PARWANA AMIRI: ΜΙΑ ΠΟΙΗΤΡΙΑ 17 ΕΤΩΝ ΖΕΙ ΚΑΙ ΟΝΕΙΡΕΥΕΤΑΙ ΣΤΗ ΡΙΤΣΩΝΑ – “ΤΟ ΑΦΓΑΝΙΣΤΑΝ ΔΕΝ ΗΤΑΝ ΠΟΤΕ ΑΣΦΑΛΗΣ ΧΩΡΑ”

Στα 17 της θα έπρεπε να κάνει σχέδια για τη νέα ακαδημαϊκή της ζωή. Η ακτιβίστρια Parwana Amiri, ζει πίσω από ένα τείχος τριών μέτρων, μέσα στο στρατόπεδο προσφύγων της Ριτσώνας, έχοντας στις μνήμες της το ταξίδι της προσφυγιάς από το Αφγανιστάν, αλλά και το πέρασμα από το προηγούμενο “σπίτι” της, τη Μόρια.

Ξεκινώντας από την επαρχία Χεράτ του πολύπαθου Αφγανιστάν, βρέθηκε το 2019 στη Λέσβο με ακόμη επτά μέλη της οικογένειάς της, μέσω Τουρκίας, μετά από πέντε αποτυχημένες απόπειρες. Από τότε, “όπλο” της είναι η πένα της. Από τα 13 της, γράφει κείμενα, γράφει ποιήματα, προσπαθεί να περάσει στον “έξω” κόσμο όσα γίνονται μέσα στα camp. Στην Ριτσώνα διδάσκει αγγλικά στο Wave of Hope for the Future (ένα γκρουπ εθελοντών από διαφορετικές κοινότητες), είναι συντονίστρια στο Youth Refugee Movement, ενώ τελειοποιεί τα ελληνικά της. Το δικό της “πανεπιστήμιο” είναι η ένταξη σε μια νέα, πιο ελεύθερη πραγματικότητα, μέσα σε έναν δυτικό κόσμο που εμφανίζεται παραπάνω από φειδωλός ως προς τον τρόπο που αντιμετωπίζει την ανθρωπιστική κρίση του Αφγανιστάν τα τελευταία χρόνια.

Πλέον, οι εξελίξεις με την επικράτηση των Ταλιμπάν, φαίνονται πως επιταχύνουν ή αν θέλετε, ανατρέπουν τις καταστάσεις, “αναγκάζοντας” τους ευρωπαϊκούς και παγκόσμιους θεσμούς, να ανασυνταχθούν, παρότι αρχικά μοιάζουν μουδιασμένοι.

Μέσα σε όλο αυτό το κλίμα που αναμένεται να εντείνει εκ νέου το προσφυγικό δράμα, η Parwana μιλά στο Magazine του NEWS 24/7 μεταφέροντας τη χαοτική πραγματικότητα της πατρίδας της, αλλά και την “παράλληλη” αλήθεια του εγκλεισμού σε ένα camp. “Δεν ήρθαμε στην Ευρώπη για τα χρήματα ούτε για να γίνουμε Ευρωπαίοι πολίτες.  Ήρθαμε μονάχα για να αναπνεύσουμε έστω μία μέρα γαλήνια”, γράφει άλλωστε σε ένα από τα κείμενά της.

“Με τα “Γράμματα στον κόσμο από τη Μόρια” και το νέο βιβλίο που ετοιμάζω τώρα, το “Γράμματα στον κόσμο από τη Ριτσώνα” θέλω να στρέψω τη προσοχή του κόσμου στους πρόσφυγες και στο τι περνούν”. “Είμαι δασκάλα αγγλικών, μαθαίνω στα παιδιά να αφηγούνται ιστορίες, συνεχίζω να γράφω και φυσικά συνεχίζω τα ελληνικά. Με το νέο μου βιβλίο από τη Ριτσώνα, θέλω να δείξω στον κόσμο τι γίνεται εδώ”, μας λέει συγκεκριμένα.

Όπως μας αφηγείται, θυμάται να αφήνει την πατρίδα της το 2019, και μετά από πέντε απόπειρες να περνάει από την Τουρκία στη Λέσβο. Από τον Ιανουάριο του 2020 βρίσκεται στη δομή της Ριτσώνας. “Ο λόγος που φύγαμε ήταν η οικονομική κατάσταση στο Αφγανιστάν και τα πολιτικά προβλήματα που αντιμετώπιζε ο πατέρας μου. Οι δικοί μου πλήρωναν ομάδες των Ταλιμπάν για να είναι ασφαλείς, να μην απειλείται η ζωή τους και για να μην απαχθούν τα παιδιά τους. Αυτό συνέβαινε για πολλά χρόνια. Απειλούσαν τον θείο μου και τελικά σκοτώθηκε από τους Ταλιμπάν, για την ακρίβεια τον ανατίναξαν. Μας έλεγαν πως αν δεν υπακούμε θα πάθουμε όλο και χειρότερα”.

Τα γράμματα της Parwana κυκλοφορούν από τις Ακυβέρνητες Πολιτείες υπό τον τίτλο “Η πένα μου δεν θα σπάσει, τα σύνορα είναι που θα σπάσουν. Γράμματα στον κόσμο από τη Μόρια”. Tα “Γράμματα στον κόσμο από τη Μόρια” προτού εκδοθούν σε βιβλίο τον Απρίλιο του 2020, είχαν δημοσιευτεί σε μορφή ημερολογίου στο διαδίκτυο στην ιστοσελίδα του δικτύου Welcome to Europe, που επιμελήθηκε και την έκδοση.

Όπως λέει στο NEWS 24/7, η μία της αδερφή βρίσκεται ακόμη στη χώρα, όντας παντρεμένη. Το ίδιο και μια ακόμη αδερφή της, που ζει στη Γερμανία. Η Parwana μαζί με τα επτά μέλη της οικογένειάς της αναμένουν την εξέταση του αιτήματος ασύλου που έχουν υποβάλλει, υπό την απειλή της επαναπροώθησης αρχικά στη Τουρκία και ακολούθως στη “γη των Ταλιμπάν”.

Η επιστροφή του σκοταδισμού

Τη ρωτάμε πώς είναι τα πράγματα αυτή τη στιγμή εκεί, πίσω στη πατρίδα της, και μας περιγράφει το απόλυτο χάος. Κυρίως για τις γυναίκες, αλλά όχι μόνο.

“Δυστυχώς τα πράγματα επανέρχονται εκεί που ήταν παλιότερα. Έχω φίλες, φίλους ακόμη εκεί που φοβούνται, ανησυχούν. Δεν καταλαβαίνεις ποιοι είναι της κυρίαρχης ομάδας των Ταλιμπάν, και ποιοι όχι. Αποφυλακίστηκαν εξτρεμιστές, υπάρχουν ομάδες ενόπλων που κάνουν ο,τι θέλουν. Οι γυναίκες πρέπει να φοράνε αυστηρά χιτζάμπ, τα αγόρια συγκεκριμένη ενδυματολογία εγκεκριμένη από το καθεστώς. Απαγορεύονται τα δυτικού τύπου τζιν και τζάκετ. Από την άλλη, οι γυναίκες δεν θα μπορούν πάλι να διδάξουν σε σχολεία για αγόρια, ενώ λαμβάνουν εκπαίδευση μέχρι την ηλικία των 12 ετών. Μικρά κορίτσια και χήρες εξαναγκάζονται να παντρευτούν παρά τη θέλησή τους. Αυτή την περίοδο άρχισαν πάλι να στέλνουν γυναίκες στο Πακιστάν για να “εκπαιδευτούν” στον σκληρό ισλαμισμό. Όπως σας είπα η κεντρική διοίκηση των Ταλιμπάν υποτίθεται πως τα καταδικάζει αυτά, αλλά στις περιφέρειες οι εξαναγκαστικοί γάμοι συνεχίζονται. Δεν υπάρχει χώρος για τις γυναίκες στο Αφγανιστάν. Επανήλθε η σκλαβιά για εκείνες. Πρέπει να καταλάβετε πως χάνουν τις δουλειές τους τόσο άνδρες που είναι αντιφρονούντες, όσο και γυναίκες”.

Ωστόσο, όπως προσθέτει, “δεν θα έχουν πρόβλημα μόνο οι γυναίκες ως προς την εργασία τους αλλά και άντρες που δεν ταυτίζονται με το καθεστώς. Γι’ αυτό και τόσοι άνθρωποι προσπάθησαν να αποδράσουν”.

Όπως μεταδίδουν τα διεθνή Πρακτορεία, είναι παραπάνω από σαφές πως τα δικαιώματα που είχαν κερδίσει οι Αφγανές γυναίκες με πρόσβαση στην ανώτατη εκπαίδευση, τη συμμετοχή τους στη πολιτική ζωή του τόπου και το δικαίωμα του εκλέγειν και εκλέγεσθαι , αποτελούν παρελθόν. Από την άλλη, η πιστή επαναφορά της Σαρίας που έγινε σύμβολο της καταπίεσης από τους Ταλιμπάν, έρχεται να συμβολίσει και πάλι ένα “νέο” τζιχαντιστικό καθεστώς σκοταδιστικής επιβολής, στα ερείπια που αφήνει η Δύση. Οι ίδιοι οι Ταλιμπάν “υπόσχονται” πως οι κοπέλες θα έχουν πρόσβαση και στην ανώτατη εκπαίδευση (δεν προβλέπονται μικτά σχολεία και ιδρύματα) και στους χώρους εργασίας, αλλά πάντα σύμφωνα με τη Σαρία.

Αυτό που έχει σημασία εδώ, είναι πως ακόμη κι αν “ελαστικοποιηθούν” οι νόμοι, όπως μας λέει η Parwana, οι διατάξεις ενδέχεται να εφαρμοστούν ανάλογα με τις αποφάσεις των κατά τόπους ομάδων Ταλιμπάν, οι οποίες είναι δυσδιάκριτες μεταξύ τους. “Απελευθέρωσαν φυλακισμένους, στρατολογούν συνέχεια κόσμο, δεν υπάρχει έλεγχος”, τονίζει. “Οι Ταλιμπάν που πάνε στη χώρα από το Πακιστάν, δεν έχουν κανένα σεβασμό για τη γυναικεία υπόσταση”.

Περιγράφοντας το πριν, επί αμερικανικής κυριαρχίας, η Parwana μας αναφέρει πως “την περίοδο αυτή οι γυναίκες μπορούσαν τουλάχιστον να εργαστούν, να εκλεχθούν, να σπουδάσουν στο Πανεπιστήμιο. Εκείνες δηλαδή που ζούσαν στις μεγάλες πόλεις”.

Σχετικά με το νέο προσφυγικό κύμα, είναι ιδιαίτερα ανήσυχη. “Φεύγουν συνεχώς κατά χιλιάδες, φτάνουν στα σύνορα με το Ιράν και το Πακιστάν και τους γυρίζουν πίσω. Ο κόσμος σιωπά, η Δύση σιωπά. Οι ΗΠΑ ευθύνονται για όσα έγιναν, εγκατέλειψαν τον λαό μου, ενώ η Ευρώπη τόσο καιρό χαρακτήριζε τη Τουρκία ως ασφαλή χώρα για να εξεταστούν εκεί τα αιτήματα των Αφγανών. Το Αφγανιστάν όμως δεν ήταν ποτέ ασφαλής χώρα. Νοιώθουμε απόλυτα προδομένοι. Δεν μας αρκούν οι δηλώσεις. Έκαναν σύμβολο τη Μαλάλα για όσα πέρασε, εκείνη κάνει τις δικές της δηλώσεις, αλλά αυτά δεν αρκούν. Χρειάζονται πράξεις, χρειάζεται υποδοχή του προσφυγικού δράματος από τη Δύση, να σταματήσουν οι απελάσεις, να ενταχθεί ο κόσμος που έρχεται λαμβάνοντας άσυλο”.

Και αν ζητά κάτι, αυτό είναι η ισότιμη πρόσβαση στην εκπαίδευση για όλους ανεξαιρέτως, ιδίως όταν μιλάμε για μικρά παιδιά. Όπως λέει άλλωστε, το ζητούμενο για όλους όσους ζουν στα camp και έρχονται στη χώρα, είναι να έχουν ισότιμες ευκαιρίες στον νέο τους τόπο, με βασικό πάντα γνώμονα, την εκπαίδευση.

“Ο κόσμος να μη σταματήσει να ενδιαφέρεται για τη χώρα μου, να μη σταματήσει να μαθαίνει μετά από αυτό και να υποστηρίξει εκείνους που κινδυνεύουν στη χώρα μου. Να σταματήσουν οι απελάσεις και να μας ακούσουν”, τονίζει ακόμη.

Απόσπασμα από ποίημα της Parwana Amiri

Μπορώ να γίνω η γειτόνισσά σου;

Ή η φίλη που θα μιλάει μαζί σου;

Mπορείτε να δοκιμάσετε να μη μας βλέπετε ως αντικείμενα;

Mπορούμε να αφήσουμε πίσω τις σάπιες σκέψεις;

Να τις ανταλλάξουμε με ανθρώπινες νόρμες;

Mπορεί το παιδί μου να κρατήσει το χέρι του δικού σου παιδιού;

Η κυριαρχία των Ταλιμπάν δεν έγινε μέσα σε μια μέρα

Απαντώντας στο πώς φτάσαμε εδώ, μας εξηγεί πως οι Ταλιμπάν δεν έπαψαν ποτέ να υπάρχουν. Ήταν μια βραδυφλεγής βόμβα. “Πολλοί φοβούνταν πως αργά ή γρήγορα θα φτάναμε εδώ. Όπως σας είπα, είναι εντελώς εσφαλμένη η αντίληψη ότι το Αφγανιστάν είναι ασφαλής χώρα για να ζήσει ή να επιστρέψει κανείς. Τώρα το καταλαβαίνουν όλοι εκ του αποτελέσματος, τώρα που τα media ασχολούνται πάλι μαζί μας. Η κυριαρχία των Ταλιμπάν δεν έγινε μέσα σε μια μέρα. Οι επιθέσεις με βόμβες, η τρομοκρατία, δεν είχαν σταματήσει, γι αυτό και έφευγαν άνθρωποι από εκεί, όπως θα φεύγουν και τώρα”.

Είναι προφανές πως οι εκδιωγμένοι Αφγανοί, είναι όσοι βρέθηκαν και θα βρεθούν απέναντι στους Ταλιμπάν.

Να αλλάξει η αντίληψη για το Αφγανιστάν και στην Ελλάδα

Τη ρωτάμε ακόμη πιο είναι το μήνυμα που στέλνει. “Να αλλάξει η αντίληψη για το Αφγανιστάν και στην Ελλάδα. Να αρχίσουν να έρχονται οι άνθρωποι από εκεί στην Ευρώπη νόμιμα, με ασφάλεια, είναι ευθύνη και της Δύσης αυτό. Είναι ευθύνη της Δύσης να βελτιωθούν οι συνθήκες υποδοχής. Παράλληλα, πρέπει να υπάρξει δυτική πίεση στη χώρα για να διασφαλιστούν τα ανθρώπινα δικαιώματα, τώρα πριν να είναι πολύ αργά. Διαφορετικά, μια ακόμη σφαγή του λαού μου θα είναι αναπόφευκτη και χιλιάδες ακόμη άνθρωποι θα εκτοπιστούν”.

Όσο για το μέλλον της, η Parwana μας λέει πως θα ήθελε να σπουδάσει κοινωνικές επιστήμες στην Πολωνία, και να συνεχίσει να βοηθά στο προσφυγικό μέσα από τις γνώσεις της, τις εμπειρίες της και τα κείμενά της. Και φυσικά, ονειρεύεται την πλήρη ένταξη, την πλήρη αποδοχή, σε έναν κόσμο που ζει στον δικό του ρυθμό, στην “καλή πλευρά” της ιστορίας, κάνοντας τις περισσότερες φορές πως δε βλέπει τη σκοτεινή πλευρά του φεγγαριού.

Η ζωή πίσω από τους τοίχους

Αντί επιλόγου, παραθέτουμε απόσπασμα από ένα από τα πιο πρόσφατα κείμενα της Parwana, από το “Γράμματα στον κόσμο από τη Ριτσώνα”:

“Το όνομά μου είναι Parwana Amiri. Αυτή τη στιγμή ζω στο στρατόπεδο της Ριτσώνας με 3000 ακόμη άτομα, εκατοντάδες εκ των οποίων είναι νεαρά κορίτσια, όπως εγώ. Σας γράφω, όχι επειδή σας εμπιστεύομαι ή σας πιστεύω, αλλά επειδή πρέπει να δώσω φωνή σε πολλούς ανθρώπους γύρω μου που εξακολουθούν να ελπίζουν σε εσάς. Διακρίνω αυτήν την ελπίδα στα πρόσωπά τους όταν γελούν, αγγίζω αυτήν την ελπίδα στις φλέβες τους όταν κρατώ τα χέρια τους, διακρίνω αυτήν την ελπίδα στη λάμψη των ματιών τους καθώς συναντούν το δικό μου. Μπορώ να νιώσω αυτήν την ελπίδα και μπορώ επίσης να αισθανθώ τον σιωπηλό ωκεανό θυμού που προσπαθούν να συγκρατήσουν.

Μπορείτε να καταλάβετε, για τι μιλάω; Είμαστε εδώ χιλιάδες πληγωμένοι άνθρωποι που μας ζητήθηκε να αποδείξουμε τα τραύματά μας. Ωστόσο, κανείς δεν μας βλέπει πραγματικά, κανείς δεν μας ακούει, κανείς δεν προσπαθεί πραγματικά να καταλάβει την πληγή μας, πόσο μάλλον να την επουλώσει.

Μια μικρή αλλαγή στην κατάστασή μας, θα ήταν αρκετή για να μας δώσει ελπίδα, ελπίδα ότι, παρόλο που είμαστε διαφορετικοί, είμαστε ακόμα αποδεκτοί, ότι το όνειρο της ενσωμάτωσης δεν θα επιτευχθεί αναγκάζοντάς μας να απαρνηθούμε το ποιοι είμαστε, αλλά με το να σεβαστείτε το ότι είμαστε και εμείς ανθρώπινα όντα.

Το μόνο πράγμα που είστε διατεθειμένοι να κάνετε είναι να περάσετε όλο και πιο σκληρή νομοθεσία σχετικά με εμάς, νομοθεσία που βασίζεται στην πιο επιδερμική γνώση που έχετε αποκτήσει μέσω των πιο επιφανειακών και σύντομων συναντήσεων μαζί μας. Γράφετε αυτές τις νομοθεσίες με τα στυλό σας, αλλά εμείς τις νιώθουμε στο δέρμα μας, στα κόκαλά μας και στην ψυχή μας, κάθε μέρα και κάθε βράδυ!

Σας γράφω από ένα σπίτι μέσα στο στρατόπεδο, κοιτώντας από το παράθυρό μου τον τοίχο που μας περιβάλλει. Τα παιδιά παίζουν έξω από το παράθυρό μου και είμαι σίγουρη ότι ούτε εσείς ούτε κανένας άλλος θα δεχόσασταν τέτοιες συνθήκες για τα δικά σας παιδιά.

Η αίσθηση του εγκλεισμού γίνεται ανυπόφορη. Οι άνθρωποι περνούν από το στρατόπεδο με τα αυτοκίνητά τους κάθε μέρα και αναρωτιέμαι αν και αυτοί έχουν παρόμοια αίσθηση ότι παραμένουν στο σκοτάδι για το τι συμβαίνει στο στρατόπεδο πίσω από τους τοίχους. Μπορώ να δω τον τοίχο από το παράθυρό μου. Έχει ύψος 3 μέτρα. Αυτή η εικόνα θα παραμείνει στο μυαλό μου για όλα τα επόμενα χρόνια, θυμίζοντάς μου ότι αναγκάστηκα να ζήσω ως αιχμάλωτη, πίσω από αυτόν τον τοίχο.

Μας λένε ότι ο τοίχος είναι για τη δική μας ασφάλεια, αλλά ποτέ δεν έχουμε απειληθεί από τους ανθρώπους έξω. Ακόμα κι αν μας απειλούσαν, η φυλάκισή μας δεν μπορεί να είναι η απάντηση. Αυτό το υπαγορεύει η κοινωνική δικαιοσύνη, όχι εγώ.

Ποτέ δεν φανταζόμουν ότι, στην Ευρώπη, οι άνθρωποι περιορίζονται επειδή απειλούνται από έξω και επειδή η φυλακή τους παρέχει ασφάλεια, μια ασφάλεια που δεν θα έχουν ποτέ πραγματικά. Ακόμη και η αστυνομία δεν μπαίνει σε αυτή τη φυλακή. Δεν σας ζητώ να βάλετε τον εαυτό σας στη θέση μας. Σας ζητώ να αναλογιστείτε.

Ποια είναι τα συναισθήματα μέσα σας, όταν βλέπετε ότι αυτοί οι άνθρωποι κρατούνται φυλακισμένοι στη γη σας, ενώ εσείς, ως πολίτες της ίδιας γης, δεν έχετε σαφή ιδέα για το ποιοι είναι αυτοί οι άνθρωποι, ποια ήταν η ζωή τους ή τους λόγους που τους έκαναν να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους;

Υποφέρω από αυτήν τη φυλάκιση. Πάρα πολύ. Και παλεύω να πάω σχολείο, να μάθω, να μεγαλώσω, πάντα φοβούμενη τι θα σκεφτούν οι άλλοι για μένα, για τη ζωή μου….

Η Ριτσώνα είναι μια αντανάκλαση ενός συστήματος φυλακών που απηχεί ένα βιομηχανικό περιβάλλον, εδράζει στη δουλεία, την αποικιοκρατία και τον ρατσιστικό καπιταλισμό. Τα χρήματα που ξοδεύονται για αυτούς τους τοίχους, είναι χρήματα του πολίτη. Είναι τα χρήματα για την ανάπτυξη της Ευρώπης.

Δεν θα έπρεπε να δαπανούνται για τη διατήρηση παλιών συστημάτων καταπιεστικής κυριαρχίας. Πρέπει, αντίθετα, να επενδυθούν στη βελτίωση της ποιότητας ζωής ολόκληρης της ευρωπαϊκής κοινωνίας, έτσι ώστε κάθε άνθρωπος να μπορεί να ευδοκιμήσει.

Διεκδικούμε τα δικαιώματά μας για αξιοπρεπή διαβίωση, αξιοπρεπείς θέσεις εργασίας, αξιοπρεπή στέγαση, υγειονομική περίθαλψη και εκπαίδευση. Όσο στερούμαστε αυτά τα δικαιώματα, θα συνεχίσουμε να αμφισβητούμε τη θεμελιώδη δομή της κοινωνίας σας.

Προκαλούμε τον κόσμο να κατανοήσει τους πολύπλοκους τρόπους που συνδέονται η φυλή, η τάξη, το έθνος, γιατί μόνο μέσα από αυτή την κατανόηση αυτής της πολυπλοκότητας, μπορούμε να βρούμε τα μέσα για να ξεπεράσουμε τις διακρίσεις, να κατανοήσουμε τις αλληλεπιδράσεις ιδεών και διαδικασιών που τελικά θα μπορούσαν να οδηγήσουν στο κοινό μας καλό”.

Διαβάστε εδώ όλα τα γράμματα της Parwana, προς τον έξω κόσμο.