνιση στη μεγάλη οθόνη, μπορείς με έναν παράδοξο τρόπο να δεις όλο του το τεχνικό και καλλιτεχνικό background να ξεδιπλώνεται μεμιάς.

Έχει παίξει τον πολιτικό πρόσφυγα (Transit), τον επαγγελματία δύτη (Η Νύμφη του Νερού), έναν νεαρό με παρελθόν στη φυλακή (Victoria), έναν λιγομίλητο υπάλληλο σούπερ μάρκετ με σώμα γεμάτο τατουάζ (In the Aisles), τον μπουρζουά αλκοολικό γιο (Happy End), τον Ναζί πιανίστα σε Ιταλικό υπερηρωικό φιλμ, (Freaks Out), και τώρα έναν άντρα καταδικασμένο, φυλακισμένο για τον έρωτα (Μεγάλη Απόδραση).

«Δεν είναι πως διαλέγω τον ρόλο όπως θα πήγαινα να διαλέξω ένα ποτό», λέει γελώντας το περασμένο καλοκαίρι στο Φεστιβάλ του Λοκάρνο. «Όταν οι καλοί ρόλοι σου χτυπούν την πόρτα τότε πρέπει να τους αφήσεις μέσα. Όμως χρειάζεται να έχεις και δυνατή πόρτα», συμπληρώνει. Στην σύντομη μέχρι σήμερα καριέρα του, ο Ρογκόσφκι μοιάζει να είναι από εκείνους τους σπάνιους ηθοποιούς που ό,τι ρόλος κι αν πέσει στα πόδια τους, τον κάνουν άμεσα δικό τους. Σα να μην προσπαθεί καν.

Σε όλους τους ρόλους του φέρνει έναν μαγευτικό συνδυασμό βαρύτητας και ευαισθησίας. Μοιάζει αδιαπέραστος την ίδια στιγμή που νιώθεις πως είναι πάντα ένα φάντασμα. Το βλέμμα του δημιουργεί νέους χώρους μέσα στο οποιοδήποτε πλαίσιο του έχει δοθεί, την ώρα που διαθέτει κι έναν εντυπωσιακό έλεγχο του σώματός του, στιβαρός, μεστός, αλλά και αέρινος. «Βοηθάει να νιώθεις το σώμα σου και να ξέρεις αρκετά για το σώμα σου, αλλά υπάρχει επίσης κι ο κίνδυνος να ξέρεις υπερβολικά καλά το σώμα σου και να έχεις απόλυτη συναίσθηση», λέει.

Πράγματι, υπάρχει και μια άγνοια κινδύνου στον τρόπο που συχνά κινείται (εμφανέστατη σε μια ερμηνεία όπως στη Νύμφη του Νερού, όπου ο θεατή τον ακολουθεί τυφλά σε μια κλιμακωτής έντασης φολκ ερωτική ιστορία τρόμου) ή, έστω, μια διάθεση περιπέτειας. Είναι ανοιχτός στα πάντα, δεν είναι από τους ηθοποιούς που φοβούνται να φανούν ευαίσθητοι, τρωτοί. Επιτρέπει στον εαυτό του να διαλυθεί, να πέσει – ώστε να ανακαλύψει πώς να σηκωθεί ξανά, με εμάς δίπλα του.

Παρότι όχι ακόμα καθιερωμένος, κέρδισε γρήγορα το θαυμασμό θρυλικών σκηνοθετών σαν τον Τέρενς Μάλικ ή τον Μίκαελ Χάνεκε. Ο Μάλικ άλλαξε ακόμα και τον προγραμματισμό των γυρισμάτων του ώστε να μπορέσει να τον έχει στο πιο πρόσφατο φιλμ του, Μια Κρυφή Ζωή, όπου η άνεσή του με τους αυτοσχεδιασμούς τον έκανε φυσικό ταίριασμα στο στυλ του σκηνοθέτη. (Ο Ρογκόφσκι παίζει και στην επόμενη ταινία του Μάλικ, που έχει ήδη γυριστεί, για τη ζωή του Ιησού.)

Ο Χάνεκε χρειάστηκε να αλλάξει κάποιες λεπτομέρειες του χαρακτήρα του στο πιο πρόσφατο φιλμ του, Happy End, μιας και είχε αρχικά γραφτεί ως Γάλλος. Όμως ο Ρογκόφσκι όχι μόνο κέρδισε τη θέση του σε μια ταινία γεμάτη θρυλικά ονόματα (Ιζαμπέλ Ιπέρ, Ζαν Λουί Τρεντινιάν), αλλά συνεισέφερε και την πιο αξιομνημόνευτη σκηνή του φιλμ, όταν ο χαρακτήρας του χορεύει μεθυσμένος το Chandelier της Sia.

Η σκηνή αυτή δεν υπήρχε στο αρχικό σενάριο, αλλά όταν ο ρόλος πήγε στον Ρογκόφσκι, ο Χάνεκε σκέφτηκε αυτή τη σκηνή ώστε να εκμεταλλευτεί τη σωματικότητα του ηθοποιού, και θέλοντας να του δώσει κάτι σωματικό να κάνει. Ο Ρογκόφσκι του πρότεινε αρκετά τραγούδια κι ο Χάνεκε επέλεξε το Chandelier.

«Νομίζω ο συνδυασμός αυτού του τραγουδιού και του τρόπου που αυτό το κορίτσι εκφράζεται μέσα από αυτές τις κινήσεις στο βίντεο, είναι κάτι πολύ συγκινητικό, και με κάποιον τρόπο είναι και καινούριο», λέει εξηγώντας τι τον μαγεύει στο συγκεκριμένο κομμάτι. «Δεν έχω δει ποτέ χορός ακριβώς σαν αυτό. Είναι τόσο όμορφο να βλέπεις ένα κορίτσι που έχει περάσει εκπαίδευση μπαλέτου να μπορεί να είναι τόσο ελεύθερη. Ο συνδυασμός είναι πραγματικά σπάνιος». Καμία έκπληξη που αυτή ακριβώς η αισθητική και συναισθηματική νότα βρήκε ανταπόκριση στις καλλιτεχνικές ευαισθησίες ενός ηθοποιού σαν τον Ρογκόφσκι. Αυτός ήταν ο τρόπος που απέδωσε το Chandelier στην ταινία του Χάνεκε, ένα ξεκάθαρο highlight εκείνου του Φεστιβάλ Καννών όπου έκανε πρεμιέρα η ταινία:

Σήμερα, έχοντας πάρει πάνω του απαιτητικούς ρόλους (όπως το απρόσμενο αίσθημα του In the Aisles δίπλα στην φανταστική Σάντρα Χίλερ του Τόνι Έρντμαν), κι έχοντας πάρει πάνω του συνταρακτικές ταινίες (όπως το Transit, μια από τις κορυφαίες Ευρωπαϊκές ταινίες των ‘10s, όπου παίζει έναν ήρωα-φαντασμα σε μια χρονικά μετατοπισμένη Ευρώπη που αντιμετωπίζει διαρκώς τις ίδιες πληγές), δεν είναι πλέον ανερχόμενος. Είναι πλέον εδώ.

Νωρίτερα στη φετινή σεζόν τον είδαμε στη Νύμφη του Νερού, τη νέα του συνεργασία με τον Κρίστιαν Πέτσολντ (του Transit), δίπλα ξανά στον Πόλα Μπιρ, με την οποία συνθέτει αποδεδειγμένα πια ένα κινηματογραφικό δίδυμο-φωτιά, ικανοί να γεννήσουν μνημειώδες πάθος απλώς συνυπάρχοντας στην οθόνη. (Μια από τις καλύτερες ταινίες του 2021.)

Τώρα, στη Μεγάλη Απόδραση, παραδίδει μια από τις πιο επιβλητικές και καθηλωτικές ερμηνείες των τελευταίων χρόνων. Στην ταινία εποχής παίζει τον Χανς, έναν άντρα που φυλακίζεται στην μεταπολεμική Γερμανία επειδή η ομοφυλοφιλία είναι ακόμα παράνομη. Όσο είναι φυλακισμένος αναπτύσσει ισχυρό δεσμό με έναν συγκρατούμενό του, όσο αναζητά χώρο για τον εαυτό του, για αυτά που νιώθει, για την ελευθερία που ψάχνει – όπως κι αν αυτή εκφράζεται.

Σε ένα περιβάλλον φυλακής, όπου τα πάντα είναι πιο βουβά, πιο περιορισμένα, ο Ρογκόφσκι μοιάζει να βρίσκει την τέλεια παλέτα του. Η ερμηνεία του είναι σιωπηλή, χαμηλών τόνων, αλλά μοιάζει συμπαγής, θεόβαρη. Κάθε του βλέμμα και κίνηση μοιάζουν ογκώδη, ακόμα στην απόλυτη ησυχία. Για την ερμηνεία του προτάθηκε για A’ Ανδρικό Ρόλο στα Ευρωπαϊκά Βραβεία Κινηματογράφου, σε αυτό που μοιάζει ως προάγγελο πολλών ακόμα αναγνωρίσεων.

«Πάντα έρχομαι σε μια ταινία με σεβασμό απέναντι στους χαρακτήρες», εξηγεί. «Δεν ξέρω πώς θα μπορούσε να νιώθει κανείς κάτω από τέτοια επίπεδα δομικής βίας, το να μην μπορείς να ζήσεις τον έρωτά σου ή τις σχέσεις σου ελεύθερα, αλλά είχα τεράστιο σεβασμό απέναντι στον χαρακτήρα και στα όσα πέρασε», συμπληρώνει.

«Ένας ηθοποιός που πάντα μοιάζει να κουβαλά το βάρος του κόσμου σε μυστικά, ο Ρογκόφσκι είναι αξιοσημείωτος ακόμα και σύμφωνα με τα δικά του στάνταρ εδώ, προσαρμόζοντας το φυσικό του παράστημα διαμέσου των τριών χρονικών περιόδων του φιλμ για να υπονοήσει πως πρόκειται για έναν άντρα γονατισμένο από το τραύμα, ενισχυμένο από την αγάπη και αποπροσανατολισμένο από την ελευθερία», γράφει το Variety. Τονίζοντας πως γεμίζει τα όποια κενά του χαρακτήρα του (δεν γνωρίζουμε καν τι επαγγέλεται στην ταινία) «με πληγωμένες ματιές και σπασμωδικές αντανακλαστικές αντιδράσεις».

Είτε μπλέκεται σε καταραμένα ρομάντζα βίαιων παραμυθιών και ιστορικής τραγωδίας, είτε συνεπαίρνει τον θεατή με τις κινήσεις και τη γλώσσα του σώματός του, είτε βυθίζοντάς μας στο βλέμμα του, το αποτέλεσμα είναι ίδιο. Ο Φραντς Ρογκόφσκι είναι ένας πρωταγωνιστής που δεν ξεχνάς όπου κι αν τον δεις – και σταδιακά, θα τον βλέπουμε σε όλο και περισσότερα πράγματα.

Να, λίγες μόλις μέρες πριν, ανακοινώθηκε το επόμενό του πρότζεκτ. Θα πρωταγωνιστήσει στην επόμενη ταινία του Άιρα Σακς (Love Is Strange), για ένα ερωτικό τρίγωνο: o Ρογκόφσκι μαζί με τον Μπεν Γουίσο (o Q των νέων Τζέιμς Μποντ) θα είναι το ζευγάρι που απομακρύνεται όταν ένας από τους δύο μπλέκει σε σχέση με την Αντέλ Εξαρχόπουλος. Θρίαμβος.

*Η Μεγάλη Απόδραση προβάλλεται στις αίθουσες.