ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΕΣ ΕΚΛΟΓΕΣ: ΤΑ 9 “ΣΗΜΕΙΑ-ΚΛΕΙΔΙΑ” ΓΙΑ ΝΑ ΚΑΤΑΛΑΒΕΙΣ ΤΙ ΒΛΕΠΕΙΣ

Είναι η πιο επεισοδιακή εκλογική αναμέτρηση της σύγχρονης αμερικάνικης ιστορίας. Με αποκορύφωμα τις δύο απόπειρες δολοφονίας του Ντόναλντ Τραμπ, είχαμε την σφαίρα που έξυσε το αυτί του στην Πενσυλβάνια τον Ιούλιο και τη σύλληψη του επίδοξου δολοφόνου του τον Σεπτέμβριο στη Φλόριδα. Και καθοριστική στιγμή, την αλλαγή υποψηφίου στους Δημοκρατικούς όταν ο Πρόεδρος Τζο Μπάιντεν αποσύρθηκε ανοίγοντας τον δρόμο για την Κάμαλα Χάρις. 

Η ένταση δεν πέφτει όσο πλησιάζουμε την 5η Νοεμβρίου. Η Κάμαλα Χάρις επανειλημμένα τις τελευταίες εβδομάδες αποκαλεί «φασίστα» και «ναζί» τον Τραμπ, εκείνος απαντά εναλλάσσοντας μερικά από τα λογοπαίγνια με τα οποία την έχει προσβάλλει κατά καιρούς ενώ πρόσφατα κάποιος από το ρεπουμπλικανικό στρατόπεδο την αποκάλεσε «Αντίχριστο». Ο θόρυβος καλύπτει σχεδόν κάθε περιθώριο πολιτικής αντιπαράθεσης που αναδεικνύει τις διαφορές (και τις ομοιότητες) των δύο υποψηφίων σε θέματα όπως η πρόσβαση στην υγεία, οι αμβλώσεις, το μεταναστευτικό, η φορολογία αλλά και η στάση των ΗΠΑ σε Μέση Ανατολή και Ουκρανία. 

Με τις δημοσκοπήσεις της τελευταίας στιγμής να δίνουν προβάδισμα στην Χάρις μιας μονάδας (48-47%), αλλά να θεωρούν ότι ο Τραμπ έχει καλύτερη πιθανότητα (53-47%) να εκλεγεί λόγω του συστήματος, είναι προφανές ότι μιλάμε για θρίλερ.

Ας δούμε μερικά σημεία σημεία-κλειδιά που εξηγούν καλύτερα τις Αμερικανικές Εκλογές του 2024…

«H μάχη των φύλων»

Οι γυναίκες ψηφίζουν Δημοκρατικούς, από τον Ρίγκαν (1984) και μετά. 

Οι άνδρες ψηφίζουν Ρεπουμπλικάνους, από τον Κάρτερ (1976) και μετά. 

Γενικός κανόνας που είναι βέβαιο ότι θα ισχύσει και το 2024. Όμως το χάσμα στην προτίμηση των δύο φύλων μεγαλώνει. Σύμφωνα με δημοσκόπηση της τελευταίας εβδομάδας για το δίκτυο ABC, 2 στις 3 γυναίκες από 18 ως 39 ετών προτίθενται να ψηφίσουν την Κάμαλα Χάρις (το αντίστοιχο ποσοστό στους άνδρες είναι 51-46 υπέρ Τραμπ). 

Έπαιξε ρόλο η εμφάνιση του κινήματος #meToo από το 2017 κι επειτα, αλλά πιο καθοριστική υπήρξε η ανατροπή της απόφασης Roe v Wade με την οποία έπαψε πια να προστατεύεται από το αμερικάνικο σύνταγμα το δικαίωμα των γυναικών να αποφασίζουν αν θα συνεχίσουν την εγκυμοσύνη τους ή θα τη διακόψουν με άμβλωση. Χάνοντας ένα κεκτημένο δεκαετιών, οι γυναίκες έχουν στραφεί ακόμα περισσότερο στο κόμμα των Δημοκρατικών που προτεραιοποιεί το pro-choice («υπέρ της επιλογής») έναντι του pro-life («υπέρ της ζωής»).

Τα σύγχρονα culture wars έχουν αλλάξει και τον τρόπο που μιλάνε τα δύο κόμματα για τα δύο φύλα. Ο υποψήφιος αντιπρόεδρος των Ρεπουμπλικάνων, Τζει Ντι Βανς, έχει δηλώσει ότι «η χώρα κυβερνάται από μίζερες “γατομάνες” που δεν έχουν παιδιά», ο ομόλογός του από τους Δημοκρατικούς, Τιμ Γουόλτς, απάντησε ότι «οι ηγέτες των Ρεπουμπλικάνων μισούν τις γυναίκες».

Σημειώστε ότι: η Κάμαλα Χάρις δεν έχει γάτα, o σύζυγός της έχει δύο παιδιά από προηγούμενο γάμο, είναι μόλις η δεύτερη γυναίκα υποψήφια για την προεδρία μετά τη Χίλαρι Κλίντον, ενώ και οι 46 πρόεδροι των ΗΠΑ από το 1789 μέχρι σήμερα ήταν άνδρες. Κι επίσης ότι η αναλογία του αμερικάνικου πληθυσμού είναι 51-49% υπέρ των γυναικών, ενώ από το 1964 κι έπειτα οι γυναίκες σταθερά συμμετέχουν περισσότερο στις εκλογές. 

Είναι τέτοια η συσχέτιση της πόλωσης των φετινών εκλογών με το φύλο που, όπως σημειώνουν πολλοί αναλυτές, η έκβαση των εκλογών ίσως ανάγεται τελικά στην απάντηση που θα δώσει η αμερικάνικη κοινωνία σε ένα ερώτημα που τελικά δεν είναι καθόλου δεδομένο ότι έχει απαντηθεί:  «Ποιος (θα έπρεπε να) είναι ο ρόλος ανδρών και γυναικών σήμερα;».

 

Οι bros του “manoverse”

Από την άλλη, οι άνδρες κάτω των 30 περισσότερο από κάθε άλλη φορά, τουλάχιστον τον 21ο αιώνα, γέρνoυν προς τους Ρεπουμπλικάνους. Είναι εκείνο το δημογραφικό που γοητεύεται περισσότερο από την ρητορική πυγμής του Ντόναλντ Τραμπ, καταναλώνοντάς το σόου του σε σύντομα βίντεο και memes στα σόσιαλ μίντια χωρίς να ενδιαφέρεται για fact checking και μεγαλύτερες αναλύσεις. Αλλά και που επηρεάζεται από κάθε λογής ψηφιακούς influencers (youTubers, TikTokers, podcasters), ίσως άγνωστους στο ευρύ κοινό και σίγουρα διαφορετικούς σε σχέση με τους διαμορφωτές της νεανικής κοινής γνώμης στο παρελθόν. 

Το επιτελείο του Τραμπ έχει σκάψει βαθιά για να δημιουργήσει (ή να εκμεταλλευθεί, μικρή είναι η διαφορά) αυτό το «αρρενοσύμπαν» των bros. Ο 78χρονος πρώην πρόεδρος έχει κάνει livestream με 20χρονους που φιλοξενούν αρνητές του Ολοκαυτώματος, έχει παίξει γκολφ με τους διάσημους φαρσέρ Nelk Boys των 4.2 εκατομμυρίων followers στο Instagram και, φυσικά, είχε προνομιακή μεταχείριση από τον δημοφιλέστερο podcaster στον κόσμο, Τζο Ρόγκαν, που στα δύο τελευταία επεισόδια πριν τις εκλογές είχε για καλεσμένους  Τραμπ και Βανς. (Ο Τραμπ, σε όλη την προεκλογική περίοδο, έχει κάνει έναν εκτεταμένο γύρο σε διάφορα brocasts για να απευθυνθεί σε νεαρούς άνδρες που θεωρούν ότι η σύγχρονη κουλτούρα τους «αφήνει πίσω».)

Σε αυτό το δημογραφικό, ο Τραμπ προηγείται σταθερά με 12-15 μονάδες. Συνήθως,  βέβαια, για τους ίδιους λόγους που τον προτιμούν («αντισυστημικότητα», «αντικομφορμισμός» κτλ.), τελικά δεν εμφανίζονται στην κάλπη. 

 

Make America Hate Again

Ίσως έτσι εξηγείται και η στρατηγική των τελευταίων ημερών που εφαρμόζει η πλευρά Τραμπ. Στο να ενεργοποιήσει εκείνους που έχουν γενικά θετική γνώμη για τον πρώην Πρόεδρο, μπορεί να τον βλέπουν ακόμα και ως «μάρτυρα» μετά τις απόπειρες δολοφονίας, αλλά δεν είναι ότι καίγονται και για να σηκωθούν από τον καναπέ τους και να πάνε να τον ψηφίσουν. Η διαχρονική τακτική των υποψηφίων και των δύο κομμάτων ήταν να είναι αρκετά αιχμηροί στην αρχή της καμπάνιας για να πετύχουν συσπείρωση και σταδιακά, πλησιάζοντας στην κάλπη, να γίνονται πιο στρογγυλοί, προσπαθώντας να μη φοβίσουν αλλά αντίθετα να προσελκύσουν μετριοπαθείς κι αναποφάσιστους. 

Ο Τραμπ έχει πάει φουλ επίθεση. Με αποκορύφωμα την πρωτοφανή συγκέντρωση στο Μάντισον Σκουέαρ Γκάρντεν πριν λίγες μέρες, όταν ανέβηκαν στο βήμα επιφανείς υποστηρικτές του (από κωμικούς στον Χαλκ Χόγκαν, κι από τον πρώην δήμαρχο ΝΥ Ρούντι Τζουλιάνι στον Ίλον Μασκ) και είπαν πρωτοφανή -ακόμα και για Τραμπ- πράγματα μέσα από ένα ανεξάντλητο ρατσιστικό ρεπερτόριο: για την Χάρις, τους Παλαιστίνιους, τους Πορτορικάνους, τους Αφροαμερικανούς και τους μετανάστες. Οι εκτιμήσεις διχάζονται: κάποιοι λένε ότι η συγκέντρωση στο MSG θα αποβεί μοιραίο λάθος κι άλλοι εκτιμούν ότι είναι η κίνηση που σπρώξει την μπάλα μέσα στην εστία.

Ο συνιδρυτής του Vice, ιδρυτής των ακροδεξιών Proud Boys και πρωτεργάτης των γεγονότων του Καπιτωλίου το 2021, Γκάβιν ΜακΊννες το είπε ξεκάθαρα πάντως σε πρόσφατο ντοκιμαντέρ της βρετανικής τηλεόρασης: «Θέλουμε να κάνουμε την Αμερική να μισήσει ξανά».

 

Swing States: Οι αμφίρροπες πολιτείες

Αριζόνα, Βόρεια Καρολίνα, Μίσιγκαν, Νεβάδα, Ουισκόνσιν, Πενσυλβάνια, Τζόρτζια.
«Όποιος κερδίζει τα swing states, κερδίζει τις εκλογές» – δείτε το explainer video του NEWS 24/7.

(O Τραμπ, ειδικά, θεωρεί πιο κρίσιμη την πολιτεία του Ουισκόνσιν. Γι’ αυτό επέλεξε να επιτεθεί ρατσιστικά στον Γιάννη Αντετοκούνμπο;)

 

Latinos & Arab Americans: Οι σιωπηλές κρίσιμες μειοψηφίες

Μέσα στη γενική κατακραυγή, που παρομοίασε όσα ειπώθηκαν στο MSG ακόμα και με τις ναζιστικές συγκεντρώσεις του 1939, το στρατόπεδο Τραμπ προσπάθησε εκ των υστέρων να αποστασιοποιηθεί. Σπάζοντας την τακτική «μην εξηγείς, μην απολογείσαι» που εφαρμόζει σταθερά από το 2016 κι έπειτα. Όμως αυτό που εκστόμισε ο κωμικός Τόνι Χίντσκλιφ, «το Πουέρτο Ρίκο είναι ένα νησί που επιπλέουν σκουπίδια στη μέση του ωκεανού» ήταν πολύ βαρύ και viral για να μη γίνει διαχείριση κρίσης. Εξάλλου, σε αμερικάνικο έδαφος ζουν σχεδόν 6 εκατομμύρια Πορτορικάνοι – στη δε κρίσιμη πολιτεία της Πενσυλβάνια (που και οι δύο πλευρές έχουν εστιάσει) ο πληθυσμός των λατίνων ψηφοφόρων είναι 620.000, στην πλειοψηφία με καταγωγή από το Πουέρτο Ρίκο. Σε μια αναμέτρηση που μπορεί να κριθεί για λίγες εκατοντάδες χιλιάδες ψήφους, τα νούμερα δεν είναι καθόλου αμελητέα.

Από την άλλη, η στάση των ΗΠΑ στην κρίση της Μέσης Ανατολής μετά την 7η Οκτωβρίου δεν έχει επικριθεί μόνο στο εξωτερικό αλλά και στο εσωτερικό της Αμερικής. Η κυβέρνηση Μπάιντεν κατηγορήθηκε για απραξία, ακόμα και για στήριξη των θηριωδιών που διαπράττει το κράτος του Ισραήλ στη Γάζα, υποκύπτοντας στην πίεση της ισχυρής εβραϊκής κοινότητας στις ΗΠΑ που αριθμεί περίπου 7.5 εκατομμύρια πολίτες (2.4% του γενικού πληθυσμού).

Η δημόσια συζήτηση, όμως, ίσως έχει υποτιμήσει την κοινότητα των αμερικανών αραβικής καταγωγής. Οι Arab Americans είναι πάνω 3.5 εκατομμύρια, η λιβανέζικη κοινότητα είναι η πιο πολυπληθής ανάμεσά τους και το μεγαλύτερο ποσοστό τους το συναντάμε στην, πάντα κρίσιμη, πολιτεία του Μίσιγκαν (και πιο συγκεκριμένα στην πόλη του Ντιτρόιτ). Οι αμερικάνοι αραβικής καταγωγής στηρίζουν παραδοσιακά Δημοκρατικούς, και μάλιστα σε ευαίσθητα σημεία του χάρτη. Όμως μετά την 7η Οκτωβρίου, κι αφού η ρητορική της Κάμαλα Χάρις δεν έχει ουσιαστικά διαφοροποιηθεί, η δημοφιλία των Δημοκρατικών έχει πέσει κατακόρυφα (από το 59 στο 17%, σύμφωνα με το Αραβοαμερικανικό Ινστιτούτο). 

Πώς θα συμπεριφερθούν οι Arab Americans στην κάλπη της 5ης Νοεμβρίου; Θα τιμωρήσουν τους Δημοκρατικούς ή θα σταματήσουν τον Τραμπ που στηρίζει αναπολογητικά τον Νετανιάχου;

 

Το big tech διάλεξε πλευρά

Πριν λίγες εβδομάδες, κι ενώ η κάμερα έγραφε ο Ίλον Μασκ είπε στον δηλωμένο υποστηρικτή του Τραμπ, ακροδεξιό δημοσιογράφο Τάκερ Κάρλσον, «αν χάσει, την έχω γαμήσει». Το είπε γελώντας, όχι ανήσυχος – συμπυκνώνοντας την στήριξη που παρέχει στον πρώην Πρόεδρο εδώ και πολύ καιρό. Όχι μόνο ως «ο πλουσιότερος άνθρωπος στον κόσμο» αλλα κι ως εκείνος που μετέτρεψε το Twitter σε Χ, κάνοντάς το οριστικά ένα μέρος που βασιλεύει η ρητορική μίσους. Αν ο Τραμπ προβάλλεται ως «ο αυστηρός μπαμπάς» που έχουν ανάγκη οι Αμερικανοί, ο Μασκ ως ο πιο επιφανής υποστηρικτής του, έχει χαρακτηριστεί από τα μίντια ως «ο ανατριχιαστικός θείος».

Κάποιος που δε δίστασε, στην ίδια παραπάνω συνέντευξη, να αστειευτεί ότι «κανείς δεν επιχειρεί να σκοτώσει την Κάμαλα Χάρις γιατί θα ήταν άσκοπο». Κάποιος που έχει δώσει τις τελευταίες μέρες από 1 εκατομμύριο δολάρια σε 14 ψηφοφόρους στην Πενσυλβάνια, σε μια πρωτοβουλία «λοταρίας υπέρ της ελευθερίας της έκφρασης» που έχει προκαλέσει το ενδιαφέρον του ομοσπονδιακού δικαστηρίου. (Φυσικά, όλοι όσοι έχουν κερδίσει μέχρι τώρα στηρίζουν δημόσια τον Τραμπ.) Δημοσιευμάτα, τις τελευταίες μέρες, λένε ότι αν βγει η Χάρις, ίσως γίνει μια πιο ενδελεχής έρευνα στα χαρτιά της μετανάστευσής του Μασκ που μπορεί να του κοστίσουν την αμερικανική υπηκοότητα. 

Κι αν οι παρεμβάσεις Μασκ αντανακλούν το χάος των νέων μίντια, η απόφαση του ιδιοκτήτη της Washington Post (και της Amazon), Τζεφ Μπέζος, κόντρα στη θέληση των στελεχών και των δημοσιογράφων της ιστορικής εφημερίδας, να μην στηρίξει κανέναν υποψήφιο για πρώτη φορά εδώ κι 70 χρόνια, σόκαρε τις ΗΠΑ. Η Post έχασε 250.000 συνδρομητές σε μια εβδομάδα, ενώ περίπου 50 στελέχή της υπέβαλαν παραιτήσεις. Το παράδειγμά της πάντως ακολούθησαν και οι LA Times. 

Ίσως τα endorsements να είναι όντως κάτι που ανήκει στο παρελθόν, το timing όμως της απόφασης του Μπέζος, δυο εβδομάδες πριν τις εκλογές, ουσιαστικά συνεπάγεται στήριξη Τραμπ. Κορυφώνοντας τη συζήτηση για το ποιος θα ελέγξει τους μίδες του big tech που πια ελέγχουν τη φύση, τη διάδοση και την ποιότητα της πληροφορίας. Μάλλον αυτός δε θα είναι ο Ντόναλντ Τραμπ, το big tech διάλεξε πλευρά και περιμένει αμνηστία. 

 

Το ντέρμπι είναι αναπόφευκτο

Οι εποχές που οι εκλογές κρίνονταν με μεγάλη διαφορά, όπως οι 18 μονάδες που είχε παραπάνω ο Ρόναλντ Ρίγκαν στην επανεκλογή του το 1984, ανήκουν στο παρελθόν. Τον 21ο αιώνα, με την εξαίρεση της πρώτης φοράς Ομπάμα (2008), τα συνολικά ποσοστά είναι πολύ κοντά, ενώ είχαμε και δύο περιπτώσεις που ο Πρόεδρος πήρε συνολικά λιγότερες ψήφους αλλά εξασφάλισε περισσότερους εκλέκτορες (Μπους 2000 και Τραμπ 2016, κάτι που είχε να γίνει από το 1888). 

Η εποχή Τραμπ συγχρονίστηκε με την αλλαγή που έφερε η τεχνολογία στην πολιτική επικοινωνία και παρήγαγε τέτοια πόλωση που έχει αλλάξει συμπεριφορές που θεωρούνταν δεδομένες με κριτήρια το χρώμα, την τάξη ή τη μόρφωση. Κάπως έτσι έχει διαμορφωθεί από το 2000 και μετά ο εμπειρικός κανόνας του “48-48%”, με το υπόλοιπο ποσοστό να κρίνει το νικητή. Προσοχή όμως, το σύστημα είναι εκλεκτορικό: ο Μιτ Ρόμνι με 47% το 2012 έχασε από τον Ομπάμα, ο Τραμπ με 46% (αλλά καλύτερη πολιτειακή διασπορά) το 2016 κέρδισε την Χίλαρι Κλιντον (παρότι εκείνη είχε 48%). 

Ο φόβος του αμερικανού δημοσκόπου πριν την κάλπη

Πολύ κλειστή αναμέτρηση προβλέπουν φυσικά και οι δημοσκοπήσεις. Άλλη είναι η μεγάλη ανησυχία τους. Να αποφύγουν τα λάθη του πρόσφατου παρελθόντος. Όπως το 2016 που υποτίμησαν ότι οι υποστηρικτές Τραμπ «κρύβονταν» (όπως συνέβη με την άνοδο της ακροδεξιάς σε όλο τον πλανήτη) όταν τους ρωτούσαν στην προεκλογική περίοδο για τις προθέσεις τους. Ή το 2022, στις ενδιάμεσες εκλογές, που αντίστοιχα υποτίμησαν πόσο είχε επηρεάσει τη γυναικεία ψήφο υπέρ των Δημοκρατικών η ανατροπή της υπόθεσης Roe v Wade. 

 

H επόμενη μέρα

Ο Τραμπ δηλώνει ότι ήδη προηγείται στο early voting, επαναλαμβάνει τις κατηγορίες ότι του έκλεψαν τη νίκη το 2020, όταν και «θα είχε κερδίσει αν καταμετρητής ήταν ο Θεός». Με νωπές ακόμα τις μνήμες από τα γεγονότα του Καπιτωλίου στις 6.1.2021 και δεδομένα ότι η διαφορά θα είναι μικρή, ότι πιθανότατα θα υπάρξουν ενστάσεις κι επανακαταμετρήσεις και ότι η βαλβίδα από τη χύτρα της αμερικάνικης κοινωνίας μοιάζει να έχει αφαιρεθεί, υπάρχει πολύ έντονη ανησυχία για την επόμενη μέρα. Όλο και περισσότερες πόλεις παίρνουν μέτρα για το ενδεχόμενο unrest, δηλαδή το ενδεχόμενο (οργανωμένης ή μη) κοινωνικής αναταραχής με αμφισβήτηση του αποτελέσματος και τόσα όπλα διαθέσιμα που είναι απλά εφιαλτικό. 

Σε περίπτωση νίκης του Τραμπ, οι Δημοκρατικοί δεν έχουν δώσει δικαιώματα για ανάλογη ανησυχία. Όμως ποιος μπορεί να κοιμάται ήσυχος όταν θυμάται ότι τον περασμένο Ιούλιο μιλώντας σε ένα χριστιανικό κοινό στη Φλόριδα, ο πρώην Πρόεδρος τους είπε ότι «σε τέσσερα χρόνια δε θα χρειαστεί να ψηφίσετε ξανά»;

Δείτε το Explainer Video για τις 7 Πολιτείες ορίζουν τον νικητή