ΠΥΡΗΝΙΚΟΣ ΟΛΕΘΡΟΣ: ΙΣΩΣ ΕΙΜΑΣΤΕ ΠΙΟ ΚΟΝΤΑ ΤΟΥ ΑΠ’ ΟΣΟ ΦΑΝΤΑΖΟΜΑΣΤΕ

Ο διεθνής οργανισμός “Κόσμος Χωρίς Πολέμους και Βία” (UN ECOSOC Consultative Status NGO & ICAN Partner), με την υποστήριξη του Ελληνικού τμήματος της IPPNW (επίσημος εκπρόσωπος της ICAN στην Ελλάδα), αναπτύσσει τους τελευταίους μήνες στη χώρα μας την εκστρατεία #σώσετηνπόλη και απευθύνει κάλεσμα σε όλους τους Δήμους της χώρας, να υποστηρίξουν την Συνθήκη Απαγόρευσης των Πυρηνικών Όπλων (ΣΑΠΟ), η οποία τέθηκε σε διεθνή ισχύ στις 22 Ιανουαρίου 2021.

Στόχος, να υπογράψει και η Ελλάδα.

Δυστυχώς, η συνθήκη αυτή έχει μέχρι σήμερα απορριφθεί από χώρες που διαθέτουν πυρηνικά αλλά και συμμάχους τους στο ΝΑΤΟ, επειδή αμφισβητεί τα δόγματά τους για την πυρηνική αποτροπή, δημιουργεί ωστόσο το νομικό πλαίσιο για την ενδεχόμενη εξάλειψή τους.

Το τελευταίο διάστημα άλλωστε, η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία έχει αυξήσει έντονα την ανησυχία για ένα ρεαλιστικό κίνδυνο πυρηνικής απειλής. Αξίζει δε να σημειωθεί, πως Ρωσία και οι Ηνωμένες Πολιτείες διαθέτουν το 90% των πυρηνικών όπλων στον κόσμο.

Η Ρωσία έχει 1.588 όπλα αναπτυγμένα σε διηπειρωτικούς πυραύλους, ενώ οι ΗΠΑ έχουν 1.644 όπλα. Προφανώς, ένας πυρηνικός πόλεμος θα μπορούσε να αφανίσει την ανθρωπότητα, όχι μόνο των επιτόπιων θανάτων, αλλά και λόγω του πυρηνικού χειμώνα που θα ακολουθούσε. Το ρωσικό και το αμερικανικό οπλοστάσιο διαθέτουν μικρότερες βόμβες εμβέλειας 500 χιλιωμέτρων από ξηράς και μέχρι 600 χιλιομέτρων από θαλάσσης ή αέρος, τα λεγόμενα “τακτικά πυρηνικά όπλα” τα οποία θα προκαλούσαν ανυπολόγιστες ζημιές αλλά όχι παγκόσμια αποκάλυψη. Ωστόσο, αν χρησιμοποιηθούν, κανείς δεν μπορεί να προβλέψει τι θα ακολουθούσε ούτε σε επίπεδο υγείας για τους επιζώντες, ούτε σε επίπεδο κλιμάκωσης των συγκρούσεων.

Παράλληλα, η έκρηξη μόλις 100 όπλων του μεγέθους εκείνου που έπεσε στη Χιροσίμα το 1945, θα μείωνε τις παγκόσμιες θερμοκρασίες κάτω από εκείνες της Μικρής Εποχής των Παγετώνων.

Ελπίδες και απροθυμία

Στις 7 Ιουλίου 2017, συγκλήθηκε Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για τη διαπραγμάτευση ενός νομικά δεσμευτικού μέσου απαγόρευσης των πυρηνικών όπλων, το οποίο θα οδηγούσε στην πλήρη εξάλειψή τους – ένας στόχος που ενστερνίζονταν τα 122 κράτη τα οποία προωθούσαν τη διαπραγμάτευση – και το οποίο εξέφραζε την επιθυμία των λαών για έναν κόσμο χωρίς πυρηνικά όπλα. Έτσι, ψηφίστηκε η Συνθήκη του ΟΗΕ για την Απαγόρευση των Πυρηνικών Όπλων.

Η Συνθήκη για την Απαγόρευση των Πυρηνικών Όπλων είναι ανοιχτή προς υπογραφή και κύρωση από τα διάφορα κράτη μέλη των Ηνωμένων Εθνών από τις 20 Σεπτεμβρίου 2017.

Το βραβείο Νόμπελ Ειρήνης του 2017 απονεμήθηκε άλλωστε στη Διεθνή Εκστρατεία για την Κατάργηση των Πυρηνικών Όπλων (ICAN), μία διεθνή ομάδα υποστήριξης που βοήθησε, μεταξύ πολλών άλλων κινημάτων για την ειρήνη, οργανώσεων και κρατών, να επιτευχθεί αυτή η Συνθήκη, η οποία τέθηκε και τυπικά σε ισχύ από τις 22 Ιανουαρίου του 2021.

Είναι χαρακτηριστικό πως η Γερμανία δεν μετέχει στη Συνθήκη αυτή, με το επιχείρημα πως μια συμφωνία πυρηνικού αφοπλισμού, στην οποία δεν μετέχουν οι πυρηνικές δυνάμεις, είναι άχρηστη. Παρόλα αυτά, σε δημοσκοπήσεις που έγιναν στη χώρα, πάνω από τα 2/3 των πολιτών είναι υπέρ της προσχώρησης της χώρας στη Συνθήκη. Ανάλογη εικόνα υπάρχει και στις ΗΠΑ.

Παράλληλα λοιπόν με τη παγκόσμια ανησυχία για έναν πυρηνικό εφιάλτη, εντείνεται διεθνώς και το αντιπυρηνικό κίνημα, που εκφράζεται μεσα και από την ελληνική εκστρατεία #σώσετηνπόλη, ένα κίνημα που καλεί τα “ανεπτυγμένα” κράτη να υπογράψουν και να επικυρώσουν, για παραπάνω από ουσιαστικούς λόγους.

Για όλα τα παραπάνω αλλά και για το πόσοι Δήμοι εντάσσονται στη δράση αυτή με τις υπογραφές τους, το Magazine μίλησε με τον πρόεδρο του ελληνικού γραφείου της οργάνωσης Κόσμος Χωρίς Πολέμους και Βία, Νίκος Στεργίου.

Μπορούμε να πούμε δύο λόγια για την εκστρατεία “#σώσετηνπόλη”; Τι είναι και πώς προέκυψε η ιδέα;
Η εκστρατεία #σώσετηνπόλη ξεκίνησε το 2020 και προωθεί την έκδοση ψηφισμάτων από τα Δημοτικά Συμβούλια των Ελληνικών δήμων, ώστε η Ελληνική Κυβέρνηση να υπογράψει και να επικυρώσει την Συνθήκη Απαγόρευσης των Πυρηνικών Όπλων. Πρόκειται για μια εκστρατεία εμπνευσμένη και μέσα στα πλαίσια της διεθνούς εκστρατείας #ICANSAVE από την Διεθνή Συμμαχία για την Εξάλειψη των Πυρηνικών Όπλων (International Campaign to Abolish Nuclear Weapons – ICAN). Στόχος είναι να ευαισθητοποιήσουμε και να κινητοποιήσουμε τους δήμους της χώρας για την υπαρκτή απειλή των πυρηνικών όπλων, και να τους κάνουμε εταίρους στην διεκδίκηση ενός μέλλοντος στο οποίο θα έχουν προστατέψει τους κατοίκους τους με το μέγιστο δυνατό τρόπο.

Πόσοι δήμοι έχουν ανταποκριθεί ως τώρα και ποια είναι η προσδοκία σας;
Μέχρι στιγμής έχουν εκδώσει ψηφίσματα επτά δήμοι: Αγίου Ευστρατίου (2020), Τήλου (2021), Ηλιούπολης, Αγίου Δημητρίου, Γαύδου, Δελφών και Ηρωικής Νήσου Κάσου (2022). Σημαντικό είναι και το γεγονός ότι το Δ.Σ. της ΚΕΔΕ, τον Μάρτιο εξέδωσε απόφαση με την οποία στηρίζει το ψήφισμα αυτό, καλώντας την Ελληνική Κυβέρνηση να υπογράψει και να επικυρώσει την ΣΑΠΟ, αλλά και προτρέπει τους δήμους της χώρας, να εκδώσουν επίσης αντίστοιχα ψηφίσματα. Συνεχίζουμε την επικοινωνία μας με όλο και περισσότερους δήμους, και βλέπουμε ότι και λόγω του πολέμου στην Ουκρανία και τις πρόσφατες απειλές χρήσης πυρηνικών όπλων από την Ρωσία, το αίτημα είναι πλέον πιο επίκαιρο από ποτέ. Αναμένουμε σύντομα και άλλους δήμους να γίνουν μέλη αυτής της διεθνούς κίνησης και να σταθούν στην φωτεινή πλευρά της ανθρώπινης Ιστορίας.

Πόσο εφικτό είναι να δούμε μια Ευρώπη χωρίς πυρηνικά όπλα; Και εν τέλει πόσο ρεαλιστικό είναι αυτό όταν υπάρχουν κράτη που συνεχίζουν την ανάπτυξη πυρηνικών όπλων;
Από τη στιγμή που συνεχίζουν να υπάρχουν πυρηνικά όπλα, είναι πιστεύω χρέος όλων μας, να συνεχίσουμε να διεκδικούμε την εξάλειψή τους, μέχρι αυτή να γίνει πραγματικότητα. Ο δρόμος δεν είναι εύκολος, ωστόσο, πριν το 2017, λίγοι πίστευαν ότι θα μπορούσε να υπάρξει μια δεσμευτική Συνθήκη για την κατάργηση των πυρηνικών όπλων. Όσοι πιστέψαμε, καταφέραμε αυτό για το οποίο βρήκαμε απέναντι όλες τις χώρες που κατέχουν πυρηνικά όπλα, το ΝΑΤΟ και τα λόμπυ των εταιρειών που χρηματοδοτούνται για την ανάπτυξη και εξέλιξη πυρηνικών όπλων. Και σας διαβεβαιώ ότι η αντίδρασή τους ήταν πολύ σθεναρή.

Αντίστοιχα, στην Ευρώπη, χρειάζεται να θυμηθούμε την δεκαετία του 1980, όπου κυρίως η αντίδραση του αντιπυρηνικού κινήματος, έφερε την κατάργηση των πυρηνικών όπλων μικρού και μεσαίου βεληνεκούς, απομακρύνοντας έτσι τον άμεσο κίνδυνο έναρξης ενός πυρηνικού πολέμου τότε.

Στην Ευρώπη, την ΣΑΠΟ έχουν ήδη υπογράψει η Αυστρία, Ιρλανδία, Μάλτα, Σαν Μαρίνο και Βατικανό. Αντίστοιχα, σε οικονομικό επίπεδο, ως απόρροια της ΣΑΠΟ, πάνω από 100 χρηματοπιστωτικά ιδρύματα επενδύσεων, που διαχειρίζονται πάνω από 14 τρις δολάρια, έχουν δηλώσει ότι αποσύρουν τις επενδύσεις τους από τομείς που συνδέονται με τα πυρηνικά όπλα. Η ανθρωπότητα δεν μπορεί να ζήσει άλλη πυρηνική καταστροφή, ακόμα και εάν είναι από ανθρώπινο ή όχι λάθος. Όλες οι έρευνες στην Ευρώπη, δείχνουν ότι οι πολίτες λένε όχι στα πυρηνικά όπλα στην συντριπτική τους πλειοψηφία. Θέλουμε αυτές οι φωνές να ακουστούν και να μεγαλώσει ένα νέο αντιπυρηνικό κίνημα, ώστε οι κυβερνήσεις τελικά να οδηγηθούν στην σταδιακή εξάλειψη των πυρηνικών όπλων.

Οι 13.000 πυρηνικές κεφαλές ανά τον κόσμο μας αφορούν

Κατά την άποψή σας, πόσο ρεαλιστικός είναι ο κίνδυνος για έναν πυρηνικό όλεθρο; Η εισβολή της Ρωσίας άλλωστε στην Ουκρανία αναθέρμανε την όλη συζήτηση.
Όσο υπάρχουν πυρηνικά όπλα, διαθέσιμα στην ευχέρεια μιας μειοψηφίας πολιτικών για την χρήση τους ή όχι, ο κίνδυνος είναι ορατός. Πάντα ήταν, γιατί τα πυρηνικά όπλα υπήρχαν και πριν την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Ας μην ξεχνάμε ότι έχουν ήδη συμβεί ατυχήματα με πυρηνικά όπλα, στα οποία υπήρξαν και θύματα στρατιωτικού προσωπικού, και πως από καθαρή τύχη δεν υπήρξαν ανεξέλεγκτες πυρηνικές εκρήξεις σε διάφορες χώρες.

Η σημερινή κατάσταση όπως έχει διαμορφωθεί με τον πόλεμο στην Ουκρανία, έχει ανεβάσει το θερμόμετρο της αγωνίας όλων μας. Η συζήτηση όμως θα πρέπει να περιστραφεί γύρω από το πως μπορούμε να αποτρέψουμε έναν πυρηνικό πόλεμο. Και δεν υπάρχει κανένα δόγμα αποτροπής, καλύτερο από αυτό της πλήρους και άμεσης εξάλειψης των πυρηνικών όπλων. Και όσοι ακόμα θεωρούν ότι οι 13.000 πυρηνικές κεφαλές ανά τον κόσμο, έχουν κάποια χρησιμότητα ή ότι «εμάς δεν μας αφορούν», ας αναρωτηθούμε το εξής απλό: πως θα αντιδρούσαμε στο άκουσμα της είδησης ότι έγινε χρήση πυρηνικών όπλων, οπουδήποτε στον πλανήτη;

Μια αλλαγή από κάτω προς τα πάνω

Ο Κόσμος Χωρίς Πολέμους και Βία είναι διεθνής εταίρος της Διεθνούς Συμμαχίας για την Εξάλειψη των Πυρηνικών Όπλων (ICAN). Εντός Ελλάδος, η οργάνωσή σας έχει γνωρίσει πολιτική αποδοχή από τις ανώτερες βαθμίδες;
Η οργάνωσή μας, είναι ένας διεθνής οργανισμός του Ανθρωπιστικού Κινήματος. Στην Ελλάδα υλοποιούμε δράσεις τοπικές και εθνικές από το 2001, προωθώντας τις αρχές της Ειρήνης και της Μη Βίας. Από φέτος δε, είμαστε και εκπρόσωποι της ICAN στην Ελλάδα, όπως και το Ελληνικό Τμήμα της Διεθνούς Ιατρικής Εταιρείας για την Αποτροπή ενός Πυρηνικού Πολέμου (IPPNW). Στο παρελθόν έχουμε συνεργαστεί με πολλούς δήμους, αλλά και Υπουργεία, όπου αυτό ήταν εφικτό. Ωστόσο, για το συγκεκριμένο θέμα, αυτό της υπογραφής και επικύρωσης της ΣΑΠΟ, δεν έχουμε ακόμα απευθυνθεί στις ανώτερες βαθμίδες της πολιτικής ζωής. Έχουμε εστιάσει στην τοπική αυτοδιοίκηση, καθώς πιστεύουμε ότι είναι ο πολιτικός θεσμός που έχει την αμεσότερη σχέση με τους πολίτες. Καθώς οι πυρηνικές κεφαλές είναι «καταστροφείς πόλεων», θέλουμε να ενισχύσουμε ένα νέο αντιπυρηνικό κίνημα στην Ελλάδα, ώστε να ασκηθεί πίεση στην Ελληνική Πολιτεία, να υπογράψει και να επικυρώσει την ΣΑΠΟ.

Ποιοι είναι οι επόμενοι στόχοι/ δράσεις της οργάνωσής σας;
Όλοι και όλες γνωρίζουμε τις καταστρεπτικές δυνάμεις των πυρηνικών όπλων. Αυτό που θέλουμε να προσπαθήσουμε, είναι η μετατροπή αυτής της επίγνωσης και του φόβου, σε ένα μη βίαιο αντιπυρηνικό κίνημα στην Ελλάδα. Ήδη προωθούμε συνεργασίες με δήμους και άλλους φορείς, για δράσεις ευαισθητοποίησης, κινητοποίησης και ορατότητας για την υποστήριξη της ΣΑΠΟ. Μια τέτοια, είναι η συνεργασία μας με τον δήμο Αγίου Δημητρίου, στα πλαίσια των εκδηλώσεων «Παναγούλεια 2022», όπου η οργάνωσή μας είναι θεσμικός υποστηρικτής της Ειρηνοδρομίας 2022, ενώ παράλληλα θα υπάρχει και διεθνής έκθεση φωτογραφίας «Ειρήνη είναι τα δικαιώματα των παιδιών».

Μας ενδιαφέρει πολύ επίσης η συνεργασία με την εκπαιδευτική κοινότητα, καθώς μπορεί να παίξει σημαντικό ρόλο στην καλλιέργεια των αξιών της Ειρήνης και της Μη Βίας, μιας κουλτούρας για την Ειρήνη.

Το αντιπυρηνικό κίνημα δεν σταμάτησε ποτέ να διεκδικεί το αυτονόητο

Μπορούμε σταδιακά να μιλάμε για ένα αντιπυρηνικό κίνημα στην Ελλάδα και στην ΕΕ;
Η ICAN απαρτίζεται από 635 οργανώσεις σε 107 χώρες. Πολλές από αυτές βρίσκονται στην Ευρώπη. Και είμαι σίγουρος ότι υπάρχουν και άλλες οργανώσεις που απλά μέχρι στιγμής δεν έχουν γίνει μέλη της διεθνούς αυτής εκστρατείας αλλά υποστηρίζουν την εξάλειψη των πυρηνικών όπλων. Συνεπώς, το αντιπυρηνικό κίνημα δεν σταμάτησε ποτέ να διεκδικεί το αυτονόητο. Απλώς μετά την δεκαετία του 1980 και την λήξη του Ψυχρού Πολέμου, η απομάκρυνση των πυρηνικών όπλων μικρού και μεσαίου βεληνεκούς και η σημαντική μείωση των πυρηνικών κεφαλών συνολικά, έβαλε το ζήτημα σε δευτερεύουσα προτεραιότητα.

Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια, σε χώρες όπως η Μ. Βρετανία και η Γαλλία, έγινε σκληρή πολιτική αντιπαράθεση για την τεχνολογική αναβάθμιση των πυρηνικών οπλοστασίων των δύο αυτών κρατών, που θα είχε ένα τεράστιο οικονομικό κόστος. Όμως, δυστυχώς φτάσαμε στα γεγονότα που ακολούθησαν την εισβολή της Ρωσίας για να αφυπνιστεί η κοινή γνώμη στην Ευρώπη και να συζητάμε ξανά για τρόπους αντίδρασης ως κοινωνία των πολιτών στην πυρηνική απειλή. Το αντιπυρηνικό κίνημα είναι ξανά στο προσκήνιο, γιατί τα πυρηνικά όπλα είναι στο προσκήνιο. Δεν θα έπρεπε να είναι, αλλά αυτό μας οδηγεί σε μία και μόνη λύση: αυτή της συνεργασίας. Το κίνημα Ειρήνης προχωρά, η ICAN είναι αυτή τη στιγμή το καλύτερο παράδειγμα και ευτυχώς όχι το μόνο. Υπάρχει ελπίδα, δεν θα πρέπει να αφήνουμε χώρο στην απαισιοδοξία, αντιθέτως. Χρειάζεται να εργαστούμε ως κίνημα για την αλλαγή των πρότυπων αξιών της κοινωνίας μας. Να τοποθετηθεί ο Άνθρωπος ως κεντρική αξία και απασχόληση, να απορρίψουμε κάθε μορφή βίας. Και παράλληλα, αυτό το κίνημα, αυτή η οργανωμένη δράση της βάσης, να δημιουργήσει μια πολιτική εφαρμοσμένης βούλησης. Όπως για παράδειγμα οι δήμοι με τα ψηφίσματά τους, ή ακόμα καλύτερα, οι χώρες που έχουν ήδη επικυρώσει την ΣΑΠΟ. Εάν επιθυμούμε έναν κόσμο χωρίς πυρηνικά, τότε οφείλουμε να κάνουμε όλα τα παραπάνω.

Το 2020 οι ΗΠΑ ξόδεψαν 37,5 δις δολάρια για να συντηρήσουν τα περίπου 5.600 πυρηνικά όπλα που διαθέτουν

Μετά την ήττα του Ντόναλντ Τραμπ οι ΗΠΑ δείχνουν να αλλάζουν στάση έναντι των πυρηνικών ή δε βλέπετε κάποια θεμελιώδη διαφοροποίηση;
Το 2020 οι ΗΠΑ ξόδεψαν περίπου 37,5 δις δολάρια για να συντηρήσουν τα περίπου 5.600 πυρηνικά όπλα που διαθέτουν. Για το 2021, αναμένουμε να δούμε το τελικό ποσό. Η αλλαγή στην στάση των ΗΠΑ θα ήταν για αρχή, να σταματήσουν να χρησιμοποιούν το ΝΑΤΟ ως εργαλείο πίεσης προς τις χώρες μέλη του που δεν κατέχουν πυρηνικά όπλα, όπως η Ελλάδα, για να μην υπογράψουν και επικυρώσουν την ΣΑΠΟ. Μέχρι τότε, έχουμε αρκετό δρόμο για μια ουσιαστική αλλαγή στο ανώτερο πολιτικό επίπεδο.

Ωστόσο, είναι σημαντικό να αναφέρουμε ότι στις ΗΠΑ, σε πρόσφατη έρευνα κοινής γνώμης (2021), το 65% των πολιτών τάσσεται υπέρ της ΣΑΠΟ, ενώ αντίστοιχη υποστήριξη έχουν εκφράσει επίσημα οι πολιτείες της Καλιφόρνια, του Όρεγκον και του Νιου Τζέρσεϋ, όπως και δεκάδες πόλεις, όπως η Ουάσιγκτον, η Νέα Υόρκη, η Φιλαδέλφια, η Βοστώνη και το Λος Άντζελες. Συνεπώς, και εκεί η ΣΑΠΟ κερδίζει έδαφος και αυτό είναι το πλέον αισιόδοξο.

Τέλος ποιες είναι οι εκτιμήσεις σας για τις πολεμικές συγκρούσεις στην Ουκρανία;
Ο πόλεμος στην Ουκρανία, όπως και κάθε πόλεμος εν έτη 2022, είναι μια μεγάλη ήττα για την Ανθρωπότητα. Ένα ακόμα πεδίο μαχών στην Ευρώπη που χρειάζεται να βρεθεί τρόπος η διπλωματία να υποστηρίξει τον τερματισμό της ένοπλης σύρραξης. Κανένας αυτή τη στιγμή δεν γνωρίζει τις προθέσεις της Ρωσίας σε επιτελικό επίπεδο (ως επιτιθέμενη χώρα) και επίσης τις προθέσεις της πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των ΗΠΑ. Κανένας όμως δεν ακούει τους πολίτες της Ευρώπης (συμπεριλαμβανομένης και της Ρωσίας) που δεν επιθυμούν τον πόλεμο. Μετά από περισσότερες από 50 ημέρες, η εξέλιξη των πραγμάτων παραμένει θολή, αλλά εύχομαι να κυριαρχήσει σύντομα η λογική της Ειρήνης και να σταματήσουν οι εχθροπραξίες και να αποσυρθούν τα στρατεύματα εισβολής, όπως και σε όλες τις αντίστοιχες εστίες πολέμου στον κόσμο. Το τίμημα που πληρώνει η ανθρωπότητα αυτή τη στιγμή εξαιτίας μιας μικρής μειοψηφίας, είναι ήδη τεράστιο. Ήρθε η ώρα να ακουστεί η πλειοψηφία της Ειρήνης.

Για περισσότερες πληροφορίες για τη καμπάνια της οργάνωσης Κόσμος Χωρίς Πολέμους & Βία, μπόρείτε να επικοινωνήσετε εδώ: kosmosxorispolemous.gr/ [email protected]