ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ, Ο ΠΟΥΤΙΝ ΚΑΙ “Η ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ”

Ο σκληρός «φιλελές» ζει στιγμές άγριας δικαίωσης. Το είχε ανάγκη, αφού τα τελευταία χρόνια, εντός κι εκτός συνόρων, η πραγματικότητα τράκαρε συνεχώς με τα πιστεύω του. Η κοσμοθεωρία του, με την «πατρίδα του την Ευρώπη» στο κέντρο, αυτή τη φορά είναι αναντίρρητα στη «σωστή πλευρά της ιστορίας». Απέναντι σε έναν αυταρχικό ηγέτη, διαπιστωμένα «εχθρό της δημοκρατίας», που έχει πάρει στην σκυτάλη του ιμπεριαλισμού και εισβάλλει με τον πλέον κυνικό τρόπο σε μια γειτονική χώρα. Χρησιμοποιωντας, βέβαια, τις βασικές αρχές του playbook της Δύσης αλλά «τώρα δεν είναι η ώρα για αναχρονιστικούς συμψηφισμούς».

Ο σκεπτικός «σύντροφος» παρακολουθεί με αμηχανία. Τα αντιαμερικάνικα, αντιΝΑΤΟϊκά, αντικαπιταλιστικά αντανακλαστικά δεν του επιτρέπουν αβίαστο #StandWithUnkraine. Κάθε αναφορά στην Ουκρανία κλείνει οπωσδήποτε με «ναι με αλλά Ιράκ, Γκουαντάναμο, Κούβα και, φυσικά, Γιουγκοσλαβία». Δίπλα σε κάθε ουκρανική σημαία στα σόσιαλ κι ένας παγκόσμιος χάρτης που υπενθυμίζει τα υπόλοιπα μέρη στον κόσμο που πέφτουν βόμβες.

Ο «απολιτικ» αντιδραστικός δεν έχει πολλά να συνεισφέρει στην κουβέντα. Το μόνιμα σηκωμένο δάκτυλο αυτή τη φορά αναρωτιέται «γιατί δε γίνονται πορείες προς τη ρωσική πρεσβεία;». Στις οποίες φυσικά δε θα συμμετέχει και τις οποίες [πορείες] καθημερινά καταριέται, αφού «σε ποια άλλη χώρα του κόσμου κλείνει το κέντρο κάθε δεύτερη μέρα;». (Πάνω στο κέφι, θα παίξει και λίγο γραμμή Κικίλια, διερωτόμενος πόσες ΜΚΟ θα ευαισθητοποιηθούν και στο ουκρανικό προσφυγικό, αντι να βγάζουν συνέχεια την Ελλάδα στη σέντρα για τα pushbacks.)

Ο «στρατόκαβλος» ακροδεξιός (ή όχι) δε βασανίζεται από τις τόσες αντιφάσεις. Ο γυμνόστηθος Πούτιν στην κλασική φωτογραφία πάνω στο άλογο είναι ο ιδανικός ηγέτης. Με την αποφασιστικότητα εκείνου που σχεδόν καμία κάμερα δεν τον έχει πιάσει ποτέ να χαμογελά, με την πυγμή του τύπου που σφουγγάρισε σε λίγα 24ωρα τη διπλωματία γυρίζοντας τις διεθνείς σχέσεις δεκαετίες πίσω. Είναι η μοντέρνα εκδοχή ενός (όχι κομμουνιστή αλλά σκληρού μετα-καπιταλιστή) «πατερούλη» που θα φέρει το «ξανθό γένος» ξανά κοντά μας, θα ηγηθεί του «βαλκανικού τόξου» και θα μας λούσει με φυσικό αέριο για να μην πάθουμε ξανά τα φετινά εγκεφαλικά με τους λογαριασμούς.

Ο ψύχραιμος «ορθολογιστής» κοιτάζει ήδη την επόμενη μέρα. Εκτιμά που θα κάτσει η μπίλια στο γεωπολιτικό παιχνίδι, αποστηθίζει τις αναλύσεις της WSJ για το «χρηματιστήριο της ενέργειας», μετράει «κυρώσεις» κι αντίμετρα, καταβροχθιζει τον πόλεμο ως πληροφορία σε πραγματικό χρόνο, αλλά δεν έχει και τόσο χρόνο για να βλέπει τα βίντεο με τις δολοφονίες των αμάχων

Έτσι είμαστε οι άνθρωποι. Πρόθυμοι ανά πάσα στιγμή να φορέσουμε τις παρωπίδες μας και να παραβλέψουμε οτιδήποτε μας ξεβολεύει από τις απόψεις μας. Και δεν υπάρχει καλύτερο μέρος από το σόσιαλ μίντια για να ερμηνεύσουμε ένα κορυφαίο γεγονός όπως ο πόλεμος (από αυτά που χωρίζουν τον κόσμο στο «πριν» και το «μετά»), προσαρμόζοντάς το στις ιδεολογικές μας προκαταλήψεις. Αντιμετωπίζοντας τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία με όρους Μουντιάλ. Ακόμα χειρότερα, περνώντας από το «ΝΔ vs ΣΥΡΙΖΑ» φίλτρο ένα γεγονός που έχει ήδη μερικές εκατοντάδες νεκρούς κι εκατοντάδες χιλιάδες εκτοπισμένους.

Ίσως είναι απλοϊκό, αλλά πώς να το αγνοήσεις; Ο πόλεμος στην Ουκρανία μοιάζει εξίσου, αν όχι περισσότερο, με «πόλεμο του Πούτιν» όσο και με «πόλεμο της Ρωσίας». Με τον πόλεμο ενός επικίνδυνου πολιτικού που δε διστάζει πουθενά προκειμένου να αποκαταστήσει τη σοβιετική αίγλη κι επιρροή κόντρα (όχι στην Ουκρανία) αλλά σε μια παρηκμασμένη Δύση.

Από τη μία, ο πρώην πράκτορας της KGB που απ’ όταν πήρε το δαχτυλίδι από τον Γέλτσιν φρόντισε πώς θα μείνει εφ΄όρου ζωής στην εξουσία, εξαφάνισε τους πολιτικούς του αντιπάλους, είδε να εξοντώνονται άνθρωποι που του άσκησαν κριτική και περιόρισε τις ατομικές ελευθερίες κυβερνώντας απολύτως αυταρχικά. Κι από την άλλη, μια Δύση παραδομένη στη γραφειοκρατια, κουρασμένη, ανίκανη να μιλήσει οποιαδήποτε άλλη γλώσσα εκτός από εκείνη του χρήματος. Εκείνο το σετ που, από τη Γαλλική Επανάσταση και μετά, ονομάστηκε «αξίες της Δύσης» έχει αραχνιάσει και μεταφράζεται μόνο καταναλωτικά – η ίδια η Δύση συνεδριάζει συνεχώς για να αποφασίσει ότι ούτε μπορεί να αναλάβει το κόστος μιας εκτεταμένης πολεμικής σύρραξης (λογικό, πώς θα πείσουν οι χώρες του ΝΑΤΟ τους λαους τους;) αλλά ούτε και να συμφωνήσει π.χ. στην άρση του SWIFT εντείνοντας τον οικονομικό αποκλεισμό της Ρωσίας. Ο Πούτιν θα συνεχίζει να βομβαρδίζει, αλλά -μέχρι να ξεθυμάνει- το φυσικό αέριο θα συνεχίσει να πωλείται. Η Ρωσία θα πρέπει να αντέξει ότι θα μείνει εκτός Eurovision και η Δύση να βρει τρόπο να πλήξει τους ρώσους ολιγάρχες-φίλους του Πούτιν μπας και τον πιέσουν να το πάρει αλλιώς. (Ολιγάρχες που με τις ευλογίες της Δύσης δημιουργήθηκαν στο ρώσικο far west της δεκαετίας του ‘90). Κι αν κάτι δυστυχώς αποδεικνύει η περίπτωση της Ουκρανίας είναι ότι καλές οι υπερεθνικές συμμαχίες, αλλά στην πράξη αδυνατούν να προστατεύσουν όταν έχουν απέναντί τους κάποιον που δεν έχει πρόθεση να σεβαστεί κανέναν κανόνα του παιχνιδιού.

Τελικά, όπως σημείωσε στο εξώφυλλό του και το περιοδικό ΤΙΜΕ, ζούμε την «Επιστροφή της Ιστορίας». Η οποία όχι μόνο δεν τελείωσε (όπως υποστήριξε στο κλασικό του βιβλίο τo 1992 ο Φουκουγιάμα) με την πτώση του υπαρκτού σοσιαλισμού, την κατάρρευση της ΕΣΣΔ και την πτώση του Τείχους του Βερολίνου. Αλλά, επιστρέφει δριμύτερη αμφισβητώντας την υπερδύναμη των ΗΠΑ, αναγκάζοντας την Ευρώπη να κοιτάξει άλλη μια φορά στον καθρέφτη και προβάλλοντας ξεκάθαρα πια Κίνα και Ρωσία ως τους έτερους πόλους ενός νέου Ψυχρού Πολέμου.

Το βασικό (και πιο επικίνδυνο) χαρακτηριστικό του επόμενου κεφαλαίου είναι ότι οι φιλελεύθερες δημοκρατίες, εγκλωβισμένες στην οικονομική διάσταση της παγκοσμιοποίησης, αγνόησαν όπως φαίνεται κάτι βασικό: μη δημοκρατίες (όπως η Κίνα και η Ρωσία) μπορούν να γίνουν ακόμα πιο πετυχημένες οικονομικά.

Τώρα πρέπει να τις αντιμετωπίσουν.