ΤΟ “ΚΙΝΗΤΟ ΣΤΗΝ ΤΣΑΝΤΑ” ΚΑΙ Η ΜΕΤΑΘΕΣΗ ΕΥΘΥΝΩΝ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ

Η απαγόρευση χρήσης των κινητών τηλεφώνων στα σχολεία είναι μια από τις 11 αλλαγές που θα ισχύουν στην Ελλάδα, από την πρώτη ημέρα της νέας σχολικής χρονιάς.

Πρόκειται για κάτι που θα ισχύσει σε όλη τη χώρα και που από φέτος στην Ουγγαρία και την Ολλανδία, όπου τα σχολεία ‘άνοιξαν’ τη Δευτέρα 2/9. Επίσης, άλλες χώρες πειραματίζονται από το 2018 με διάφορου τύπου απαγορεύσεις των smartphones, χωρίς όμως να υπάρχει -ακόμα- σχετικός νόμος.

Ανήμερα της ανακοίνωσης των νέων δεδομένων για τους μαθητές, ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης αναφέρθηκε σε επιστημονικά δεδομένα που δείχνουν τον καταλυτικό τρόπο που επηρεάζει τη μαθησιακή διδασκαλία η χρήση του κινητού κατά τη διάρκεια της ημέρας στο σχολείο.

Όπως τόνισε «από την διάσπαση προσοχής μέχρι άλλα σημαντικά ζητήματα είναι σαφές ότι το κινητό δεν έχει θέση στο σχολείο την ώρα της ημέρας». Παρ’ όλα αυτά «δεν έχουμε κατά ανάγκη την απαίτηση να έχουμε 100% συμμόρφωση από την πρώτη στιγμή».

Συνεχίζουμε.

Στην πραγματικότητα, οι έρευνες δεν επιβεβαιώνουν απόλυτα τον κύριο Μητσοτάκη. Όπως υπάρχουν και αυτές που δείχνουν πως υπάρχει άλλος τρόπος να γίνει πιο αποτελεσματικά ό,τι δίνει η απαγόρευση: είναι η εκπαίδευση των μαθητών σε υγιείς ψηφιακές συνήθειες και η προώθηση του «ψηφιακού εγγραμματισμού» που θα τους βοηθήσει γενικά, στη ζωή τους.

Αυτό όμως, θέλει τρόπο και κόπο.

Η απαγόρευση είναι ‘μπαμ και κάτω’ και πετάει σε άλλους το μπαλάκι της ευθύνης.

Ας δούμε τι γίνεται σε άλλες χώρες του πλανήτη με το θέμα των κινητών στα σχολεία.

Οι περισσότερες χώρες απαγορεύουν τη χρήση εν ώρα μαθημάτων

Στη Γαλλία υπάρχει απαγόρευση όλων των ηλεκτρονικών συσκευών που συνδέονται με το διαδίκτυο, σε δημοτικά και γυμνάσια -για μαθητές έως 15 ετών. Ο στόχος -όπως επισημάνθηκε- είναι να μειωθούν οι περισπασμοί και να ενθαρρύνονται οι μαθητές να επικεντρωθούν στις σπουδές και τις κοινωνικές αλληλεπιδράσεις.

Στη Μεγάλη Βρετανία δεν υπάρχει εθνική πολιτική, αλλά πολλά σχολεία επιλέγουν μεμονωμένα να απαγορεύσουν ή να περιορίσουν τη χρήση smartphone κατά τις σχολικές ώρες. Η κυβέρνηση έχει υποστηρίξει τα σχολεία στην εφαρμογή πολιτικών για τον περιορισμό της χρήσης των τηλεφώνων για την καταπολέμηση του διαδικτυακού εκφοβισμού και τη βελτίωση της εστίασης των μαθητών.

Η Ιταλία ανακοίνωσε σχέδια για απαγόρευση των smartphone στις τάξεις, ώστε να βελτιωθεί η ευημερία των μαθητών και η αποτελεσματική μάθηση. Ωστόσο, η επιβολή διαφέρει μεταξύ περιοχών και σχολείων.

Στην Ασία, η Κίνα απαγόρευσε τα κινητά στα σχολεία σε δημοτικά και γυμνάσια από το 2021, ώστε να μειώσει τους περισπασμούς και να προστατεύσει την όραση των μαθητών -κατά δήλωση της κυβέρνησης. Οι μαθητές πρέπει να λάβουν γραπτή άδεια από τους γονείς και τις σχολικές αρχές για να φέρουν τηλέφωνα στο σχολείο.

Στις ΗΠΑ, επίσης υπάρχουν πολιτείες -όπως η Καλιφόρνια- με νομοθεσία που επιτρέπει στα σχολεία να περιορίζουν ή να απαγορεύουν τη χρήση smartphone κατά τις σχολικές ώρες.

Απαγόρευση στις σχολικές ώρες έχει εφαρμοστεί και σε πολιτείες της Αυστραλίας, προκειμένου να βοηθηθούν οι μαθητές να επικεντρωθούν στη μάθηση και να μειωθεί ο διαδικτυακός εκφοβισμός.

Στην Αφρική όπου οι απαγωγές παιδιών είναι ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα των κοινοτήτων, οι γονείς δεν θέλουν καν να σκέφτονται πως τα παιδιά τους δεν θα έχουν τα κινητά τους τηλέφωνα πρόχειρα, ανά πάσα στιγμή.

Την ίδια ώρα, σε έξαρση είναι τα περιστατικά βίας στα σχολεία, τα οποία δημοσιεύονται στα social media, καθώς ο περιορισμός εφαρμόζεται μόνο εν ώρα μαθημάτων.

Η συνήθης πρακτική για τους μαθητές είναι να αφήνουν τα κινητά τους σε ένα προκαθορισμένο μέρος (σε μια βαλίτσα με θέσεις που έχουν το όνομα του κάθε μαθητή ή σε ερμάριο με ράφια που είναι δίπλα στην πόρτα της τάξης ή σε κεντρικά ερμάρια/lockboxes που υπάρχουν στους διαδρόμους, εν ώρα μαθήματος.

TI ΔΕΙΧΝΟΥΝ ΟΙ ΜΕΛΕΤΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΗ ΚΙΝΗΤΩΝ ΣΤΑ ΣΧΟΛΕΙΑ

Το θέμα της απαγόρευσης των κινητών στα σχολεία ως προς τον αντίκτυπο στη ψυχική υγεία και την ευημερία των μαθητών ερευνάται μεν, ωστόσο είναι ακόμα νωρίς να μιλήσουμε για συμπεράσματα.

Χαρακτηριστικά, ορισμένες μελέτες έχουν δείξει πως υπάρχουν βελτιώσεις στη συγκέντρωση και μειωμένο άγχος.

Υπάρχουν στοιχεία εργασιών που υποδηλώνουν ότι η μείωση της χρήσης smartphone κατά τις σχολικές ώρες μπορεί να έχει θετικά αποτελέσματα, ωστόσο η συνολική αποτελεσματικότητα τέτοιων απαγορεύσεων στην ψυχική υγεία και ευεξία είναι κάτι πιο περίπλοκο. Εξαρτάται από διάφορους παράγοντες όπως η εφαρμογή, το πλαίσιο και το ευρύτερο περιβάλλον.

Ευρήματα δείχνουν ότι τα οφέλη είναι προσωρινά ή εξαρτώνται από άλλες μεταβλητές, όπως το οικιακό περιβάλλον και οι προσωπικές συνήθειες χρήσης.

Συγκεκριμένα, η απαγόρευση των κινητών στο σχολείο δεν ελέγχει τον τρόπο με τον οποίο οι μαθητές τα χρησιμοποιούν εκτός αυτού. Οι αρνητικές επιπτώσεις από τη χρήση smartphone στο σπίτι, όπως ο διαδικτυακός εκφοβισμός ή ο εθισμός στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, μπορούν ακόμα να επηρεάσουν την ψυχική υγεία των μαθητών -για παράδειγμα, να αυξήσουν το άγχος τους.

Ως εκ τούτου, με την απαγόρευση στα σχολεία, δεν βελτιώνεται κάποια συνθήκη από όσες χρίζουν βελτίωσης (πχ να μάθουμε στα παιδιά τον αυτοσεβασμό και μετά τον αλληλοσεβασμό). Αυτό που συμβαίνει είναι να βγαίνει το πρόβλημα εκτός σχολείου, όπως συμβαίνει στην Ελλάδα και με τους νόμους για τον σχολικό εκφοβισμό και τη σχολική βία.

1. Μελέτες δείχνουν ότι ο περιορισμός της χρήσης κινητών στα σχολεία μπορεί να μειώσει τους περισπασμούς, οδηγώντας σε καλύτερη συγκέντρωση και βελτιωμένη ακαδημαϊκή απόδοση. Η μεγαλύτερη εστίαση στην τάξη έχει φανεί πως μπορεί να μειώσει το άγχος που σχετίζεται με κακούς βαθμούς ή υστέρηση.
2. Αφαιρώντας τις συνεχείς ειδοποιήσεις και τα ερεθίσματα των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, οι μαθητές είναι λιγότερο πιθανό να βιώσουν γνωστική υπερφόρτωση, που μπορεί να συμβάλει σε μειωμένα επίπεδα άγχους.
3. Χωρίς την απόσπαση της προσοχής των smartphone, οι μαθητές είναι πιο πιθανό να συμμετάσχουν σε αλληλεπιδράσεις πρόσωπο με πρόσωπο, ενισχύοντας καλύτερες κοινωνικές δεξιότητες και μειώνοντας τα συναισθήματα κοινωνικής απομόνωσης. Οι θετικές κοινωνικές αλληλεπιδράσεις μπορεί να είναι ζωτικής σημασίας για τη συναισθηματική ευημερία.
4. Τα σχολεία που περιορίζουν ή απαγορεύουν τη χρήση smartphone συχνά παρατηρούν μείωση των περιστατικών διαδικτυακού εκφοβισμού, κατά τις σχολικές ώρες.
5. Η ενθάρρυνση της πραγματικής επικοινωνίας μπορεί να ενισχύσει την αίσθηση της κοινότητας και του ανήκειν μεταξύ των μαθητών, κάτι που είναι ευεργετικό για την ψυχική υγεία.

Ο αντίλογος αναφέρει ότι η διασφάλιση της συμμόρφωσης με τις απαγορεύσεις μπορεί να γίνει πρόκληση για τα σχολεία. Επίσης, εάν η απαγόρευση είναι υπερβολικά περιοριστική ή τιμωρητική, μπορεί να οδηγήσει σε αντίσταση ή άγχος μεταξύ των μαθητών. Προφανώς και εκατομμύρια -αν όχι δισεκατομμύρια- γονείς ανησυχούν για την ασφάλεια των μαθητών σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης.

Η ΠΟΡΕΙΑ ΣΤΗ ΒΟΥΔΑΠΕΣΤΗ ΓΙΑ «ΠΑΡΑΒΑΤΗ» ΔΙΕΥΘΥΝΤΗ ΛΥΚΕΙΟΥ

Τη Δευτέρα, ανήμερα της έναρξης της σχολικής χρονιάς στην Ουγγαρία, χιλιάδες πολίτες διαδήλωσαν έξω από το υπουργείο Εσωτερικών της χώρας, στη Βουδαπέστη, ενάντια στην απόλυση του Csaba Meszaros, διευθυντή λυκείου με προϋπηρεσία 24 χρόνων.

Ο λόγος της απομάκρυνσης του ήταν η άρνηση του να συνταχθεί με την κυβερνητική απόφαση, περί καθολικής απαγόρευσης των smartphones εντός του σχολείου. Με επιστολή του προς τους γονείς, ενημέρωσε πως ο «παιδαγωγικός στόχος» του είναι να «εκπαιδεύσει τους μαθητές στη σωστή χρήση της ψηφιακής κουλτούρας».

Μια εβδομάδα αργότερα, το υπουργείο Εσωτερικών τον ειδοποίησε ότι «ένας ηγέτης που δεν συμμορφώνεται με το νόμο και τον αψηφά ανοιχτά δεν μπορεί να διευθύνει δημόσιο ίδρυμα» και του γνωστοποίησε την απόλυσή του.

Διαδηλωτές εξήγησαν ωστόσο, πως πέραν αυτής της απόφασης, διαμαρτύρονται και για τη γενικότερη κατάσταση της δημόσιας εκπαίδευσης.

Αυτό που συνέβαινε μέχρι πέρυσι στην Ουγγαρία με τα κινητά τηλέφωνα, ήταν πως πριν αρχίσει το μάθημα της πρώτης ώρας, οι μαθητές έβγαζαν τα τηλέφωνα και τα άφηναν είτε στη γωνία του θρανίου τους, είτε στην έδρα του καθηγητή.

Τώρα οι μαθητές είναι υποχρεωμένοι να αφήνουν τις ηλεκτρονικές συσκευές στην είσοδο του στο σχολείο, στην αρχή της σχολικής ημέρας. Για την ιστορία, στην ίδια χώρα οι μαθητές έχουν προσωπικούς υπολογιστές που σημαίνει ότι μπορούν να ‘συνδέονται’ όποτε θέλουν με όποιον θέλουν.

Η ΑΝΤΙΠΡΟΤΑΣΗ ΤΩΝ ΣΚΕΠΤΟΜΕΝΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ

Ο Meszaros ήταν γνωστός στους μαθητές του σχολείου όπου ήταν διευθυντής ως «εξαιρετικός στο να τους εκπαιδεύει να σκέφτονται ελεύθερα, δημιουργώντας ένα σχολείο στο οποίο τα παιδιά ήταν στο επίκεντρο».

Όπως φάνηκε και στη διαδήλωση, έκανε θαυμαστή δουλειά με μαθητές του να γράφουν σε πλακάτ «σκεπτόμενοι, όχι σκλάβοι» και να εξηγούν ότι αντί της απαγόρευσης, θα ήταν χρήσιμο να τους διδάξουν πώς να χρησιμοποιούν με σύνεση το smartphone.

Σε αυτό το πλαίσιο ορισμένα σχολεία υιοθετούν πολιτικές ελεγχόμενης χρήσης και όχι άμεσες απαγορεύσεις.

Το να επιτρέπονται τα τηλέφωνα κατά τη διάρκεια των διαλειμμάτων αλλά όχι στις τάξεις μπορεί να προσφέρει μια ισορροπημένη προσέγγιση που μειώνει την απόσπαση της προσοχής, ενώ παράλληλα επιτρέπει την πρόσβαση στα τηλέφωνα.

Υπάρχουν μελέτες που δείχνουν πως η εκπαίδευση των μαθητών σε υγιείς ψηφιακές συνήθειες και η προώθηση του «ψηφιακού εγγραμματισμού» μπορεί να είναι πιο αποτελεσματικές μακροπρόθεσμες στρατηγικές από ό,τι οι άμεσες απαγορεύσεις.

Επιπροσθέτως, έχει φανεί πως συμπληρωματικά προγράμματα που επικεντρώνονται στην ψυχική υγεία, την ενσυνειδητότητα και τις κοινωνικές δεξιότητες μπορούν να αντιμετωπίσουν τις βασικές αιτίες του στρες, του άγχους και της κατάθλιψης.