ΕΛΛΗΝΟΒΟΥΛΓΑΡΙΚΑ ΣΥΝΟΡΑ: Η ΑΠΟΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΑΡΚΟΥΔΑΣ

Στα πυκνά βουνά των ελληνοβουλγαρικών συνόρων συναντά κανείς τσιμεντένιες ράβδους, οι οποίες χώριζαν κάποτε τις δύο χώρες. Σήμερα, τα ίδια ορεινά μονοπάτια, εκτός από τα κυκλώματα διακίνησης, χρησιμοποιούν και τα άγρια ζώα για να διασχίσουν τα σύνορα των δύο χωρών. 

Η Σοβιετική Ένωση και οι δορυφόροι της επέλεξαν κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, να υψώσουν ιδεολογικά και φυσικά τείχη απέναντι στη Δύση. Το Σιδηρούν Παραπέτασμα διέσχιζε όλα τα βόρεια σύνορα της Ελλάδας, διακόπτοντας την επικοινωνία με τη σημερινή Βουλγαρία, Αλβανία και Βόρεια Μακεδονία. Αυτήν την ουδέτερη ζώνη εκμεταλλεύτηκαν εκείνα τα χρόνια, τα άγρια ζώα που απολάμβαναν το φυσικό τοπίο που οι άνθρωποι δε μπορούσαν να διασχίσουν. Η άγρια ζωή θέριεψε, καθώς η ανθρωπογενής δραστηριότητα περιοριζόταν στους αντάρτες που έβρισκαν καταφύγιο στα βουνά. 

Το 2005 δημιουργήθηκε μια συνοριακή διάβαση για τους πολίτες των δύο χωρών, με την κατασκευή του τούνελ της Ελληνοβουλγαρικής φιλίας στο τελωνείο των Εξοχών. Αυτή η κατασκευή ωστόσο παρενέβη στην ελεύθερη μετακίνηση των ζώων, καθώς η άγρια ζωή δεν αντιλαμβάνεται τα σύνορα που θεσπίζουν οι άνθρωποι. Έτσι, μια αρκούδα μπορεί την ημέρα να βρίσκεται στην ελληνική πλευρά, αλλά τη νύχτα να επιστρέφει στη φωλιά της στη βουλγαρική πλευρά. 

Για να μπορέσουν τα ζώα να συνεχίσουν τη ζωή τους μετά την κατάτμηση του δρόμου υπάρχουν δύο βασικά μέτρα. Είτε υπόγειες διαβάσεις, είτε υπέργειες, όπως οι πράσινες γέφυρες. Στην προκειμένη περίπτωση, δημιουργήθηκε μια πράσινη γέφυρα πάνω από το τούνελ.

Είκοσι χρόνια μετά την δημιουργία της, η περιβαλλοντική οργάνωση Καλλιστώ και η WWF Βουλγαρίας θέλησαν να εξετάσουν αν τα ζώα όντως διασχίζουν τα ελληνοβουλγαρικά σύνορα. Έτσι επέλεξαν να τοποθετήσουν 11 κρυμμένες κάμερες, 5 στη Βουλγαρία και 6 στην Ελλάδα. 

Συνοδεία του WWF Βουλγαρίας περάσαμε τα σύνορα και βρεθήκαμε στα ορεινά μονοπάτια του όρους Πιρίν. Εκεί έχει τοποθετηθεί μια από τις κάμερες που καταγράφουν με βίντεο την άγρια ζωή μέσα στα δάση. Κάθε μήνα, ο Alexander Dutsov και η Dara Ivanova επισκέπτονται το σημείο για να πάρουν τις κάρτες που έχουν τοποθετήσει και να ανακαλύψουν τις εκπλήξεις που κρύβουν. 

Το NEWS 24/7 παρουσιάζει μερικά από τα στιγμιότυπα που κατέγραψε η κρυφή κάμερα:

Εκτός από το να καταγράφουν τη δραστηριότητα τους, οι δυο οργανώσεις μελετούν τα μονοπάτια για να καταγράψουν τα είδη με βάση τα αποτυπώματα που παρουσιάζονται στο έδαφος. Σύμφωνα με τα στοιχεία που έχουν συλλέξει η άγρια ζωή είναι πλούσια στην πράσινη γέφυρα, με λύκους, αρκούδες, ζαρκάδια, αγριογούρουνα και μικρά θηλαστικά. Οι αρκούδες όμως τελευταία δεν περιορίζονται μόνο στα δάση. 

ΟΙ ΑΡΚΟΥΔΕΣ ΜΠΑΙΝΟΥΝ ΜΕΣΑ ΣΤΑ ΧΩΡΙΑ

Η κλιματική αλλαγή έχει επηρεάσει και τη ζωή των αρκούδων, oι οποίες περνάνε τον χειμώνα του σε χειμερία νάρκη. Ο λήθαργος αυτός μεταξύ άλλων, περιορίζει τις διατροφικές ορέξεις των θηλαστικών. Σε μια χρονιά με ήπιο χειμώνα όπως η φετινή, οι αρκούδες δεν κοιμήθηκαν αρκετά, με συνέπεια να αναζητούν περισσότερη τροφή. Αυτό το διατροφικό στρες που παρουσίασαν επηρεάζει και επηρεάζεται από τον άνθρωπο. 

Οι αρκούδες είναι μοναχικά ζώα και αυτό που φοβούνται περισσότερο από τον άνθρωπο, είναι η ανθρωπογενής του δραστηριότητα. Πέρα από τις φωτιές που καταστρέφουν τα σπίτια τους, οι καινούργιοι μεγάλοι δρόμοι εμποδίζουν τις μετακινήσεις τους και την αναζήτηση τροφής. Έτσι τα ζώα ανά περιόδους αποπροσανατολίζονται και συχνά καταλήγουν μέσα στα χωριά. 

Τον περασμένο Ιούνιο στην Καστοριά, μια αρκούδα με τα τέσσερα μωρά της επισκέφθηκε τους οικισμούς της Κορησού και του Δισπηλιού. Οι κάτοικοι υποστήριξαν ότι τα ζώα βρέθηκαν εκεί για τα ώριμα κεράσια που φιλοξενούν τα δέντρα της περιοχής. Το ζήτημα όμως δεν σταματά εκεί. 

Τους τελευταίους μήνες καταγράφηκαν αρκετά περιστατικά με επιθέσεις ζώων είτε σε χωράφια, είτε σε βοσκοτόπια. Καθώς οι αποζημιώσεις από τον ΕΛΓΑ απαιτούν αρκετές διαδικασίες, όπως σημειώνει η Λουκία Αργυριάδου από την Καλλιστώ, αν δεν παρέμβουν οι οργανώσεις για να βάλουν όρια, τότε ελλοχεύει ο κίνδυνος οι ντόπιοι να πάρουν το νόμο στα χέρια τους. Κάτι τέτοιο σημαίνει να σκοτώσουν παράνομα τις αρκούδες. 

Ποιοι είναι όμως οι τρόποι για να διασφαλιστεί η ασφαλής συνύπαρξη της άγριας ζωής με τον άνθρωπο στην ύπαιθρο, όταν η πρώτη απειλεί άμεσα τα χωριά. Αυτό που εφαρμόζεται συνήθως είναι η αφαίρεση της αρκούδας από την περιοχή. Ο τρόπος που γίνεται αυτό είναι με τον περιορισμό της, τη νάρκωση και την ασφαλή μεταφορά της σε μια περιοχή μακριά από τους ανθρώπους. Συχνά μάλιστα οι οργανώσεις επιλέγουν να τοποθετήσουν και συσκευή γεωεντοπισμού στα ζώα. Κάποιες φορές όμως τα ζώα εκτός από άγρια παρουσιάζονται και πολυμήχανα καθώς καταφέρνουν να αφαιρέσουν τις συσκευές και να τους αφήσουν να θεωρούν ότι είναι κάπου αλλού. Οι ειδικοί του προγράμματος μας μεταφέρουν ότι ο μόνος τρόπος για να πετύχει η μετακίνηση είναι να μετακινήσεις τα ζώα σε πρώτο χρόνο, μέσα στην εβδομάδα που θα επιτεθούν.

Μια άλλη, όχι τόσο δημοφιλής πρακτική είναι η θανάτωση των αρκούδων. Στη Βουλγαρία κάτι τέτοιο εφαρμοζόταν στο παρελθόν, στη βάση της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Biodiversity and Conservation Act 2007. Όπως μας μεταφέρουν Βούλγαροι ερευνητές, η πρακτική περιλάμβανε άδεια από το υπουργείο και συγκεκριμένο άτομο που θα εκτελούσε το συγκεκριμένο ζώο. Κατά μέσο όρο, όσο διαρκούσε αυτή η πρακτική εκτελούνταν νόμιμα 9 αρκούδες το χρόνο. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του WWF Βουλγαρίας, στη χώρα τους σήμερα εκτελούνται παράνομα 60-100 αρκούδες το χρόνο. 

Στη Ρουμανία έπειτα από το θάνατο μια 19χρονης κατά τη διάρκεια καταδίωξης από μια αρκούδα το κοινοβούλιο πήρε μια απόφαση που προκάλεσε αντιδράσεις. Στις 15 Ιουλίου, σε μια κατ’ επείγουσα συνεδρίαση, αποφάσισαν την εκτέλεση 481 αρκούδων και άλλων 962 τα επόμενα δύο χρόνια. Η απόφαση αυτή, αντί της χρήσης άλλων μεθόδων, φαίνεται πως δεν είναι τόσο αθώα. Οι αρκούδες, όπως και όλα τα άγρια ζώα, ακόμη και νεκρά δε θεωρούνται αδιάφορα για τους εμπόρους της φύσης. Τα κυνηγετικά τρόπαια αρκούδων – νόμιμα και παράνομα – είναι πιθανόν να γνωρίσουν άνθηση την επόμενη τριετία στη Ρουμανία, όσο εκατοντάδες αρκούδες θα θανατώνονται με υπουργική απόφαση.