ΠΩΣ ΘΑ ΓΙΝΕΙ Η ΕΥΡΩΠΗ ΑΝ ΚΕΡΔΙΣΕΙ Η ΛΕΠΕΝ
Πώς θα είναι ο κόσμος αν η ακροδεξιά υποψήφια για τη γαλλική προεδρεία βγει πρώτη στις κάλπες; Πολύ ζοφερός μάλλον.
“Το ημερολόγιο δείχνει 25 Μαΐου 2022. Η Μαρίν Λεπέν βρίσκεται στον προεδρικό θώκο της Γαλλίας για λιγότερο από ένα μήνα. Οι ηγέτες της Ευρώπης -ομότιμοί της τώρα πια- μόλις που έχουν συνέλθει από το σοκ των εκλογών όταν φτάνει στις Βρυξέλλες, κάνοντας το πρώτο της ταξίδι στο εξωτερικό.
Διπλωμάτες και δημοσιογράφοι κοιτούν με δυσπιστία τη στιγμή που η αρχηγός του Εθνικού Μετώπου βγαίνει, χαρούμενη, από το προεδρικό της Peugeot 607 μπροστά από τη μόνιμη αντιπροσωπεία της Γαλλίας. Ένας φρουρός την ανακοινώνει ως “Madame la présidente de la République!” και η Λεπέν, ένα ισόβιο αουτσάιντερ που έχει προσπαθήσει τρεις φορές να κατακτήσει την εξουσία, χαμογελάει ακόμα πιο πλατιά.
Υπάρχει μια ψύχρα στον αέρα καθώς η ακροδεξιά Πρόεδρος προχωρά μέχρι το αναλόγιο στην κύρια αίθουσα υποδοχής της πρεσβείας. Πολλά από αυτά που πρόκειται να πει είναι γνωστά μέσα από το προεδρικό της πρόγραμμα, αλλά υπάρχουν και πολλά άλλα ακόμη που παραμένουν άγνωστα.
Ποιο θα είναι το πρώτο πράγμα που θα κάνει; Θα ακουστεί διχαστική ή συμφιλιωτική; Η αρχηγός του Εθνικού Μετώπου ξεκινά αρκετά φιλικά, αστειευόμενη ότι “μερικοί από εσάς ίσως να έχετε εκπλαγεί που δεν ανέβηκα σε ένα άλογο όπως η Ιωάννα της Λωραίνης και δεν ήρθα να διεκδικήσω αυτήν τη γη για τη Γαλλία”.
Όμως, η ατμόσφαιρα σύντομα θα γίνει πιο βαριά καθώς η Λεπέν φτάνει στην ουσία της ομιλίας της, εκθέτοντας μεθοδικά τα σχέδιά της για διάλυση της Ευρωπαϊκής Ένωσης εκ των έσω”.
Μπορεί οι παραπάνω εικόνες να προέρχονται εξ ολοκλήρου από τη φαντασία του Νικολά Βινοκούρ, αρθρογράφου του POLITICO, αλλά οι ενέργειες και οι πρωτοβουλίες που αποδίδει στη Λεπέν, δεν προέρχονται κι αυτές απ’ το πουθενά. Βασίζονται στη γλώσσα και τις προτάσεις που προωθεί, με τη μία ή την άλλη μορφή, από το 2010, από τότε δηλαδή που ανέλαβε τα ηνία του Εθνικού Μετώπου από τον πατέρα της.
Προκειμένου να γίνει ακόμα πιο ρεαλιστικό αυτό το σενάριο και η εξέλιξή του, καθώς και το πώς θα μπορούσε να αντιδράσει η Ευρώπη, το POLITICO μίλησε με μια σειρά από διπλωμάτες της ΕΕ, με πολιτικούς από άλλες χώρες της ΕΕ -και πιο συγκεκριμένα από τη Γερμανία- με νομικούς αλλά και με βοηθούς της ίδιας της Λεπέν.
(Σημαντική σημείωση: προκειμένου από εδώ και πέρα να γίνεται ξεκάθαρο πότε αυτά που γράφονται είναι αληθινές δηλώσεις και πότε αποκυήματα της φαντασίας του δημοσιογράφου, τα δεύτερα θα γράφονται με πλάγια γράμματα).
Παρότι οι λεπτομέρειες της αξιολόγησής τους ποικίλλουν, οι περισσότεροι ευθυγραμμίζονται σε μεγάλο βαθμό με την άποψη του Γερμανού βουλευτή των Πρασίνων, Άντον Χοφρέιτερ, προέδρου της επιτροπής Ευρωπαϊκών Υποθέσεων της Μπούντεσταγκ, ο οποίος περιέγραψε τις συνέπειες μιας νίκης της Λεπέν ως “μοιραίες” για την Ευρώπη.
“Θα έθετε σε τεράστιο κίνδυνο την ασφάλεια όλων των ανθρώπων στην Ευρώπη και φυσικά θα δημιουργούσε σημαντικά προβλήματα στην οικονομική συνεργασία ανάμεσα στα μέλη της ΕΕ, για θέματα όπως οι τεχνολογίες του μέλλοντος, η προστασία του κλίματος ή η κοινή εξωτερική πολιτική”, θα συνεχίσει.
Ο πατέρας της Λεπέν δεν ασχολήθηκε ποτέ ιδιαίτερα με την ΕΕ, αλλά η ίδια φαίνεται να έχει μία εμμονή μ’ αυτήν. Μαζί με τη σταυροφορία της ενάντια στον “ισλαμικό φονταμενταλισμό”, το μίσος της για τις “Βρυξέλλες” και για τις “υπαγορεύσεις των γραφειοκρατών της ΕΕ” είναι μόνιμα θέματα για εκείνη, τα οποία πρωτοέθεσε στο τραπέζι από την πρώτη της προεδρική υποψηφιότητα το 2012.
Βασική της πεποίθηση είναι ότι η εθνική κυριαρχία της Γαλλίας δεν μπορεί να συνυπάρξει με την εξουσία της ΕΕ. Η Γαλλία πρέπει να την αντικαταστήσει και να την προσπεράσει.
Συνεχίζοντας, λοιπόν, το υποθετικό του σενάριο, ο δημοσιογράφος θα πει ότι στις Βρυξέλλες η Πρόεδρος Λεπέν θα ανακοινώσει ότι καταργεί ουσιαστικά την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, τον βραχίονα της εκτελεστικής εξουσίας της Ένωσης, μετατρέποντάς την σε Γραμματεία που απλά θα επικυρώνει τυπικά όσα συμφωνήθηκαν από το Συμβούλιο των αρχηγών κρατών της ΕΕ.
Ταυτόχρονα, θα μειώσει αμέσως τη συνεισφορά της Γαλλίας στον προϋπολογισμό της ΕΕ κατά 5 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως. Θα εισάγει επίσης στο σύνταγμα την έννοια της εθνικής προτεραιότητας που ευνοεί τους Γάλλους υπηκόους έναντι των αλλοδαπών για την πρόσβαση σε δημόσια αγαθά και υπηρεσίες. Θα αγνοήσει τη Συνθήκη Σένγκεν που επιτρέπει την ελεύθερη κυκλοφορία αγαθών και ανθρώπων μέσα στην ΕΕ και θα επαναφέρει τους συνοριακούς ελέγχους. Και θα ρωτήσει τον γαλλικό λαό μέσω δημοψηφίσματος αν θέλει το δίκαιο της ΕΕ να παραμείνει ανώτερο από το γαλλικό δίκαιο ή να πάρει πίσω τη νομική του κυριαρχία.
Ωστόσο, τα πιο αιχμηρά της λόγια θα τα φυλάξει για τους δικαστές που βρίσκονται στο ανώτατο δικαστήριο της ΕΕ: “Και σε εσάς, δικαστές που βρίσκεστε στο Λουξεμβούργο και φαντάζεστε ότι είστε οι κύριοι της Ευρώπης, λέω το εξής: Δεν θα σας αρέσει το πρόγραμμα της προέδρου Λεπέν, αλλά θα καταλήξετε να υποταχθείτε στη θέληση του λαού μας”.
Το αν η Λεπέν μπορεί πραγματικά να προωθήσει τις προτάσεις της (οι νομικοί θα σπεύσουν να σας πουν ότι δεν μπορεί) είναι κάτι που σε μεγάλο βαθμό δεν μας αφορά εδώ. Η ΕΕ έχει επιβιώσει και στο παρελθόν κόντρα σε ευρωσκεπτικιστικές κυβερνήσεις, όπως πχ την κυβέρνηση του Ορμπάν στην Ουγγαρία, το Κίνημα 5 Αστέρων της Ιταλίας -για να μην αναφέρουμε και τη Βρετανία πριν από το Brexit. Εντούτοις, ποτέ δεν χρειάστηκε να αντιμετωπίσει μια ολομέτωπη επίθεση από μια χώρα με το μέγεθος και το βάρος της Γαλλίας.
Η αίθουσα γεμίζει με φωνές καθώς οι υποστηρικτές της Λεπέν αρχίζουν να φωνάζουν “Η Μαρίν για Πρόεδρος!” -ξεχνώντας μέσα στον ενθουσιασμό τους ότι είναι ήδη Πρόεδρος. Όμως οι διπλωμάτες και οι δημοσιογράφοι που συγκεντρώθηκαν για να παρακολουθήσουν αυτή τη στιγμή έχουν μείνει όλοι άφωνοι.
“Όλα τελείωσαν”, θα πει ένας Γερμανός διπλωμάτης. “Τώρα θα πρέπει να σώσουμε ό,τι μπορεί να σωθεί”.
Το ημερολόγιο δείχνει 21 Ιουνίου 2022. Η Λεπέν βρίσκεται πλέον στην εξουσία εδώ και δύο μήνες. Έχει κερδίσει τον έπαινο και το χειροκρότημα του Βλαντιμίρ Πούτιν (μέσω του εκπροσώπου του), του Ούγγρου Ορμπάν, του Πολωνού Αντρέι Ντούντα, του Σλοβένου Γιάνεζ Γιάνσα και του Ντόναλντ Τραμπ, και όλοι χαιρετίζουν την άνοδό της στην εξουσία ως “νίκη της δημοκρατίας”.
Όμως η προεδρία της έχει ήδη έρθει αντιμέτωπη με προβλήματα. Η οικονομική επίθεση στο γαλλικό χρέος και στην ευρωζώνη έχει ξεκινήσει.
Σύμφωνα με μια συντηρητική εκτίμηση της Goldman Sachs, αυτό θα είχε τη μορφή άμεσης πτώσης κατά 2% της συναλλαγματικής ισοτιμίας ευρώ-δολαρίου και αύξησης των επιτοκίων που απαιτούν οι επενδυτές για να κατέχουν γαλλικά κρατικά ομόλογα. Αυτό θα διευρύνει τα spreads -τη διαφορά στο κόστος δανεισμού- μεταξύ του γαλλικού και του γερμανικού χρέους, ωθώντας την ΕΕ προς μια επανάληψη της κρίσης δημοσίου χρέους που γνώρισε στα μέσα της δεκαετίας του 2010.
Ένας υψηλόβαθμος διπλωμάτης της ΕΕ που ήταν στην πρώτη γραμμή την τελευταία φορά που συνέβη αυτό, πρόσφερε αυτή τη ζοφερή πρόγνωση σε περίπτωση νίκης της Λεπέν: “Τα επιτόκια θα αυξάνονταν και ολόκληρο το σύστημα του ευρώ θα δεχόταν επίθεση. Το ευρώ είναι μία πολιτική κατασκευή, οπότε μόλις υπονομευτεί η πολιτική του βάση, θα θεωρηθεί κι αυτό αποδυναμωμένο”.
Επιπλέον, η Λεπέν αντιμετωπίζει πολιτική κρίση και στο εσωτερικό της. Νίκησε τον Εμανουέλ Μακρόν σε μεγάλο βαθμό χάρη στη μαζική αποχή των αριστερών ψηφοφόρων. Όμως η νίκη της κινητοποίησε τους αντιπάλους της και έτσι δεν κατάφερε να εξασφαλίσει την πλειοψηφία στο κοινοβούλιο κατά τις βουλευτικές εκλογές που διεξήχθησαν λίγο μετά τις προεδρικές. Έτσι, τώρα έχει κολλήσει σε μια άβολη “συγκατοίκηση” με τους κεντρώους του Μακρόν, πράγμα που σημαίνει ότι θα δυσκολεύεται να περνάει τους νόμους της.
Όλη αυτή η μίζερη κατάσταση στο εσωτερικό θα ωθήσει τη Λεπέν να αναζητήσει “παρηγοριά” στο εξωτερικό και πιο συγκεκριμένα στην Ουκρανία. Η σύγκρουση εκεί συνεχίζεται, με τις ρωσικές δυνάμεις να εξακολουθούν να προσπαθούν να υποτάξουν -ή να εξοντώσουν- την Ουκρανία, και οι Ουκρανοί μαχητές, αν και υπολείπονται σε αριθμό, εξακολουθούν να μάχονται χάρη στη συνεχή εισροή όπλων και προμηθειών από το ΝΑΤΟ.
Η Ευρώπη δεν έχει ακόμη προχωρήσει στην πλήρη απαγόρευση της εισροής της ρωσικής ενέργειας, αλλά η πίεση αυξάνεται: μια νέα θηριωδία που ήρθε στο φως σε πόλη της Ουκρανίας, παρακινεί ακόμη και τον Γερμανό Καγκελάριο, Όλαφ Σολτς, ο οποίος αρχικά αντιστάθηκε σταθερά σε όλες τις εκκλήσεις να σταματήσει να αγοράζει ρωσικό αέριο, να πει ότι “η Γερμανία είναι έτοιμη να αρχίσει να εξετάζει αυτό το ενδεχόμενο”.
Από την άλλη μεριά, έχουμε τη Λεπέν, η οποία έχει ήδη εκφράσει τις απόψεις της για την Ουκρανία κατά τη διάρκεια της εκστρατείας. Έχει δηλώσει ότι είναι “πολύ επιφυλακτική” σχετικά με την αποστολή όπλων στην Ουκρανία επειδή “αυτό θα μας έκανε συμπολεμιστές” και ότι ένα ενεργειακό εμπάργκο θα ήταν “καταστροφικό” για τους Γάλλους καταναλωτές.
Τώρα, μέσω μίας ζωντανής συνέντευξης στο TF1 θα ανακοινώσει την αναστολή όλων των παραδόσεων στην Ουκρανία, εκτός από εκείνης με προστατευτικό εξοπλισμό, και θα πει ότι το εμπάργκο φυσικού αερίου “δεν αποτελεί επιλογή για τη Γαλλία”.
Οι ηγέτες της Ουγγαρίας, της Γερμανίας, της Αυστρίας και μερικών άλλων χωρών που εξαρτώνται από το φυσικό αέριο αναπνέουν με ανακούφιση. Ο Σολτζ θα αποδοκιμάσει το γεγονός ότι η Γαλλία θα ενεργήσει σαν να είναι μόνη της σε όλο αυτό, αλλά θα προσθέσει ότι η γαλλική κίνηση “μας δίνει μια αναβολή”, ενώ ο Ορμπάν θα πει ότι έτσι η Γαλλία “υπερασπίζεται τους Ευρωπαίους”.
Η Λεπέν θα δει μία ευκαιρία μπροστά της και θα τρέξει να την αρπάξει. Θα πει σε δημοσιογράφους ότι το όραμά της για μια “συμμαχία ευρωπαϊκών εθνών” στο ζήτημα της Ουκρανίας αρχίζει να πραγματοποιείται, αν και δεν είναι σαφές ποιος άλλος εκτός από τον Ορμπάν θα είναι μαζί της. Η Λεπέν ανακοινώνει ότι θα επισκεφθεί τον Πούτιν στη Μόσχα την επόμενη εβδομάδα για να παραδώσει μια “πρόταση δέκα σημείων για ειρήνη”, η οποία επικεντρώνεται σε μεγάλο βαθμό στο να παραδώσει η Ουκρανία εδάφη της επικράτειάς της στη Ρωσία.
Μια φωτογραφία της χαμογελαστής Γαλλίδας Προέδρου όπου ανταλλάζει χειραψία με τον Πούτιν στο Κρεμλίνο απαθανατίζει τη μεγάλη στιγμή. Η γραμματέας Τύπου του Λευκού Οίκου, Τζεν Πσάκι, δηλώνει στην καθημερινή ενημέρωση τύπου ότι “ο Λευκός Οίκος δεν επιδοκιμάζει μεμονωμένες διπλωματικές πρωτοβουλίες από χώρες του ΝΑΤΟ που βρίσκονται στην Ευρώπη και που έτσι θα μπορούσαν να υπονομεύσουν την κοινή στάση της συμμαχίας” και ότι οι ΗΠΑ δεν είχαν ενημερωθεί εκ των προτέρων για το ταξίδι της Λεπέν.
Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, εκδίδει μια δήλωση στο Twitter σε τρεις γλώσσες καλώντας για “επιστροφή στην ενότητα” -χωρίς να διευκρινίζει για ποιον μιλάει.
Ο Πρόεδρος της Ουκρανίας, Βολοντίμιρ Ζελένσκι, η κυβέρνηση του οποίου έχει ήδη εξετάσει να αποκλείσει τη Λεπέν από παντού, έχει φτάσει πια στα όριά του. Τότε θα γράψει στο Twitter: “Η κυρία Λεπέν-Πούτιν δεν είναι πλέον ευπρόσδεκτη στο έδαφος της Ουκρανίας”.
Για τη Λεπέν, που περνάει δύσκολα στη Γαλλία, αυτό είναι ένα σημαντικό σημείο. Μια εβδομάδα πριν από την εκλογή της, είχε πει πράγματι σε ένα γαλλικό τηλεοπτικό κανάλι ότι η ελπίδα της όσον αφορά τη Ρωσία ήταν ότι η χώρα θα μπορούσε να σχηματίσει συμμαχία με το ΝΑΤΟ μόλις τελειώσει ο πόλεμος με την Ουκρανία.
Ενώ αυτή η προοπτική παραμένει τουλάχιστον αστεία, στην καλύτερη περίπτωση, η Λεπέν κερδίζει πόντους με τον Πούτιν, ο οποίος χαιρετίζει το “διπλωματικό όραμα της Λεπέν, ως πολύ ανώτερο από εκείνο του προκατόχου της” και αφήνει ανοικτό το ενδεχόμενο για “ενίσχυση της συνεργασίας και του εμπορίου με φιλικές χώρες όπως η Γαλλία”.
Ερωτηθείσα για την αντίδραση των ΗΠΑ κατά την επιστροφή της από τη Μόσχα, η Λεπέν δύσκολα μπορεί να συγκρατήσει την ευχαρίστησή της:
“Ορίστε, λοιπόν. Για ορισμένες χώρες η ιδέα ότι ασκούμε την κυριαρχία μας τους είναι αφόρητη. Λυπάμαι για αυτούς”.
Η υπόθεση της Ουκρανίας εξελίχθηκε καλά για τη Λεπέν, αλλά και η ίδια γνωρίζει ότι δεν υπάρχουν και πολλά πολιτικά οφέλη που μπορεί να κερδίσει στο εσωτερικό της από το να εκνευρίζει την Ουάσιγκτον και να “χαριεντίζεται” με τον Πούτιν. Η δημοφιλία της πέφτει και πρέπει να κάνει κάτι γρήγορα για να ανακτήσει το πάνω χέρι.
Αυτό το “κάτι” αποδεικνύεται ότι είναι να φέρει τα πάνω κάτω στις Βρυξέλλες. Όπως είχε υποσχεθεί και στην εκστρατεία της, η Λεπέν χρησιμοποιεί την πρώτη της συνάντηση με άλλους ηγέτες της ΕΕ τον Ιούλιο για να απαιτήσει κάτι σημαντικό: η Γαλλία θέλει να μειώσει τη συνεισφορά της στην ΕΕ όχι κατά 5 δισεκατομμύρια ευρώ όπως ανακοινώθηκε αρχικά, αλλά κατά 10 δισεκατομμύρια ευρώ.
Ακολουθούν κραυγές οργής από τους υπόλοιπους ηγέτες της ΕΕ, οι οποίοι χαρακτηρίζουν αυτήν την απαίτηση ως “παράνομη”.
Αλλά η Λεπέν είναι πολύ καλά διαβασμένη και θα υπενθυμίσει την περίπτωση της Μάργκαρετ Θάτσερ και την απαίτησή της το 1984 που ήταν να “πάρουμε πίσω τα χρήματά μας” από τις Βρυξέλλες. Το γεγονός ότι η Θάτσερ τελικά πήρε μόνο τα δύο τρίτα από αυτά που ζήτησε, δεν έχει καμία σημασία. Το θέμα είναι ότι έθεσε τον εαυτό της στο επίκεντρο κατά τη διάρκεια των συναντήσεων της ΕΕ για μια ολόκληρη πενταετία μέχρι να επιτευχθεί συμφωνία.
Οι Γερμανοί αξιωματούχοι που θα ερωτηθούν -στην πραγματικότητα- για τις δημοσιονομικές απαιτήσεις της Λεπέν, θα είναι κατηγορηματικοί:
“Δεν μπορούμε έτσι απλά να ακυρώσουμε όσα έχουν συμφωνηθεί”, θα δηλώσει ο σοσιαλδημοκράτης Μάρκους Τονς, αναπληρωτής πρόεδρος της επιτροπής Ευρωπαϊκών Υποθέσεων της Μπούντεσταγκ. “Στην τελική, είμαστε συμβατικοί εταίροι. Μήπως θέλει να οδηγήσει τη Γαλλία έξω από την Ευρωπαϊκή Ένωση; Κάτι τέτοιο θα ήταν εξαιρετικά επιζήμιο για τη γαλλική οικονομία” θα πει, σημειώνοντας ότι η Γαλλία είναι επίσης ο κύριος δικαιούχος των χρημάτων του γεωργικού προϋπολογισμού της ΕΕ, χρήματα που μπορούν να κινδυνεύσουν σε ένα τέτοιο σενάριο.
Ο βουλευτής των Πρασίνων, Άντον Χοφρέιτερ, πρόεδρος της Επιτροπής Ευρωπαϊκών Υποθέσεων της Μπούντεσταγκ, το είπε ως εξής: “Νομικά, αυτό είναι αδύνατον”.
Ωστόσο, κανένας από τους δύο δεν τολμούσε να συζητήσει τι θα έκανε η ΕΕ για να σταματήσει τη Λεπέν σε αυτό το θέμα. Ένας ανώτερος διπλωμάτης της ΕΕ, όμως ήταν πολύ πιο απαισιόδοξος σχετικά με τις προοπτικές της ΕΕ να χαλιναγωγήσει μια χώρα-μέλος που έχει τη διπλωματική και οικονομική δύναμη πυρός της Γαλλίας.
“Θα μπορούσαμε να κινηθούμε εναντίον τους νομικά, με κυρώσεις και πρόστιμα, αλλά θα υπάρξει πολλή σκέψη πριν φτάσουμε σε αυτό το σημείο”, είπε ο διπλωμάτης.
Και έτσι η Λεπέν πετυχαίνει να ξεκινήσει έναν κύκλο απαιτήσεων, αγανάκτησης και αντι-απαιτήσεων από τους εταίρους της ΕΕ που θα διαρκέσει για όσο η ίδια το επιθυμεί. Οι βοηθοί της είναι βέβαιοι ότι καμία σοβαρή συνέπεια νομική ή άλλη δεν θα πλήξει τη Γαλλία, διότι, όπως το θέτει ο ευρωβουλευτής του Εθνικού Μετώπου, Ερβέ Ζουβίν, “η Επιτροπή δεν θα έχει την ίδια στάση με τη Γαλλία (όπως με την Πολωνία). Αλλάζουν το τροπάριό τους ανάλογα με το ποιους έχουν να κάνουν. Όταν για παράδειγμα οι Γερμανοί είπαν ότι το σύνταγμά τους υπερισχύει του ευρωπαϊκού δικαίου για οικονομικά θέματα, η Επιτροπή δεν είπε απολύτως τίποτα”.
Ένας άλλος ανώτερος αξιωματούχος της ΕΕ είπε: “Η Λεπέν θα εμπόδιζε σοβαρά τη λειτουργία της ΕΕ”.
Ο Ζαν Φιλίπ Τανγκί, αναπληρωτής διευθυντής της εκστρατείας της Λεπέν, προσθέτει ότι όταν πρόκειται για την Ευρώπη, σχεδόν όλα θα είναι υπό διαπραγμάτευση όταν η Λεπέν γίνει Πρόεδρος. “Θεωρούμε ότι υπάρχουν περιθώρια εντός της ΕΕ για να υπερασπιστούμε τα συμφέροντά μας πιο δυναμικά. Τα πράγματα μπορούν να ξεσφίξουν λίγο”.
Η Λεπέν μετατρέπει τις συνεδριάσεις του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου σε πάνελ τηλεοπτικής εκπομπής, διαφωνώντας με το υπερφιλελεύθερο ήθος των Βρυξελλών και δεσμευόμενη να φέρει “κάθε σεντ” πίσω στον Γάλλο εργάτη.
Ταυτόχρονα, εν μέσω μιας νέας εισροής προσφύγων από τη Συρία και το Αφγανιστάν, ανεβάζει το θέμα δημιουργώντας ημιμόνιμους ελέγχους μετανάστευσης στα σύνορα της Γαλλίας με την Ισπανία και την Ιταλία, λέγοντας στον κόσμο ότι το Παρίσι “δεν κάνει τίποτα διαφορετικό από ό, τι έχει κάνει ήδη η Σουηδία ή η Δανία” και” πώς είναι καθαρά θέμα κοινής λογικής”.
Και εδώ, η εναντίωση από άλλα κράτη της ΕΕ είναι ελάχιστη.
“Η σκέψη εναντίον του Σένγκεν έχει ωριμάσει” μετά την πανδημία, είπε ο ανώτερος διπλωμάτης της ΕΕ, αναφερόμενος στην εικονική αναστολή της Συνθήκης Σένγκεν όταν ξέσπασε ο COVID. “Είναι παρωχημένη σκέψη. Αυτό που χρειαζόμαστε είναι να προστατεύσουμε τα εξωτερικά μας σύνορα”.
Και όμως, ακόμη και αυτή η “νίκη” και το θέαμα που τη συνοδεύει τελικά αποδεικνύονται βαρετά για τον μέσο υποστηρικτή της Λεπέν, ο οποίος τώρα έχει αρχίσει να αναρωτιέται πότε θα πραγματοποιηθούν οι υποσχέσεις της για μεγαλύτερη αγοραστική δύναμη. Παρά τον εκφοβισμό της προς τους θεσμούς και τους ηγέτες της ΕΕ, η Λεπέν είναι απελπιστικά αφοπλισμένη κατά της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, της οποίας η επικεφαλής, πρώην υπουργός Οικονομικών της Γαλλίας, Κριστίν Λαγκάρντ, υποστηρίζει ότι “η νομισματική πολιτική δεν είναι μια αξιόπιστη απάντηση στην πολιτική αστάθεια που δημιουργείται ξαφνικά”.
Η Λεπέν χρειάζεται περισσότερα. Χρειάζεται μια πολιτική έκρηξη αρκετά μεγάλη ώστε να αποσπάσει την προσοχή των ψηφοφόρων στο εσωτερικό από την αυξανόμενη ανεργία και τον καλπάζοντα πληθωρισμό. Και έτσι ανακοινώνει κατά τη διάρκεια μιας συνέντευξης ότι η Γαλλία πρόκειται να πραγματοποιήσει, εντός του μήνα, δημοψήφισμα για την υπεροχή του δικαίου της ΕΕ, οριστική αποχώρηση από τη Συνθήκη Σένγκεν, μια κίνηση ενάντια προς την “Ευρώπη των εθνών”. Αυτό το δημοψήφισμα, επιμένει, είναι μόνο ένα πρώτο βήμα προς μια “επανίδρυση της Ευρώπης που αναγκαστικά θα πρέπει να εγκριθεί από μια νέα συνθήκη προκειμένου να επαναφέρει τη μη εκλεγμένη Ευρωπαϊκή Επιτροπή στη θέση της”.
Τώρα έχει την προσοχή όλης της Ευρώπης. Ενώ η Πολωνία και η Ουγγαρία έχουν ήδη προχωρήσει πολύ “στο μονοπάτι της ανταρσίας”, και οι δύο χώρες εξαρτώνται αρκετά από τη χρηματοδότηση της ΕΕ ώστε οι απειλές για άρση της είναι αρκετές για να καταπνίξουν την οργή και να διατηρήσουν ένα εύθραυστο, αν και μη ικανοποιητικό, status quo για το κράτος δικαίου στην ΕΕ. Η Γαλλία όμως είναι μια διαφορετική περίπτωση: πρόκειται για ένα ιδρυτικό μέλος, για τη Νο. 2 οικονομία της Ένωσης. Πώς την απειλείς;
Σύμφωνα με τον ανώτερο διπλωμάτη της ΕΕ: ”Αυτό θα έθετε ένα νέο status quo και η λύση θα έπρεπε να έχει πολιτικό χαρακτήρα”. Με άλλα λόγια, ξεχάστε τα πρόστιμα ή τις ποινές όταν πρόκειται για τη Γαλλία.
Οι μήνες πριν από το δημοψήφισμα περνούν με αγωνία, ένα είδος ψεύτικου πολέμου έχει ξεκινήσει κατά τον οποίο διπλωμάτες και γραφειοκράτες των Βρυξελλών απασχολούν τους εαυτούς τους με διάφορα καθήκοντα, γνωρίζοντας ότι τίποτα από αυτά δεν σημαίνει πια και πολλά. Όλοι καταλαβαίνουν ότι, αν οι Γάλλοι ψηφίσουν “ναι” στο δημοψήφισμα, θα είναι το τέλος της ΕΕ όπως την ξέρουμε. Η αξιοπιστία του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα πληγεί σοβαρά, ενθαρρύνοντας κι άλλους ηγέτες της ΕΕ να ακολουθήσουν τα βήματα της Γαλλίας.
Παράλληλα, οι αλλαγές θα είναι ασυμβίβαστες με τις ισχύουσες συνθήκες της ΕΕ, αναγκάζοντας τους ηγέτες να εργαστούν για τη διαμόρφωση νέων που, για πρώτη φορά, δεν θα απαιτούν μια “ολοένα στενότερη ένωση” αλλά “μια συμμαχία ευρωπαϊκών εθνών”, στην οποία η Επιτροπή διαδραματίζει αμελητέο ρόλο και όλη η εξουσία βρίσκεται στα χέρια των ηγετών των κρατών.
Πριν ακόμα συμφωνηθεί, ο Τύπος θα αποκαλεί αυτή τη διαφαινόμενη συνθήκη ως “αντι-συνθήκη” ή “συνθήκη εξόδου από την ΕΕ” (EU-xit).
Επιπλέον, δεδομένου ότι θα είναι πεπεισμένος ο Τύπος ότι δεν θα υπάρξουν πλειοψηφίες που θα υποστηρίξουν αυτην την κίνηση στις περισσότερες χώρες, το προφανές συμπέρασμα είναι ότι η Γαλλία θα πρέπει να φύγει ή να παραμείνει ως ένας τεράστιος αποσταθεροποιητικός παράγοντας, που συνέχεια θα δημιουργεί προβλήματα στη λειτουργία της Ένωσης.
Τις εβδομάδες πριν από το δημοψήφισμα η Λεπέν κάνει περιοδεία στη Γαλλία, πραγματοποιώντας συγκεντρώσεις στις οποίες διακηρύσσει ότι “η ώρα της δόξας μας έφτασε” επικαλούμενη κάθε διαθέσιμη ιστορική αναφορά -από την Ιωάννα της Λωραίνης έως και την απελευθέρωση του Παρισιού στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο- προκειμένου να ξυπνήσει τον πατριωτισμό των Γάλλων. “Μετονομάζει” το δημοψήφισμα ως επιλογή μεταξύ “δουλοπαροικίας” και “ελευθερίας για το έθνος μας”.
Η Λεπέν πλέον βρίσκεται στην εξουσία εδώ και επτά μήνες όταν τελικά διεξάγεται το δημοψήφισμα, μια βροχερή Κυριακή του Οκτωβρίου.
Κάθεται στο μεγάλο επιχρυσωμένο τραπέζι στο προεδρικό μέγαρο των Ηλυσίων όταν τα αποτελέσματα αναβοσβήνουν στην οθόνη της τηλεόρασής της.
Οι Γάλλοι μίλησαν και είπαν: “Όχι”.
Η ήττα σηματοδοτεί την αρχή του τέλους για τη Λεπέν. Η στρατηγική της για την Ευρώπη έχει καταρρεύσει -οι Γάλλοι αποφάσισαν ότι, τελικά, είναι αρκετά άνετοι με το τρέχων καθεστώς. Η Λεπέν καταφεύγει σε μια σειρά εξαγριωμένων tweets που καταγγέλλουν “πράκτορες του βαθέως κράτους” που ενεργούν εναντίον του γαλλικού λαού. Αλλά η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν θα είναι ποτέ ξανά η ίδια.