Η ΜΟΝΗ ΕΡΩΤΗΣΗ ΠΟΥ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΓΙΝΕΙ ΓΙΑ ΤΗ ΦΩΤΙΑ ΣΤΗΝ ΑΤΤΙΚΗ

Ο υπουργός Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας, Βασίλης Κικίλιας εμφανίστηκε το πρωί για να επαναλάβει το αφήγημα που επιλέχθηκε για τη φετινή καταστροφή στην Αττική. Αυτό που απαλλάσσει -όπως κάθε χρόνο- τους υπεύθυνους του στρατηγικού σχεδιασμού για τη διαχείριση των πυρκαγιών από κάθε ευθύνη.

Κατά τον υπουργό λοιπόν, στη φωτιά που έκαψε ό,τι βρήκε στο πέρασμα της για 40 χιλιόμετρα ο κρατικός μηχανισμός λειτούργησε γρήγορα και άψογα.

Και τότε πώς επικράτησε το χάος;

Έφταιγαν η κλιματική αλλαγή, η ένταση των ανέμων, η ξηρή βλάστηση, οι κηλιδώσεις, τα ακαθάριστα οικόπεδα, συν «την δύσβατη περιοχή με χαρακτηριστικά βουνό, δάσος και διάσπαρτα σπίτια».

Η αγωνία της Πολιτείας να επισημάνει τη γρήγορη επέμβαση είναι από μόνη της λάθος

«To γεγονός ότι ξεκινάμε, τονίζοντας πόσο γρήγορα έγινε η επέμβαση δείχνει το λάθος, την αγωνία που έχει ο κρατικός μηχανισμός να αποδείξει πως όλα έγινα καλώς. Μπορεί και να έγιναν. Θα πρέπει ωστόσο, να δούμε τι συνέβη μετά -αφότου ξέφυγε η πυρκαγιά και άρχισε να εξαπλώνεται» λέει στο NEWS 24/7 o Δρ Θοδωρής Μ. Γιάνναρος, πυρομετεωρολόγος, Επιστημονικός Υπεύθυνος της ερευνητικής ομάδας FLAME και Κύριος Ερευνητής στο Ινστιτούτο Ερευνών Περιβάλλοντος και Βιώσιμης Ανάπτυξης του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών.

«To γενικό σχόλιο είναι πως έχουμε βελτιωθεί στην καταστολή. Στην πρόληψη χρειάζεται ακόμα πολλή δουλειά. Η πολύ έγκαιρη ανίχνευση είναι ένα πολύ θετικό στοιχείο του νέου ‘δόγματος’ για την πυρόσβεση. Επίσης θετικό είναι πως υπάρχουν περιπολίες σε ημέρες με υψηλό δείκτη επικινδυνότητας, όπως και η βελτίωση του χρόνου απόκρισης σε συμβάντα που εκδηλώνονται σε περιοχές υψηλής επικινδυνότητας.

Δεν γίνονται όμως, όσα πρέπει να γίνονται βάσει της έκθεσης που ζήτησε και έλαβε η ελληνική κυβέρνηση από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Πολιτικής Προστασίας το Σεπτέμβριο του 2023.

Μια από τις ελλείψεις που επισήμαναν οι ανεξάρτητοι εμπειρογνώμονες του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Πολιτικής προστασίας, στην έκθεση για τον τρόπο που η Ελλάδα διαχειρίζεται τις φωτιές είναι αυτή της τακτικής ανάλυση της φωτιάς.

Μετά και τις επισημάνσεις της πυροσβεστικής για αδυναμία ανάσχεσης καθώς η πυρκαγιά πήγαινε μια στο νότο και μια προς το βορρά, επί ένα διήμερο «πράγμα που έκανε δύσκολη την εφαρμογή του επιχειρησιακού σχεδιασμού» όπως είπε στο NEWS 24/7 o Νίκος Λαυράνος, Πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Πυροσβεστών.

Ο κύριος Γιάνναρος διευκρινίζει ότι «κανείς δεν λέει πως όλα είναι ‘μαύρα’ σε ό,τι αφορά την πυρόσβεση. Υπάρχουν ωστόσο, κάποια αφηγήματα που είναι διαχρονικά γνωστά. Στενοχωριέμαι όταν χρησιμοποιούν για λόγους εντυπωσιασμού όρους που χρησιμοποιούνται και προωθούνται χρόνια και για λόγους ενσυναίσθησης.

Είναι γνωστό στους πυροσβέστες πως η φωτιά και η ξηρή βλάστηση κάνει κηλιδώσεις (καύτρες που δημιουργούν νέες εστίες). Μπορεί να είναι τυχαίες και να αυξήσουν την επικινδυνότητα, ωστόσο δεν είναι κάτι που εμφανίστηκε ξαφνικά.

Επίσης, οι συγκλίσεις των ανέμων μπροστά στο μέτωπο μιας πυρκαγιάς είναι στοιχειώδης γνώση για τη συμπεριφορά της. Περιμένεις μια φωτιά να κάνει στροβιλισμούς ανέμου -επίσης στοιχειώδης γνώση. Όπως και ότι αν μπει σε πλαγιά, θα αρχίσει να επιταχύνει όπως ανεβαίνει. Ή αν μπει σε χαράδρα -όπως έγινε πέρυσι στην Πάρνηθα- θα παρουσιάσει εκρηκτική συμπεριφορά, «ανεβαίνοντας» με μεγάλη και συχνά ακραία ταχύτητα προς τ’ ανάντη. Είναι επίσης στοιχειώδης γνώση πως όλες οι φωτιές κινούνται και στην ουρά τους.

Υπάρχουν δηλαδή, πράγματα που γνωρίζουμε ώστε να έχουμε μια καλή αίσθηση ως προς την αναμενόμενη εξάπλωση και συμπεριφορά μιας πυρκαγιάς.

Σίγουρα υπάρχουν και κάποια που δεν περιμένουμε, γιατί προσπαθούμε κι εμείς να καταλάβουμε τι γίνεται. Δεν είμαστε όμως, στο απόλυτο σκοτάδι.

Δεν έχουμε την απόλυτη γνώση, ούτε όμως πέφτουμε από τα σύννεφα σαν να συμβαίνουν για πρώτη φορά πράγματα που γίνονται πάντα».

 «Υπάρχει φόβος να πούμε ότι έγιναν λάθη»

Ο κατακερματισμός στο κέντρο αποφάσεων που οδηγεί σε επικαλύψεις ή ασαφή κατανομή ευθυνών, όπως αναφέρει η έκθεση εμπειρογνωμόνων του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Πολιτικής Προστασίας, απαλλάσσει τους καθ’ ύλην αρμόδιους του στρατηγικού σχεδιασμού από το ‘φταίω’.

Αν όμως, πρόκειται ποτέ να βρούμε λύσεις που θα σώζουν ζωές, εκτάσεις και περιουσίες δεν χρειάζεται να φοβόμαστε το ‘έκανα λάθος’.

Ο κύριος Γιάνναρος εξηγεί χαρακτηριστικά πως «κανείς δεν φταίει που ξέφυγε η φωτιά. Το θέμα είναι τι κάνουμε για να τη διαχειριστούμε αφότου ξεφύγει. Ποιος αποφασίζει για το πού θα πάμε και δεν αναφέρομαι για τις περιπτώσεις που μπαίνει σε περιοχές με κατοικίες, όπου προφανώς η προστασία της ανθρώπινης ζωής είναι η προτεραιότητα».

Για παράδειγμα, πέρυσι στον Έβρο τη δεύτερη φωτιά θα μπορούσαμε να την περιορίσουμε».

«Δεν θα δείξει αδυναμία να πούμε ότι έγιναν λάθη. Από αυτά μαθαίνεις. Τα εντοπίζεις και βρίσκεις τρόπους να τα διορθώσεις. Στην Ελλάδα γίνεται αποτίμηση κάθε αντιπυρικής περιόδου, αλλά δεν μαθαίνουμε τα θέματα που προκύπτουν. Τα του Έβρου αποκαλύφθηκαν από τη WWF και την ισπανική Fast που κάνει τακτική ανάλυση φωτιάς.

Υπάρχει φόβος να πούμε ότι έγιναν λάθη. Αυτό όμως, θα έδειχνε την πραγματική θέληση όλου του μηχανισμού να προχωρήσει.

Δεν θα φτάσουμε με μαγικό τρόπο στο να σταματήσουμε τις φωτιές. Πρέπει να εμπιστευτούμε τη διαδικασία και να επενδύσουμε σε αυτήν. Δεν θα γυρίσουμε το διακόπτη και από αύριο θα κάνουμε τακτική ανάλυση, όπως κάναμε με το ‘νέο δόγμα’ της πυρόσβεσης που άλλαξαν κάποια πράγματα και κάποιοι πίστεψαν πως όλα θα λειτουργήσουν τέλεια.

Χρειάζεται ουσιαστική επένδυση.

Κάτι άλλο που πρέπει να καταλάβουμε είναι πως η αντιμετώπιση των δασικών πυρκαγιών είναι υψηλά διεπιστημονικό πρόβλημα», όπως αναφέρει και η πρόσφατη έκθεση.

«Όταν καίγεται η Αττική και δυο νεαροί συλλαμβάνονται στη Γλυφάδα για εμπρησμό ή ηλικιωμένοι εξακολουθούν να καίνε κλαδιά όταν έχει πολλά μποφόρ, χρειάζεται να ασχοληθείς για να καταλάβεις το λόγο που δεν φαίνεται να περνάει το μήνυμα ο κρατικός μηχανισμός».

Ο ΜΟΝΟΣ ΤΡΟΠΟΣ ΓΙΑ ΝΑ ΝΙΚΗΘΕΙ Η ΦΩΤΙΑ

Ο πυρομετεωρολόγος διευκρινίζει ότι δεν είναι θέμα προσώπων ή προσωπικής φιλοδοξίας να σταματήσουμε την καταστροφή των δασικών -και όχι μόνο- εκτάσεων. «Πρέπει να υπάρχει βούληση. Αλλιώς οι φωτιές θα καίνε έως ότου δεν θα υπάρχει κάτι άλλο να κάψουν».

Το τι γίνεται αφότου ξεφύγει η φωτιά δεν έχει να κάνει με τους ανθρώπους του πυροσβεστικού σώματος και τους εθελοντές που τους στέλνουν στα μέτωπα -δεν αποφασίζουν οι ίδιοι πού θα πάνε, αλλά δέχονται εντολές από το κέντρο επιχειρήσεων.

Όσα ακολουθούν και αφορούν τη διαχείριση της πυρκαγιάς έχουν να κάνουν με τη χάραξη στρατηγικής για την αντιμετώπιση του συμβάντος.

Δεν είναι δυνατόν να είμαστε στο 2024 και να συζητάμε για το πώς εξαπλώθηκε μια φωτιά. Οι παράγοντες είναι γνωστοί εδώ και δεκαετίες: είναι ο καιρός, η τοπογραφία και η βλάστηση.

Για να έχεις μια στρατηγική διαχείρισης, πρέπει να ‘χεις κάνει την τακτική ανάλυση της φωτιάς. Δηλαδή, να λάβεις υπ’ όψιν τους τρεις παράγοντες (η τοπογραφία δεν αλλάζει, η βλάστηση αλλάζει μόνο ως προς την κατάσταση της μέσα στην ημέρα -ανάλογα με το πώς μεταβάλλεται η υγρασία και η θερμοκρασία- και για τον καιρό έχουμε τις προγνώσεις. Άρα έχουμε εικόνα για το τι επικρατεί στην περίμετρο μιας πυρκαγιάς και για τις επόμενες ώρες».

 

Αν δεν ξέρουμε πού είναι η φωτιά με ακρίβεια -όχι να λένε πως ‘κατεβαίνει το λόφο’- δεν μπορούμε να κάνουμε καμία διαχείριση», έτσι δεν μπορούμε να σταματήσουμε τη φωτιά «και θα συνεχίσουμε να την κυνηγούμε. Ίσως κάποιες φορές να είμαστε τυχεροί και να την πιάσουμε. Ή να σταματάει είτε γιατί φτάνει στη θάλασσα, είτε γιατί δεν έχει τίποτε άλλο να κάψει».

Και η επιβίωση μας θα εξαρτάται από τον παράγοντα «τύχη».