Ο ΜΑΚΡΟΝ, Η ΛΕΠΕΝ ΚΑΙ ΤΟ ΑΛΑΤΙ ΣΤΗΝ ΠΛΗΓΗ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ

Τελικά, το κακό δεν έγινε.

Τη δεύτερη Κυριακή των γαλλικών προεδρικών εκλογών, ο Εμανουέλ Μακρόν συγκέντρωσε το 58% όσων πήγαν να ψηφίσουν (η αποχή έφτασε στο 28% – υψηλότερο ποσοστό των τελευταίων 50 ετών) και θα είναι Πρόεδρος της Γαλλικής Δημοκρατίας και για τα επόμενα πέντε χρόνια. Αυτό που μοιάζει εδώ και 20 χρόνια με αυτοεκπληρούμενη προφητεία, δηλαδή κάποιος από την ακροδεξιά οικογένεια Λεπέν να πάρει το χρίσμα, αποφεύχθηκε για άλλη μια φορά. Η Μαρίν Λεπέν έμεινε φιναλίστ (έχασε με 58-42%) όπως και το 2017 (66-34%), όπως κι ο πατέρας της Ζαν-Μαρί το 2002 (82-18%).

Το κακό όμως έχει ήδη γίνει.

Η διαφορά, όπως βλέπετε, κάθε φορά κλείνει. Η ακροδεξιά, υποδυόμενη την αντισυστημική δύναμη, εξακολουθεί να σαγηνεύει τους πολίτες του 21ου αιώνα που κουτρουβαλούν από κρίση σε κρίση, αισθάνονται περιττοί και πεταμένοι, στερημένοι πια από κεκτημένα δεκαετιών. Παρακολουθούν το τρένο της παγκοσμιοποιημένης οικονομίας να περνά, βλέπουν την τεχνολογική εξέλιξη να λειτουργεί εις βάρος και όχι υπέρ τους, και φυσικά ψηφίζουν ο,τιδήποτε αντιδραστικό απευθύνεται στα κατώτερα ένστικτά τους. Είτε λέγεται Χρυσή Αυγή, είτε λέγεται Brexit, είτε λέγεται Τραμπ. Το συνηθίσαμε και κάθε φορά μας κάνει όλο και λιγότερη εντύπωση, πόσο σοκ αλήθεια θα προκαλούσε η εκλογή της Λεπέν; Η κανονικοποίηση της ακροδεξιάς δεν είναι κάτι που φοβόμαστε, αλλά κάτι που έχει ήδη συμβεί.

Η φιλελεύθερη (με την πραγματική, όχι την κωμική έννοια του όρου στην Ελλάδα) ανακούφιση είναι δικαιολογημένη. Οι πανηγυρισμοί μάλλον όχι και τόσο. Το έχει πει άλλωστε ο ίδιος ο Μακρόν όταν εξελέγη το 2017 ότι θα είναι αποτυχία δική του αν σε πέντε χρόνια παλεύει πάλι με τη Λεπέν στον β’ γύρο. Βέβαια, ο Μακρόν έχει πει τόσα πολλά αυτά τα 5 χρόνια -τα memes που κυκλοφορούν στα σόσιαλ είναι ιλαροτραγικά- που δεν θα φαινόταν περίεργο να μην το θυμάται καν. Αποτελεί το πρότυπο ενός new age πολιτικού που πουλάει μια δήθεν «τεχνοκρατία», πολεμά τον «λαϊκισμό», απορρίπτει ως ξεπερασμένο το δίπολο «αριστερά-δεξιά», πλασάρεται ως «ακραίο κέντρο» (μη γελάτε, ο ίδιος αυτοπροσδιορίστηκε έτσι πριν δύο εβδομάδες), χωρίς να ενδιαφέρεται καθόλου το αν μεταφέρει την μπάλα στο γήπεδο της ακροδεξιάς. Έδωσε την ευλογία του να προβληθούν τα σκίτσα που σατίριζαν τον Μωάμεθ σε κυβερνητικά κτίρια τον Οκτώβριο του 2020 σε μια αχρείαστη επίδειξη πυγμής, επέμεινε στη σύνταξη στα 65 την ώρα που η Λεπέν τον διέλυσε στην γαλλική περιφέρεια και τα χαμηλότερα κοινωνικά στρώματα (αλλά και τα αστικά κέντρα του γύρισαν σε έναν βαθμό την πλάτη προτιμώντας τον αριστερό Μελανσόν), δε λογάριασε «κίτρινα γιλέκα» και λοιπές κοινωνικές ομάδες που αντιστάθηκαν λυσσαλέα στις επιλογές του.

Στα της σύνταξης έκανε πίσω ανάμεσα στις Κυριακές των εκλογών, ήταν η μία από τις δύο κινήσεις ματ που έβγαλε ως λαγό από το πολιτικό καπέλο του: η άλλη ήταν να μας δείξει το δασύτριχό του στήθος στην πολυσυζητημένη φωτογραφία. Είχαν προηγηθεί οι φωτογραφίσεις του με γένια, με φόρμα, με κάζουαλ ντύσιμο, είναι και πάντα ανοιχτή η κλειδαρότυπα της σχέσης του με την Μπριζίτ Μακρόν που γνώρισε όταν ήταν ακόμα μαθητής το 1994. Ο Μακρόν, άλλωστε, επικοινωνιακά αντιμετωπίζει τον εαυτό του περισσότερο ως σταρ του σινεμά, παρά ως πολιτικό.

Αν σας θυμίζουν κάτι όλα αυτά, έχετε δίκιο. Τον Μακρόν με τον Κυριάκο Μητσοτάκη δεν τους ενώνουν μόνο τα Ραφάλ αλλά και ο τρόπος που χειρίζονται τη δημόσια εικόνα τους (ο έλληνας πρωθυπουργός συνήθως ακολουθεί με μικρή απόσταση τις εμπνεύσεις του γάλλου προέδρου). Χαρακτηριστική ήταν η πρόσφατη «αξύριστη» σκυταλοδρομία μπροστά στις κάμερες τις πρώτες μέρες της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανίας: ξεκίνησε από τον Ζελένσκι, υιοθέτησε το λουκ ο Μακρόν, το αντέγραψε κι ο Κυριάκος Μητσοτάκης στο διάγγελμά του ενώ νοσούσε.

Στη χώρα μας, έτσι όπως διεξάγεται η δημόσια κουβέντα, καθημερινά επιχειρείται η κατάργηση της σκέψης – η λογική έτσι κι αλλιώς έχει καταργηθεί προ πολλού. Αν θεωρεί κάποιος, αν το βάζει έστω στο τραπέζι προς ψύχραιμη συζήτηση, ότι ο Μακρόν είναι μέρος του προβλήματος (κι όχι της λύσης), είναι αυτόματα Λεπενικός. Αν πιστεύει (όπως ο συγγραφέας Άντονι Μάρα που έχει γράψει δύο εξαιρετικά βιβλία για τη Νέα Ρωσία) ότι έχει ευθύνες και η Δύση για τη ρωσική εισβολή αφού σύναψε μια «συμφωνία του διαβόλου» με τον Πούτιν, είναι αυτόματα Πουτινικός.

Δεν ξέρω για σας, αλλά εμένα όλα αυτά μου θυμίζουν την κριτική που γινόταν στα Μνημόνια όσο αυτά μισοεφαρμόζονταν και η χώρα κατέρρεε. Όποιος έκανε τότε κριτική στο μείγμα, είτε ως υπέρμετρα σκληρό είτε ως ανεφάρμοστο, ήταν αυτόματα Δραχμιστής. Από τότε, βέβαια, πολλοί πρωταγωνιστές του δράματος της ελληνικής κρίσης (ακόμα κι από τους θεσμούς, ειδικά από το ΔΝΤ) έχουν παραδεχθεί από λάθη κι αστοχίες μέχρι κι ότι περίπου «δεν ήξεραν τι έκαναν».

Τελευταίοι το έκαναν δυο διανοούμενοι, ως σχολιαστές. Ο ιστορικός Άνταμ Τουζ ως καλεσμένος του Ινστιτούτου Eteron στο πρόσφατο Φόρουμ των Δελφων είπε ότι «στην Ελλάδα ήσασταν θύματα», ενώ σε συνέντευξή του στο NEWS 24|7 χαρακτήρισε το πέρασμα των θεσμών από την Ελλάδα «καταστροφή» κι αναρωτήθηκε γιατί «τα μέτρα που εφαρμόστηκαν κατά την πανδημία, δεν εφαρμόστηκαν στο απόγειο της κρίσης χρέους». Από την άλλη, ο αμερικάνος οικονομολόγος Πολ Κρούγκμαν (που είχαμε υποδεχθεί με τιμές…απελευθερωτή στο Μέγαρο Μουσικής το 2015, μιας και τότε ήταν πολύ επικριτικός απέναντι στους χειρισμούς της τρόικας) σημείωσε κάτι άλλο πριν λίγες εβδομάδες στην στήλη του στους NY Times. «Ο επιθετικός πόλεμος του Βλαντιμίρ Πούτιν βασίζεται στα χρήματα που παίρνει η Ρωσία από την πώληση ορυκτών καυσίμων στην Ευρώπη», έγραψε. Για να ρίξει έπειτα την σπόντα του: «Αυτό που μου κάνει εντύπωση είναι η αντίθεση ανάμεσα στην τρέχουσα απροθυμία της Γερμανίας να κάνει μέτριες θυσίες μπροστά στα φρικτά εγκλήματα του πολέμου, και στις τεράστιες θυσίες που ζήτησε η Γερμανία από άλλες χώρες κατά τη διάρκεια της ευρωπαϊκής κρίσης χρέους πριν από μια δεκαετία (…) Αισθάνομαι ότι η Γερμανία έλαβε πολύ περισσότερες και σαφέστερες προειδοποιήσεις σχετικά με την απερίσκεπτη εξάρτησή της από το ρωσικό αέριο από ό,τι η Ελλάδα για τον δανεισμό της πριν από την κρίση. Ωστόσο, φαίνεται ότι η περίφημη προθυμία της Γερμανίας να αντιμετωπίσει την οικονομική πολιτική ως παιχνίδι ηθικής ισχύει μόνο όταν αφορά άλλες χώρες, όχι την ίδια».

Πηγαίνοντας από τη μία κρίση στην άλλη, σε μια διαρκή κατάσταση συναγερμού και με μια πόλωση που έχει φτάσει να αναπαράγονται εμφυλιοπολεμικά συνθήματα στην τηλεόραση, δεν είχαμε ποτέ την ευκαιρία να αναστοχαστούμε όσα έγιναν στην Ελλάδα της περασμένης δεκαετίας. Ναι, όσα λέγονται εκ των υστέρων, σαν τις παρατηρήσεις των Τουζ και Κρούγκμαν μοιάζουν με εκ του ασφαλούς παρηγοριά στον (ακόμα) άρρωστο. Ο Τουζ είναι ο σταρ διανοούμενος της εποχής, ο Κρούγκμαν μπορεί να έχει και τα νεύρα του που είναι μέτρια τα καινούρια τραγούδια των Arcade Fire που τόσο αγαπά.

Όμως δύσκολα μπορείς να τους δώσεις άδικο. 12 χρόνια μετά τον ΓΑΠ στο Καστελόριζο, το αλάτι συνεχίζει να πέφτει στην πληγή της ελληνικής κρίσης…