ΓΙΑΤΙ ΔΕΝ ΕΧΟΥΜΕ ΣΥΣΤΗΜΑ ΠΡΟΕΙΔΟΠΟΙΗΣΗΣ ΣΕΙΣΜΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Η Ιαπωνία είναι το πιο επιρρεπές, σε σεισμούς, κράτος του πλανήτη. Αυτό έχει να κάνει με το γεγονός ότι ‘απλώνεται’ κατά μήκος του ιαπωνικού αρχιπελάγους, όπου συναντώνται πολλές ωκεάνιες και ηπειρωτικές πλάκες.

Θα θυμάσαι ότι στη λίστα με τις πιο σεισμογενείς χώρες είναι και η Ελλάδα, καθώς ‘κάθεται’ στο όριο μεταξύ της ευρασιατικής και της αφρικανικής πλάκας.

Βέβαια, εμείς δεν είμαστε καν στο ΤΟΡ10 -παρεμπιπτόντως, η Τουρκία είναι στο Νο9.

Γεγονός που δεν δικαιολογεί ότι δεν έχουμε καν σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης των πολιτών.

Από την άλλη, οι Ιάπωνες διαθέτουν το πιο εξελιγμένο του είδους.

Ανιχνεύει το πρώτο κύμα που είναι ασθενές (δεν το αισθανόμαστε οι άνθρωποι) και όπως λέει στο Magazine ο Γεράσιμος Παπαδόπουλος «προειδοποιεί τον κόσμο για την άφιξη του δεύτερου που κατά κανόνα είναι το ισχυρό και καταστροφικό».

Ο διευθυντής ερευνών στο Γεωδυναμικό Ινστιτούτο του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, ο οποίος ασχολείται με τη σεισμολογία και την επιστήμη των τσουνάμι από το 1982, βρίσκεται το τελευταίο δίμηνο μήνα στην Ιαπωνία.

Είναι προσκεκλημένος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Tohoku του Σεντάι, εκ των κορυφαίων του κόσμου σε θέματα φυσικών καταστροφών.

Ο λόγος της επίσκεψης του ήταν μεν, επιμορφωτικός, ωστόσο όσα βλέπει να συμβαίνουν τις τελευταίες ώρες, μετά το σεισμό των 7.6 Ρίχτερ «είναι πολύ μεγάλο σχολείο, ακόμα και για τους πιο έμπειρους σεισμολόγους».

Προφανώς και όταν επιστρέψει θα ετοιμάσει έκθεση για όσα μπορούν να αλλάξουν στην Ελλάδα, της μηδενικής πρόληψης σε επίπεδο προειδοποίησης των πολιτών για σεισμούς.

Αρχής γενομένης από το Σύστημα Προειδοποίησης Σεισμού των Ιαπώνων που ήξεραν τι θα γίνει πριν γίνει, αλλά και όσα πρέπει να κάνουν σε πρώτο χρόνο, ώστε να προφυλαχθούν.

«Στις 4.11 άρχισαν να χτυπούν σε μια μεγάλη αίθουσα, με πάρα πολύ κόσμο, όλα τα κινητά. Ήταν η επίσημη προειδοποίηση από την ιαπωνική μετεωρολογική υπηρεσία ότι επέρχεται ισχυρός σεισμός. Υπήρχε και η οδηγία να μείνουμε ήρεμοι και να καλυφθούμε.

Μετά περίπου 45” αισθανθήκαμε τα σεισμικά κύματα. Ακολούθησε μήνυμα προειδοποίησης για τσουνάμι. Είναι εντυπωσιακό πως χτύπησαν όλα τα κινητά, όπως και ότι ο κόσμος έμεινε ήρεμος. Δεν άρχισαν οι άνθρωποι να τρέχουν πανικόβλητοι και να ουρλιάζουν. Έκαναν ό,τι έλεγαν οι οδηγίες».

Το δευτερόλεπτο που έλαβαν οι πολίτες την προειδοποίηση, την έλαβε και το κρατικό κανάλι που αυτομάτως διέκοψε το πρόγραμμα για τη μετάδοση του.

 

ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΠΡΟΕΙΔΟΠΟΙΗΣΗΣ ΣΕΙΣΜΟΥ

Το Earthquake Early Warnings υπάρχει στην Ιαπωνία από το 2007.

Ήταν έτοιμο τον Αύγουστο εκείνου του έτους. Δυο μήνες αργότερα, η Μετεωρολογική Υπηρεσία της χώρας (Japan Meteorological Agency -JMA) το διέθεσε σε διάφορα μέσα ενημέρωσης, ενημερώνοντας ότι «το νέο σύστημα εκδίδει έγκαιρες ειδοποιήσεις μόλις αρχίζει ένας σεισμός, παρέχοντας πολύτιμα δευτερόλεπτα στους ανθρώπους για να προστατευτούν πριν φτάσουν οι ισχυροί σεισμοί».

Όπως λέει ο κύριος Παπαδόπουλος «ο σεισμός έγινε στις 4.10 το απόγευμα -εκείνη την στιγμή έσπασε το ρήγμα. Για να φτάσει το σεισμικό κύμα εκεί όπου βρισκόμασταν χρειαζόταν από 1.30 έως το πολύ δυο λεπτά.

Ήταν το διάστημα στο οποίο λάβαμε την προειδοποίηση».

Η πρώτη μεγάλη δοκιμή δεν ήταν απόλυτα επιτυχημένη

Το Μάρτιο του 2011 έπληξε τα βορειοανατολικά της χώρας ένας από τους φονικότερους σεισμούς του πλανήτη, μεγέθους 9.0 Ρίχτερ. Ακολούθησε τσουνάμι (οι πολίτες ενημερώθηκαν για αυτό 3 λεπτά μετά το σεισμό), με το συνδυασμό να προκαλεί το θάνατο 10.000 ανθρώπων, ενώ χιλιάδες άλλοι εξαφανίστηκαν.

Είχε τονιστεί ότι χωρίς το Σύστημα Έγκαιρης Προειδοποίησης οι απώλειες θα ήταν πολλές περισσότερες. Όπως και ότι υπήρχαν προβλήματα με την εκτίμηση της σοβαρότητας του τσουνάμι και τη σχετική πληροφόρηση του κοινού.

Tην Πρωτοχρονιά του 2024 επιβεβαιώθηκε πως οι καθ’ ύλην αρμόδιοι είχαν δουλέψει επί των ελλείψεων του πιο εξελιγμένου συστήματος προειδοποίησης σεισμού που υπάρχει στον κόσμο.

ΠΩΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΕΙ ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

Όπως αναφέρεται στην ιστοσελίδα της JMA «το σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης σεισμών παρέχει εκ των προτέρων ανακοίνωση των εκτιμώμενων σεισμικών εντάσεων και της αναμενόμενης ώρας άφιξης του κύριου κύματος.

Αυτές οι εκτιμήσεις βασίζονται σε άμεση ανάλυση της εστίας και του μεγέθους του σεισμού χρησιμοποιώντας δεδομένα κυματομορφής που παρατηρούνται από σεισμογράφους, κοντά στο επίκεντρο».

Πιο συγκεκριμένα, το σύστημα ανιχνεύει δονήσεις, υπολογίζει το επίκεντρο ενός σεισμού και στέλνει σύντομες προειδοποιήσεις από τους 1.000 και πλέον σεισμογράφους που είναι διάσπαρτοι σε όλη τη χώρα, ένα από τα πιο επιρρεπή σε σεισμό έθνη στον πλανήτη.

Ποιοι είναι οι στόχοι του συστήματος

Η έγκαιρη προειδοποίηση για τους σεισμούς στοχεύει στον μετριασμό των ζημιών που σχετίζονται με το σεισμό, επιτρέποντας αντίμετρα όπως

• η άμεση επιβράδυνση των τρένων που τρέχουν με 500 χιλιόμετρα την ώρα, στις περιφέρειες κοντά στην εστία του σεισμού (μεταφέρουν χιλιάδες κόσμου καθημερινά),
• ο έλεγχος των ανελκυστήρων για να μην εγκλωβιστούν άνθρωποι,
• η πρόληψη για οδικά ατυχήματα,
• η ειδοποίηση σχολείων και άλλων χώρων με πολλούς ανθρώπους, ώστε και να γίνει σωστή εκκένωση,
• η διακοπή των γραμμών παραγωγής, για να μετριαστούν οι ζημιές,
• η διακοπή εργασιών που ενέχουν υψηλό ποσοστό κινδύνου.

Επιτρέπει στους ανθρώπους να προστατεύονται γρήγορα σε διάφορα περιβάλλοντα όπως εργοστάσια, γραφεία, σπίτια και κοντά σε γκρεμούς.

Τονίστηκε ότι «η περίοδος μεταξύ της έγκαιρης προειδοποίησης σεισμού και της άφιξης ισχυρών δονήσεων είναι πολύ σύντομη, δηλαδή θέμα δευτερολέπτων (ή μεταξύ πολλών δευτερολέπτων και μερικών δεκάδων δευτερολέπτων).

Κατά συνέπεια, οι περιοχές που βρίσκονται κοντά στο επίκεντρο του σεισμού ενδέχεται να μην λάβουν τη μετάδοση έγκαιρης προειδοποίησης σεισμού πριν χτυπήσουν ισχυροί σεισμοί.

Σημειώθηκε και ότι «υπάρχουν όρια στην ακρίβεια της έγκαιρης προειδοποίησης σεισμού, όπως η εκτιμώμενη σεισμική ένταση.

Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι το σύστημα εξαρτάται αναγκαστικά από πολύ βραχυπρόθεσμα δεδομένα.

Λάβετε υπόψη αυτές τις δυνατότητες και τους περιορισμούς, όταν ανταποκρίνεστε στις έγκαιρες προειδοποιήσεις σεισμών».

ΠΟΙΟΙ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

Προφανώς και η επίσημη μετεωρολογική αρχή της Ιαπωνίας αναφέρει και τους περιορισμούς του συστήματος που διαθέτει, για την έγκαιρη προειδοποίηση.

1. Timing: το χρονικό διάστημα από την ανακοίνωση μιας έγκαιρης προειδοποίησης σεισμού μέχρι την άφιξη των κύριων δονήσεων είναι πολύ σύντομο, δηλαδή θέμα δευτερολέπτων. Σε περιοχές που βρίσκονται κοντά στο επίκεντρο του σεισμού, η προειδοποίηση ενδέχεται να μην μεταδοθεί πριν χτυπήσουν ισχυροί σεισμοί.
2. False Alarm: όταν χρησιμοποιείτε δεδομένα από έναν μόνο σεισμογράφο, ενδέχεται να προκύψουν ψευδείς έγκαιρες προειδοποιήσεις σεισμού, ως αποτέλεσμα θορύβου από ατυχήματα, κεραυνούς ή αστοχία συσκευής.
3. Εκτίμηση μεγέθους: υπάρχουν όρια στην ακρίβεια της εκτίμησης του μεγέθους, ειδικά για μεγάλους σεισμούς. Είναι δύσκολο να διαχωριστούν οι σεισμοί και να παρέχουμε ακριβείς προειδοποιήσεις όταν πολλαπλοί σεισμοί συμβαίνουν σχεδόν ταυτόχρονα ή σε κοντινή απόσταση μεταξύ τους.
4. Εκτίμηση σεισμικής έντασης: υπάρχουν όρια στην ακρίβεια της εκτίμησης της σεισμικής έντασης με στατιστικό τύπο εξασθένησης, καθώς και όρια στην πρόβλεψη της ενίσχυσης της επιφάνειας του εδάφους.

Εξ αρχής υπήρχε η δέσμευση πως η υπηρεσία θα δουλεύει συνεχώς για την πιο ακριβή έγκαιρη προειδοποίηση και το χρονοδιάγραμμα της, μέσω κοινής έρευνας με το Εθνικό Ινστιτούτο Ερευνών για την Επιστήμη της Γης και την Πρόληψη Καταστροφών.

Πράγμα που φυσικά κι έκανε (σε αυτήν τη χώρα έχουν το χούι να είναι συνεπείς στις υποσχέσεις τους).

ΤΙ ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ ΓΙΑ ΝΑ ΑΠΟΚΤΗΣΟΥΜΕ ΤΟ ΙΔΙΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

Ρώτησα τον κύριο Παπαδόπουλο αν μπορούμε να έχουμε στη χώρα μας σύστημα ανάλογο με αυτό της Ιαπωνίας. Ή έστω σαν κι εκείνο του Μεξικού και του Ταϊβάν.

Προφανώς δεν μπορεί να είναι ακριβώς το ίδιο, αφού δεν είμαστε Ιαπωνία. Άσε πουόπως έχει δείξει το ένδοξο (νοτ) παρελθόν μας, ό,τι έχουμε αντιγράψει από άλλους, χωρίς να λάβουμε υπ’ όψιν τα υπάρχοντα -στην Ελλάδα- δεδομένα ή επειδή υπήρχε βιασύνη, απέτυχε παταγωδώς.

«Εμείς έχουμε το 112 ως προειδοποίηση. Λειτουργεί για μετεωρολογικά φαινόμενα και πυρκαγιές. Όχι όμως, για σεισμούς. Ως προς αυτούς, υπάρχει σύστημα που στέλνει μηνύματα μετά το συμβάν, με οδηγίες για όσα πρέπει να κάνουν οι πολίτες».

Τότε που ήδη είναι αργά.

Πάμε λοιπόν, στο θέμα μας: μπορούμε να εκσυγχρονιστούμε για να σωθούν ζωές;

«Για να καταφέρεις να κάνεις αυτό που έχουν κάνει οι Ιάπωνες σε επίπεδο προειδοποίησης, χρειάζονται δυο βασικά πράγματα: η πολιτική απόφαση και η τεχνολογία».

Το πρώτο είναι να αποφασιστεί πως το θέλει και το χρειάζεται η χώρα. Να γίνουν εισηγήσεις ειδικών και να αποφασίσει μια κυβέρνηση ότι θα το δρομολογήσει, με συνεχή υποστήριξη των επιστημόνων και των τεχνολόγων που θα εξελίξουν ένα τέτοιο σύστημα.

Είναι σαφές πως δεν μπορεί να γίνει cope paste. Η τεχνολογία είναι πολύ υψηλή και προσαρμοσμένη στα δεδομένα της Ιαπωνίας.

«Όποια κυβέρνηση, όποιος υπουργός πάρει αυτήν την απόφαση, θα αποδεχθεί παράλληλα πως το σύστημα θα είναι έτοιμο σε 10 με 15 χρόνια. Ότι ο στόχος είναι μακροπρόθεσμος. Όποιοι υπογράψουν την απόφαση, θα αποδεχθούν πως πράττουν προς όφελος της χώρας και όχι των ιδίων».

Μετά την πολιτική απόφαση, που χωρίς αυτήν δεν γίνεται τίποτα, θα χρειαστεί συστηματική δουλειά από επιστήμονες που θα υπηρετήσουν αυτόν τον στόχο, με την ενίσχυση της πολιτείας. Με τεχνογνωσία που θα αποκτηθεί σιγά σιγά, συν τις γνώσεις που θα πάρουμε από το εξωτερικό.

Στην Ιαπωνία απέκτησαν το σύστημα γιατί αποφάσισαν ότι το θέλουν. Και άπαξ και αποφασίσουν οι Ιάπωνες πως η χώρα χρειάζεται κάτι, το κάνουν πάση θυσία».

ΠΩΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΕΙ ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΜΕ ΤΑ ΑΝDROID

Δεν θα γινόταν να παραλείψω να ρωτήσω τον ειδικό πώς ακριβώς λειτουργεί το Android Earthquake Alerts System, το οποίο παρέχεται δωρεάν και ειδοποιεί με alert τους χρήστες για σεισμούς.

Ο κύριος Παπαδόπουλος εξήγησε πως «το σύστημα της Ιαπωνίας είναι επίσημη επιχειρησιακή κρατική εφαρμογή, για πρακτική εφαρμογή για όλους -υπηρεσίες, media και πολίτες.

Αυτό που κάνουν τα Android είναι ένα πείραμα της Google, ώστε να καταφέρει να πετύχει στο μέλλον κάτι αντίστοιχο με το σύστημα των Ιαπώνων».

Στο link που θα δεις αν κάνεις λίγο πιο πάνω το βλέμμα, αναφέρεται ο τρόπος που το σύστημα λειτουργεί αποτελεσματικά.

Επειδή το πιθανότερο είναι πως στην Ελλάδα δεν θα ζήσουμε να δούμε ένα σύστημα προειδοποίησης σεισμών που να είναι δικό μας -και να λειτουργεί σωστά, αν κρίνουμε από τα όσα ζήσαμε και ζούμε με το 112-, ας βοηθήσουμε τα κινητά μας να μας βοηθήσουν να σωθούμε.

Καλή χρονιά να έχετε, με υγεία και διάθεση να ‘γεμίζετε’ τη ψυχή σας.