“ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ ΝΑ ΚΑΝΕΙΣ ΣΕΞ” – ΑΥΤΗ ΕΙΝΑΙ Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΑΤΡΙΑΡΧΙΑ

Η πατριαρχία βασανίζει, καταπιέζει και προσπαθεί με νύχια και δόντια να φιμώσει οτιδήποτε έρχεται ενάντια στο όφελος και την ικανοποίηση του άνδρα.

Οι ρόλοι και οι προσδοκίες που αφορούν τις ζωές των θηλυκοτήτων δημιουργούν ένα αποπνικτικό, καταπιεστικό περιβάλλον, στο οποίο η ισονομία και η δικαιοσύνη απουσιάζουν.

Μέσα από τις παρακάτω 6 μαρτυρίες γυναικών, οι οποίες μεγάλωσαν και ζουν στην Ελλάδα, αναδεικνύεται η διαρκής πάλη για ελευθερίες που θα έπρεπε να θεωρούνται αυτονόητες.

Κάθε μαρτυρία αποτελεί ένα κομμάτι στο παζλ των καθημερινών προκλήσεων που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες, στην προσπάθειά τους να ξεπεράσουν εδραιωμένες πατριαρχικές δομές, με στόχο την αυτονομία και την αξιοπρεπή ζωή, χωρίς τα “πρέπει”, τα “μη” και τα “όχι”, που ακούνε καθημερινά λόγω του φύλου τους.

Από τις κοινωνικές διακρίσεις και την υποτίμηση στον εργασιακό χώρο, μέχρι την καταπίεση να υποταχθούν σε “παραδοσιακούς” ρόλους στην οικογένεια, αυτές οι μαρτυρίες αναδεικνύουν τη σημασία της αναγνώρισης και της καταπολέμησης της πατριαρχικής κουλτούρας, με στόχο τη δημιουργία μιας ισότιμης και δίκαιης κοινωνίας.

ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΧΤΥΠΗΜΕΝΕΣ ΑΠ’ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΑΤΡΙΑΡΧΙΑ – ΕΞΙ ΜΑΡΤΥΡΙΕΣ

“Τελικά μπαμπά, θείε, γείτονα η Σοφία τα κατάφερε”

Σοφία, 48 ετών.

Με λένε Σοφία και έχω μεγαλώσει στην ελληνική επαρχία. Από μικρή, πάντα άκουγα ότι λόγω του φύλου μου, δεν μπορώ και δεν πρέπει να κάνω όσα ονειρεύομαι.

“Ποια έχει όνειρο να σπουδάσει; Η Σοφία; Ε, δεν είμαστε καλά…”, “Ποια έχει μαθηματικό μυαλό; Η Σοφία; Αποκλείεται…” “Ποια θέλει να γίνει δασκάλα; Η Σοφία; Μωρέ πού ακούστηκαν αυτά;”

Ε, τελικά μπαμπά, θείε, γείτονα και λοιποί που γελάγατε όταν ακούγατε ένα 15χρονο κορίτσι να λέει ότι έχει όνειρα, η Σοφία κατάφερε όλα όσα ήθελε και πέτυχε περισσότερα από όσα σίγουρα νομίζατε πως μπορεί να καταφέρει.

Και σπούδασε και αυτόνομη έγινε και οικογένεια έκανε επειδή το ήθελε, όχι επειδή “έπρεπε”. Τα συνδύασε όλα, γιατί μπορούσε, γιατί είχε δύναμη, γιατί δεν ήταν σαν εσάς, γιατί όσο κι αν προσπαθούσατε να την πείσετε πως “είναι καλύτερο να βρει έναν άνδρα, να κάνει οικογένεια και να μην σπουδάσει”, η Σοφία σας αγνόησε και έκανε αυτό που ήθελε.

Και έχω να πω ένα μεγάλο μπράβο στον 15χρονο εαυτό μου που δεν έκλεισα τα βιβλία, που δεν έμεινα στο χωριό (παρά τον ψυχολογικό πόλεμο), που έγινα αυτό που ήθελαν κάποιοι άλλοι. Τέλος, θα κλείσω με αυτό που μου έλεγε η σπουδαία, αγράμματη μάνα μου. “Μην τους ακούς παιδάκι μου, άνδρες είναι, μέχρι εκεί μπορούν…”

“Πώς προκαλούσαμε; Που αναπνέαμε; Που τρώγαμε ξύλο;”

Μάρα, 74 ετών.

Με τα λίγα που ξέρω, πατριαρχία μάλλον σημαίνει να υπακούς για μια ζωή σε ό,τι λένε οι άνδρες που έχεις γύρω σου. Πρώτα να υπακούς στον πατέρα σου, μετά στον άνδρα σου.

Γιατί έτσι είναι το “σωστό”. Να μην μιλάς, να μην φεύγεις απ’ το σπίτι, να ανέχεσαι να σε βρίζουν, να σε χτυπάνε, να σε απειλούν ότι θα σε σκοτώσουν και στο τέλος, όταν χωρίζεις και φεύγεις από το σπίτι, να σε λέει η κοινωνία πόρνη, επειδή “κατέστρεψες το σπίτι σου”, επειδή πήρες τα παιδιά σου και έφυγες για να σωθείτε.

Αυτή είσαι για τον κόσμο. Αυτή που φταίει πάντα, αυτή που προκαλεί, αυτή που κάνει κάτι και τσαντίζει τον άνδρα… Επειδή είσαι γυναίκα.

Τέτοιες καταστάσεις έζησα και εγώ και πολλές γυναίκες της γενιάς μου. Στο τέλος ό,τι κι αν κάναμε, εμείς φταίγαμε για τον κόσμο. Εμείς ήμασταν αυτές που προκαλούσαμε… Πώς προκαλούσαμε; Που αναπνέαμε; Που τρώγαμε ξύλο κάθε μέρα;

Να αντιδράτε, να μιλάτε, να φεύγετε, να μην ανέχεστε τίποτα. Κι ας πει ό,τι θέλει ο κόσμος. Δεν είναι ο κόσμος μες στο σπίτι σας, εσείς είστε που βασανίζεστε.

“Στο σπίτι μου, το σεξ ήταν ο δαίμονας που ξορκίζαμε”

Αλεξία, 25 ετών.

Η πατριαρχία για εμένα μέχρι τα 18 ήταν μια λέξη οικεία και άγνωστη ταυτόχρονα. Αντιδρούσα διαφορετικά στο άκουσμά της σε σχέση με οποιαδήποτε φίλη φεμινίστρια. γιατί πολύ απλά, για μένα η πατριαρχία ήταν το φυσιολογικό μου, γιατί εμένα η πατριαρχία ήταν το σπίτι μου.

Μεγάλωσα σε ένα περιβάλλον γεμάτο “μην φορέσεις αυτό γιατί είναι κοντό”, “μην κάνεις εκείνο γιατί είναι πρόστυχο”, “μην είσαι έτσι γιατί θα σε πουν αυτό”.

Σιγά-σιγά άρχισα να αντιλαμβάνομαι πως εγώ ήμουν ένα παιδί “διαφορετικό” από τον αδερφό μου, ο οποίος φυσικά επειδή ήταν άνδρας με το Α κεφαλαίο, μπορούσε να φορέσει, να πει, να πιει, να καπνίσει και γενικότερα να κάνει ό,τι ήθελε.

Στο σπίτι μου, το σεξ ήταν ο δαίμονας που ξορκίζαμε και τιμωρούνταν οποιαδήποτε ενέργεια, ή ακόμη και σκέψη προς αυτό (φυσικά εάν και μόνο εάν είσαι γυναίκα).

Δεν ανακαλώ συχνά την εφηβική μου ηλικία, γιατί πολύ απλά ήταν μια περίοδος που το φύλο μου καθόριζε τη ζωή μου, ήταν μια κρίση ταυτότητας που διήρκησε περίπου 10 χρόνια. Πάντοτε απορούσα τι είχα κάνει τόσο λάθος και γιατί ήταν τόσο κακό να μου αρέσουν τα αγόρια, να θέλω να ντύνομαι πιο θηλυκά και γενικότερα να θέλω να εναρμονιστώ και να ταυτιστώ με το “αδύναμο” φύλο μου. Δεν κατηγορώ μόνο τους γονείς μου, γιατί δεν ήξεραν, μεγάλωσαν σε μια πολύ πιο μικρή κοινωνία, ανελεύθερη, επικριτική.

Είναι πολύ δύσκολο να είσαι παιδί και την εποχή που μαθαίνεις να ξεχωρίζεις το σωστό από το λάθος να ανακαλύπτεις την αδικία και την “ατυχία” που σου έκατσε το “εσφαλμένο χρωμόσωμα”, που τελικά καθόρισε μια ολόκληρη ζωή γεμάτη “άθλους” που άλλοι έγραψαν για σένα.

“Κάπως αλλιώς θα πήρε τη θέση”, θα πουν

Στυλιανή, 35 ετών.

Είμαι 35 ετών και εργάζομαι στον χώρο του μάρκετινγκ. Όταν πριν 3 χρόνια, προσπάθησα να ανέβω σε θέση ευθύνης στην εργασία μου, μου δόθηκε η απάντηση πως δεν είμαι ικανή για αυτό, λόγω του φύλου μου και επειδή “μια γυναίκα έχει πολλές οικογενειακές ευθύνες”.

Πάγωσα, απογοητεύτηκα, ένιωσα την αδικία να διαπερνά το κορμί μου. Είχα αποδείξει τις ικανότητές στη δουλειά αυτή, αλλά δεν ήταν αρκετό.

Το ότι είμαι γυναίκα και θέλω να είμαι leader μοιάζει πολύ περίεργο στα μάτια πολλών. Για αυτούς μια γυναίκα δεν μπορεί να είναι γιατρός, δεν μπορεί να διευθύνει, δεν μπορεί να είναι επιτυχημένη και να πατά μόνη στα πόδια της. Για αυτούς τους ανθρώπους κάτι υπάρχει πίσω από αυτό. “Κάπως αλλιώς θα πήρε τη θέση”.

Πάντοτε, κάθε απόρριψη αποτελούσε για μένα ένα ακόμα εμπόδιο στον δρόμο προς την επαγγελματική μου εξέλιξη.

Αυτή η εμπειρία και πολλές ακόμη, μου δείχνουν συχνά πως η πατριαρχία βασανίζει και θα εξακολουθεί να βασανίζει τις γυναίκες στην ελληνική κοινωνία.

Παρά το γεγονός ότι έχουν κερδηθεί πολλοί αγώνες, οι προκαταλήψεις και οι στερεοτυπικές αντιλήψεις εξακολουθούν να εμποδίζουν πολλές από εμάς από το να αναπτύξουν τις ικανότητές τους, να πετύχουν και να νιώθουν πως είναι αυτόνομες και δυνατές.

Αυτό είναι ιδιαίτερα θλιβερό, δεδομένου ότι η ικανότητα δεν πρέπει να αξιολογείται βάσει του φύλου, αλλά μάλλον βάσει των δεξιοτήτων και των προσόντων κάθε ατόμου.

Αποφάσισα να μην επιτρέψω σε αυτήν την απόρριψη να με αποθαρρύνει. Αντίθετα, έμαθα να χρησιμοποιώ τον πόλεμο που δέχομαι ως γυναίκα ως κίνητρο για να συνεχίσω να αγωνίζομαι για ισότητα και για να αποδείξω πως μπορούμε να καταφέρουμε τα πάντα. Και θα το καταφέρουμε.

Μεγάλη σημασία έχει η αλληλεγγύη και η στήριξη μεταξύ των γυναικών. Μόνο μέσω της αλληλεγγύης μπορούμε να καταφέρουμε να υπερνικήσουμε την υποτίμηση.

Οι προκλήσεις είναι πολλές και καθημερινές, αλλά είμαι αποφασισμένη να συνεχίσω να διεκδικώ τα δικαιώματά μου στον εργασιακό χώρο, στην κοινωνία και παντού.

“Ο φόβος όταν γυρνάω μόνη στο σπίτι”

Παναγιώτα, 31 ετών.

Είναι τόσο βαθιά ριζωμένη μέσα μας η πατριαρχία, τόσο άρρηκτα συνδεδεμένη με το «είναι» μας, ξεκινά από τη γέννησή μας και μας συνοδεύει σε όλη τη ζωή μας, που για πολλά χρόνια δυσκολευόμασταν να την αναγνωρίσουμε. Κι ας καταλαβαίναμε μέσα μας πως κάτι δεν πάει καλά κι ας αναρωτιόμασταν γιατί το ανδρικό φύλο θεωρείται ανώτερο, γιατί έχει εξουσία, γιατί τα δικαιώματά του υπερβαίνουν τα δικά μας.

Μπορώ πια να εντοπίσω την πατριαρχία στις διάφορες εκφάνσεις της, τόσο στο παρελθόν όσο και στο τώρα, ενώ συνεχίζω να την αναγνωρίζω σε κάθε βήμα μου: στην καθημερινότητα, στην δουλειά, στον δρόμο, στις εξόδους, στις οποιουδήποτε είδους συναναστροφές μου.

Ο άγνωστος που θα μου σφυρίξει στον δρόμο (γιατί μπορεί) είναι πατριαρχία.

Η παραίνεση να είμαι ευγενική και ευχάριστη (γιατί είμαι κορίτσι) είναι πατριαρχία. Η προτροπή να ντύνομαι πιο θηλυκά (γιατί είμαι γυναίκα) είναι πατριαρχία. Η συμβουλή να μην ντύνομαι, όμως, πολύ σέξι (γιατί προκαλώ) είναι πατριαρχία.

Οι ερωτήσεις για το πότε θα παντρευτώ (γιατί αλλιώς δεν θεωρούμαι κοινωνικά αποκατεστημένη) είναι πατριαρχία. Οι ερωτήσεις, επίσης, για το πότε θα κάνω παιδί (γιατί περνάει ο καιρός) είναι πατριαρχία.

Η διαφορετική αντιμετώπιση από τους άνδρες συναδέλφους στα εργασιακά περιβάλλοντα (γιατί είναι πιο ικανοί) είναι πατριαρχία.

Η «αυτονόητη» σκέψη ότι εγώ κάνω τις δουλειές του σπιτιού (γιατί είμαι γυναίκα), είναι πατριαρχία.

Ο αποκλεισμός από συζητήσεις ανδρών σε παρέες (γιατί «αυτές είναι ανδρικές κουβέντες») είναι πατριαρχία.

Η υποτίμηση των όσων έχω καταφέρει στη δουλειά μου από συγγενείς (γιατί καλά όλα αυτά, αλλά άλλος είναι ο προορισμός της γυναίκας) είναι πατριαρχία.

Ο φόβος όταν γυρνάω στο σπίτι μόνη μου το βράδυ (γιατί μπορεί να δεχτώ επίθεση) είναι πατριαρχία, ο φόβος να πω αυτό που πραγματικά πιστεύω (γιατί «δεν ξέρεις εσύ απ’ αυτά») είναι πατριαρχία, ο φόβος, επίσης, να πω «όχι» (γιατί δεν ξέρω τι αντίδραση θα λάβω) είναι πατριαρχία.

Ο διπλός και τριπλός κόπος που πρέπει να καταβάλω καθημερινά για να αποδείξω την αξία μου στο οτιδήποτε (γιατί αυτόματα θεωρούμαι κατώτερη από έναν άνδρα) είναι πατριαρχία.

Έχουν δοθεί πολλοί αγώνες όλα αυτά τα χρόνια για την ελευθερία των γυναικών και για την ισότητα των δύο φύλων. Αλλά δεν είναι αρκετοί. Έχουμε πολύ δρόμο μπροστά μας, μέχρι να εξαλείψουμε την πατριαρχία -και τα κατάλοιπά της.

“Κορίτσια, πάμε να το σπάσουμε όλο αυτό”

Τζένη, 27 ετών.

Πατριαρχία, μια πολύ εμετική κατάσταση, που παράγεται με κάθε τρόπο, λεκτικό και μη, από όσ@ πιστεύουν ότι τα δικαιώματα των ανθρώπων εξαρτώνται από το περιεχόμενο του εσωρούχου τους.

Πάντα στη ζωή θα βρεθούν πολλ@ που θα σου πουν τι θα κάνεις, ποια είσαι και -κυρίως- τι είναι καλό για εσένα. Γιατί ως γνωστόν, όλες οι πατριαρχικές φιγούρες ξέρουν ποιο είναι το καλό και το κακό των θηλυκοτήτων.

Ξέρουν αν είναι καλό ή κακό τι θα κάνεις, πώς πρέπει να το κάνεις και πότε πρέπει να το κάνεις. Γενικά, ξέρουν τα πάντα και τα ξέρουν όλα τέλεια και υπάρχει μπόλικη περηφάνια μέσα σε όλο αυτό.

Βία, κακοποίηση, ψυχολογική πίεση, στοχευμένη προσπάθεια να σε πείσουν ότι δεν είσαι και δεν θα έπρεπε να νιώθεις ίση, ότι δεν θα έπρεπε να είσαι ψηλά, να είσαι αυτόνομη, δυναμική, να αποφασίζεις για τη ζωή σου.

Κορίτσια, πάμε να το σπάσουμε όλο αυτό.

Σε “πατρικά” σπίτια, σε γραφεία, σε διαδρόμους, σε αλάνες και σε δρόμους, πάμε να φωνάξουμε ότι δεν είμαστε κανενός. Ούτε του πατρός, ούτε του ανδρός.

Είμαστε εμείς που κάνουμε κουμάντο στις ζωές μας. Είμαστε τα σώματά μας, τα στόματά μας, οι φωνές μας, τα “όχι” μας, τα “θέλω” μας, η σεξουαλικότητά μας, η ταυτότητα φύλου μας.

Είμαστε εμείς τα όριά μας. Είμαστε εμείς και θα είμαστε για πάντα εμείς.