1981 ΚΑΙ 2015: Η “ΠΡΩΤΗ ΦΟΡΑ”, Η ΠΡΑΞΗ ΚΑΙ Η ΦΑΝΤΑΣΙΩΣΗ…

Όταν έχεις ζήσει- και πρέπει να αποτιμήσεις- ιστορικά γεγονότα, έχεις ένα πλεονέκτημα κι ένα μειονέκτημα. Το πλεονέκτημα υπερτερεί, αφού δεν χρειάζεσαι τρίτες πηγές (ιστορικά βιβλία, μαρτυρίες), τα ξέρεις ως ζώσα πραγματικότητα. Το μειονέκτημα-η υποκειμενική κρίση, η οποία εμφιλοχωρεί πάντα σε τέτοιες απόπειρες- θα υπάρχει πάντα. Αλλά υποχωρεί, (ότ)αν στην αποτίμηση υπεισέρχεται ο επαγγελματισμός.

Η συζήτηση των ημερών είναι για ακόμα μια επέτειο: τα δέκα χρόνια από το σχηματισμό της κυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ και του Αλέξη Τσίπρα (2015). Η «Πρώτη Φορά Αριστερά».

Ερώτημα πρώτον: Ήταν αυτό που λέει ο τίτλος;

Απάντηση: Ήταν και δεν ήταν. Ήταν, διότι ήταν η πρώτη κυβέρνηση κόμματος της παραδοσιακής Αριστεράς στην Ελλάδα και αυτό από μόνο του αποτελεί πρωτοφανές ιστορικό γεγονός. Ταυτόχρονα, επί της ουσίας, δεν ήταν «πρώτη φορά». Διότι προηγήθηκε το 1981. Με κλασικούς πολιτικούς όρους μπορεί η πρώτη κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ να μην ήταν αριστερή, αφού το κόμμα του Ανδρέα Παπανδρέου δεν πολιτογραφείται στην κλασική (ή παραδοσιακή) Αριστερά. Όμως, επί της ουσίας, τότε είδαμε την άσκηση αριστερής (και, πάντως, προοδευτικής) πολιτικής στο πολιτικό και κοινωνικό πεδίο.

Ερώτημα δεύτερο: Αφού και στις δύο περιπτώσεις είχαμε πρώτη ή (και) δεύτερη φορά Αριστερά, σε τι μοιάζουν και σε τι διαφέρουν οι δύο περιπτώσεις;

Απάντηση: Μοιάζουν ως προς τις προσδοκίες που δημιούργησαν. Διαφέρουν ως προς το αποτέλεσμα. Το 1981 το αποτέλεσμα δικαίωσε τις προσδοκίες, το 2015 όχι. Φυσικά, πρέπει να συνυπολογιστούν οι συνθήκες και τα πρόσωπα.

Ας προσέξουμε την εξής ομοιότητα και διαφορά ταυτόχρονα. Και στις δύο περιπτώσεις είχαμε υπερβολικές ή εξωπραγματικές διακηρύξεις. Τότε ήταν τα συνθήματα για έξοδο από το ΝΑΤΟ και την ΕΟΚ. Το 2015 ήταν η κατάργηση του Μνημονίου.

Όμως, στην πρώτη περίπτωση, ουδείς Έλληνας θεώρησε εξαπάτηση το γεγονός ότι το ΠΑΣΟΚ δεν έβγαλε τη χώρα από το ΝΑΤΟ και την ΕΟΚ. Ο Ανδρέας Παπανδρέου δεν μίλησε ποτέ για «αυταπάτες» και ουδείς του καταλόγισε «κωλοτούμπα». Με 11 λέξεις δικαιολόγησε αυτήν την αλλαγή πολιτικής: «Το κόστος της αποχώρησης θα ήταν μεγαλύτερο από το κόστος της παραμονής».
Όμως, τίποτα από αυτά δεν έχει καταγραφεί ως αρνητικό για την «πρώτη φορά» του 1981. Διότι τα σκέπασε το τσουνάμι των αλλαγών, στο πολιτικό και κοινωνικό επίπεδο. Η άλλη μισή Ελλάδα βγήκε, για πρώτη φορά, από την πολιτική, κοινωνική και οικονομική υστέρηση, ανέπνευσε. Το 1981 δεν ήταν στιγμιαίο. Η «πρώτη φορά» είχε διάρκεια. Δεν ηττήθηκε, νίκησε.

Το 2015 δημιουργήθηκαν εξίσου μεγάλες προσδοκίες. Ένας κόσμος της παραδοσιακής Αριστεράς είδε ένα όνειρο να γίνεται πραγματικότητα, δεν τον ενδιέφερε αν συνυπήρχε με αυταπάτες, δεν μπορούσε να διακρίνει τον κίνδυνο «πισωγυρίσματος» που ελλόχευε.

Στο πρώτο εξάμηνο του 2015, τότε που η πολιτική της κυβέρνησης Τσίπρα πελαγοδρομούσε μεταξύ συνθημάτων, φαντασιώσεων και σκληρής πραγματικότητας, ρώτησα έναν παλιό αριστερό (με δράση, κυνηγητά, φυλακές, αλλά έβλεπε την πραγματικότητα της στιγμής): «Πού θα βγάλει όλο αυτό που γίνεται σήμερα;». Η απάντησή του ήταν αφοπλιστική: «Δεν ξέρω. Άσε με να χαρώ αυτό που ζω. Μου αρκεί η δικαίωση. Τα άλλα να τα κάνετε εσείς οι νεότεροι. Σε λίγο και ο Τσίπρας θα προσγειωθεί στην πραγματικότητα».

Ερώτηση: Οι συνθήκες το 1981 και το 2015 σε τι διέφεραν;

Απάντηση: Σε ένα καθοριστικό γεγονός. Το 2015 η χώρα ήταν χρεοκοπημένη, το 1981 όχι. Το 1981 υπήρχαν πολλά περιθώρια άσκησης πιο ανεξάρτητης πολιτικής και ο Ανδρέας Παπανδρέου το ήξερε προκαταβολικά. Το 2015 δεν υπήρχαν τέτοια περιθώρια και ο Αλέξης Τσίπρας άργησε μερικούς μήνες να το καταλάβει. Στα μέσα του πρώτου εξαμήνου του 2015, όταν η οικονομική πολιτική κινούνταν στον αστερισμό των φαντασιώσεων (βοήθεια από την Ρωσία κ.α) και των ναρκισσιστικών επιδείξεων του Βαρουφάκη, ρώτησα έναν παλιό γνωστό μου, που βρισκόταν μέσα στο σύστημα εξουσίας: «Τι είναι αυτά που κάνετε;». Η απάντησή του ήταν: «Βοηθήστε να απαλλαγούμε από τους ιδεοληπτικούς και τους τσαρλατάνους και να κρατήσουμε τον Τσίπρα στην από εδώ πλευρά».

Ακολούθησε η συνετή-και αποτελεσματική εν τινι μέτρω- περίοδος Τσακαλώτου στην οικονομική πολιτική. Ευτυχώς, για τη χώρα.

Με αφορμή την επέτειο των δέκα χρόνων από το 2015, ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Παύλος Μαρινάκης υπενθύμισε «τις κλειστές τράπεζες, τις ουρές των συνταξιούχων, τις χιλιάδες νέους που εγκατέλειψαν τη χώρα». Κλασική απάντηση προπαγάνδας ή ανιστόρητου ΟΝΝΕΔίτη.

Όλα αυτά πράγματι συνέβησαν τότε. Αλλά δεν έπεσαν από τον ουρανό με το που ανέλαβε τη διακυβέρνηση ο ΣΥΡΙΖΑ. Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν έφερε τη χρεοκοπία, τη διαχειρίστηκε. Η χρεοκοπία είχε σκάσει έξι χρόνια νωρίτερα (2009). Την είχε προετοιμάσει μια κυβέρνηση του κόμματος που υπηρετεί σήμερα ο κ. Μαρινάκης την περίοδο 2007-2009: η υπό τον Κώστα Καραμανλή κυβέρνηση της ΝΔ.

Και στο σημείο αυτό αξίζει να κάνουμε τρεις επισημάνσεις:

Πρώτον, η κυβέρνηση εκείνη, μολονότι έκανε πρόωρες εκλογές για να πάρει μέτρα για την οικονομία και επανεξελέγη (2007), όχι μόνο δεν πήρε κανένα μέτρο, αλλά τίναξε την μπάνκα στον αέρα, οδηγώντας το έλλειμμα σε διψήφιο ποσοστό. Η πολιτική εκείνης της κυβέρνησης, καθ’ ομολογίαν του αρμοδιότερου υπουργού της, καθορίστηκε από το «Άστα γι’ αργότερα».

Δεύτερον, ο κ. Μαρινάκης «ξεχνάει» ότι μεταξύ της χρεοκοπίας (2009) και της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, μεσολάβησαν τα «Ζάππεια» του αντιμνημονιακού Αντώνη Σαμαρά. Ο οποίος έσκιζε τα Μνημόνιο πολύ πριν από τον Τσίπρα- ακούστε τον εδώ.

Τρίτον, ότι ο τότε πρόεδρος του Euroworking Group Τόμας Βίζερ, που έπνεε μένεα κατά της πρώτης κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, έχει πει για τους προκατόχους της: «Θα πρέπει να πούμε ότι η προηγούμενη κυβέρνηση (Σαμαρά) ήταν επίσης ή λιγότερο προσανατολισμένη στις μεταρρυθμίσεις και η λιγότερο συνεργάσιμη κυβέρνηση από όλες τις χώρες με τις οποίες είχαμε πρόγραμμα προσαρμογής. Ηταν πάντα η πιο δύσκολη. Η ιστορία δεν ξεκινά τον Ιανουάριο του 2015, η ιστορία ξεκινά νωρίτερα».

Είναι η καλύτερη απάντηση στην προπαγάνδα ότι για τα πάντα φταίει ο ΣΥΡΙΖΑ του 2015.

Τέταρτον, ο ΣΥΡΙΖΑ -και προσωπικά ο Αλέξης Τσίπρας- βαρύνονται για την τυχοδιωκτική συνεργασία με πρόσωπα της παλιάς Δεξιάς, τα οποία στιγμάτισαν ανεξίτηλα τη διακυβέρνησή τους. Ένα από αυτά είναι ο τυχοδιώκτης Πάνος Καμμένος. Κι αν το 2015 είχαν τη δικαιολογία «δεν υπήρχε άλλος, αφού δεν είχαμε πλειοψηφία», είναι ανεξήγητο γιατί ο Τσίπρας τον ανέχτηκε έως το τέλος ενώ υπονόμευε ανοιχτά την κυβέρνησή του από το 2018 με αφορμή τη Συμφωνία των Πρεσπών. Είναι, επίσης, άξιον απορίας γιατί εμπιστεύθηκε κρίσιμες υποθέσεις, όπως το σκάνδαλο Novartis, σε ακατάλληλα πρόσωπα, όπως ο Δ. Παπαγγελλόπουλος, που είχε παρελθόν σε αποτυχημένους χειρισμούς σκανδαλωδών υποθέσεων.

Είναι η πρώτη φορά που δεν θα κλείσω ένα άρθρο με κάποιο συμπέρασμα. Το αφήνω στους αναγνώστες. Με μια μόνον επισήμανση, «κλεμμένη» από τον αρχαίο Σόλωνα: «Τα αφανή τοις φανεροίς τεκμαίρου» («Αυτά που δεν φαίνονται να τα συμπεραίνεις από αυτά που φαίνονται»)…