ΠΟΣΟ ΠΙΘΑΝΟ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΜΥΚΗΤΕΣ ΤΟΥ THE LAST OF US ΝΑ ΜΑΣ ΚΑΝΟΥΝ ΑΛΗΘΙΝΑ ΖΟΜΠΙ

Το “The Last of Us” έκανε πρεμιέρα με τα δύο του πρώτα επεισόδια αυτόν τον μήνα στην πλατφόρμα του HBO, και φέρνει στο προσκήνιο μια “ζόμπι δυστοπία” που βασίζεται σε μια παγκόσμια πανδημία, ακολουθώντας τη “μυθολογία” του ομώνυμου video game. Στη σειρά το σενάριο αναπτύσσεται γύρω από δύο επίπεδα.

Το ένα είναι η πανδημία καθ’ εαυτή και ο ιός που μετατρέπει τους ανθρώπους σε αιμοσταγή τέρατα, και το δεύτερο επίπεδο είναι η εργαλειοποίηση της κατάστασης από την ηγεσία των ανθρώπων που έχουν επιζήσει μέσα και έξω από τις ζώνες καραντίνας. Μέσα σε αυτό το σκοτεινό κλίμα επιβίωσης, χτίζονται σχέσεις και αντιθέσεις.

Το ξεκίνημα του πρώτο επεισοδίου της πρώτης σεζόν, βάζει τον θεατή κατ’ ευθείαν στην υπόθεση. Δύο επιστήμονες συζητούν σε παρελθοντικό τηλεοπτικό show, για έναν θανατηφόρο μύκητα.

“Οι ιοί μπορούν να μας αρρωστήσουν, αλλά οι μύκητες μπορούν να αλλάξουν το μυαλό μας”, αναφέρει ο ένας εξ αυτών. Στη συνέχεια αναφέρει πως ένας συγκεκριμένος μύκητας, θα μπορούσε να δημιουργήσει “δισεκατομμύρια μαριονέτες με δηλητηριασμένο μυαλό, μόνιμα προσηλωμένες σε έναν και μόνο στόχο: να εξαπλωθεί η μόλυνση σε κάθε ζωντανό άνθρωπο, με κάθε τρόπο”.

Λίγο αργότερα στο ίδιο επεισόδιο, μαθαίνουμε πως ο μύκητας “Cordyceps” έχει προκαλέσει μια θανατηφόρα παγκόσμια πανδημία, αφήνοντας λίγους ζωντανούς, είκοσι χρόνια αργότερα. Ο μύκητας φαίνεται να επηρεάζει τον εγκέφαλο, χειραγωγώντας το ανθρώπινο σώμα για να επιτεθεί, να φάει και να μολύνει, άλλους ανθρώπους.

Στην πραγματική ζωή, ο λοιμωξιολόγος William Schaffner του Vanderbilt University, αναφέρει στο Inverse πως “δεν υπάρχει κανένας μολυσματικός παράγοντας που να μπορεί να μετατρέψει τον άνθρωπο σε ζόμπι”.

Αλλά αυτό, δεν ισχύει για όλα τα έμβια όντα.

Στη σειρά, όπως αναφέραμε, ο μύκητας “Cordyceps” είναι η αιτία της παγκόσμιας ζόμπι πανδημίας. Στην πραγματικότητα όμως, η fictional απεικόνιση βασίζεται σε έναν αληθινό παρασιτικό μύκητα γνωστό ως Ophiocordyceps.

Όπως αναφέρει από τη δική του μεριά στο Inverse ο μεταδιδακτορικός ερευνητής του Πανεπιστημίου της Ουτρέχτης, William C. Beckerson, το “Ophiocordyceps είναι ένα γένος μυκήτων της οικογένειας Ophiocordycipitaceae που μπορεί να χειραγωγήσει τη συμπεριφορά, και είναι στενά συνδεδεμένο με τους μύκητες Cordyceps που “πρωταγωνιστούν” στη νέα σειρά του HBO The Last of Us”.

Ο μύκητας χρησιμοποιείται ευρέως ως παραδοσιακό κινέζικο φαρμακευτικό συμπλήρωμα λόγω των υποτιθέμενων αντιφλεγμονωδών ιδιοτήτων του, αλλά έχει επίσης μια πιο “φρικιαστική” φήμη για την παρασιτική του ικανότητα να μολύνει και να χειραγωγεί τη συμπεριφορά των μυρμηγκιών.

Όπως αναφέρει σε άρθρο του το WWF, το εν λόγω μανιτάρι με το “βαρύγδουπο” επιστημονικό όνομα “Ophiocordyceps unilateralis” έχει την ικανότητα να μολύνει ένα είδος μυρμηγκιού, το Camponotus leonardi.

Το μανιτάρι “πασπαλίζει” το μυρμήγκι με τους σπόρους του, καθώς αυτό περνάει αμέριμνο από κοντά του και έπειτα αρχίζει η μυστηριώδης επίδραση των σπόρων στο κεφάλι του μυρμηγκιού. Το μυρμήγκι, σαν “ζόμπι”, εγκαταλείπει τη φωλιά του που τη φτιάχνει ψηλά πάνω στα δέντρα, και κατηφορίζει προς τα χαμηλά, στη χαμηλή βλάστηση του δάσους. Εκεί θα αφήσει την τελευταία του πνοή σε κάποιο φύλλο, έχοντας όμως μεταφέρει τους σπόρους του ξενιστή του στο ιδανικό και μοναδικό μέρος όπου μπορούν να φυτρώσουν.

Ιδιαίτερη εντύπωση προκαλεί ο τρόπος με τον οποίο το μυρμήγκι μετακινείται προς το ιδανικό (για τους σπόρους του μανιταριού) φύλλο. Κάνει μια κίνηση που οι επιστήμονες ονομάζουν “αγκάλιασμα θανάτου”. Στο 98% των περιπτώσεων που μελετήθηκαν σε προστατευόμενο δάσος της 1 Ταϊλάνδης, τα μυρμήγκια προσγειώνονται σε ένα νεύρο του φύλλου, στη βόρεια πλευρά του φυτού, 25 εκατοστά από το έδαφος, με 94-95% βαθμό υγρασίας και θερμοκρασία 20-30 βαθμούς Κελσίου, σαν να έχει “προγραμματιστεί” από το μανιτάρι για να βρει τις τέλειες συνθήκες. ακρίβεια αυτή είναι απαραίτητη για την αναπαραγωγή και την επιβίωση του μανιταριού ως είδους. Οι ερευνητές ανακάλυψαν μάλιστα πως οι σπόροι, για να φυτρώσουν χρησιμοποιούσαν τα σπλάχνα του μυρμηγκιού για να φτιάξουν σάκχαρα και να αναπτυχθούν. Αλλαγές συμπεριφοράς αναπτύχθηκαν και σε άλλα είδη μυρμηγκιών, όμως όχι με την ίδια αποτελεσματικότητα. Τα αποτελέσματα της έρευνας δημοσιεύθηκαν σε paper στο mBio.

Θα μπορούσε όμως να γίνει κάτι ανάλογο με τους ανθρώπους;

Ο William C. Beckerson είναι κατηγορηματικός. Όχι. Και αυτό έχει να κάνει “με τη διαφορά στη θερμοκρασία του σώματος μεταξύ των ανθρώπων και των συνηθισμένων εντόμων ξενιστών τους”.

Οι άνθρωποι είναι ενδόθερμοι, πράγμα που σημαίνει ότι έχουμε μια εσωτερικά ρυθμιζόμενη θερμοκρασία σώματος. Αντιθέτως τα μυρμήγκια, από την άλλη πλευρά, είναι εξώθερμα, που σημαίνει ότι η θερμοκρασία του σώματός τους εξαρτάται από το εξωτερικό περιβάλλον. Επομένως, μύκητες όπως το Ophiocordyceps εξελίχθηκαν για να μολύνουν τα μυρμήγκια όταν οι θερμοκρασίες είναι μεταξύ 60 βαθμών Φαρενάιτ (16 βαθμοί Κελσίου) και 75 βαθμών Φαρενάιτ (24 βαθμοί Κελσίου). Άρα ο συγκεκριμένος μύκητας είναι απίθανο να μολύνει άνθρωπο με ανάλογο τρόπο.

“Αυτό δεν σημαίνει, ωστόσο, ότι ορισμένες από τις ενώσεις που παράγονται από το Ophiocordyceps δεν θα μπορούσαν να επηρεάσουν τον άνθρωπο”, αναφέρει ο Beckerson, ενδεχομένως με θετικό τρόπο. Ελπίζει δε πως η έρευνά του θα οδηγήσει μια μέρα τους επιστήμονες να αναπτύξουν καλύτερα θεραπευτικά φάρμακα για διαταραχές συμπεριφοράς.

Ο καθηγητής εξηγεί ωστόσο πως αν οι περιβαλλοντικές θερμοκρασίες αυξηθούν σταθερά πιο κοντά στους 98,6 βαθμούς Φαρενάιτ – τη θερμοκρασία του σώματος του ανθρώπου – οι άνθρωποι θα γίνουν πιο καλοί υποψήφιοι ξενιστές για μυκητιακά παθογόνα. “Οι μικροοργανισμοί όπως οι μύκητες είναι ιδιαίτερα καλοί στην προσαρμογή στις αυξανόμενες θερμοκρασίες και με εντυπωσιακά γρήγορο ρυθμό”, προσθέτει, αφήνοντας να εννοηθεί πως η κλιματική αλλαγή θα μπορούσε να έχει άμεσα, καταστροφικά αποτελέσματα με νέες πανδημίες.

“Καθώς ο πλανήτης συνεχίζει να θερμαίνεται, θα βλέπουμε όλο και περισσότερες περιπτώσεις μυκητιασικών λοιμώξεων”, τονίζει χαρακτηριστικά στο Inverse.

Πρακτικά, οι μύκητες μπορούν να μολύνουν τον άνθρωπο και το έχουν κάνει εδώ και χιλιετίες. “Οι μύκητες μπορούν ξεκάθαρα να προκαλέσουν ανθρώπινες ασθένειες”, τονίζει ο Schaffner. Ωστόσο, δεν συμφωνεί με τον επιστήμονα στο The Last of Us ότι ένας μύκητας θα μπορούσε να προκαλέσει μια παγκόσμια πανδημία. Ο κύριος λόγος είναι πως, ειδικά αυτοί που προκαλούν σοβαρές ασθένειες, δεν μεταδίδονται εύκολα από άτομο σε άτομο.

Παρόλα αυτά, ο ζυμομύκητας Candida auris, σύμφωνα με το CDC “παρουσιάζει σοβαρό παγκόσμιο κίνδυνο για την υγεία”. Στην Ελλάδα, η πρώτη απομόνωση του μύκητα ήταν το 2019, και έκτοτε απομονώνονται με αυξανόμενη συχνότητα στελέχη C. auris από διεισδυτικές λοιμώξεις (καντινταιμίες), σε βαρέως πάσχοντες με μακροχρόνιες νοσηλείες και παρουσία ενδαγγειακών καθετήρων, όπως αναφέρει έκθεση του ΕΟΔΥ. Ο Candida auris προκαλεί συστηματικές λοιμώξεις, όπως βακτηριαιμίες, λοιμώξεις μαλακών μορίων και λοιμώξεις χειρουργικού πεδίου σε βαρέως πάσχοντες συνήθως ασθενείς όλων των ηλικιών, από πρόωρα βρέφη έως ηλικιωμένους. Απομονώνεται επίσης από δείγματα αναπνευστικού και ούρων, συστήματα τα οποία συχνά αποικίζει, σύμφωνα με την ίδια έκθεση.

Σημαντικός παράγοντας κινδύνου είναι η συν-νοσηλεία με άλλους ασθενείς με λοίμωξη από C. auris. Κοινός παράγοντας κινδύνου είναι και η παρατεταμένη νοσηλεία με επεμβατικούς χειρισμούς, όπως διασωλήνωση και τοποθέτηση κεντρικών ενδαγγειακών καθετήρων, καθώς το παθογόνο προσβάλλει συνήθως βαρέως πάσχοντες με μακρά νοσηλεία. Για την Ελλάδα, τα κρούσματα δεν συνδέονται εν γένει με ταξίδι και νοσηλεία σε άλλη χώρα, αλλά οφείλονται σε εγχώρια μετάδοση, συνδεόμενη με χώρο παροχής φροντίδας.

Έτσι, ενώ είναι μάλλον απίθανο να μετατραπούμε σε ζόμπι που τρώνε σάρκα, το The Last of Us μας προσφέρει μια καίρια υπενθύμιση σχετικά με την πραγματική απειλή που υπάρχει γύρω μας και συνδέεται κατά βάση, με το ίδιο το κλίμα και την δράση του ανθρώπου πάνω σε αυτό.

Στην υπόθεση της σειράς, ένας θανατηφόρος μύκητας έχει αφανίσει το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού και τους μετατρέπει σε σαρκοφάγα κτήνη. Ο ήρωας (Τζόελ), που κατάφερε να μην μολυνθεί, αναλαμβάνει να μεταφέρει μια έφηβη κοπέλα, την Έλι, η οποία μπορεί να είναι το κλειδί για το αντίδοτο της επιδημίας, έξω από τη ζώνη καραντίνας. Ο αγώνας επιβίωσης θυμίζει περισσότερο την αισθητική του “World War Z” και σίγουρα, οι λάτρεις του video game θα λατρέψουν την ατμόσφαιρα που χτίζει το HBO και οι Craig Mazin και Neil Druckmann.

Το The Last of Us προβάλλεται στο Vodafone TV