Η ΝΥΧΤΑ ΤΩΝ ΜΕΓΑΛΩΝ ΜΑΧΑΙΡΙΩΝ: ΟΤΑΝ Ο ΧΙΤΛΕΡ ΕΚΤΕΛΕΣΕ ΕΚΑΤΟΝΤΑΔΕΣ ΝΑΖΙ

Από τις 29 Ιουνίου έως τις 2 Ιουλίου του 1934, ακριβώς πριν από 90 χρόνια, ο Αδόλφος Χίτλερ προχώρησε σε ένα κύμα άγριων δολοφονιών μέσα στο ίδιο του το ναζιστικό στρατόπεδο, εξοντώνοντας ακόμη και τον πιστό του φίλο, τον εμβληματικό ηγέτη των SA (SturmΑbteilung: Τμήμα Εφόδου) Ερνστ Ρεμ. 

Αυτό το τριήμερο μαζικών δολοφονιών, όπου φυσικά δεν έχασε την ευκαιρία να δολοφονήσει και κάποιους πολιτικούς του αντιπάλους, θα περνούσε στην ιστορία με τον τίτλο “Η Νύχτα των Μεγάλων Μαχαιριών”.

Τι τον οδήγησε όμως να πάρει αυτές τις αποφάσεις; Και πώς εξελίχθηκαν αυτές οι νύχτες χάους και αίματος;

Ο ΧΙΤΛΕΡ ΣΤΗΝ ΕΞΟΥΣΙΑ

Μέχρι τα μέσα του 1934, ο Χίτλερ φαινόταν να είναι κυρίαρχος όλης της Γερμανίας. Είχε απαγορεύσει τα κόμματα της αντιπολίτευσης, είχε πάρει τον έλεγχο του Τύπου, είχε θέσει εκτός νόμου τα ενοχλητικά συνδικάτα και είχε αρχίσει να ρίχνει κομμουνιστές και άλλους πολιτικούς αντιφρονούντες σε στρατόπεδα συγκέντρωσης. 

Τα μόνα σημαντικά κομμάτια της Γερμανίας που δεν υπόκεινται στον έλεγχο των Ναζί ήταν ο στρατός, οι πλούσιοι βιομήχανοι και ορισμένοι ανώτεροι γραφειοκράτες.

Ήταν καιρός για τον Χίτλερ να ασχοληθεί τώρα με τα προβλήματα και τις δυνητικές απειλές στο εσωτερικό του ναζιστικού κόμματος, και ιδιαίτερα με τα παραστρατιωτικά SA. 

Τα SA είχαν παίξει σημαντικό ρόλο στην άνοδο του Χίτλερ στην εξουσία, ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια των τριών εκλογικών διαδικασιών του 1932-33. Περίπου 50.000 μέλη των SA συμμετείχαν σε αυτές τις εκλογές ως υπάλληλοι εκλογικών περιπτέρων και κυρίως ως τραμπούκοι, γεγονός που δημιούργησε αμφιβολίες για την εγκυρότητα των εκλογικών αποτελεσμάτων. 

Τα τάγματα εφόδου εκφόβιζαν πολιτικούς αντιπάλους, διέλυαν αριστερές συγκεντρώσεις και πορείες, απειλούσαν άτομα, διένειμαν κομματική προπαγάνδα και κατέστρεφαν αντιναζιστικό υλικό. 

Όμως, με την κατάληψη της εξουσίας από τους ναζί, τα SA έγιναν ανεξέλεγκτα, με αποτέλεσμα να μπουν στο στόχαστρο των συντηρητικών κύκλων που στήριζαν τον Χίτλερ και των κοινωνικών τάξεων που αυτά εκπροσωπούσαν. 

Απ’ τη μία ήταν οι στρατιωτικοί κύκλοι που ήξεραν ότι ο Ερνστ Ρεμ, ο επικεφαλής των SA, πίεζε τον Χίτλερ να καταργηθεί ο στρατός και να αντικατασταθεί από την SA, και απ’ την άλλη ήταν οι βιομήχανοι και οι τραπεζίτες που ενοχλούνταν από την αντικαπιταλιστική (εκ δεξιών) ρητορική του. Προσθέτουμε σε αυτούς και τους παραδοσιακούς αριστοκράτες που φοβούνταν μην απαλλοτριωθεί η γη τους, καθώς και τη μεσαία τάξη που είχε τρομάξει απ’ τις τραμπούκικες μεθόδους των SA, και έτσι ο Χίτλερ είχε πια μπροστά του ένα πραγματικά καυτό πρόβλημα. 

Τα Τάγματα Εφόδου ήταν πλέον εμπόδιο στην ομαλή συνεργασία του με το γερμανικό κατεστημένο.

Η άνοδος του Χίτλερ στην εξουσία δεν ηρέμησε τη βάση των SA ούτε έθεσε τέρμα στη βία στους δρόμους. Αυτό συνέβη εν μέρει επειδή τα SA αύξησαν ραγδαία τον αριθμό τους μετά τον διορισμό του Χίτλερ ως Καγκελάριου. Μέσα σε μόλις οκτώ μήνες τα μέλη τους είχαν φτάσει τα 2,5 εκατομμύρια και τον Ιανουάριο του 1934 πλησίαζαν τα 3 εκατομμύρια. Μέρος αυτής της αύξησης προήλθε από την πολιτική επιτυχία του ίδιου του Χίτλερ: πολλοί εντάχθηκαν στα SA για να γίνουν μέρος του ανερχόμενου ναζιστικού κινήματος. 

Αλλά και ο ηγέτης των SA, ο Ερνστ Ρεμ, ήταν επίσης υπεύθυνος για την εκτίναξη των μελών των SA στα ύψη. Χωρίς την έγκριση του Χίτλερ, ο Ρεμ εργάστηκε για την προώθηση των SA, χρησιμοποιώντας προπαγάνδα και στρατολόγηση με επιθετικό τρόπο. Με εντολή του Ρεμ, τα SA κατάπιαν επίσης άλλες μαχητικές ακροδεξιές ομάδες, όπως η Stahlhelm (“Ατσάλινο κράνος”), και προσάρτησαν τα μέλη τους.

Όταν όμως ο Αντικαγκελάριος Φον Πάπεν μίλησε εναντίον του εξτρεμισμού τους και ο ίδιος ο Πρόεδρος, Πάουλ φον Χίντενμπουργκ απείλησε με την επιβολή στρατιωτικού νόμου τον Χίτλερ, αν δεν έλεγχε επιτέλους τα επικίνδυνα στοιχεία του κόμματός του, ο μελλοντικός Φύρερ αποφάσισε να τελειώσει τα Τάγματα Εφόδου και τους αρχηγούς τους. Και κυρίως τον Ερνστ Ρεμ, τον παλιό του φίλο και σύντροφό του από την περίοδο κιόλας του αποτυχημένου Πραξικοπήματος της Μπυραρίας στο Μόναχο, το 1923.

(Να μη ξεχάσουμε να αναφέρουμε και την μεγάλη κόντρα που είχε αρχίσει να αναπτύσσεται και μεταξύ των SA και των περιβόητων SS (SchutzStaffel: Τάγμα Προστασίας). Τα SS εκείνο το διάστημα δεν ξεπερνούσαν τις 30.000, θεωρούνταν επίλεκτη μονάδα και ο ρόλος τους ήταν η προστασία των υψηλόβαθμων κομματικών στελεχών). 

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ “ΚΟΛΙΜΠΡΙ”

Στις 29 Ιουνίου 1934, ο Αδόλφος Χίτλερ, ο οποίος βρισκόταν στο Έσσεν μαζί με τον Γκέρινγκ για να παραστεί στο γάμο ενός αξιωματούχου, διέταξε τον Ρεμ, ο οποίος βρισκόταν στο Μπαντ Βίζεε της Βαυαρίας για διακοπές, να συγκεντρώσει εκεί τους ηγέτες των SA. Στη συνέχεια του είπε ότι θα ερχόταν ο ίδιος για να τους συναντήσει. 

Τις προηγούμενες ημέρες, ο Χάινριχ Χίμλερ και ο Χέρμαν Γκέρινγκ, δύο από τους σφοδρότερους επικριτές του Ρεμ, είχαν προειδοποιήσει το κόμμα για ένα υποτιθέμενο επικείμενο πραξικόπημα που οργανωνόταν από τον Αρχηγό του Επιτελείου των SA. Ως αποτέλεσμα, τα SS του Χίμλερ και η Sicherheitsdienst (Υπηρεσία Ασφαλείας) είχαν αρχίσει να σχεδιάζουν την εκκαθάριση των οπαδών του Ρεμ, η οποία ονομάστηκε μυστικά “Επιχείρηση Κολιμπρί”.

Ταυτόχρονα, ο no2 των SS, o αδίστακτος Ράινχαρντ Χάιντριχ, συνέταξε έναν φάκελο για τον Ρεμ, το μεγαλύτερο μέρος του οποίου αφορούσε την ομοφυλοφιλία του δεύτερου σε μια προσπάθεια να προκαλέσει την αγανάκτηση του Χίτλερ, ο οποίος ήταν σφοδρά ομοφοβικός. Όπως όλα δείχνουν πάντως ο Χίτλερ γνώριζε για χρόνια για την ομοφυλοφιλία του Ρεμ και την είχε αποδεχτεί σιωπηλά. Ο Χάιντριχ επινόησε επίσης στοιχεία ότι ο Ρεμ συμφώνησε να δεχτεί δωροδοκία 12 εκατομμυρίων μάρκων από τη Γαλλία, με αντάλλαγμα τη συνωμοσία για την απομάκρυνση του Χίτλερ από την εξουσία

Τις πρώτες πρωινές ώρες της 30ής Ιουνίου, ο Χίτλερ πέταξε στο Μόναχο, όπου έμαθε για μια υποτιθέμενη διαμαρτυρία που πραγματοποίησαν τα μέλη των SA της πόλης. Έτσι, κάλεσε τους ηγέτες του τοπικού τμήματος, όπου τους αφαίρεσε τα παράσημά τους, επιτιθέμενος εναντίον τους ως “προδότες” και ανίκανους να κρατήσουν την τάξη. 

Από το Μόναχο, ο Χίτλερ ταξίδεψε στο Μπαντ Βίζεε. Εκεί, διέταξε τα SS να εισβάλουν στο ξενοδοχείο “Χανσελμπάουερ”, όπου οι ηγέτες των SA εξακολουθούσαν να κοιμούνται.

Στις 30 Ιουνίου, κατά τη διάρκεια της νύχτας, ολόκληρη η ηγεσία της SA συλλαμβάνεται και μεταφέρεται στην φυλακή Στάντελχάιμ του Μονάχου, ανάμεσά τους και ο Ρεμ, στο δωμάτιο του οποίου εισέβαλλε μέσα στη νύχτα ο ίδιος ο Χίτλερ.

Οι συλλήψεις μελών των SA συνεχίζεται σε όλη την επικράτεια, με τον αριθμό των εκτελεσθέντων να αποτελεί μέχρι σήμερα θέμα debate. Οι ίδιοι οι ναζί ανέφεραν ότι εκτέλεσαν 81 άτομα, αργότερα αυτά υπολογίστηκαν κάπου ανάμεσα στα 200 με 400 άτομα, ενώ σήμερα υπάρχουν ιστορικοί που μιλάνε για 1.500 με 2.000 εκτελέσεις.

Παρόμοια, ήταν και η μοίρα του Ρεμ. Αν και αρχικά ο Χίτλερ είχε ενδοιασμούς αν θα έπρεπε να εκτελέσει τον παλιό του φίλο, τελικά πείστηκε ότι δεν υπήρχε άλλος δρόμος. Την 1η Ιουλίου, με εντολή του, ο Ταξίαρχος των SS, Τέοντορ Άικε, διοικητής τότε του Στρατοπέδου συγκέντρωσης Νταχάου επισκέπτεται τον Ρεμ στο κελί του και αφήνει στο τραπεζάκι του ένα πιστόλι με μια μόνο σφαίρα, υποδεικνύοντάς του να αυτοκτονήσει. Του δίνει δέκα λεπτά.

Όσο περιμένει όμως δεν ακούει κανέναν πυροβολισμό. Επιστρέφει στο κελί και βλέπει τον Ρεμ να του φωνάζει “Αν ο Αδόλφος θέλει να πεθάνω, ας έλθει να με σκοτώσει ο ίδιος”. Τότε, άντρες των SS θα αναλάβουν αυτοί να θέσουν τέλος στη ζωή του, πυροβολώντας τον. 

Όσο τα SS κυνηγούσαν τα μέλη των SA, ο Γκέρινγκ ξεκίνησε μια παράλληλη εκκαθάριση σε όλη τη χώρα όλων των συντηρητικών αντιπάλων του ναζιστικού κόμματος. Η Γκεστάπο και η SD είχαν προηγουμένως καταρτίσει λεπτομερείς λίστες με επιφανείς επικριτές του Χίτλερ.

Κάποιοι από αυτούς εκτελέστηκαν στα γραφεία και τα σπίτια τους. Άλλοι εκτελέστηκαν στο αρχηγείο της Γκεστάπο. Στα θύματα αυτής της αιματηρής επιχείρησης περιλαμβάνονταν ο πρώην καγκελάριος Κουρτ φον Σλάιχερ, μαζί με τη σύζυγό του, ο στρατηγός Φέρντιναντ φον Μπρέντοου, o παλιός αρχηγός του Ναζιστικού κόμματος Γκρέγκορ Στράσσερ, τα παιδιά του οποίου είχε βαφτίσει ο ίδιος ο Χίτλερ και ο πρώην πρωθυπουργός της Βαυαρίας, Γκούσταβ φον Καρ.

Ο Αντικαγκελάριος Φραντς φον Πάπεν, που τέθηκε σε κατ’ οίκον περιορισμό, επέζησε της εκκαθάρισης. Ωστόσο, οι δύο βοηθοί του, δολοφονήθηκαν.

Η ΕΠΟΜΕΝΗ ΗΜΕΡΑ

Τις αμέσως επόμενες ημέρες μετά τη σειρά των πολιτικών δολοφονιών, το ναζιστικό κόμμα παρουσίασε δημοσίως την εκκαθάριση ως μια αναγκαία προληπτική ενέργεια για να αποφευχθεί η διατάραξη της σταθερότητας της χώρας από το λεγόμενο “Putsch Röhm”. 

Στις 3 Ιουλίου 1934, η κυβέρνηση εξέδωσε τον νόμο περί κρατικής αυτοάμυνας, ένα διάταγμα που νομιμοποιούσε τη βίαιη εξόντωση των πολιτικών αντιπάλων ως μέτρο έκτακτης ανάγκης για να αποτρέψει ένα επικείμενο πραξικόπημα των SA.

Ο Γιόζεφ Γκέμπελς, ο οποίος συντόνιζε την εκστρατεία του κόμματος για τη δικαιολόγηση των δολοφονιών, τόνισε επανειλημμένα την ομοφυλοφιλία του Ρεμ για να παρουσιάσει τα SA ως μια “εκφυλισμένη” οργάνωση.

Την ίδια στιγμή, ο Χίτλερ ξεκίνησε την αποδυνάμωση των SA ώστε να μην μπορέσουν ποτέ ξανά να ξεφύγουν από τον έλεγχο του κόμματος ή να απειλήσουν την ηγεσία του. Ο Βίκτορ Λούτσε, ένας ασήμαντος αξιωματούχος χωρίς πολιτικές φιλοδοξίες, τέθηκε επικεφαλής. Εκείνος οργάνωσε τη συρρίκνωση των SA, διαλύοντας δεκάδες μονάδες και μεταφέροντας τους πιο “ταλαντούχους” άνδρες στα SS. 

Μέχρι το 1938 ο αριθμός των SA είχε μειωθεί σε 1,2 εκατομμύρια μέλη -το ένα τέταρτο του αριθμού τους από τέσσερα χρόνια πριν. Ο κύριος ωφελημένος από αυτή τη μεταμόρφωση ήταν τα SS υπό την ηγεσία του Χίμλερ, τα οποία αντικατέστησαν τα SA ως ο κυριότερος παραστρατιωτικός κλάδος του ναζιστικού κόμματος. Τα SS ήταν μια οργάνωση ελίτ με αυστηρές προϋποθέσεις εισόδου, έτσι ώστε ο αριθμός τους δεν έφτασε ποτέ τους αριθμούς των SA το 1933-34. Παρ’ όλα αυτά, στις αρχές του 1939 τα μέλη των SS ξεπερνούσαν τους 300.000 άνδρες.