ΤΙ ΑΚΡΙΒΩΣ ΕΓΙΝΕ ΣΤΗ ΣΥΡΙΑ ΚΑΙ ΓΙΑΤΙ ΕΓΙΝΕ ΤΩΡΑ

Η τράπουλα στη Μέση Ανατολή ανακατεύεται ξανά, με την ισορροπία των δυνάμεων να επαναπροσδιορίζεται μετά την πτώση του δικτάτορα Μπασάρ αλ-Ασάντ στη Συρία, πλήγμα στην επιρροή της Ρωσίας και του Ιράν στην ‘καρδιά’ της περιοχής.

H οικογένεια αλ-Ασάντ καταδυναστεύει το έθνος από το 1971. Ο Μπασάρ ήταν αυτός που προκάλεσε την προσφυγική κρίση, μέσω του εμφυλίου πολέμου που διήρκεσε για διάστημα μεγαλύτερο των 13 χρόνων. «Κατάφερε» να κάνει τους αντάρτες να συνεργαστούν και να τεθούν μαζί, απέναντί του.

«Ενώ τα δυτικά και αραβικά κράτη, μαζί με το Ισραήλ, θα προσπαθούσαν να περιορίσουν την επιρροή του Ιράν στη Συρία, είναι απίθανο να υποστηρίξουν ένα ριζοσπαστικό ισλαμιστικό καθεστώς για να αντικαταστήσει τον Άσαντ» αναφέρουν οι ειδικοί.

Ο ΜΠΑΣΑΡ ΑΛ ΑΣΑΝΤ ΕΓΙΝΕ ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΩΣ ΛΥΣΗ ΑΝΑΓΚΗΣ

O 59χρονος Bashar al-Assad είναι πολιτικός, στρατιωτικός και χειρουργός που υπηρέτησε τη Συρία ως ο 19ος πρόεδρός της από τον Ιούλιο του 2000 έως τώρα. Διαδέχθηκε τον πατέρα του, Hafez al-Assad, ο οποίος ανέλαβε το 1971 και εγκατέλειψε το 2000, όταν πέθανε.

Ο Bashar επιλέχθηκε μεταξύ των 5 παιδιών του Hafez, καθώς ήταν αγόρι (προϋπόθεση που δεν πληρούσε η μεγαλύτερη όλων, Bushra -έχει χαρακτηριστεί «εξόχως ευφυής και αδίστακτη, όπως η μητέρα της») και η λύση ανάγκης.

Συγκεκριμένα, ο πρωτότοκος Majd είχε διανοητική αναπηρία και πέθανε το 2009 «έπειτα από μακρόχρονη ασθένεια», σε ηλικία 43 ετών.

Ο Basel, ο οποίος εκπαιδευόταν να γίνει ο διάδοχος του πατέρα του, σκοτώθηκε σε αυτοκινητικό δυστύχημα το 1994. Τότε κλήθηκε o Bashar πίσω στη Συρία -από το Λονδίνο όπου σπούδαζε οφθαλμολογία και ήταν γνωστός ως «geeky IT guy»-, για να καλύψει το κενό.

Μετά το θάνατο του πατέρα του, το κοινοβούλιο χρειάστηκε μόλις λίγες ώρες για να ανανεώσει το Σύνταγμα ώστε να μειωθεί η ηλικία εκλογής προέδρου από τα 40 έτη στα 34 που ήταν ο Bashar.

Ο, μικρότερος σε ηλικία, αδελφός του, Maher ανέλαβε τις πιο ισχυρές μονάδες του στρατού (Τεθωρακισμένη μεραρχία -που κατέστειλε εξεγέρσεις στη χώρα- και Ρεπουμπλικανική Φρουρά -που προστάτευε τη δικτατορία στη Δαμασκό).

Σε ένα προφίλ που του έκαναν οι New York Times πολλοί κατέθεσαν πως ήταν «μεγάλη διάνοια» και «κυκλοθυμικός» που «είχε σκληρή και αδίστακτη φύση». Οι μονάδες των οποίων ηγήθηκε «αντικατόπτριζαν την προσωπικότητά του».

Σύμφωνα με το France 24 φέρεται να πυροβόλησε τον κουνιάδο του (σύζυγο της Bushra) και αναπληρωτή υπουργό άμυνας Assef Shawkat στο στομάχι, σε λογομαχία που είχαν στο προεδρικό μέγαρο το 1999.

Ο Shawkat, ο οποίος ήταν ύποπτος για την ενορχήστρωση της δολοφονίας του πρώην πρωθυπουργού του Λιβάνου, Rafik al-Hariri σκοτώθηκε σε ανατίναξη βόμβας στα αρχηγεία του υπουργείου του, το 2012.

Ο Bashar Assad ήταν το κεντρικό πρόσωπο της Αραβικής Άνοιξης

Από το 1971 έως τώρα, η οικογένεια Assad κατηγορήθηκε για διάφορα εγκλήματα, συμπεριλαμβανομένων των εγκλημάτων πολέμου. Το πιο ενδεικτικό παράδειγμα ήταν βάναυση καταστολή ειρηνικής, υπέρ της δημοκρατίας, εξέγερσης, το 2011.

Οι ΗΠΑ, η Ευρωπαϊκή Ένωση και η πλειοψηφία του Αραβικού Συνδέσμου είχαν ζητήσει από τον Bashar να παραιτηθεί μετά την καταστολή των διαδηλωτών της Αραβικής Άνοιξης που οδήγησε στον καταστροφικό εμφύλιο: στοίχισε τη ζωή περισσότερων από μισό εκατομμύριο ανθρώπων (τουλάχιστον οι 300.000 ήταν μη μάχιμοι) και την εγκατάλειψη των εδαφών σε 12.000.000.

Σύμφωνα με το Συριακό Δίκτυο για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, οι δυνάμεις υπέρ του Assad προκάλεσαν περισσότερο από το 90% των θανάτων αμάχων.

Στα περισσότερα από 13 χρόνια του πολέμου, οι δυνάμεις του προέδρου κατηγορήθηκαν για σοβαρές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και βάναυσες επιθέσεις εναντίον αμάχων, συμπεριλαμβανομένης της χρήσης χημικών όπλων.

Ο Ύπατος Αρμοστής του ΟΗΕ για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα δήλωσε ότι τα ευρήματα από έρευνα του Οργανισμού ενέπλεκαν τον πρόεδρο σε εγκλήματα πολέμου και αντιμετώπισε διεθνείς έρευνες και καταδίκη για τις ενέργειές του.

Παρ’ όλα αυτά, ο Bashar έμεινε εκεί όπου ήταν, καθώς η διεθνής απομόνωση οδήγησε στην προσκόλληση στη Ρωσία και το Ιράν.

ΓΙΑΤΙ ΕΓΙΝΕ ΤΩΡΑ Η ΕΞΕΓΕΡΣΗ

Αυτό που έγινε τώρα στη Συρία άρχισε το 2020, όταν η Τουρκία και η Ρωσία μεσολάβησαν για κατάπαυση του πυρός στην πόλη Ιντλίμπ -όπου οι συριακές κυβερνητικές δυνάμεις προσπαθούσαν να ανακτήσουν τον έλεγχο. Τότε όλα έδειχναν πως ο εμφύλιος οδηγείται στο τέλος του, με την κυβέρνηση του Assad να διοικεί τις περισσότερες πόλεις της Συρίας με τη βοήθεια της Ρωσίας, του Ιράν και πολιτοφυλακών που υποστηρίζονται από το Ιράν (πχ Χεζμπολάχ).

Ωστόσο, μεγάλα τμήματα της Συρίας παρέμεναν ανεξέλεγκτα και οι κυβερνητικές δυνάμεις ήταν ξεκάθαρα αποδυναμωμένες, από τα χρόνια του πολέμου, τις κυρώσεις και φυσικά τη διαφθορά. Συν φυσικά, τους πολέμους που είχαν από μόνοι τους οι Ρωσία και Ιράν.

Ο Assad ήταν εκτεθειμένος.

Αναλυτές εξηγούν πως το τελευταίο προπύργιο των ανταρτών ήταν στις επαρχίες Χαλέπι και Ιντλίμπ, που συνορεύουν με την Τουρκία.

Εκεί ζούσαν περισσότεροι από 4.000.000 ανθρώπους, εκ των οποίων πολλοί είχαν εκτοπιστεί. Κυρίαρχος αυτών των περιοχών ήταν η ισλαμιστική μαχητική ομάδα Hayat Tahrir al-Sham (HTS) και σειρά συμμαχικών ομάδων ανταρτών και τζιχαντιστικών ομάδων.

Οι υποστηριζόμενες από την Τουρκία φατρίες ανταρτών έλεγχαν επίσης, εδάφη με την υποστήριξη τουρκικών στρατευμάτων.

 

Στις 27 Νοεμβρίου, το HTS και οι σύμμαχοί του προέβησαν σε αιφνιδιαστική επίθεση στα βορειοδυτικά της Συρίας. Τρεις μέρες μετά είχαν αποκτήσει τον έλεγχο του μεγαλύτερου μέρους του Χαλεπίου (βλ. δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της Συρίας). Η αντίσταση που συνάντησαν ήταν μικρή, με την κυβέρνηση να αποσύρει τις δυνάμεις της, με τους αντάρτες να κινούνται προς τα νότια και την πρωτεύουσα, Δαμασκό.

Παράλληλα, οι υποστηριζόμενες από την Τουρκία αντάρτικες φατρίες εξαπέλυσαν ξεχωριστή επίθεση σε έδαφος βόρεια του Χαλεπίου που ελέγχεται από μια συμμαχία πολιτοφυλακής υπό την ηγεσία των Κούρδων, οι οποίοι υποστηρίζονται από τις ΗΠΑ και τις Συριακές Δημοκρατικές Δυνάμεις (SDF).

Μετά τον αρχικό αιφνιδιασμό, ο Assad ορκίστηκε να συντρίψει τους αντάρτες, με τη βοήθεια των συμμάχων του. Κάπου εκεί εμφανίστηκαν ρωσικά πολεμικά αεροσκάφη, τα οποία ενέτειναν τα χτυπήματα, με την πολιτοφυλακή -που υποστηρίζεται από το Ιράν- να ενισχύει τις προσπάθειες του στρατού κοντά στη Χάμα, πόλη μετά το Χαλέπι στο δρόμο για τη Δαμασκό.

Οι αντάρτες την κατέλαβαν κι αυτήν την Πέμπτη, για να κινηθούν προς τον επόμενο σταθμό -την τρίτη μεγαλύτερη πόλη της Συρίας, το Χομς. Το έκαναν δικό τους το Σάββατο, έπειτα από μάχη μόλις μιας ημέρας, με άλλες ομάδες ανταρτών να φτάνουν την ίδια στιγμή στα προάστια της Δαμασκού.

Έτσι, την Κυριακή έγινε η είσοδος στην πρωτεύουσα, με πρώτη κίνηση την απελευθέρωση των κρατουμένων στην πιο διαβόητη στρατιωτική φυλακή της χώρας (Saydnaya).

Ο Bashar εξαφανίστηκε τo Σάββατο

Μια ημέρα πριν μπουν οι αντάρτες στη Δαμασκό, ο πρόεδρος είχε αρχίσει το αεροπορικό του ταξίδι «προς άγνωστη κατεύθυνση». Λίγο αργότερα έγινε γνωστό πως αποτάθηκε στο συμμαχικό Ιράν που του έκλεισε την πόρτα στο πρόσωπο. Μετά χτύπησε εκείνην της Ρωσίας που του την άνοιξε.

Την αποκάλυψη έκανε το ειδησεογραφικό πρακτορείο της χώρας, TASS μετά την προσγείωση του δικτάτορα επί των εδαφών τους. Μαζί του πήρε και την οικογένειά του, με τον Βλάντιμιρ Πούτιν να του δίνει άσυλο «για ανθρωπιστικούς λόγους».

Πηγή του Κρεμλίνου δήλωσε πως «η Ρωσία μιλούσε πάντα υπέρ μιας πολιτικής διευθέτησης της συριακής κρίσης. Επιμένουμε να συνοψιστούν οι συνομιλίες με τη μεσολάβηση του ΟΗΕ. Ρώσοι αξιωματούχοι βρίσκονται σε επαφή με εκπροσώπους της ένοπλης συριακής αντιπολίτευσης, οι ηγέτες της οποίας έχουν εγγυηθεί την ασφάλεια των ρωσικών στρατιωτικών βάσεων και των διπλωματικών αποστολών στο συριακό έδαφος».

Ο αδελφός του και γνωστός ως «ο πιο αδιστακτος άνθρωπος της Συρίας», Maher εικάζεται πως είναι ακόμα στη χώρα και προσπαθεί να φύγει να γλιτώσει.

Ειρήσθω εν παρόδω, ο πρωθυπουργός της χώρας, Mohammed al-Jalali ειδοποίησε με βίντεο πως θα συνεργαστεί με οποιαδήποτε ηγεσία επιλέξει ο λαός της Συρίας, με τον HTS να υπόσχεται «μια πατρίδα για όλους, συμπεριλαμβανομένων όλων των αιρέσεων και των κοινωνικών τάξεων».

ΠΟΣΟΙ ΑΝΤΑΡΤΕΣ ΕΧΟΥΝ ΤΩΡΑ ΛΟΓΟ ΣΤΑ ΤΗΣ ΣΥΡΙΑΣ

Στα ανατολικά της Συρίας, δυνάμεις υπό την ηγεσία των Κούρδων επωφελήθηκαν από την κατάρρευση του συριακού στρατού για να πάρουν τον πλήρη έλεγχο της κύριας πόλης Ντέιρ Ελ Ζουρ.

Στην απέραντη συριακή έρημο, υπάρχουν απομεινάρια του -αυτοαποκαλούμενου- Ισλαμικού Κράτους που μπορούν να ‘επανενεργοποιηθούν’. Στο μακρινό βορρά, κατά μήκος των τουρκικών συνόρων, βρίσκεται ο Συριακός Εθνικός Στρατός, που απολαμβάνει την υποστήριξη της Άγκυρας.

Οι διαιρέσεις εντός της Συρίας συνεχίζονται με τον HTS να κρίνει τις εξελίξεις της μεταβατικής περιόδου, ανάλογα με τις προθέσεις και τις δυνατότητές του απέναντι στις αξιώσεις άλλων ομάδων, αλλά και των ξένων δυνάμεων που έχουν λόγο εδώ και χρόνια στο συγκεκριμένο έθνος.

Η αναλύτρια του ερευνητικού ινστιτούτου International Crisis Group, Lahib Higel σχολίασε στους NYT ότι η Συρία θυμίζει το Ιράκ του 2003.

«Η αρχική αισιοδοξία για τις προοπτικές μιας ειρηνικής δημοκρατικής μετάβασης είχε επιδεινωθεί γρήγορα, κυρίως επειδή οι λεηλασίες σάρωσαν την πρωτεύουσα, τη Βαγδάτη, και η αυξανόμενη αστάθεια και η βία τελικά οδήγησαν σε έναν βάναυσο σεχταριστικό εμφύλιο πόλεμο.

Από την άλλη βέβαια, εν προκειμένω οι ισλαμιστές αντάρτες έδιωξαν τον Assad από το εσωτερικό της χώρας, κάτι που θα μπορούσε να ενισχύσει τη λαϊκή τους νομιμοποίηση».