ΠΟΙΟΣ ΘΕΛΕΙ ΝΑ ΠΕΡΙΟΡΙΣΕΙ ΤΙΣ ΑΜΒΛΩΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΑΜΕΡΙΚΗ

Φέτος συμπληρώνονται πενήντα (50) χρόνων από τη συνταγματική κατοχύρωση του δικαιώματος στην άμβλωση στις ΗΠΑ. Το Ανώτατο Δικαστήριο αποφάσισε να το γιορτάσει, γυρίζοντας τη χώρα μισό αιώνα πίσω. Πώς; Ανατρέποντας την απόφαση που άλλαξε τις ζωές των γυναικών.

Τι αποκάλυψε το Politico

Τη Δευτέρα 2/5 η ιστοσελίδα Politico που ανήκει στην Axel Springer SE δημοσίευσε προσχέδιο γνώμης της πλειοψηφίας του Ανώτατου Δικαστηρίου των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής. Σημειωτέον, η αποκάλυψη αυτή είναι πια αντικείμενο έρευνας -δεν αποκλείεται να εμπλακεί το FBI-, ώστε να διαπιστωθεί ποιοι νόμοι παραβιάστηκαν για να γίνει η διαρροή.

Το προσχέδιο έγραψε ο Δικαστής Samuel Alito, τονίζοντας πως “το Σύνταγμα δεν κάνει καμία αναφορά στις αμβλώσεις και κανένα τέτοιο δικαίωμα δεν προστατεύεται σιωπηρά, από κάποια συνταγματική διάταξη. Το αναπόφευκτο συμπέρασμα είναι ότι το δικαίωμα στην άμβλωση δεν είναι βαθιά ριζωμένο στην ιστορία και τις παραδόσεις του έθνους”.

Ο στόχος είναι η ανατροπή της απόφασης ορόσημου του 1973, για το συνταγματικό δικαίωμα στην άμβλωση -σε ορισμένες περιπτώσεις. Η απόφαση της υπόθεσης ‘Roe v Wade‘ περιόριζε και την ικανότητα των [πολιτειών να απαγορεύουν τις διαδικασίες άμβλωσης, κάτι τον τελευταίο χρόνο δεν φαίνεται να ισχύει. Προφανώς, πριν την ανατροπή του Τέξας είχαν γίνει πολλά άλλα, ώστε να μπορεί η συγκεκριμένη πολιτεία να κάνει την ‘επανάσταση’ της ενάντια στα ανθρώπινα -κατοχυρωμένα- δικαιώματα. Ας τα δούμε.

Ποια ήταν η αφορμή -και η διαδικασία

Η γνώμη της πλειοψηφίας είναι το πρώτο σχέδιο γνωμοδότησης μετά τη ψηφοφορία της διάσκεψης μεταξύ των 9 δικαστών του Ανώτατου Δικαστηρίου, που συμφώνησε να εκδικάσει υπόθεση του Μισισίπι -πολιτεία που έχει απαγόρευση αμβλώσεων για 15 εβδομάδες, χωρίς εξαιρέσεις για βιασμό ή αιμομιξία. Έγινε ενημέρωση και προφορική επιχειρηματολογία. Βάσει των κανονισμών, με το τέλος αυτής οι εννέα δικαστές αποσύρθηκαν για να συσκεφθούν μόνοι τους -χωρίς δικηγόρους ή κάποιον άλλον. Στη δοκιμαστική ψηφοφορία που έγινε -για να δουν ποιος θα νικήσει και γιατί πρέπει να νικήσει-, ο καθένας κατέθεσε τις απόψεις του.

“Ο ανώτερος δικαστής που προεδρεύει της διάσκεψης των εννέα, μπορεί να αποφασίσει να κρατήσει την άποψη του για τον εαυτό του ή να την αναθέσει σε άλλον δικαστή. Συνήθως δεν μιλάει όταν η γνώμη του είναι συναρπαστική” εξηγεί το New Yorker.

Τονίζεται πως υπάρχουν και στρατηγικοί λόγοι για τους οποίους κάποιος συγκεκριμένος γράφει την άποψη -αφότου λάβει αυτές των υπολοίπων 8, μαζί με τα σχόλια τους. Άρα υπάρχουν λόγοι που αυτό το έργο ανατέθηκε στον Samuel Alito.

“Εν προκειμένω, ο αρχιδικαστής είναι ένας άνθρωπος που αρέσκεται στο να γράφει απόψεις, κινώντας το νόμο προς συγκεκριμένη κατεύθυνση, αλλά δεν είναι κάποιος που γράφει μεγάλες απόψεις για το δικαστήριο και τους συνεργάτες του”, είπε στο New Yorker ο πρώην Γενικός Δικηγόρος των ΗΠΑ και καθηγητής συνταγματικού δικαίου στο Georgetown, Neal Katyal.

Η γνώμη που έγραψε ο Δικαστής Alito (‘και αντικατοπτρίζει στο 100% τα σχόλια του στην προφορική επιχειρηματολογία) λέει πως το Δικαστήριο πρέπει να θέσει το ερώτημα αν το δικαίωμα στην άμβλωση είναι σταθερά θεμελιωμένο στις παραδόσεις των ανθρώπων. “Αυτός είναι πάντα ένας αμφιλεγόμενος τρόπος κατανόησης των πραγμάτων, καθώς δεν ρωτάς αν υπήρχε δικαίωμα στην άμβλωση το 1787. Το θέτεις σε γενικότερο επίπεδο, σε επίπεδο προσωπικής αυτονομίας και ελευθερίας. Παρ’ όλα αυτά, ο Alito γυρίζει πίσω στο χρόνο και λέει πως δεν είναι αυτό που πρέπει να ελεγχθεί”.

Έχει αναφερθεί και παλαιότερα από υποψήφιο δικαστή για το Ανώτερο Δικαστήριο (του Ρίγκαν, το 1987) πως δεν υπάρχει γενικό δικαίωμα στην ιδιωτική ζωή και ότι τα δικαιώματα πρέπει να έχουν τις ρίζες τους στις παραδόσεις των ανθρώπων. Είχε επισημανθεί ότι το δικαίωμα στη χρήση της αντισύλληψης δεν είναι κάτι που υπήρχε το 1787. Λογικό, αφού δεν υπήρχε αντισύλληψη θα σκέφτεσαι. Αυτή ωστόσο, η ξεπερασμένη περιγραφή “είναι ό,τι μας έδωσαν οι άνθρωποι που ίδρυσαν τις ΗΠΑ”.

Η γνώμη που κυκλοφορεί είναι το προσχέδιο. Ακολουθούν οι αναφορές των διαφωνιών και οι νέες γνώμες μεταξύ αυτού που διαφωνεί και της πλειοψηφίας. “Είναι τουλάχιστον θεωρητικά πιθανό κάποιος που ψήφισε με την πλειοψηφία να σκεφτεί ότι ψήφισε λάθος στη διάσκεψη και αλλάξει γνώμη” λέει ο Katyal.

Ποια είναι η Jane Roe που έκανε νόμιμες τις αμβλώσεις

Ως Jane Roe αναφέρθηκε (από τους δικηγόρους της) στα δικόγραφα η Norma McCorvey, όταν το 1969 -στα 22 της- η άνεργη και ανύπαντρη γυναίκα έμεινε έγκυος για τρίτη φορά. Το πρώτο παιδί το υιοθέτησε η μητέρα της McCorvey και το δεύτερο από άλλη οικογένεια.

Προσπάθησε να διακόψει την τρίτη εγκυμοσύνη -στο Τέξας, όπου έμενε- αλλά αυτό κατέστη αδύνατο. Η πολιτεία απαγόρευε τις αμβλώσεις (τις έκρινε ως έγκλημα), εκτός και αν γιατρός επιβεβαίωνε πως απειλείται η ζωή της γυναίκας ή αν η εγκυμοσύνη ήταν αποτέλεσμα βιασμού ή αιμομιξίας. Εκείνο το έτος η έκτρωση ήταν νόμιμη μόνο σε τέσσερις πολιτείες των ΗΠΑ και επιτρεπόταν, υπό συνθήκες, σε άλλες 16. Για όλες τις άλλες ήταν παράνομη.

Να πούμε εδώ πως στις αρχές του ’70, ο μέσος όρος ηλικίας για το γάμο στις γυναίκες -στις ΗΠΑ- ήταν κάτω των 21 χρόνων, το 25% των αποφοίτων λυκείου πήγαινε σε πανεπιστήμιο και πτυχίο έπαιρνε το 8%. “Δυο γενιές αργότερα, ο μέσος όρος ηλικίας γάμου είναι στα 27 χρόνια, το 17% άνω των 25 χρόνων δεν έχουν παντρευτεί και εκτιμήσεις δείχνουν πως το 25% των σημερινών νεαρών ενηλίκων μπορεί να μην παντρευτεί ποτέ” γράφει στο Conversation η καθηγήτρια κοινωνιολογίας του University of Florida, Constance Shehan. Επισημαίνει ότι δεν έχει αποδειχθεί αν όλα αυτά οφείλονται στη ‘Roe’ ή αν θα αντιστραφούν οι τάσεις, σε περίπτωση ανατροπής της απόφασης. Η Dr. Shehan προσθέτει και ότι “οι ΗΠΑ δεν πρέπει να ξεχάσουν το ρόλο που έπαιξε η ‘Roe’ στην προώθηση της ζωής των γυναικών, όπως και ότι πλέον υπάρχουν φάρμακα αντισύλληψης και τρόποι άμβλωσης που δεν υπήρχαν το ’70”.

Αμφισβήτησε το παράνομο των εκτρώσεων, υποστηρίζοντας ότι οι νόμοι της πολιτείας είναι αντισυνταγματικά ασαφείς και τις στερούν το δικαίωμα στην προσωπική και την ιδιωτική ζωή.

Στα της McCorvey, αφού απέτυχε να κάνει παράνομα άμβλωση, συνάντησε δικηγόρους (Linda Coffee και Sarah Weddington), οι οποίες συμφώνησαν να την εκπροσωπήσουν στα δικαστήρια. Έτσι, η γυναίκα κατέθεσε μήνυση εναντίον του Henry Wade, εισαγγελέα του Dallas County όπου έμενε η γυναίκα. Αμφισβήτησε το παράνομο των εκτρώσεων, υποστηρίζοντας ότι οι νόμοι της πολιτείας είναι αντισυνταγματικά ασαφείς και τις στερούν το δικαίωμα στην προσωπική και την ιδιωτική ζωή “που προστατεύονται από την Πρώτη, την Τέταρτη, την Πέμπτη, την Ένατη και την 14η Τροποποίηση του Συντάγματος”.

Μπορείς και να ακούσεις ντοκουμέντα από τη δίκη αυτή, μέσω του Oyez.org, στη ‘σελίδα’ της υπόθεσης.

Αν είχε δίκιο; Την απάντηση την ξέρεις. Δεν ξέρεις όμως, τι είχαν πει τότε οι δικαστές.

“Το Due Process Clause είναι εγγενές στην 14η τροποποίηση για ‘το θεμελιώδες δικαίωμα στην ιδιωτική ζωή’ που προστατεύει την επιλογή μιας εγκύου γυναίκας -εάν θα κάνει άμβλωση. Ωστόσο, αυτό το δικαίωμα εξισορροπείται έναντι των συμφερόντων της κυβέρνησης για την προστασία της υγείας των γυναικών και την προστασία της ‘δυνατότητας της ανθρώπινης ζωής’. Ο νόμος του Τέξας που αμφισβητήθηκε σε αυτή την υπόθεση παραβίασε αυτό το δικαίωμα”, αποφάσισαν οι δικαστές που με ψήφους 7-2 δικαίωσαν το αίτημα της McCorvey, οριστικά και τελεσίδικα (τριτοβάθμια) το 1973. Είχε ήδη γεννήσει ένα κοριτσάκι, το οποίο έδωσε για υιοθεσία.

• Οι δικαστές πρόσθεσαν και ότι “στο πρώτο τρίμηνο της εγκυμοσύνης, η πολιτεία δεν μπορεί να ρυθμίσει την απόφαση για την άμβλωση. Μόνο η έγκυος γυναίκα και ο θεράπων ιατρός της μπορούν να λάβουν αυτήν την απόφαση.
• Στο δεύτερο τρίμηνο, η πολιτεία μπορεί να επιβάλει κανονισμούς για τις αμβλώσεις που σχετίζονται εύλογα με την υγεία της μητέρας.
• Στο τρίτο τρίμηνο, όταν το έμβρυο φτάσει στο σημείο ‘βιωσιμότητας’, μια πολιτεία μπορεί να ρυθμίσει τις αμβλώσεις ή να τις απαγορεύσει πλήρως, εφόσον οι νόμοι περιέχουν εξαιρέσεις για περιπτώσεις όπου η άμβλωση είναι απαραίτητη για να σωθεί η ζωή ή η υγεία της μητέρας”.

Μια στάση εδώ: σε ό,τι αφορά το σημείο ‘βιωσιμότητας’ που έπαιξε σημαντικό ρόλο στην απόφαση-ορόσημο, ο υπέρηχος που δεν υπήρχε τότε μπορεί να δείξει αν κάποιο έμβρυο δεν θα είναι ποτέ ‘βιώσιμο’, γιατί έχει μια θανατηφόρα ανωμαλία και θα πεθάνει μετά τη γέννηση. Επίσης, στις έξι εβδομάδες το έμβρυο επίσης, δεν θεωρείται βιώσιμο.

Μετά τη νομιμοποίηση ήλθε η μείωση των εκτρώσεων

Με αφορμή τη ‘Roe’, το 1973 αναγνωρίστηκε για πρώτη φορά το δικαίωμα μιας γυναίκας να διακόψει ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη, που όπως είπε η δικηγόρος της ‘Roe’ “μπορεί να οφείλεται σε πολλούς λόγους, όπως ανησυχίες για την προσωπική υγεία ή για την οικογενειακή κατάσταση ή την οικονομική, την εκπαιδευτική, την εργασιακή -και όσες άλλες έχουμε συζητήσει έως τώρα”. Είχε τονίσει και ότι μετά τη νομιμοποίηση των αμβλώσεων στις ΗΠΑ, οι θάνατοι των εγκύων είχαν μειωθεί κατά 3.7 ανά 100.000. “Είναι λιγότεροι από τους μισούς εκείνων των γυναικών που γεννούν”, είχε προσθέσει.

Στο χρόνο που ακολούθησε τη δικαίωση της ‘Roe’ στις ΗΠΑ έγιναν 899.000 αμβλώσεις, με τον αριθμό να αυξάνεται σταθερά έως τις 1.610.000 του 1990. Τότε άρχισε η πτώση. Το 90% των επεμβάσεων αυτών γίνονταν στις πρώτες 12 εβδομάδες της εγκυμοσύνης. Η πτώση ήταν συνέπεια των αποτελεσματικών μέσων αντισύλληψης που είχαν προκύψει και της μείωσης της ανεπιθύμητης εγκυμοσύνης στις έφηβες (που το 1974 αντιστοιχούσαν στο 32.5% του συνόλου και το 2014 στο 12%).

Στο χρόνο που ακολούθησε τη δικαίωση της ‘Roe’ στις ΗΠΑ έγιναν 899.000 αμβλώσεις.

Σημείωσε ότι έως το 1972 οι ανύπαντρες γυναίκες δεν είχαν πρόσβαση στην αντισύλληψη. Αυτό άλλαξε επίσης, με απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου. Εκ των υστέρων έγινε πολύ πιο ασφαλής, ως διαδικασία η άμβλωση, ενώ προέκυψαν και εναλλακτικές (μιφεπριστόνη και μισοπροστόλη, που αντιστοιχούν στο 30% των εκτρώσεων στις ΗΠΑ).

Ο αγώνας δεν δικαιώθηκε ακριβώς

Η βία κατά των αμβλώσεων συνεχίστηκε και μετά την απόφαση του 1973. Παρέμενε σταθερή και το ’90, όταν τρεις γιατροί και τρεις υπάλληλοι κλινικής δολοφονήθηκαν, σε επιθέσεις. Ένα από τα πιο πρόσφατα θύματα είναι ο Dr. George Tiller που δολοφονήθηκε από ακτιβιστή κατά τον αμβλώσεων το 2009 και τρεις επισκέπτες της κλινικής Planned Parenthood του Κολοράντο, όπου ένας άνδρας εισέβαλε και άρχισε να πυροβολεί το 2015.

Όπως γράφει το Associated Press “σε σύγκριση με τη δεκαετία του 1990, υπάρχουν λιγότερες μαζικές διαδηλώσεις και αποκλεισμοί κλινικών, όπως υπάρχει και πολύ μεγαλύτερη επιτυχία στην ψήφιση νόμων κατά των αμβλώσεων σε κρατικά νομοθετικά σώματα, τα οποία ελέγχονται από τους Ρεπουμπλικάνους.

Στα πέντε χρόνια που προηγήθηκαν των σαρωτικών απαγορεύσεων του τρέχοντος έτους, πολλοί άλλοι νόμοι έχουν ψηφιστεί, για τον περιορισμό της πρόσβασης στις αμβλώσεις.

Η επιρροή του κινήματος κατά των αμβλώσεων (αυτοαποκαλούνται Pro Lifers) ενισχύθηκε σε πολλά νομοθετικά σώματα των πολιτειών, μετά την εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ -ο οποίος είχε υποσχεθεί να στηρίξει τους βασικούς στόχους του κινήματος.

Όσοι αντιδρούν στις αμβλώσεις, δεν χρειάζεται πια να βγαίνουν στους δρόμους, γιατί έχουν πραγματικά πολλή δύναμη στα νομοθετικά σώματα

Καθηγητής κοινωνικής έρευνας (στο Catholic University of America) διευκρίνισε ωστόσο, πως “η συζήτηση είναι πολύ πιο πολωμένη τώρα από ό,τι το 1973, με λιγότερους Ρεπουμπλικάνους να ευνοούν τα δικαιώματα των αμβλώσεων και λιγότερους Δημοκρατικούς να αντιτίθενται σε αυτά”.

Τι θα συμβεί αν ανατραπεί η απόφαση

Βάσει του τι ίσχυε πριν το νόμο που άλλαξε τη ζωή των γυναικών στις ΗΠΑ, περί τις 15 πολιτείες θα συνεχίσουν να προσφέρουν εύκολη πρόσβαση στις αμβλώσεις. Τουλάχιστον 12 θα τις απαγορεύσουν -εκτός και αν διακυβεύεται η ζωή της μητέρας- και οι υπόλοιπες θα ‘ρίξουν’ το μπαλάκι της απόφασης στο δημόσιο χώρο και τους νομοθέτες. Βλέπεις, ακόμα και αν ανατρέψει την απόφαση το Ανώτατο Δικαστήριο η κάθε πολιτεία θα πρέπει να πάρει τη δική της απόφαση.

Η καθηγήτρια του UMass Chan Medical School, Luu D. Ireland γράφει πως “οι γυναίκες που ζουν σε συνθήκες φτώχειας, έχουν ποσοστό ακούσιας εγκυμοσύνης πέντε φορές υψηλότερο από εκείνες με μεσαία ή υψηλά εισοδήματα. Οι μαύρες γυναίκες έχουν διπλάσιες πιθανότητες να έχουν μια ακούσια εγκυμοσύνη από τις λευκές. Επίσης, οι λόγοι που επιλέγει μια γυναίκα να διακόψει την κύηση ποικίλουν.

Ο πιο συνηθισμένος λόγος είναι ότι το timing είναι λάθος -θα παρεμπόδιζε την εκπαίδευση, τη σταδιοδρομία ή τη φροντίδα των μελών της οικογένειας.

Ο δεύτερος πιο συχνά αναφερόμενος λόγος είναι ο οικονομικός -δεν μπορούν να αντέξουν οικονομικά τα σχετικά έξοδα για την ανατροφή ενός παιδιού εκείνη τη στιγμή.

Όπως έχουν δείξει έρευνες, μια συνέπεια των περιορισμών στις αμβλώσεις είναι ότι οι γυναίκες που δεν μπορούν να το κάνουν είναι πιο πιθανό να ζουν στη φτώχεια ή να εξαρτώνται από χρηματική βοήθεια και λιγότερο πιθανό να εργάζονται με πλήρη απασχόληση”.

Μετά την απαγόρευση, εκτιμάται πως ο ετήσιος αριθμός θανάτων που σχετίζονται με εγκυμοσύνη θα αυξηθεί κατά 21%.

Αντί επιλόγου, θα σου δώσω αυτό που επισήμανε η κοινωνιολόγος στο University of Colorado Boulder, Amanda Stevenson στο Conversation. “Η άμβλωση είναι απίστευτα ασφαλής για εγκύους στις ΗΠΑ, με 0,44 θανάτους ανά 100.000 επεμβάσεις, από το 2013 έως το 2017. Αντίθετα, 20,1 θάνατοι ανά 100.000 γεννήσεις σημειώθηκαν το 2019.

Μετά την απαγόρευση, εκτιμάται πως ο ετήσιος αριθμός θανάτων που σχετίζονται με εγκυμοσύνη θα αυξηθεί κατά 21% συνολικά, ή 140 επιπλέον θανάτους, μέχρι το δεύτερο έτος μετά την απαγόρευση. Η αύξηση θα είναι μεγαλύτερη για τις μη Ισπανόφωνες μαύρες γυναίκες”.

Αν όλα αυτά πιστεύεις πως δεν σε αφορούν (εσένα που ζεις στην Ευρώπη και την Ελλάδα), θα ήθελα να μη βάλεις κάποιο σχετικό στοίχημα. Δεν είναι καιροί να χάνεις χρήματα.