ΠΑΙΔΙ ΜΕ ΔΕΠΥ, ΕΤΩΝ 40

Υπάρχουν παιδιά που δεν μπορούν να συγκεντρωθούν στη σχολική τάξη, αλλά ούτε στο σπίτι μελετώντας τα μαθήματά τους ή ολοκληρώνοντας τις εργασίες τους.

Υπάρχουν παιδιά που είναι διαρκώς αφηρημένα, που ονειροπολούν, που χαρακτηρίζονται ως τεμπέλικα.

Υπάρχουν παιδιά που μπορεί να έχουν ιδιαίτερα υψηλό δείκτη νοημοσύνης, αλλά αδυνατούν να επεξεργαστούν απλές προφορικές οδηγίες γιατί το μυαλό τους «τρέχει» συνεχώς.

Υπάρχουν παιδιά που είναι παρορμητικά, γεμάτα δίψα για καινούριες γνώσεις, αλλά και ριψοκίνδυνες εμπειρίες.

Υπήρχαν παιδιά που είχαν Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής & Υπερκινητικότητα (ΔΕΠΥ), αλλά δε διαγνώστηκαν ποτέ, μέχρι πολύ αργότερα, όταν οι ενοχές, το στρες και ο θυμός τους είχαν κυριεύσει.

Οι ενήλικές με ΔΕΠΥ… ήταν κάποτε παιδιά που μεγάλωσαν αδιάγνωστα.

Το ξέρω γιατί είμαι ένα από αυτά τα παιδιά.

Τι ακριβώς είναι η ΔΕΠΥ

Ας αρχίσουμε όμως από τα βασικά.

Τι είναι λοιπόν η περίφημη ΔΕΠΥ, δηλαδή η Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής & Υπερκινητικότητα;

Η ΔΕΠΥ είναι μια νευρο-αναπτυξιακή διαφοροποίηση του ανθρώπινου εγκεφάλου που επηρεάζει εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως.
Σύμφωνα με επιστημονικές έρευνες, βασικό στοιχείο των ατόμων με ΔΕΠΥ είναι η διατάραξη παραγωγής νευροδιαβιβαστών όπως η ντοπαμίνη, η οποία έχει την ιδιότητα να μεταφέρει μηνύματα στα νευρικά κύτταρα προκαλώντας το αίσθημα της ανταμοιβής, της ικανοποίησης και της ευφορίας.

Η έλλειψη ντοπαμίνης έχει ως αποτέλεσμα τα άτομα με ΔΕΠΥ να δυσκολεύονται σημαντικά να συγκεντρωθούν, να ολοκληρώσουν τις εργασίες τους, να αντιληφθούν σωστά την αίσθηση του χρόνου, ενώ είναι παρορμητικά και πολλες φορές απρόσεκτα.
Τα άτομα με ΔΕΠΥ χαρακτηρίζονται από μια συνεχή αναβλητικότητα, ενώ δυσκολεύονται επίσης με την εκτελεστική λειτουργία τους, τις κοινωνικές τους σχέσεις και τη ρύθμιση των συναισθημάτων τους.

ΔΕΠΥ, αυτός ο (αδι)άγνωστος

Επειδή ακριβώς η διάσπαση προσοχής, η παρορμητικότητα και η υπερκινητικότητα, θεωρούνται ως συνηθισμένα χαρακτηριστικά της παιδικής ηλικίας, αυτό έχει ως αποτέλεσμα η διάγνωση συχνά να παραβλέπεται.
Έτσι η ΔΕΠΥ ανηλίκων παραμένει συχνά αδιάγνωστη ή εσφαλμένα διαγνωσμένη ενώ, ακόμη και όταν γίνεται η σωστή διάγνωση, δεν εφαρμόζεται πάντοτε ένα ολιστικό μοντέλο θεραπευτικών προσεγγίσεων που απαιτεί η αντιμετώπιση της.

Η έλλειψη πρόληψης και διάγνωσης είναι σε εξαιρετικά μεγάλο βαθμό προβληματική στην Ελλάδα.

Έτσι ακριβώς φτάνουμε στο σημείο πολλοί άνθρωποι να διαγνώσκονται με ΔΕΠΥ, ακόμα και όταν φτάνουν 40 – 50 χρονών, θεωρώντας μέχρι τότε τις συνέπειες της διαταραχής ως κάτι απόλυτα φυσιολογικό.

Παιδί με ΔΕΠΥ, ετών 40

Προσωπικά, διαγνώστηκα με Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητα (ΔΕΠΥ), πριν περίπου 3 χρόνια. Στα 40 μου.

Έτσι ξαφνικά τα κομμάτια του παζλ της ζωής μου ενώθηκαν και σχημάτισαν μια ξεκάθαρη εικόνα.

Όλα έμοιαζαν να αποκτούν νόημα.
Τελικά ο εγκέφαλός μου ήταν διαφορετικά «καλωδιωμένος».

Ήταν η λύση ενός περίπλοκου γρίφου που με ταλαιπωρούσε όλη μου τη ζωή.

Τι έχω; Γιατί δεν μπορώ να συγκεντρωθώ; Γιατί δεν σκέφτομαι και δεν συμπεριφέρομαι όπως όλοι οι άλλοι;

Γιατί δυσκολεύομαι τόσο πολύ στις σπουδές μου, στη δουλειά μου, στις κοινωνικές μου σχέσεις;

Γιατί βαριέμαι τόσο εύκολα;

Γιατί έχω τόσα χόμπι;

Γιατί διάολε, ήμουν πάντα μια ανεπαρκής εκδοχή του εαυτού μου;

• «Αν προσπαθούσες να συγκεντρωθείς στο μάθημα, θα ήσουν απ’ τους καλύτερους μαθητές»

• «Κρίμα που δεν προσπαθείς λίγο παραπάνω»

• «Έξυπνο παιδί, αλλά δεν προσέχει καθόλου στο μάθημα, βρίσκεται στον κόσμο του»

• «Κρίμα που δεν αξιοποιεί τις δυνατότητές του, είναι λίγο τεμπελάκος».

Τα παραπάνω είναι μόνο λίγα από όλα όσα άκουγα (εγώ και οι γονείς μου) από δασκάλους και τους καθηγητές ως μαθητής.

Δε θα μπορούσα ποτέ να φανταστώ ότι θα διαγνωστώ με Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ).

Για χρόνια βέβαια πάλευα με δυσκολία συγκέντρωσης, παρορμητικότητα, αναβλητικότητα και αποδιοργάνωση, αλλά τα απέδιδα πάντα στο πολυάσχολο πρόγραμμα εργασίας μου, στις απαιτήσεις της καριέρας μου, στον ιδιαίτερο τρόπο σκέψης μου και κυρίως στο ότι κανείς δεν με καταλαβαίνει. Μόνο όταν έφτασα σε οριακό σημείο και αναζήτησα βοήθεια, έμαθα ότι όλες αυτές οι καθημερινές προκλήσεις ήταν στην πραγματικότητα συμπτώματα της ΔΕΠΥ.

Από την άλλη και η αποδοχή της διάγνωσης ήταν μια δύσκολη συναισθηματικά διαδικασία. Ήταν ένα μείγμα ανακούφισης και αυτοαποδοχής μαζί με θυμό, ντροπή και αμηχανία.
Αδυνατούσα να πιστέψω ότι είχα περάσει όλη μου τη ζωή χωρίς να γνωρίζω ότι είχα ΔΕΠΥ. Ένιωθα ότι είχα απογοητεύσει τον εαυτό μου και τους κοντινούς μου ανθρώπους. Ότι είχα χάσει τόσο πολύ χρόνο παλεύοντας 24/7, ενώ θα μπορούσα να το είχα αντιμετωπίσει πιο νωρίς και να είχα καταφέρει πολύ περισσότερα επιτεύγματα.

Καθώς όμως άρχισα να μαθαίνω περισσότερα για τη ΔΕΠΥ και για το πώς επηρεάζει τους ανθρώπους, συνειδητοποίησα ότι προφανώς και δεν ήμουν μόνος.

Πολλά άτομα με ΔΕΠΥ μένουν αδιάγνωστα για χρόνια, αν όχι για ολόκληρη τη ζωή τους. Άνθρωποι που ακόμη και όταν διαγνωστούν, συχνά αντιμετωπίζουν έλλειψη κατανόησης και υποστήριξης από την οικογένεια, τους φίλους, τους συντρόφους τους και το εργασιακό τους περιβάλλον.

Οι άνθρωποι γύρω μου έχουν ανεχτεί πολλά. Τα κλειδιά που συνεχώς έχανα, είχαν γίνει ανέκδοτο. Οι συνάδελφοι μου έμεναν πάντα άναυδοι μπροστά στην -βιομηχανικής κλίμακας- ακαταστασία του γραφείου μου και στην επιφάνεια εργασίας του υπολογιστή μου, που ήταν σαν τη γεμάτη διπλοπαρακαρισμένα αυτοκίνητα, οδό Βεϊκου, στο Γαλάτσι. Ξέχναγα ραντεβού και δυσκολευόμουν να συγκεντρωθώ σε πράγματα που δε με ενδιέφεραν. Η έννοια του «βεριέμαι», ήταν -σχεδόν βιολογικά- ανυπόφορη για εμένα. Έπρεπε συνεχώς να βρίσκω νέες προκλήσεις για να παράγει ο εγκέφαλός μου την πολυπόθητη ντοπαμίνη.

Οι νευροδιαφορετικοί είναι άτομα με «υπερδυνάμεις» – Βάζουμε τέλος στο στίγμα

Ένα από τα πιο σημαντικά πράγματα που κατανόησα μετά τη διάγνωσή μου, είναι ότι η ΔΕΠΥ δεν είναι ένα σύνολο ελαττωμάτων του χαρακτήρα μου.
Είναι μια νευροαναπτυξιακή πρόκληση που επηρεάζει τον τρόπο με τον οποίο ο εγκέφαλος επεξεργάζεται τις πληροφορίες. Και ενώ σίγουρα μπορεί να κάνει ορισμένες εργασίες πιο δύσκολες, μπορεί επίσης να αποτελέσει πηγή δημιουργικότητας, καινοτομίας, σκέψης «έξω απ’ το κουτί» (μάλλον για να είμαι πιο ακριβής… συνήθως δεν υπάρχει κανένα κουτί), τρομερής ενέργειας και πάθους για νέες γνώσεις, ανάπτυξη νέων ικανοτήτων και δημιουργίας.

Για εμένα, το να συμβιβαστώ με τη ΔΕΠΥ μου ήταν ένα ταξίδι αυτοαποδοχής. Έμαθα να εξελίσσω ακόμα περισσότερο τα δυνατά μου σημεία και να βρίσκω στρατηγικές για να περιορίσω τις αδυναμίες μου.

Και το πιο σημαντικό; έμαθα ότι δεν είμαι μόνος μου σε αυτό το ταξίδι. Υπάρχει μια ολόκληρη κοινότητα ανθρώπων που κατανοούν απόλυτα τι περνάω και που είναι εκεί για να με υποστηρίξουν.

Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο είναι τόσο σημαντικό να αυξηθεί η ευαισθητοποίηση σχετικά με τη ΔΕΠΥ ενηλίκων -και άλλες νευρο-αναπτυξιαξές διαφοροποιήσεις όπως η δυσλεξία, το σύνδρομο Άσπεργκερ κ.ά- και να αποστιγματιστεί αυτή η φυσιολογική εγκεφαλική διαφοροποίηση.

Η ΔΕΠΥ είναι μια διαταραχή κινήτρου. Αν κάτι είναι βαρετό για ένα άτομο με ΔΕΠΥ, μάλλον δε θα ασχοληθεί καν. Αντίθετα, αν κάτι το βρίσκει ενδιαφέρον, θα αφιερωθεί τόσο αποδοτικά που πιθανόν θα τα καταφέρει πολύ καλύτερα από το μέσο νευροτυπικό άτομο.
Η «υπερδύναμη» αυτή λέγεται υπερσυγκέντρωση (hyperfocus). Είναι δηλαδή η μόνη περίπτωση που η ΔΕΠΥ γίνεται πλεονέκτημα.
Γι’ αυτό σπάνια βλέπεις άνθρωπο με ΔΕΠΥ να κάνει μια δουλειά που δεν του αρέσει. Η εγκεφαλική του διαφοροποίηση του τον καθιστά ανίκανο να κάνει κάτι που δεν το βρίσκει ενδιαφέρον.

Plot twist: Η ΔΕΠΥ δεν είναι ελλειμματική προσοχή, είναι ακριβώς το αντίθετο

Και όμως, η ορολογία «Διαταραχή ελειμματικής Προσοχής» είναι παραπλανητική.
Στην πραγματικότητα, είναι ακριβώς το αντίθετο.

Τα άτομα με ΔΕΠΥ δεν έχουν ελλειμματική προσοχή. Το πρόβλημα έγκειται ότι προσέχουν τα πάντα. Κάθε εξωτερικό και εσωτερικό ερέθισμα είναι μια αφορμή για εκατοντάδες σκέψεις και νέες ιδέες που ταξιδεύουν σε κλάσματα δευτερολέπτου στους εγκεφαλικούς νευρώνες.

Κανένας από τους εγκεφάλους με ΔΕΠΥ δεν έχει «έλλειμμα προσοχής».

Δεν έχουμε ελλειμματική προσοχή, έχουμε πρόβλημα στο να ρυθμίσουμε και να εστιάσουμε την προσοχή μας.

Έχουμε μια Φεράρι κολλημένη για ώρες στην κίνηση της εθνικής οδού κατά την επιστροφή των εκδρομέων του Πάσχα.

Είναι σα να βλέπουμε ταυτόχρονα 20 κανάλια στην τηλεόραση και να έχουμε χάσει το τηλεκοντρόλ.

Σα να προσπαθούμε να πιούμε νερό από πυροσβεστική αντλία.

Δεν είναι απλά μια εφαρμογή στο μυαλό μας που λειτουργεί διαφορετικά. Είναι όλο το λειτουργικό σύστημα.

Και επηρεάζει κάθε πτυχή της ζωής μας.

Δεν «έχουμε όλοι λίγο ΔΕΠΥ» – Η σημασία της έγκαιρης διάγνωσης

Η ΔΕΠΥ είναι αληθινή. Το να μιλήσουμε για αυτήν είναι σημαντικό… και όχι, δεν έχουν όλοι λίγο ΔΕΠΥ.

Η διάγνωση δίνει νόημα στα άτομα με ΔΕΠΥ. Προσφέρει αυτοπεποίθηση, ανακούφιση αλλά και εργαλεία αντιμετώπισης της πρόκλησης αυτής.

Η διάγνωση προσφέρει ελπίδα σε άτομα που δεν κατάφεραν ποτέ να ξεκλειδώσουν τις εξαιρετικές τους δυνατότητες.

Αν διαβάζετε αυτό το κείμενο και έχετε επίσης ΔΕΠΥ, θέλω να ξέρετε ότι δεν είστε μόνοι. Είστε ικανοί να πετύχετε σπουδαία πράγματα. Στην πραγματικότητα, η ΔΕΠΥ σας μπορεί ακόμη και να σας δώσει ένα ανταγωνιστικό πλεονέκτημα σε ορισμένους τομείς.

Υπάρχει διαθέσιμη βοήθεια. Μην αφήνετε το στίγμα της ΔΕΠΥ να σας εμποδίζει να λάβετε την υποστήριξη που χρειάζεστε.

(Απευθυνθείτε στο Πανελλήνιο Σωματείο Ατόμων με Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας – adhdhellas.org).

Μαζί μπορούμε να εργαστούμε για να αποστιγματίσουμε τη ΔΕΠΥ και να δημιουργήσουμε έναν κόσμο με μεγαλύτερη κατανόηση και υποστήριξη που θα αγκαλιάζει και θα γιορτάζει τη νευροδιαφορετικότητα.

Επίλογος

Η ζωή με τη ΔΕΠΥ είναι μια καθημερινή μάχη, την οποία δεν είμαι πάντα σίγουρος ότι θα κερδίσω.

Υπάρχουν μέρες που νιώθω ότι πνίγομαι, ότι χάνομαι σε ένα ωκεανό σκέψεων. Αγωνίζομαι να συμβαδίσω με τις προθεσμίες και τις μεγάλες προσδοκίες των άλλων για εμένα, και νιώθω ότι όλα γύρω μου κινούνται με 300 χιλιόμετρα την ώρα.
Αλλά υπάρχουν και μέρες που νιώθω ότι έχω κατακτήσει την κορυφή του Έβερεστ.
Μέρες που το μυαλό μου είναι καθαρό, κάνω πράγματα που με ενδιαφέρουν και μπορώ να επικεντρωθώ στο έργο που έχω αναλάβει.
Που μπορώ να είμαι πολύ πιο αποδοτικός και κάποιες φορές πιο καινοτόμος και επιδραστικός από πολλούς νευροτυπικούς συναδέλφους μου.

Που οι φίλοι μου βρίσουν πολύ ενδιαφέρον το ότι το προηγούμενο βράδυ ξενύχτησα μαθαίνοντας τα πάντα για τον κίνδυνο εξαφάνισης της ευρασιατικής χαλκόκοτας.

Αυτές είναι οι μέρες που ξέρω ότι η ΔΕΠΥ δεν με καθορίζει, ότι είμαι κάτι περισσότερο από τη διάγνωσή μου.

Έχω μάθει να αποδέχομαι και τα «ταβάνια» και τα «πατώματα».

Να αποδέχομαι ότι κάποιες μέρες θα είναι ένας άνισος αγώνας, ενώ άλλες, ίσως λιγότερες, θα είναι ένας πρωτοφανής θρίαμβος.

Δεν είναι εύκολο, αλλά είναι η πραγματικότητά μου και δεν ξέρω αν θα την άλλαζα εύκολα.

Ο Έρνεστ Χέμινγουέι είχε πει κάποτε πως «ο κόσμος διαλύει τους πάντες, τους σπάει σε κομμάτια και μετά, κάποιοι γίνονται πιο δυνατοί ακριβώς στα σημεία που έχουν σπάσει».

Και ξέρω ότι η συνύπαρξή μου με τη ΔΕΠΥ με έκανε πιο δυνατό, πιο ανθεκτικό, πιο αποφασισμένο να πετύχω.

Την Πέμπτη, 27 Απριλίου και ώρα 19:00, στο ΣΕΡΑΦΕΙΟ του Δήμου Αθηναίων, έχω την τιμή να διοργανώνω την εκδήλωση, με τίτλο «ΣΚΕΦΤΟΜΑΣΤΕ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΑ: Η ΑΘΗΝΑ ΑΓΚΑΛΙΑΖΕΙ ΤΗ ΝΕΥΡΟ-ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟΤΗΤΑ». Μια ανοιχτή εκδήλωση για όλο το εύρος των νευρο-αναπτυξιακών διαταραχών (ΔΕΠΥ, Δυσλεξία, Άσπεργκερ κ.α.) που υποδέχεται -για πρώτη φορά τόσο συμπεριληπτικά- το κίνημα τις νευροδιαφορετικότητας στην Ελλάδα.

Στην εκδήλωση αυτή, θα μιλήσουν, πετυχημένοι επαγγελματίες από διάφορα πεδία, που αντιμετωπίζουν νευρο-αναπτυξιακές προκλήσεις. Οι ομιλητές θα μοιραστούν τις εμπειρίες τους και θα αναλύσουν την επίδραση που είχαν και εξακολουθούν να έχουν αυτές οι προκλήσεις στην εργασιακή και προσωπική καθημερινότητά τους.

Στην εκδήλωση θα συμμετέχει και ο Δήμαρχος Αθηναίων, κ. Κώστας Μπακογιάννης.

Στόχος της εκδήλωσης είναι να κατανοήσουμε όλοι ότι οι νευρο-αναπτυξιακές διαφορές δεν είναι ασθένειες, αλλά ένας διαφορετικός τρόπος λειτουργίας του εγκεφάλου.

Facebook event: https://www.facebook.com/events/185499821002232

Ο Κωνσταντίνος Ταχτσίδης είναι Δημοσιογράφος/Communications Specialist/Neurodiversity Advocate και διαγνώστηκε με ΔΕΠΥ πριν 3 χρόνια.