Ο ΛΕΥΤΕΡΗΣ ΚΡΕΤΣΟΣ ΚΑΙ Η ΕΠΙΤΥΧΙΑ ΤΟΥ CASH REBATE ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Η ταινία για τον Αντετοκούνμπο στα Σεπόλια, ο Μπαντέρας στη Θεσσαλονίκη, ο Ντάνιελ Κρεγκ στις Σπέτσες, ο Μπρους Γουΐλις στην Ύδρα, το Netflix στις ταράτσες της Αθήνας. Μα τι συμβαίνει, έγινε ξαφνικά η Ελλάδα, Χόλιγουντ; Όχι ακριβώς αλλά αυτό που φαίνεται είναι ότι η πολιτική του Cash Rebate στη χώρα μας αποδίδει. Τί είναι όμως αυτό και πώς λειτουργεί;

Για τις απαντήσεις απευθυνθήκαμε στον άνθρωπο που έφερε αυτό το νομοσχέδιο στη Βουλή, τον Λευτέρη Κρέτσο, που ως υφυπουργός Ψηφιακής Πολιτικής με την κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ, είναι ένας από τους βασικούς υπεύθυνους για την έκρηξη των οπτικουακουστικών παραγωγών στη χώρα μας.

Ζούμε αυτή την έκρηξη με τις παραγωγές που γυρίζονται στην Ελλάδα. Πώς σας φαίνεται αυτό, μιας και εσείς ήσασταν ο άνθρωπος που πέρασε αυτό το νομοσχέδιο;
Πολύ χαρούμενος, αλλά δεν εκπλήσσομαι για την ανοδική του πορεία. Είχα και εξακολουθώ να έχω ακλόνητη πίστη σε αυτό το project.

Γιατί δεν είχε συμβεί τόσα χρόνια, όμως;
Υπήρχε απρονοησία του νομοθέτη και απουσία πολιτικής βούλησης να προχωρήσει αυτή η υπόθεση μέχρι τέλους. Μέναμε στα λόγια, σε γενικόλογες ανακοινώσεις και υποσχέσεις με αποτέλεσμα η Ελλάδα να χάνει σημαντικές ευκαιρίες και να μην εκπέμπει ένα σήμα αξιοπιστίας. Έγινε μεγάλη προσπάθεια από την προηγούμενη κυβέρνηση για να πεισθούν όλοι ότι η Ελλάδα διαθέτει πλέον και ανταγωνιστικά χρηματοοικονομικά κίνητρα. Εμείς ακούσαμε προσεκτικά τί μας είπε η εγχώρια κινηματογραφική κοινότητα και κάναμε σημαντικές αλλαγές στο νόμο κατά τη διάρκεια της δημόσιας διαβούλευσης. Με τον Νίκο Παππά επισκεφθήκαμε τα μεγαλύτερα studios στην Αμερική, αφού είχαμε ψηφίσει το κίνητρο του rebate και αφού είχαμε θέσει σε λειτουργία το ΕΚΟΜΕ. Δεν πουλήσαμε φύκια για μεταξωτές κορδέλες και δεν καλλιεργήσαμε προσδοκίες που δεν ανταποκρίνονταν στην πραγματικότητα, όπως οι προηγούμενες κυβερνήσεις.

Που σταματούσαν δηλαδή οι προηγούμενες κυβερνήσεις;
Μέχρι το 2017 η Ελλάδα ήταν μια χώρα που δαπανούσε για την ενίσχυση του εγχώριου κινηματογράφου και της τηλεοπτικής μυθοπλασίας λιγότερα χρήματα από αυτά που απαιτούνταν για την παραγωγή ενός επεισοδίου του Game of Thrones. Σε μια εποχή γιγάντωσης της παγκόσμιας τηλεοπτικής και κινηματογραφικής βιομηχανίας η Ελλάδα βρίσκονταν εκτός του χάρτη και των ραντάρ της διεθνούς βιομηχανίας. Όταν αναλάβαμε το 2015 η ΕΡΤ ήταν κλειστή, το ΙΟΜ και το ΕΟΑ είχαν κλείσει, πολλές κινηματογραφικές αίθουσες είχαν κλείσει, στην τηλεόραση κυριαρχούσαν οι τουρκικές σαπουνόπερες και οι σειρές που γυρίζονταν κυρίως στην Κύπρο. Αυτήν την πραγματικότητα προσπαθήσαμε να ανατρέψουμε με πολύ συγκεκριμένους τρόπους και πράξεις.

Εάν οι επενδυτές δεν πεισθούν ότι έχουν δεσμευτεί επαρκείς πόροι για το κίνητρο ή αν φοβούνται ότι θα τους αφήσεις στα κρύα του λουτρού στα μέσα της παραγωγής ή αργότερα, δεν πρόκειται να έρθουν. Μόλις έγινε η πρώτη πληρωμή στην ώρα της ακόμη και οι πιο μεγάλες εταιρίες παραγωγής άρχισαν να βλέπουν την Ελλάδα διαφορετικά.

Ποιες ήταν αυτές εν συντομία;
Επαναλειτουργία της ΕΡΤ και άμεση απόδοση του 1,5% για τα προηγούμενα χρόνια, θεσμοθέτηση του ΕΚΟΜΕ και ενός λειτουργικού νομοθετικού πλαισίου που προέβλεπε χρηματοοικονομικά και φορολογικά κίνητρα και τέλος εξασφάλιση σημαντικών πόρων για τη χρηματοδότηση του κλάδου τα επόμενα χρόνια. Και αυτό αφορά και το κίνητρο του rebate και άλλες δράσεις, όπως το Δίκτυο των Film Offices, το Εθνικό Αποθετήριο Οπτικοακουστικών Αρχείων, το Ταμείο Εγγυοδοσίας και το Ταμείο Επιχειρηματικών Συμμετοχών για οπτικοακουστικές παραγωγές. Υπήρξαν και άλλα που έγιναν, αλλά νομίζω αυτά ήταν τα πιο σημαντικά.

Είχατε δηλώσει σε μια συνέντευξη ότι είναι πολύ σημαντική η διασφάλιση της χρηματοδότησης του κινήτρου. Γιατί είναι τόσο σημαντικό αυτό;
Η εμπειρία δείχνει ότι για να μπορέσουν να πετύχουν τα συγκεκριμένα χρηματοοικονομικά κίνητρα, χρειάζονται πρώτα απ’ όλα μια σταθερή χρηματοδοτική βάση. Για αυτό επιλέξαμε να αντλήσουμε πόρους από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων και θέσαμε συγκεκριμένες προθεσμίες καταβολής της επιστροφής. Εάν οι επενδυτές δεν πεισθούν ότι έχουν δεσμευτεί επαρκείς πόροι για το κίνητρο ή αν φοβούνται ότι θα τους αφήσεις στα κρύα του λουτρού στα μέσα της παραγωγής ή αργότερα, δεν πρόκειται να έρθουν. Μόλις έγινε η πρώτη πληρωμή στην ώρα της ακόμη και οι πιο μεγάλες εταιρίες παραγωγής άρχισαν να βλέπουν την Ελλάδα διαφορετικά. Εμείς επιδιώξαμε να χτίσουμε σχέσεις εμπιστοσύνης με την εγχώρια και τη διεθνή οπτικοακουστική κοινότητα ως προς το κίνητρο του rebate και την ικανότητα της Ελλάδας να φιλοξενεί ακόμη και σύνθετα και απαιτητικά projects.

Την επιστροφή την παίρνουν αμέσως;
Βάση θεσμικού πλαισίου δύο μήνες από την ολοκλήρωση του ελέγχου των δαπανών. Δυστυχώς τον τελευταίο καιρό έχουν σημειωθεί, όπως μαθαίνω, πολλές καθυστερήσεις.

Επειδή είναι αρκετές οι παραγωγές;
Επειδή, από την ώρα που έφυγε ο ΣΥΡΙΖΑ από την κυβέρνηση πάγωσε η διαδικασία ενίσχυσης της στελέχωσης του ΕΚΟΜΕ, ενώ περιορίστηκε και ο έλεγχος του υπουργείου προς το ΕΚΟΜΕ με αποτέλεσμα να μην τηρούνται οι προθεσμίες που προβλέπονταν στο νόμο.

Αυτό δεν επηρεάζει όμως μέχρι στιγμής την εφαρμογή του μέτρου, οι παραγωγές συνεχίζουν να έρχονται.
Συνεχίζουν γιατί το κίνητρο είναι ανταγωνιστικό, έχει εγγυημένη χρηματοδότηση και στιβαρό θεσμικό πλαίσιο που δοκιμάστηκε τα προηγούμενα χρόνια, καθώς και ελληνικές εταιρίες παραγωγής που έκαναν εξαιρετική δουλειά. Επίσης, η Ελλάδα έχει και άλλα ανταγωνιστικά χαρακτηριστικά και πλεονεκτήματα, όπως ηλιοφάνεια, ήπιος χειμώνας, τουριστικές υποδομές, πολύ καλά logistics, σε μία ώρα είσαι από το βουνό στη θάλασσα, καλά crews και φυσικά τα μνημεία μας, μοναδικές τοποθεσίες και εναλλαγή τοπίου. Μας λείπουν υποδομές και χρειαζόμαστε δομές εφαρμοσμένης εκπαίδευσης στελεχιακού δυναμικού, αλλά πιστεύω ότι και αυτά θα προχωρήσουν όσο η βιομηχανία διευρύνεται.

Να το κάνουμε λίγο πιο κατανοητό το cash rebate; Τι σημαίνει οικονομικά;
Μια εταιρία παραγωγής μπορεί να λάβει ένα σημαντικό μέρος της επένδυσης σε ένα οπτικοακουστικό έργο, αφού ολοκληρώσει τα γυρίσματα της στην Ελλάδα. Η διεθνής βιβλιογραφία και εμπειρία δείχνει πώς για κάθε ευρώ που δίνει το κράτος προς μια παραγωγή στην τοπική οικονομία επιστρέφουν 3 έως 7 ευρώ πίσω. Είναι ένας κλάδος δηλαδή με πολύ υψηλή προστιθέμενη και πολλαπλασιαστική αξία.

Από που έρχονται αυτά τα χρήματα στα δημόσια ταμεία;
Από αυξημένος εισφορές σε ασφαλιστικά ταμεία και φορολογία, από αυξημένη απασχόληση γιατί σε μια ταινία δεν εργάζονται μόνο οι ηθοποιοί, ο σκηνοθέτης και ο σεναριογράφος αλλά πάρα πολλοί άνθρωποι. Από τεχνικά συνεργεία, ηλεκτρολόγους μέχρι ασφαλιστές και νομικούς συμβούλους, στον κλάδο απασχολούνται πάνω από 150 επαγγελματικές κατηγορίες. Πέρα από την εργασία βέβαια υπάρχει και η κατανάλωση. Για να πραγματοποιηθεί μια παραγωγή χρειάζεται ξενοδοχεία, εστιατόρια, υπηρεσίες catering και μεταφορών κτλ. Όλα αυτά τονώνουν την εγχώρια κατανάλωση. Προφανώς υπάρχουν τεράστια οικονομικά οφέλη τόσο κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων όσο και στη συνέχεια με την έννοια της ανάδειξης της εικόνας, του branding μιας τοποθεσίας, καθώς μια κινηματογραφική ή τηλεοπτική παραγωγή προξενεί το ενδιαφέρον πολλών μελλοντικών επισκεπτών. Υπάρχει δηλαδή μια ροή επισκεπτών που στη βιβλιογραφία χαρακτηρίζεται ως film induced tourism ή να το πούμε πιο απλά κινηματογραφικός τουρισμός. Η Έλενα Κουντουρά είχε για πρώτη φορά συμπεριλάβει τη συγκεκριμένη κατηγορία τουρισμού σε νομοσχέδιο του 2018.

Να μείνουμε λίγο σε αυτό, πώς μπορεί ν’ αξιοποιηθεί παραπάνω για τη χώρα όλη αυτή η δραστηριότητα;
Υπάρχουν πολλοί τρόποι. Για παράδειγμα μπορούν να δημιουργηθούν θεματικά πάρκα ψυχαγωγίας για εμβληματικές ταινίες, όπως το Mamma Mia ή για ταινίες που έχουν να κάνουν με την ιστορία της χώρας. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό, καθώς η Ελλάδα διαθέτει διεθνή ακτινοβολία, αλλά και πολλά εκατομμύρια απόδημου ελληνισμού. Πρέπει να μας ενδιαφέρει ιδιαίτερα η ελληνική διασπορά στην προσπάθεια ενίσχυσης και του τουρισμού και του brand της χώρας. Ενόψει και του Mamma Mia 3 στην Κρήτη νομίζω ότι πρέπει να σκεφτούν σοβαρά οι ιθύνοντες την κατασκευή ενός θεματικού πάρκου σε συνεργασία με τους παραγωγούς της ταινίας. Μπορούν και πρέπει βέβαια να γίνουν και άλλα πράγματα. Για παράδειγμα να δημιουργηθούν σχετικοί οδηγοί και εφαρμογές στο κινητό τηλέφωνο που περιέχουν πληροφορίες και ένα διαδραστικό χάρτη τοποθεσιών, όπου έγιναν γυρίσματα.

Στο Dubrovnik παρατηρήθηκε αύξηση της τουριστικής ροής της τάξεως του 38% μετά την προβολή του Game of Thrones. Η ανάπτυξη της οπτικοακουστικής βιομηχανίας έχει πολλαπλά οφέλη για τις τοπικές οικονομίες.

Αυτά έχουν γίνει αλλού;
Δεν ανακαλύπτω την Αμερική, ο χάρτης κινηματογραφικών τοποθεσιών για παράδειγμα είναι κάτι που εφαρμόζεται χρόνια τώρα από τον οργανισμό Visit Britain. Οι περιπτώσεις αξιοποίησης του Braveheart από τον τουριστικό οργανισμό της Σκωτίας και του Ντουμπρόβνικ μετά το Game Of Thrones αποτελούν επίσης ενδεικτικά παραδείγματα. Σύμφωνα με σχετικές μελέτες ο αριθμός των επισκεπτών του Stirling για το μνημείο του Wallace αυξήθηκε κατά 50% μετά το 1995 εξαιτίας του Braveheart. Το ίδιο έγινε και με τον Κώδικα Da Vinci και το Rosslyn Chapel κοντά στο Εδιμβούργο. Αντίστοιχα στο Dubrovnik παρατηρήθηκε αύξηση της τουριστικής ροής της τάξεως του 38% μετά την προβολή του Game of Thrones. Η ανάπτυξη της οπτικοακουστικής βιομηχανίας έχει πολλαπλά οφέλη για τις τοπικές οικονομίες, την απασχόληση, τον τουρισμό, αλλά και συνολικά για το μέλλον και την ήπια ισχύ της χώρας.

Που αλλού δηλαδή μπορεί να έχει επίδραση η οπτικοακουστική βιομηχανία;
Η οπτικοακουστική βιομηχανία μπορεί να μας βοηθήσει στη διάδοση και στη διάσωση της ελληνικής γλώσσας. Η Ελλάδα είναι μια κοινωνία με πολύ έντονο δημογραφικό πρόβλημα. Όταν τέσσερις γλώσσες στο διαδίκτυο έχουν το 85% του περιεχομένου, καταλαβαίνει εύκολα κάποιος ότι είναι πολύ σημαντικό η Ελλάδα να έχει πρόσβαση στις πλατφόρμες ψυχαγωγίας, στις πλατφόρμες και στις διεθνείς συμπαραγωγές. Η γειτονική Τουρκία προσέφερε κίνητρα στους διεθνείς διανομείς οπτικοακουστικών παραγωγών για την προβολή τηλεοπτικών σειρών και κινηματογραφικών ταινιών στην τουρκική γλώσσα. Μετά από λίγα χρόνια οι τουριστικές ροές από τη Λατινική Αμερική και τις χώρες της Αραβικής χερσονήσου αυξήθηκαν δραματικά. Η Τουρκία είναι από τις μεγαλύτερες παγκοσμίως χώρες στην εξαγωγή τηλεοπτικών σειρών και οπτικοακουστικό περιεχομένου με μια ιδιαίτερα ισχυρή παρουσία στις Κάννες και στις διεθνείς αγορές.

Κατά τη διάρκεια της θητείας σας είχατε συγκρουστεί με το ΚΑΣ με αφορμή τα γυρίσματα μιας σειράς του BBC στον Ναό του Ποσειδώνα στο Σούνιο. Πριν από λίγες μέρες το ΚΑΣ επέτρεψε στον οίκο DIOR να κάνει φωτογράφιση και βιντεοσκόπηση στην Ακρόπολη. Πώς την είδατε αυτή την ιστορία;
Είναι δύο ανόμοια πράγματα και θεωρώ ότι η κυβέρνηση σκοπίμως τα τσουβαλιάζει. Καταρχάς δεν ήμουν αρνητικός με την υπόθεση του DIOR. Απλά αυτό που είναι ενοχλητικό είναι να αισθάνονται κάποιοι ότι έχουν την ιδιοκτησία του κράτους. Θα έπρεπε δηλαδή να δοθεί μεγαλύτερη διαφάνεια ως προς το αίτημα του DIOR, ώστε να μην υπάρχουν υπόνοιες ότι εδώ γίνεται μια προσπάθεια εκμετάλλευσης των πιο εμβληματικών μας μνημείων για μικροπολιτικούς λόγους και για εξυπηρέτηση προσωπικών και επιχειρηματικών συμφερόντων. Είναι όμως διαφορετικό μια επίδειξη μόδας και άλλο πράγμα να γίνεται μια σημαντική προσπάθεια προβολής, όπως αυτή που έγινε στο Σούνιο σε ένα project που συμμετείχε το BBC και η AMC με σκηνοθέτη έναν παγκόσμια καταξιωμένο καλλιτέχνη. Η υπόθεση με την επίδειξη του οίκου DIOR, αλλά και στο Σούνιο αποκάλυψε ότι χρειαζόμαστε ένα νέο θεσμικό πλαίσιο ως προς το πώς θα αξιοποιούνται πλήρως, αλλά και με απόλυτο σεβασμό και ασφάλεια οι αρχαιολογικοί χώροι και τα μνημεία μας. Έχουν γίνει βήματα ως προς αυτό, αλλά πρέπει να βρούμε τον τρόπο ως χώρα, ώστε οι διαδικασίες έγκρισης και ελέγχου να γίνονται αυτόματα και χωρίς περιθώριο παρεμβάσεων, όπως γίνεται σε άλλες χώρες με πολλά μνημεία, όπως η Ιταλία, η οποία έχει και τα περισσότερα μνημεία UNESCO μαζί με την Κίνα.

Πάντως, πολιτικοποιείται πολύ αυτή η διαδικασία. Δε θα έπρεπε να υπάρχει ένας ανεξάρτητος διαγωνισμός που να δίνει την άδεια σε παραγωγές που πληρούν τα κριτήρια;
Αυτό που χρειαζόμαστε είναι καθαροί νόμοι και διαδικασίες που βάζουν όρια και ως προς τις κυβερνήσεις και ως προς το στελεχιακό δυναμικό του δημοσίου, για να μην υπάρχουν παραθυράκια που τα εκμεταλλεύονται οι μεν και οι δε για τους δικούς του σκοπούς. Καθαρές διαδικασίες, ώστε να μην βασιζόμαστε στο φιλότιμο των δημόσιων λειτουργών και καταστάσεις, όπου οι πολιτικοί πετάνε το μπαλάκι των ευθυνών στο ΚΑΣ ή στους δημόσιους λειτουργούς, όταν δεν τους συμφέρει.

Εσείς τον εισπράξατε πολιτικά το νόμο που περάσατε;
Δε με ενδιέφερε αυτό. Ήταν μεγάλη η τιμή να υπηρετήσω την κυβέρνηση της αριστεράς και μεγάλη τιμή να συμβάλλω και εγώ στο να γίνει η Ελλάδα μια φιλική χώρα προς την κινηματογράφηση. Αυτή τη στιγμή με ικανοποιεί ότι έχουμε πολλά γυρίσματα στην Ελλάδα, δε συμμερίζομαι όμως τα περί Ελληνικού Χόλυγουντ και τις φανφάρες. Είναι θετικό ότι η νέα κυβέρνηση συνεχίζει αυτή την προσπάθεια.

Η σωστή ρύθμιση κατά τη γνώμη μου θα ήταν να ήταν να επιτρέπονται ξένα τιμολόγια μόνο για “above the line” στελέχη μιας παραγωγής και μάλιστα σε ένα επίπεδο της τάξεως του 10%.

Κάνετε κριτική όμως στον Πιερρακάκη, ότι έχει κάνει αλλαγές που έχουν δώσει στις παραγωγές έναν αποικιοκρατικό χαρακτήρα.
Μου είναι συμπαθής ο Πιερρακάκης, θεωρώ όμως ότι έχει φέρει κάποιες εντελώς λάθος ρυθμίσεις που βάζουν σε κίνδυνο την μελλοντική βιωσιμότητα του εγχειρήματος. Η μια είναι τα ξένα τιμολόγια για τις μεγάλες παραγωγές που αντιστοιχούν πλέον στο επίπεδο του 50% και μάλιστα για δαπάνες που περιλαμβάνουν όλο το στελεχιακό δυναμικό μιας παραγωγής. Μπορεί το ποσοστό αυτό να είναι και μεγαλύτερο του 50% αν το αρχικό επενδυτικό σχέδιο αλλάξει. Δεν έχει διευκρινιστεί τί θα γίνει σε μια τέτοια περίπτωση από το αρμόδιο Υπουργείο.

Αυτό μπορείτε να το εξηγήσετε λίγο παραπάνω;
Το Cash Rebate είναι χρήματα που τα δίνουμε αφού ολοκληρώσει μια παραγωγή τα γυρίσματα της στην Ελλάδα. Είναι χρήματα του ελληνικού λαού από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων. Δίνουμε το 40% από μια μεγάλη γκάμα επιλέξιμων δαπανών. Η δική μας νομοθετική πρωτοβουλία δεν προέβλεπε κάλυψη δαπανών που δεν γίνονται στην Ελλάδα. Υπήρχε εδαφικότητα των επιλέξιμων δαπανών για να έχει μεγάλη ανταποδοτικότητα το κίνητρο στις τοπικές οικονομίες. Τώρα για μεγάλες παραγωγές επιτρέπεται ένα 50% των τιμολογίων να μην έχουν γίνει στην Ελλάδα. Δηλαδή θα πληρώσουν οι έλληνες φορολογούμενοι τις μισθώσεις σε εξοπλισμό από μια εταιρεία στη Βουλγαρία, ή τις αμοιβές τεχνικών συνεργείων από τη Ρουμανία. Αυτό εμείς δεν το επιτρέπαμε. Δεν επιτρέπαμε την πληρωμή ξένων τιμολογίων. Με τα ξένα τιμολόγια χάνεται σε μεγάλο βαθμό η ανταποδοτικότητα του μέτρου και εξυπηρετούνται συγκεκριμένα επιχειρηματικά συμφέροντα. Η διεθνής εμπειρία τέτοιων ρυθμίσεων σε διάφορες πολιτείες των ΗΠΑ οδήγησε στην κατάργηση του ή τον περιορισμό του κινήτρου και τον τραυματισμό της καλής φήμης μιας τοποθεσίας ως ιδανικού τόπου γυρισμάτων.

Δεν φέρνεις όμως περισσότερες παραγωγές έτσι;
Προφανώς αυτή η ρύθμιση προκαλεί το ενδιαφέρον των παραγωγών, αλλά αυτό δεν αποκλείει την μεταφορά πόρων προς το εξωτερικό. Η σωστή ρύθμιση κατά τη γνώμη μου θα ήταν να ήταν να επιτρέπονται ξένα τιμολόγια μόνο για “above the line” στελέχη μιας παραγωγής και μάλιστα σε ένα επίπεδο της τάξεως του 10%. Θέλω όμως να πω κάτι άλλο εδώ. Παραγωγές έρχονταν έτσι κι αλλιώς και πριν γίνει αυτή η ρύθμιση. Δεν το αποφάσισαν και ήρθαν οι ξένοι παραγωγοί στην Ελλάδα την επόμενη ημέρα που ψηφίστηκε η ρύθμιση για τα ξένα τιμολόγια. Πολλές από αυτές τις παραγωγές που βλέπουμε τώρα έχουν αποφασιστεί τα προηγούμενα χρόνια. Αυτό που είναι σημαντικό είναι ότι η Ελλάδα έχτισε πολύ γρήγορα ένα αξιοζήλευτο portfolio με πολλούς τίτλους έργων και μάλιστα έργων που απαιτούσαν δύσκολα γυρίσματα. Για παράδειγμα στο Becket που θα το δούμε σύντομα στο Νετφλιξ κλείσαμε το 2018 το Σύνταγμα για δύο ημέρες, ενώ έγιναν γυρίσματα στους Δελφούς. Αντίστοιχα με το Little Drummer Girl έγιναν γυρίσματα στην Ακρόπολη και στο Σούνιο. Στο Monday έκλεισε η Πανεπιστημίου για γύρισμα αστυνομικής καταδίωξης. Η παράδοση αυτή συνεχίζεται με τη συνδρομή και των Film Offices που έχουν δημιουργηθεί και πλέον μας εμπιστεύονται ότι μπορούμε να καλύψουμε τις ανάγκες κάθε σεναρίου.

Είναι και μια περίοδος που όλοι και περισσότεροι παίκτες έχουν μπει στην παραγωγή περιεχομένου. Ενδεικτικά παραδείγματα η Apple και η Amazon.
Δαπανούνται τεράστια ποσά. Προβλέπεται ότι το 2025 θα είναι 2.6 τρισεκατομμύρια δολάρια η παγκόσμια βιομηχανία περιεχομένου με ανοδικές τάσεις. Είμαι πολύ χαρούμενος που αυτή η έκρηξη της παγκόσμιας παραγωγής οπτικοακουστικού περιεχομένου βρίσκει την Ελλάδα με ανταγωνιστικά κίνητρα και σε ανοδική πορεία. Αυτό είναι μια επιτυχία όχι μόνο του νόμου και της προσπάθειας μας, αλλά και της εγχώριας κινηματογραφικής κοινότητας που μπόρεσε να ανταπεξέλθει στις νέες απαιτήσεις. Έχουμε όμως νέες προκλήσεις μπροστά μας και δεν υπάρχει περιθώριο εφησυχασμού. Και αυτό αφορά και τους πολιτικούς και τη βιομηχανία και τους δημιουργούς και τα συνδικάτα του κλάδου. Όλους. Και μια σημαντική πρόκληση είναι να μην μετατραπεί η Ελλάδα σε φθηνό προορισμό εξυπηρέτησης και εγκατάστασης επενδύσεων στην οπτικοακουστική βιομηχανία. Αντίθετα πρέπει να μας εκπέμπουμε ένα σήμα μιας αξιόπιστης και αποδοτικής χώρας με ισχυρή εγχώρια οπτικοακουστική παραγωγή. Αν δεν αναπτυχθεί περαιτέρω η εγχώρια δημιουργία δεν θα έχουμε βιώσιμη και μακροπρόθεσμη ανάπτυξη της βιομηχανίας στην Ελλάδα.

Δεν πρέπει όμως να έρθουν και τα πανεπιστήμια να ακολουθήσουν σε επίπεδο προγράμματος σπουδών;
Φυσικά, αλλά εδώ βλέπουμε ανακόλουθες πολιτικές από τη νέα κυβέρνηση που υποτίθεται επιδιώκει τη συνέχιση της προσπάθειας για την ανάπτυξη της εγχώριας οπτικοακουστικής βιομηχανίας. Πρώτα από όλα είχαμε την ακύρωση ενός προγράμματος ΕΣΠΑ που θα έδινε δυνατότητες κατάρτισης σε παραγωγούς σε νέες ειδικότητες. Μετά είχαμε την ακύρωση της λειτουργίας τριών νέων πανεπιστημιακών τμημάτων σπουδών στο πεδίο των οπτικοακουστικών τεχνών. Έχουμε επίσης την ακύρωση δύο εμβληματικών έργων ύψους 100 εκατομμυρίων για την ενίσχυση της ρευστότητας των ελληνικών επιχειρήσεων. Και το Ταμείο Εγγυοδοσίας Οπτικοακουστικών Παραγωγών για Ελληνικές ΜμΕ και το Επενδυτικό Ταμείο μόνο για οπτικοακουστικές παραγωγές έμειναν στο συρτάρι. Την ίδια στιγμή βέβαια στην Ισπανία ο Σάντσεθ ανακοίνωσε τη δαπάνη 1,5 δις ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης για την ενίσχυση της Μαδρίτης ως διεθνούς οπτικοακουστικού hub, στη Γερμανία διαμόρφωσαν ειδικό ταμείο ενίσχυσης του Πολιτισμού της τάξεως των 2,5 δις ευρώ και σε άλλες χώρες, όπως η Ιταλία και η Βρετανία συστήθηκαν ταμεία για τις δημιουργικές βιομηχανίες για να μειωθούν οι επιπτώσεις της πανδημίας. Η κυβέρνηση της ΝΔ δε δείχνει διατεθειμένη να κάνει το άλμα προς τα εμπρός. Έχουν περάσει δύο χρόνια πλέον και δεν έχει φέρει κάτι καινούργιο στον κλάδο πέρα από τις προβληματικές ρυθμίσεις που ανέφερα.

Στην Ελλάδα εξαιτίας της πανδημίας ακύρωσαν τα Ταμεία Εγγυοδοσίας και Επενδύσεων;
Για τους δικούς τους λόγους, δεν ξέρω, δεν έχουν δώσει καμία επίσημη απάντηση. Τα βρήκαν όλα έτοιμα και με μια ρύθμιση αποικιοκρατικού χαρακτήρα όπως αυτή με το 50% στα τιμολόγια, νομίζουν ότι αυτό το σύστημα θα δουλεύει για πάντα. Εδώ πρέπει να σκεφτούμε τον διεθνή ανταγωνισμό και με όραμα βάζοντας πιο φιλόδοξους στόχους. Προφανώς είναι δύσκολο και σύνθετο ζήτημα, αλλά ο στόχος μας δεν πρέπει να είναι μόνο να γίνει μια παραγωγή του Netflix στην Ελλάδα, αλλά να φτιάξουν στούντιο στην Ελλάδα ή να μισθώσουν ελληνικές παραγωγές. Δεν κερδίσαμε τίποτα από το να καθορίσουμε το λεγόμενο φόρο Netflix στο 1,5% και δεν καταλαβαίνω πώς προέκυψε το 1,5%, όταν στη Γαλλία ψηφίστηκε ειδικός νόμος μόνο για αυτό στο επίπεδο του 20%-25%. Επίσης καταργήθηκε ο διπλός έλεγχος των τιμολογίων και το κίνητρο του rebate έγινε πιο ευάλωτο.

Τι σημαίνει αυτό;
Ότι ο εκάστοτε διευθύνων σύμβουλος του ΕΚΟΜΕ έχει την αποκλειστική ευχέρεια και ως προς την διαδικασία υπαγωγής ενός επενδυτικού σχεδίου στο Cash Rebate και ως προς τη διαδικασία ολοκλήρωσης του.

Δε θα έπρεπε να τον έχει τον έλεγχο;
Πριν έβαζε και ο Υπουργός την υπογραφή του. Αυτό σήμαινε δύο πράγματα: ότι παίρναμε και εμείς την ευθύνη ότι ο έλεγχος θα γίνει σωστά και ότι θα πάρει τα λεφτά ο παραγωγός στην ώρα του. Το δεύτερο είναι ότι ελέγχαμε και το στελεχιακό δυναμικό του ΕΚΟΜΕ ώστε να μην γίνονται λάθη ή να διαπιστώνονται παραλείψεις που μπορεί να διαβρώσουν μελλοντικά το κίνητρο. Δύο μάτια είναι πάντοτε καλύτερα από ένα. Τώρα πάμε σε μια κατάσταση, όπου ο εκάστοτε Πρόεδρος και ΔΣ του ΕΚΟΜΕ θα τοποθετεί ανθρώπους του χώρου και της αγοράς να κρίνουν συναδέλφους τους όποτε αυτός θέλει. Είναι μαθηματικά βέβαιο ότι κάποια στιγμή θα προκληθούν ζητήματα ασυμβίβαστου και ελπίζω άλλες, όχι τόσο ευχάριστες, ιστορίες. Άρα, για να συνοψίσουμε η κριτική μου στον κύριο Πιερρακάκη είναι πώς είναι λάθος η ρύθμιση για το 50% στα τιμολόγια, λάθος η κατάργηση του διπλού ελέγχου, λάθος η παντοδυναμία του εκάστοτε προέδρου του ΕΚΟΜΕ στη διαχείριση του κινήτρου. Στο χέρι τους είναι να τα διορθώσουν και να προχωρήσουν στην υλοποίηση των Ταμείων ενίσχυσης της ρευστότητας των επιχειρήσεων του κλάδου.

Έχετε να κάνετε ένα σχόλιο για την παραπομπή του Νίκου Παππά στο Ειδικό Δικαστήριο για το ζήτημα των τηλεοπτικών αδειών;
Ο Νίκος Παππάς είναι ο μόνος υπουργός που έλυσε το χρόνιο πρόβλημα ανομίας στο ραδιοτηλεοπτικό τοπίο. Υπηρέτησε πλήρως την προεκλογική δέσμευση του Σύριζα προς τους πολίτες ότι η ανομία αυτή θα λάβει τέλος, όπως και έγινε. Προφανώς η ΝΔ και κάποιοι βαρόνοι των ΜΜΕ δεν του συγχωρούν ότι τόλμησε να κάνει αυτά που δεν έκανε κανένας προκάτοχος του. Ποια είναι αυτά; Οι καναλάρχες πλήρωσαν για πρώτη φορά για τη χρήση του δημόσιου πόρου που λέγεται φάσμα, καθώς και για τα τέλη χρήσης συχνοτήτων μεταξύ 2011-2014 και για το φόρο διαφήμισης. Ταυτόχρονα, διασφαλίστηκαν και δημιουργήθηκαν χιλιάδες θέσεις εργασίας στο χώρο της τηλεόρασης και της οπτικοακουστικής παραγωγής και έγιναν μια σειρά από άλλες ρυθμίσεις με αναπτυξιακό πρόσημο στο χώρο των ΜΜΕ. Η παραπομπή του είναι εκδικητική, αστεία και προκλητική με ένα κατηγορητήριο που η ίδια η κυβερνητική πλειοψηφία αναγκάστηκε να το πάρει πίσω.

Γιατί όμως ακυρώθηκε ο διαγωνισμός για τις τηλεοπτικές άδειες;
Σύμφωνα με το νόμο 4339 δηλαδή το νόμο Παππά το διαγωνισμό έπρεπε να τον κάνει το ΕΣΡ. Η Νέα Δημοκρατία μπλόκαρε με αντιθεσμικό τρόπο αυτή τη διαδικασία πολλές φορές. Αυτό δε σήμαινε ότι έπρεπε να μείνουμε με σταυρωμένα τα χέρια, έτσι λοιπόν πέρασε αυτή η αρμοδιότητα για πρώτη φορά και μοναδική στη γενική γραμματεία ενημέρωσης και μόνο για μια κατηγορία τηλεοπτικών αδειών που προέβλεπε ο νόμος. Η δημοπρασία έγινε με άκρα μυστικότητα και με βάση τα όσα όριζε η προκήρυξη του. Το ΣτΕ αποφάσισε ότι τελικά μόνο το ΕΣΡ μπορεί να κάνει διαγωνιστική διαδικασία αδειοδότησης και ακύρωσε το διαγωνισμό. Εμείς συμμορφωθήκαμε πλήρως με αυτήν την απόφαση, και πάνω σε αυτή τη διαδικασία και στην εμπειρία του διαγωνισμού του 2016 μπόρεσε μετά το ΕΣΡ να καθορίσει και το τίμημα και να χορηγήσει άδειες το 2018 μετά από 30 χρόνια αδράνειας και αδιαφάνειας.

Σας κατηγορούν όμως ότι στήσατε το διαγωνισμό προς όφελος συγκεκριμένων επιχειρηματιών
Τα πράγματα είναι πολύ απλά. Αν θέλαμε να κάνουμε διαπλοκή θα δίναμε άδειες με τη σέσουλα και κάτω από το τραπέζι αδιαφορώντας για τους περιορισμούς του φάσματος και βασικούς κανόνες μιας ορθής εθνικής τηλεπικοινωνιακής πολιτικής. Αν θέλαμε να κάνουμε διαπλοκή δεν θα κάναμε ένα αδιάβλητο διαγωνισμό, αλλά θα κάναμε αυτά που κάνει η ΝΔ. Δηλαδή λίστες Πέτσα, χάρισμα δόσεων στους καναλάρχες, άρση του ελάχιστου αριθμού εργαζομένων, μη υποχρέωση κατάθεσης πόθεν έσχες στους μετόχους των ΜΜΕ κτλ.

Μπορείς να ελέγξει μια κυβέρνηση τα media τη σύγχρονη εποχή;
Τα ΜΜΕ εξακολουθούν να ασκούν επιρροή, να επηρεάζουν τις εξελίξεις, αλλά στην εποχή του διαδικτύου η αλήθεια θα φανεί αργά ή γρήγορα. Άλλωστε οι πολίτες στην Ελλάδα δεν εμπιστεύονται τα ΜΜΕ, όπως δείχνουν διαχρονικά και οι μελέτες του Ευρωβαρόμετρου, και του Reuters Institute και του Pew Research Centre και άλλες μελέτες. Στην Ελλάδα τα τελευταία δύο χρόνια έχουμε μια συνειδητή απόπειρα ελέγχου της ενημέρωσης, αλλά αυτό έχει αρχίσει να ενοχλεί ολοένα και περισσότερους πολίτες, οι οποίοι στρέφονται ολοένα και περισσότερο στο χώρο της διαδικτυακής ενημέρωσης και στα κοινωνικά μέσα δικτύωσης.

Τα κοινωνικά δίκτυα, όμως, ενίσχυσαν και τη διασπορά των fake news
Αλήθεια είναι αυτό, όπως αλήθεια είναι και το γεγονός ότι τα κοινωνικά δίκτυα λειτουργούν και απελευθερωτικά ορισμένες φορές γιατί φέρνουν στο φως ειδήσεις που τις κρύβουν σε άλλα μέσα και ειδικά στην τηλεόραση. Δεν καθαγιάζω ούτε εξαιρώ από την εξίσωση τα λεγόμενα μοντέρνα μέσα ενημέρωσης. Υπάρχει και εκεί ζήτημα. Το σημαντικό είναι να υπάρχουν πολίτες που έχουν δυνατότητες μιντιακού γραμματισμού και μπορούν ν’ αποκωδικοποιούν αυτά που λαμβάνουν ως σήμα, να υπάρχουν περισσότεροι πολίτες που ψάχνουν πίσω από τον πηχυαίο τίτλο μιας είδησης και επιλέγουν τα μέσα ενημέρωσης που χρησιμοποιούν αδιάψευστα δεδομένα, stylized facts και ερευνητική δημοσιογραφία. Αυτό θέλει εκπαίδευση, θέλει επιμονή και συνεχή προσπάθεια και δεν είναι εύκολο. Είμαι όμως αισιόδοξος, θεωρώ ότι στο μέλλον όλο και πιο πολλοί άνθρωποι θα μπορούν να αναγνωρίζουν το ψέμα και να έχουν πιο κριτική στάση στα πράγματα. Και αυτοί οι πολίτες θα σώσουν τα ανεξάρτητα μέσα με τις συνδρομές τους και με την βελτίωση των metrics και της δημοφιλίας κάθε μη ελεγχόμενου μέσου ενημέρωσης. Προφανώς το κράτος μπορεί να βοηθήσει σε αυτή την προσπάθεια με περισσότερες δράσεις μιντιακού εγγραμματισμού, με προγράμματα ενίσχυσης του Τύπου κτλ.

Περιμένετε εκλογές σύντομα;
Έχουμε μια κυβέρνηση ευθυνόφοβη, πιστεύω ότι κάποια στιγμή θα πάει σε εκλογές πριν την ολοκλήρωση των τεσσάρων χρόνων γιατί δεν θα μπορεί να διαχειριστεί τα αδιέξοδα που προκαλούν οι πολιτικές της. Ήδη νομίζω ότι πλέον οι πολίτες έχουν αρχίσει και εκφράζουν τη δυσαρέσκεια τους για διάφορα θέματα, όπως αυτά της οικονομίας, διαχείρισης της πανδημίας και της ασφάλειας. Αυτό φαίνεται και στις δημοσκοπήσεις, οι οποίες χωρίς να θέλω να τις αμφισβητήσω συνολικά δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι εκφράζουν τη στιγμή και ότι δεν μπορούν να προβλέψουν το μέλλον στις παρούσες συνθήκες διευρυμένης ρευστότητας και αβεβαιότητας.

Ο ΣΥΡΙΖΑ δε φαίνεται πάντως να εισπράττει την κόπωση της κυβέρνησης;
Η προσωπική μου εμπειρία από τον κόσμο που μιλάω είναι μια έντονη δυσφορία και ανασφάλεια και σε ορισμένες περιπτώσεις μια έντονη οργή προς την κυβέρνηση και τα ΜΜΕ που τη λιβανίζουν από το πρωί μέχρι το βράδυ. Το αντιΣύριζα μέτωπο έχει ξεφουσκώσει και δεν πείθει πλέον το αφήγημα ότι για όλα τα δεινά της χώρας φταίει η προηγούμενη κυβέρνηση. Η αλαζονεία και ο αυτοθαυσμασμός των κυβερνητικών στελεχών ενοχλεί τους πολίτες. Θεωρώ ότι έχει αρχίσει να γίνεται σαφές σε μεγαλύτερο μέρος του εκλογικού σώματος ότι ο Σύριζα έκανε έργο, άφησε χρήματα στα δημόσια ταμεία και ότι διαθέτει πλέον πολύ μεγαλύτερη εμπειρία διακυβέρνησης σε σχέση με το παρελθόν, αλλά και σαφή προοδευτική αναφορά στις προτάσεις του.