ΟΙ ΗΘΟΠΟΙΟΙ ΤΟΥ ΧΟΛΙΓΟΥΝΤ ΞΕΚΙΝΑΝΕ ΤΗΝ ΑΠΕΡΓΙΑ – ΓΙΑΤΙ ΤΩΡΑ, ΚΑΙ ΤΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΘΑ ΕΧΕΙ;

Συζητούσαμε εδώ και μήνες το ενδεχόμενο οι ηθοποιοί να εμπλακούν σε αυτό που πλέον εξελίσσεται στη μεγαλύτερη απεργιακή κινητοποίηση του Χόλιγουντ εδώ και μισό αιώνα. Και την Πέμπτη 13 Ιουλίου, την ώρα της παγκόσμιας πρεμιέρας του Οπενχάιμερ (από την οποία αποχώρησαν τα μέλη του καστ με το που εγκρίθηκε η απεργιακή κινητοποίηση), το ενδεχόμενο έγινε πραγματικότητα.

Με τη συλλογική σύμβαση των ηθοποιών (SAG-AFTRA) με τα στούντιο (AMPAS) να έχει λήξει από την 1η Ιουλίου και την έκτακτη επέκταση προς χάριν διαπραγματεύσεων να φτάνει κι αυτή στο τέλος της, το διαπραγματευτικό συμβούλιο της συντεχνίας αποφάσισε ομόφωνα να βάλει τέλος στις συζητήσεις και να επιβεβαιώσει τη λήξη της σύμβασης.

Που θα πει, με απλά λόγια: Αυτή τη στιγμή οι ηθοποιοί του Χόλιγουντ δεν καλύπτονται από καμία συλλογική σύμβαση, και η συντεχνία τους, που αριθμεί πάνω 160.000 μέλη, προχωρά σε απεργία. Άρα, γυρίσματα τέλος. Εκπομπές τέλος. Ταινίες, σειρές, τέλος. Αλλά και: Συνεντεύξεις. Πόντκαστ. ComicCon. Κινηματογραφικά φεστιβάλ. Όλα τέλος. Οτιδήποτε σχετίζεται με εργασία αλλά και με την προώθηση της εν λόγω εργασίας για λογαριασμό ενός στούντιο, απαγορεύεται πλέον ρητά από την συντεχνία.

Πώς φτάσαμε εδώ; Γιατί; Και τι σημαίνει αυτό για το μέλλον;

ΜΙΑ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΠΕΡΓΙΑ ΠΟΥ ΦΑΙΝΟΤΑΝ ΝΑ ΕΡΧΕΤΑΙ

Είναι η πρώτη φορά εδώ και 63 χρόνια που σεναριογράφοι και ηθοποιοί προχωρούν ταυτόχρονα σε απεργία. Τότε, μάλιστα με τον Ρόναλντ Ρίγκαν να ηγείται των διαπραγματεύσεων, το αιχμηρό ζήτημα ήταν η έλευση και πάλι μιας νέας τεχνολογίας– της τηλεόρασης. Καθώς τα στούντιο άρχιζαν να πωλούν ταινίες σε κανάλια, τα σωματεία ζητούσαν οι προβολές κι οι επαναλήψεις αυτές να καλύπτονται από μια συμφωνία καταβολής χρηματικών αποζημιώσεων (residuals) αντίστοιχα με εκείνα των τηλεοπτικών σειρών. Τα στούντιο φυσικά δεν ήθελαν.

Σήμερα, είναι και πάλι ο καθορισμός των ορίων και της εκμετάλλευσης μιας νέας τεχνολογικής πραγματικότητας που φέρνει SAG και WGA ξανά μαζί στους δρόμους. Όπως εξηγούσαμε και στις αρχές Μαϊου, όταν είχε κηρυχθεί η απεργία των σεναριογράφων, τα δύο πιο καυτά ζητήματα αφορούν τις αποζημιώσεις από το streaming και –ίσως ακόμα σημαντικότερα– την οριοθέτηση της χρήσης του Α.Ι.

Οι σεναριογράφοι απεργούν ήδη εδώ και 2 μήνες για αυτά τα θέματα: Την αναγκαιότητα της αποζημίωσης για την αέναη streaming επανάληψη των έργων (ακόμα κι αν δεν καθορίζονται αυστηρά ως επαναλήψεις όπως συμβαίνει με την παραδοσιακή τηλεόραση του γραμμικού προγράμματος), την αντιμετώπιση των μικρότερων και πιο χρονικά άτακτων εργασιακών παραθύρων (χάρη στην κατάρρευση του παραδοσιακού ετήσιου καλενταριού παραγωγών χάρη στις streaming πρακτικές), αλλά και την χρήση του Α.Ι.

Ακόμα κι αν όλα τα άλλα μπορούσαν κάπως να λυθούν, αυτό το τελευταίο είναι τεράστιο ζήτημα στο οποίο οι πλευρές απέχουν πλανήτες ολόκληρους. Χαρακτηριστικά, μέρος της πρότασης της AMPAS ήταν να υπάρχει η δυνατότητα για ένα στούντιο να σκανάρει τα χαρακτηριστικά ενός background ηθοποιού με αποζημίωση ένα ημερομίσθιο, και το στούντιο να μπορεί μετά να χρησιμοποιεί τα χαρακτηριστικά του επ’αόριστον χωρίς να χρειάζεται ούτε η καταβολή επιπλέον μισθού, ούτε η συγκατάθεση του ηθοποιού.

Καταλαβαίνει εύκολα κανείς πως με τέτοια προσέγγιση, καμία νέα σύμβαση δε θα βρισκόταν στον ορίζοντα. «Είναι προφανές το γιατί το Α.Ι. αποτελεί ένα πολύ καυτό ζήτημα και για τους ηθοποιούς. Είναι λοιπόν πολύ σημαντικό το ότι σύντομα λήγει το τρέχον συμβόλαιο και της SAG-AFTRA, δηλαδή της συντεχνίας των ηθοποιών», γράφαμε τον Μάιο.

«Όσο για τους ηθοποιούς, εξυπακούεται πως είναι εκείνοι χωρίς τους οποίους κυριολεκτικά δε μπορεί να συνεχιστεί η παραγωγή περιεχομένου, αλλά είναι και η συντεχνία με τα πιο αναγνωρίσιμα και επιδραστικά μέλη. Αν οι ηθοποιοί μπουν στον αγώνα μαζί με τους σεναριογράφους, τότε τα στούντιο θα έχουν έναν πολύ μακρύ χειμώνα να αντιμετωπίσουν», εξηγούσαμε.

Αυτός ο μακρύς χειμώνας, μοιάζει να γίνεται πραγματικότητα.

ΒΡΩΜΙΚΕΣ ΤΑΚΤΙΚΕΣ ΑΠΟ ΤΑ ΣΤΟΥΝΤΙΟ

Τις τελευταίες μέρες η AMPAS δοκίμαζε διάφορους τρόπους να σπάσει το μέτωπο των (μελλοντικών) απεργών. Την Τετάρτη η πλευρά των στούντιο διέρρευσε στο Deadline μια κατάπτυστη δήλωση σύμφωνα με την οποία «το σχέδιο είναι να αφήσουμε τα πράγματα να τραβήξουν μέχρι τα μέλη του σωματείου των σεναριογράφων να αρχίσουν να χάνουν τα διαμερίσματά του και να χάνουν τα σπίτια τους», μια τακτική που εκφράζει ένα «σκληρό αλλά αναγκαίο κακό».

Την Πέμπτη, ο CEO της Disney Μπομπ Άιγκερ τόλμησε να δηλώσει πως «υπάρχει ένα επίπεδο προσδοκιών που έχουν, που απλά δεν είναι ρεαλιστικό. Και προσθέτουν έτσι στο ήδη υπάρχον σύνολο προκλήσεων που ήδη αντιμετωπίζει η βιομηχανία, που είναι, ειλικρινά, πολύ αποδιοργανωτικό». Οι σεναριογράφοι του Χόλιγουντ που αποδιοργανώνουν τον Μπομπ Άιγκερ πληρώνονται κατά μέσο όρο $69.000 το χρόνο, ενώ ο ίδιος ο Άιγκερ $74.000 τη μέρα, με μισθό που αυτή τη στιγμή φτάνει τα $25 εκατομμύρια ετησίως.

Μετά από όλες τις παραπάνω εκμεταλλευτικές και προκλητικές εκδηλώσεις αδιαφορίας για τα εργατικά χέρια, η AMPAS έριξε το φταίξιμο για την απεργία στη SAG-AFTRA που αποχώρησε από το τραπέζι των διαπραγματεύσεων, λίγο πριν η πρόεδρος του σωματείου, Φραν Ντρέσερ (ναι, η Νταντά, αυτή η Φραν Ντρέσερ), βάλει τα πράγματα στη θέση τους με έναν τουλάχιστον σαρωτικό λόγο:

«Προφασίζονται φτώχεια ενώ δίνουν εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια στους CEO τους. Είναι αηδιαστικό. Ντροπή τους! Στέκονται στην λάθος πλευρά της ιστορίας», είπε η Ντρέσερ μιλώντας για αδηφάγα πλευρά των στούντιο, και υπογραμμίζοντας πως οι ηθοποιοί στέκονται στο πλευρό των σεναριογράφων αλλά και άλλων συντεχνιών, που με τη σειρά τους ανακοίνωσαν τη στήριξη στην απεργία.

Πράγματι, την ίδια ώρα με κοινή τους επιστολή, τα σωματεία σεναριογράφων, σκηνοθετών, IATSE (που εκπροσωπεί τους τεχνικούς διαφόρων ειδικοτήτων) και οι Teamsters (οι εργάτες που δουλεύουν στις μεγάλες παραγωγές όπως πχ οι οδηγοί των μεγάλων οχημάτων, εργάτες αποθηκών, κλπ) στηρίζουν την απεργία των ηθοποιών.

«Όλο το μοντέλο έχει αλλάξει χάρη στο streaming και το Α.Ι.», λέει ο η Ντρέσερ. «Αυτή είναι μια ιστορική στιγμή, μια στιγμή αλήθειας. Αν δε σταθούμε στο ύψος μας τώρα θα μπλέξουμε όλοι, θα αντικατασταθούμε όλοι από μηχανές και από big business που νοιάζονται περισσότερο για τη Γουόλ Στριτ παρά για την οικογένειά σου».

Αξίζει οπωσδήποτε να υπογραμμιστεί αυτή η τελευταία αναφορά της Ντρέσερ. Γιατί πράγματι, ο τρόπος με τον οποίο η βιομηχανία έχει παραδοθεί πλήρως σε εκτελεστές της Γουόλ Στριτ (όπως ο Ντέιβιντ Ζάσλαβ της Warner Bros. Discovery που ακυρώνει ολοκληρωμένες ταινίες για φορολογικούς σκοπούς και βγάζει στο σφυρί μέχρι την εμβληματική μουσική του ίδιου του σήματος του στούντιο) έχει σαν αποτέλεσμα αδιανόητες εξελίξεις για την υγεία του industry.

Ο Άιγκερ ας πούμε κατηγορεί τα σωματεία για αποδιοργάνωση, αλλά δεν ήταν τα σωματεία που αγκάλιασαν τα streaming για να ικανοποιήσουν τους επενδυτές οδηγώντας τα στούντιο σε ιστορικές απώλειες: Το 2019 ας πούμε, η Disney βρέθηκε να χάνει σχεδόν $4 δις από τις streaming υπηρεσίες της. Όμως αυτή η παράδοση των στούντιο σε ένα streaming μοντέλο που τα καταστρέφει οικονομικά είναι ένα παράλληλο θέμα που θα αναλύσουμε κάποια άλλη στιγμή.

ΤΙ ΘΑ ΣΥΜΒΕΙ ΤΩΡΑ;

Τώρα όμως τι κάνουμε;

Αν η απεργία των σεναριογράφων είχε ως αποτέλεσμα να αρχίσει σταδιακά να μειώνεται η παραγωγή νέου περιεχομένου, είναι προφανές πως η απεργία των ηθοποιών θα σημάνει πλήρες στοπ στα πάντα. Με περιστασιακές εξαιρέσεις φυσικά– για παράδειγμα το House of the Dragon γυρίζεται εκτός Αμερικής, με ηθοποιούς που ανήκουν στο αντίστοιχο σωματείο της Μεγάλης Βρετανίας.

Όμως από τη στιγμή που η απεργία τίθεται σε ισχύ, τα μέλη της SAG-AFTRA δε μπορούν πλέον να πραγματοποιήσουν απολύτως τίποτα που να αφορά την εργασιακή τους σχέση με στούντιο. Δε μπορούν φυσικά να παίξουν σε νέες παραγωγές, αλλά επιπλέον δε μπορούν να προωθήσουν ολοκληρωμένα έργα. Αυτό σημαίνει όχι εμφανίσεις σε κόκκινα χαλιά, όχι συνεντεύξεις, όχι κόμικον, όχι φεστιβάλ, όχι πρεμιέρες.

Τα φεστιβάλ του φθινοπώρου όπως η Βενετία και το Τορόντο ξαφνικά βρίσκονται υπό απειλή: Αν τα στούντιο δε μπορούν να στείλουν τους πρωταγωνιστές ταινιών όπως το Poor Things του Λάνθιμου (Έμμα Στόουν, Μαρκ Ράφαλο, Γουίλεμ Νταφόε), τότε μήπως δεν στείλουν τις ταινίες τους καθόλου; Τι θα συμβεί τότε με τα μεγάλα φεστιβάλ; Αλλά και τι θα συμβεί με τις ίδιες τις ταινίες; Χωρίς φεστιβαλικό λανσάρισμα, θα κάνουν κανονικά την πρεμιέρα τους στις αίθουσες;

Επιπλέον, διοργανώσεις όπως τα Έμμυ, που την ίδια μέρα νωρίτερα ανακοίνωσαν τις υποψηφιότητές τους, θεωρείται δεδομένο πως θα αναβληθούν– εφόσον κανείς σεναριογράφους δε θα μπορεί να κειμενογράψει την τελετή, κανείς περφόρμερ να την παρουσιάσει, και κανείς υποψήφιος να είναι εκεί για να παραλάβει το βραβείο του.

Τις επόμενες μέρες θα ξέρουμε περισσότερα για το ποιες παραγωγές επηρεάζονται και πόσο– ακόμα και το Δεύτερο Μέρος της νέα Επικίνδυνης Αποστολής ας πούμε, που είναι προγραμματισμένο για το καλοκαίρι του ‘24, μπορεί να μην είναι έτοιμο για τότε εφόσον είχαν απομείνει γυρίσματα να γίνουν στον ένα χρόνο που μεσολαβεί.

Μέχρι τα στούντιο κι η SAG να κάτσουν ξανά στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, το μόνο σίγουρο είναι η απεργία κι η άμεση, αυστηρή εφαρμογή της. Την ώρα εξάλλου που η Φραν Ντρέσερ μιλούσε με πάθος εναντίον των στούντιο, στο κόκκινο χαλί του Οπενχάιμερ του Κρίστοφερ Νόλαν ο Ματ Ντέιμον μιλούσε υπέρ της συντεχνίας και λίγο αργότερα, τα μέλη του καστ της ταινίας αποχώρησαν από την πρεμιέρα σε ένδειξη στήριξης και συναδελφικότητας για την απεργία που είχε μόλις κηρυχθεί. Αυτό κι αν είναι βόμβα.