PROJECT 2025: Η ΣΥΝΤΗΡΗΤΙΚΟΤΕΡΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΕΠΟΧΩΝ;

Τι είναι το Project 2025 και γιατί υπάρχει περίπτωση να αλλάξει την πιο πλούσια χώρα του κόσμου για πάντα αν εκλεγεί ο Ντόναλντ Τραμπ; Το υπερσυντηρητικό, ultra-νεοφιλελεύθερο αυτό πρόγραμμα υποστηρίζεται από δεξαμενές σκέψης, πολιτικούς της alt-right, απλούς rednecks. Συνιστά την anti-woke ατζέντα σε πολιτισμικό επίπεδο, την εσωστρεφή αλλαγή στην εξωτερική πολιτική, τη μεθοδολογία άρνησης της κλιματικής αλλαγής, την ανάταξη της, στοιχειώδους έστω, ανάπτυξης του ισχνού έως ανύπαρκτου κοινωνικού κράτους στις ΗΠΑ, την επίταση των πολιτικών που ευνοούν όσους ήδη κερδίζουν πολλά.

Ωστόσο, δεν είναι ούτε η πρώτη φορά που το Heritage Foundation παράγει εμπειρογνωμοσύνη ούτε και η πρώτη φορά που η αμερικάνικη Νέα Δεξιά αντιγράφει το στυλ και τον ριζοσπαστισμό από τα μανιφέστα της old school Αριστεράς, προς την αντίθετη μεριά. Η «Εντολή για την Ηγεσία», το Mandate for Leadership, εκδόθηκε από το Heritage πρώτη φορά το 1981. Το πρόβλημα είναι πως ο Ρήγκαν, που είχε ήδη εκλεγεί πρόεδρος, εφάρμοσε κατά γράμμα τις επιταγές του: πλήρης απελευθέρωση της αγοράς, αύξηση των δαπανών για την άμυνα, τεράστια μείωση της φορολογίας για τις εταιρίες και τους πλούσιους, αποδυνάμωση του δημόσιου τομέα. Μέχρι το τέλος του χρόνου, κι ενώ στην Ελλάδα μεσουρανούσε ο Ανδρέας, στις ΗΠΑ ο Ρήγκαν είχε εφαρμόσει ήδη το 60% περίπου όσων προέβλεπε η «Εντολή», προσλαμβάνοντας πολλούς από τους συγγραφείς των δύο χιλιάδων προτάσεών της. Ο Mark Dowie των New York Times την είχε χαρακτηρίσει ως «το μανιφέστο της ρηγκανικής επανάστασης». Έκτοτε, Ρήγκαν και Θάτσερ άλλαξαν, πράγματι, τον κόσμο όλων μας. Ο πλανήτης ακόμα δεν έχει σταματήσει να χορεύει στον ξέφρενο χορό των trickle-down economics που εκτόξευσαν όχι το κέφι, αλλά τις ανισότητες, τόσο όσο ποτέ μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο.

ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΣΥΝΤΗΡΗΤΙΚΗ ΥΠΟΣΧΕΣΗ;

Η «Εντολή» εκδόθηκε άλλες εφτά φορές από τη δεκαετία του 1980, κάθε φορά προτείνοντας πολιτικές για την εκάστοτε συγκυρία. Η τελευταία της εκδοχή, το Project 2025, είναι ελεύθερη για κατέβασμα ήδη από το 2023 με 920 σελίδες, περισσότερους από 400 συνεισφέροντες, και επιγράφεται ως «η Συντηρητική Υπόσχεση». Επαγγέλλεται τέτοια και τόσα πολλά που, αν εφαρμοστεί, το μανιφέστο του Ρήγκαν θα μοιάζει με σχεδόν φιλελεύθερο πολιτικό ηλιοβασίλεμα.

Ενδυνάμωση των εξουσιών του πρόεδρου, με απευθείας υπαγωγή ολόκληρων τομέων του δημοσίου στον Λευκό Οίκο, όπως το FBI ή το υπουργείο Δικαιοσύνης. Κατάργηση της εργασιακής προστασίας για χιλιάδες δημόσιους υπαλλήλους που εργάζονται για την κυβέρνηση και αντικατάστασή τους με πολιτικά διορισμένους. Κλείσιμο του Ομοσπονδιακού Τμήματος Εκπαίδευσης του υπουργείου Παιδείας, με προϋπολογισμό πολλών δεκάδων δις, το οποίο έχει υπ’ ευθύνη του τη διαχείριση των φοιτητικών δανείων, τη διερεύνηση καταγγελιών κατά σχολείων και την παρακολούθηση της προόδου της εκπαίδευσης σε ολόκληρη τη χώρα. Μείωση των κονδυλίων για ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, αύξηση της ενεργειακής εξάρτησης από τα ορυκτά, επίταση της αντιμεταναστευτικής πολιτικής με επέκταση του «Τείχους» με το Μεξικό, τεράστιο (το μεγαλύτερο) πρόγραμμα απελάσεων και διοικητική ισχύ και αυτοτέλεια σε νέες κρατικές υπηρεσίες συνοριακής φύλαξης. Περαιτέρω μείωση των φόρων στις επιχειρήσεις. Προαγωγή των παραδοσιακών αξιών και δραματική μείωση της πρόσβασης σε φαρμακευτική άμβλωση. Απαγόρευση της πορνογραφίας (!!!), κατάργηση των σχολικών προγραμμάτων για τη συμπερίληψη, την ισότητα και τη διαφορετικότητα, κατάργηση από όλους τους νόμους όρων όπως σεξουαλικός προσανατολισμός, ισότητα των φύλων και αναπαραγωγικά δικαιώματα.

Εκτός, όμως, από προτάσεις πολιτικής –ας υπενθυμιστεί πως το 2017 όσα προεκλογικά πρότεινε το Ηeritage ο Τραμπ τα εφάρμοσε κατά γράμμα στο 60% μέχρι να λήξει ο πρώτος χρόνος διακυβέρνησής του– το Project 2025 περιλαμβάνει επίσης μια βάση δεδομένων τύπου LinkedIn με προσωπικό που θα μπορούσε να υπηρετήσει στην επόμενη διοίκηση (στείλτε βιογραφικά), εκπαίδευση για το σύνολο αυτών των υποψηφίων που ονομάζεται «Ακαδημία Προεδρικής Διοίκησης» και ένα σχέδιο δράσης για τις ενέργειες που πρέπει να γίνουν μέσα στις πρώτες 180 ημέρες της νέας θητείας. Κοντολογίς, το Project 2025 συνιστά μια ολοκληρωμένη, πολύπλευρη πρόταση πολιτικών πρακτικών με οδηγό της τις πλέον συντηρητικές και νεοφιλελεύθερες αξίες. Παρόλο που ο Τράμπ έχει πει πως δεν θα το εφαρμόσει ή πως θεωρεί κάποιες πτυχές του απαράδεκτες, εντούτοις γίνεται λίγο πιστευτός εφόσον το η συγγραφή του έγινε ως επί το πλείστον από συνεργάτες του την περίοδο της προεδρίας του.

Με τα δικά τους λόγια: «Η Αριστερά έχει ξοδέψει εκατομμύρια δημιουργώντας φόβο γύρω από το Project 2025. […] προσφέρει μια σειρά λύσεων για την κρίση στα σύνορα, τον πληθωρισμό, μια στάσιμη οικονομία και την ανεξέλεγκτη εγκληματικότητα. Δείχνει πώς μπορούμε να αντιμετωπίσουμε την Κίνα, να διορθώσουμε τα σχολεία μας και να στηρίξουμε τις οικογένειες. Το πιο σημαντικό όμως είναι ότι αποδομεί το ανεύθυνο Σύστημα του Βαθέος Κράτους, αφαιρώντας την εξουσία από τις αριστερές ελίτ και την επιστρέφει στον αμερικανικό λαό και τον νόμιμα εκλεγμένο Πρόεδρο».

ΤΙ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΣΥΜΒΑΙΝΕΙ;

Το Project 2025 δεν είναι μια κατακλυσμιαία ασυνέχεια, μια τεράστια τομή που όμοια της δεν έχει ξαναϋπάρξει στην ιστορία, με τον τρόπο που το λένε πολλές ιστοσελίδες που υποστηρίζουν τους Δημοκρατικούς. Είναι σαφές από όλες τις εκλογικές αναμετρήσεις των τελευταίων χρόνων πως κανένας ηθικός πανικός σαν κι αυτόν δεν επηρεάζει τα εκλογικά αποτελέσματα θετικά για όποιον τον επινοεί. Εν προκειμένω, η πλαισίωση για τον Τραμπ ως «φασίστα» και το Project 2025 ως το νέο Ο Αγών μου δεν βοηθάει τους προοδευτικούς. Τελικώς, κατ’αυτόν τον τρόπο περισσότερο συσκοτίζει το «τι» και το «πώς» αυτής της νέας ατζέντας και παράλληλα επιτείνει βλακωδώς την απίστευτη πολιτική και κοινωνική πόλωση στην οποία βρίσκονται εδώ και κάποια χρόνια οι ΗΠΑ.

Αν επιχειρούσαμε να τα βάλουμε νηφάλια στη σειρά, θα λέγαμε πως η στροφή του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος στον τραμπισμό δεν έγινε χωρίς να έχει προηγηθεί το Tea Party την πρώτη δεκαετία του 21ου αιώνα, δεν έγινε χωρίς να έχει παραγάγει εμπειρογνωμοσύνη για τους συντηρητικούς υποψηφίους αλλά και εκλεγμένους πρόεδρους το Heritage εδώ και τέσσερις δεκαετίες. Το Project 2025 δεν είναι τίποτε άλλο παρά η εμβάθυνση, σταχυολόγηση, καταγραφή και εντέλει προσπάθεια για σαφές χρονοδιάγραμμα και επιμέρους νομοθετικά σκαριφήματα σύμφωνα με τις αξίες, τους αγώνες και τις εφαρμοσμένες πρακτικές των εκλεγμένων ή μη Ρεπουμπλικάνων, των ΜΜΕ που ευθέως τους στηρίζουν, των σκοταδιστικών κινημάτων στα οποία λαμβάνουν μέρος.

Σκεφτείτε το εξής: Ως επί το πλείστον πια ένα τεράστιο κομμάτι των Ρεπουμπλικάνων πιστεύει πως υπάρχει ένα Βαθύ Κράτος στις ΗΠΑ· άνθρωποι που επιδιώκουν μόνο να μεγιστοποιήσουν τις απολαβές τους, κόσμος που ανήκει στην Αριστερά ή είναι Φιλελεύθεροι. Τούτου δοθέντος, για να ανασάνει η αμερικάνικη κοινωνία, αφενός χρειάζεται να αυξηθούν οι αρμοδιότητες του προέδρου και του προσωπικού που αυτός ελέγχει, αφετέρου μέρος της παραγωγής πολιτικής (χωρίς όμως τους πόρους) να φύγει από την ομοσπονδιακή αρμοδιότητα και να περάσει στις Πολιτείες.

Αλήθεια, αυτό δεν γίνεται και στην Ευρώπη; Δεν σας θυμίζει και κάτι εγχώριο; Λόγου χάρη, στην Ελλάδα έχουμε Δήμους χωρίς πόρους, υπηρεσίες χωρίς πραγματικές αρμοδιότητες, γνωσιακή αδυνατότητα χάραξης πολιτικής στρατηγικής από τμήματα των υπουργείων, υπερσυγκέντρωση εξουσιών στον εκτελεστικό πυλώνα. Για τη Νέα Δεξιά στις ΗΠΑ το κράτος είναι κακό και η αγορά καλή, τα δικαιώματα υπερβολικά και η οικογένεια πρέπει να αποκατασταθεί ως ο τόπος από όπου πηγάζουν όλες οι αξίες. Αν αυτά είναι τα κύρια σημεία και του Project, αν αυτά λέει περίπου η σύνολη Δεξιά σε όλον τον κόσμο, γιατί τόσος πανικός;

Η ΤΕΛΙΚΗ ΓΡΟΘΙΑ ΣΤΟ ΜΑΧΑΙΡΙ

Υπάρχει όντως πραγματικό πρόβλημα και δεν εντοπίζεται εκεί που το θέτουν φανατικοί Δημοκρατικοί. Ο ελέφαντας στο δωμάτιο είναι πως όσα θέλει να επιλύσει με τις προτάσεις του το Project έχουν δημιουργηθεί από τις μονεταριστικές πολιτικές που έχουν προταθεί άλλοτε από το ίδιο ινστιτούτο και εφαρμόζονται στην Αμερική από τη δεκαετία του 1980, από όλες τις κυβερνήσεις. Κι από την άλλη, ακόμα χειρότερα, αν εφαρμοστούν αυτά που θέτει το τωρινό αυτό σχέδιο, η σίγουρη οικονομική βύθιση των ΗΠΑ θα παρασύρει και μέρος της πάλαι ποτέ Δύσης.

Το Project 2025 είναι η επίταση μιας αναποτελεσματικής οικονομικής πολιτικής που κανείς δεν αμφισβήτησε στα σοβαρά εδώ και περίπου μισό αιώνα και συμπεριλαμβάνει όλα τα παραφερνάλια της συνωμοσιολογίας που αναπτύχθηκαν κατά την τραμπική ηγεμονία στους κόλπους των πολιτών που ομνύουν σε παραδοσιακές αξίες. Το μείγμα πολιτικών και αξιών που προτείνει είναι ανεφάρμοστο, παλιακό και, σχεδόν σίγουρα, οικονομικά καταστροφικό. Ακόμα και οι Financial Times διαλαλούν πως αυτό το μοντέλο έδωσε ό,τι είχε να δώσει και πρέπει να αλλάξει, αλλά οι μερίδες του κεφαλαίου που στηρίζουν το Ρεπουμπλικάνικο Κόμμα δεν διανοούνται να χάσουν ούτε μισό σεντ μέρισμα από τα προνόμιά τους ως να βυθιστεί αύτανδρο το καράβι.

ΟΙ ΑΝΤΙΠΑΛΟΙ ΤΟΥΣ ΤΙ ΚΑΝΟΥΝ;

Υπάρχει όμως και η αντίρροπη σκοπιά. Θα το εξηγήσω κάπως ετερόδοξα. Οι εισηγητές του νεοφιλελευθερισμού προσπαθούσαν μάταια να αποκτήσουν την ιδεολογική ηγεμονία στα αμερικάνικα πανεπιστήμια και την πολιτική εξουσία στο Κογκρέσο και τον Λευκό Οίκο για πάνω από τριάντα χρόνια μετά το τέλος του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου. Ινστιτούτα όπως το Heritage, αλλά και το Cato Institute, το παλαιότερο American Enterprise Insitute και δεκάδες άλλα, έγιναν κέντρα παραγωγής πολιτικής, ιδεολογίας, κινηματικής εμπειρίας, πειραματισμού, συζήτησης. Οι νεοφιλελεύθερες ιδέες δεν είχαν ζήτηση στην πολιτική αγορά έως περίπου τη δεκαετία του 1970 κι ωστόσο αυτό δεν τους πτόησε. Τώρα που ζούμε το κύκνειο άσμα αυτών των ιδεολογημάτων, οι προοδευτικοί πιστεύουν πως θα ηγεμονεύσουν θωπεύοντας τη μνησικακία μέσω ηθικών πανικών;

Είναι αδύνατον να νικούν μακροπρόθεσμα τα θλιβερά πάθη, δηλαδή, στην περίπτωσή μας, το πολιτεύεσθαι ως σηκωμένο δάχτυλο. Αν πρέπει να αντικατασταθεί η συνθήκη της απορρυθμισμένης αγοράς, που τόσα δεινά επέφερε στις κοινωνίες, τότε οι προοδευτικοί πρέπει να μας πουν το πώς, το πότε, το ποιοι πολύ συγκεκριμένα. Πρέπει να ορίσουν πού θέλουν να πάνε οι κοινωνίες, να έχουν πείσμα όπως εκείνο που έχουν οι αντίπαλοί τους, να πλαισιώσουν την πολιτική τους δράση ως το σύγχρονο, το άλλο, το καλύτερο, το αισιόδοξο κι όχι να ανακατεύουν συνταγές που κάποτε μαγείρεψε ο Ρούζβελτ ή ο Ούλοφ Πάλμε. Κι αυτό γιατί δεν είναι καθόλου βέβαιο πως τον νεοφιλελεύθερο καπιταλισμό, αν καταρρεύσει, θα τον αντικαταστήσει κάτι καλύτερο.

Ενδεχομένως και κάτι απείρως πιο εκμεταλλευτικό και αυταρχικό, όπως έγκαιρα είχε τονίσει ο σπουδαίος Ιμάνουελ Βαλλερστάιν από το 1998: «Η σύγκρουση γίνεται πάνω στο ποιο είδος παγκόσμιου συστήματος θα αντικαταστήσει τον καπιταλισμό όταν καταρρεύσει. Είναι μια πάλη που θα συνεχίζεται για τα επόμενα 50 χρόνια. Η έκβασή της είναι ουσιαστικά αμφίβολη. Είναι όμως μια σύγκρουση στην οποία η ανθρώπινη δράση θα καθορίσει το αποτέλεσμα. Η ιστορία δεν παίρνει το μέρος κανενός. Είμαι είμαστε που θα κάνουμε τις ιστορικές επιλογές τούτη τη μεταβατική περίοδο. Αν δεν νικήσουμε, η κατάσταση θα γίνει πολύ χειρότερη».