ΜΥΘΟΙ ΚΑΙ ΑΛΗΘΕΙΕΣ ΓΙΑ ΤΑ ΤΑΜΑΤΑ ΤΗΣ ΜΕΓΑΛΟΧΑΡΗΣ ΤΗΣ ΤΗΝΟΥ

«Ου γαρ χρυσοχοείον, ουδέ αργυροχοείον εστίν η Εκκλησία, αλλά πανήγυρις αγγέλων. Διό ψυχών ημίν δει! Καί γαρ δη ταύτα δια τάς ψυχάς προσίεται ο Θεός… Μάθωμεν τοίνυν φιλοσοφείν, καί τον Χριστόν τιμάν ως αυτός βούλεται. Τω γαρ τιμωμένω τιμή ηδίστη, ην αυτός θέλει, ουχ ην ημείς νομίζομεν». – Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος

Τα θαύματα πολλά, τα τάματα ακόμη περισσότερα, το προσκύνημα μεγάλο. Το μεγαλύτερο της χώρας, ολόκληρου του Ελληνισμού και ένα από τα σπουδαιότερα ορθόδοξα του κόσμου. Η Μεγαλόχαρη, Η Ευαγγελίστρια, Η Παναγία της Τήνου. Η Αγία Εικόνα, που είναι κρυμμένη πίσω από ανθρώπινους θησαυρούς, μαργαριτάρια, χρυσάφια, κάθε λογής πετράδια.

Για την Εικόνα αυτή 199 χρόνια τώρα, εκατομμύρια άνθρωποι από όλο τον πλανήτη έχουν ταξιδέψει στο Κυκλαδίτικο νησί, για να την προσκυνήσουν, να την παρακαλέσουν, να προσευχηθούν, φέρνοντας δώρα, χρήματα, τιμαλφή και λάδι για τα περίτεχνα καντήλια της. Όλοι με την ελπίδα κρεμασμένη στο θαύμα Της.

Φωλιασμένη στο μαρμάρινο Της «θρόνο», η εικόνα δεσπόζει μέσα στον ιερό ναό, στην καρδιά του συγκροτήματος, του στρατηγείου του Ιερού Ιδρύματος της Ευαγγελιστρίας Τήνου.

Για τους πιστούς, τα δώρα που προσφέρουν δεν είναι ποτέ αρκετά, μα για πολλούς η περιέργεια για το τι συμβαίνει με την περιουσία του Ιδρύματος, περισσεύει. Όπως γίνεται άλλωστε και κυρίως με τις μεγάλες εκκλησίες της χώρας, όπου ο καθένας από την άνεση του καναπέ του σκέφτεται και σχολιάζει, ότι απλά εισπράττουν χρήματα, με τα οποία ο στενός περίγυρος κάνει μεγάλη ζωή. Είναι εύκολος στόχος πάντοτε η Εκκλησία για κουβέντες καφενείου, όπου μαζί με τα ξερά, καίγονται και τα χλωρά. Γιατί υπάρχουν και υπήρχαν σε αυτή τη ζωή και τα δυο. Εκκλησίες και ιερείς που αφιερώνουν όλα τους τα υπάρχοντα και τη ζωή τους σε φιλανθρωπίες και ιερούς σκοπούς, αλλά και «κοσμικοί» ιερωμένοι που ζουν απλά ζωή χαρισάμενη.

Αυτό το κείμενο επιχειρεί να δώσει μια καθαρή εικόνα για τη δράση του Πανελλήνιου Ιερού Ιδρύματος της Ευαγγελιστρίας Τήνου (ΠΙΙΕΤ), να πει με λόγια καθαρά πως γίνεται η διαχείριση της μεγάλης κινητής και ακίνητης περιουσίας του, αλλά και ποιοι άλλοι στηρίζονται οικονομικά από την «χρυσοτόκο όρνιθα», χαρακτηρισμός που έχει αποδοθεί στο Ίδρυμα, από καλά γνωρίζοντες…

Ας ξεκινήσουμε όμως την ιστορία από την αρχή.

ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΤΑΜΑΤΑ

Ποια είναι όμως η ανάγκη των ανθρώπων να χαρίζουν δώρα, να κάνουν μικρά ή μεγάλα τάματα και τι περιμένουν από αυτή την πράξη; Ο Μητροπολίτης Σύρου – Τήνου Δωρόθεος Β’ και πρόεδρος του ΠΙΙΕΤ, μας μίλησε ανθρώπινα και ειλικρινά για τα τάματα, τα αφιερώματα, τα αναθήματα όπως τα αποκαλεί:

«Η λέξη ανάθημα, προερχόμενη από το ρήμα αναθέτω, σημαίνει αφιέρωμα στο Θεό, ενώ η συνώνυμη λέξη προέρχεται από το ρήμα τάζω, που σημαίνει υπόσχομαι. Μια βαθύτερη εννοιολογική, όμως, εξέταση των δύο λέξεων, αφ` ενός μεν δεν τις αποδεικνύει και τόσο συνώνυμες, αφ` ετέρου δε καταδεικνύει και τις διαφοροποιήσεις που επηνέχθησαν στο συμβολισμό και το σκοπό των αφιερωμάτων.

Η λέξη ανάθημα εμπεριέχει μία μονόδρομη σχέση του ανθρώπου με το Θεό. Ο άνθρωπος αφιερώνει στο Θεό ζώα, αντικείμενα, χρήματα, τον εαυτό του ή και εξαρτώμενους απ` αυτόν, κατά πρώτον ως μία εκδήλωση λατρείας, θαυμασμού, ύμνου και σεβασμού προς Αυτόν, καθώς, και είναι φυσιολογικό, πάντοτε αισθάνεται αδύναμος να λατρεύσει επαξίως κάθε τι το Υπερβατικό.

Η λέξη τάμα, όμως, υποκρύπτει μια άλλη, αμφίδρομη τώρα, σχέση ανθρώπου και Θεού, μια σχέση, που με κοσμικούς όρους θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί ως πελατειακή: Ο άνθρωπος διατυπώνει ένα αίτημα προς το Θεό και υπόσχεται, αν αυτό υλοποιηθεί, να Του αντιπροσφέρει ως αντάλλαγμα, ή έστω ως ευχαριστώ, κάτι που ο ίδιος ο άνθρωπος κρίνει ως σημαντικό και ευάρεστο στο Θεό».

«ΤΑΙΡΙΑΖΟΥΝ» ΟΛΑ ΤΑ ΤΑΜΑΤΑ ΣΤΟ ΘΕΟ;

Μητροπολίτης Δωρόθεος Β’: «Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις, κατά τις οποίες τα τάματα λαμβάνουν μορφές και εκφράσεις παντελώς ασύμβατες με το θείο και άλλοτε είναι τόσο υπερβολικές, ώστε θα έλεγε κανείς ότι οι τάζοντες τόσα και τέτοια τάματα, που ξεπερνούν τις δυνάμεις και τις δυνατότητές τους, κατά βάθος δεν πίστευαν στην ικανοποίηση των αιτημάτων τους, και συχνά αυτοπαγιδεύονται, ευρισκόμενοι ενώπιον δυσκόλων διλημμάτων. Αλλά τα αντικείμενα αυτά, είτε αναθήματα ή τάματα ονομάζονται, δεν παύουν να αποτελούν εκφράσεις της ανθρώπινης αδυναμίας προς τη θεία παντοδυναμία και ταυτόχρονα αποδείξεις και εκδηλώσεις θαυμαστής λατρείας.

Καθαρά ανθρώπινο, παρ` όλες τις τυχόν υπερβολές και παρεκκλίσεις του, το φαινόμενο των ταμάτων-αναθημάτων ξεκινά από τα βάθη της ιστορίας και εξικνείται έως σήμερα, θυμίζοντας και υπομιμνήσκοντας σε όλους τη μικρότητα του ανθρώπου, «της σκεπτόμενης αυτής καλάμου», κατά τον Πασκάλ».

ΠΟΣΟ ΠΑΛΙΑ ΕΙΝΑΙ ΑΥΤΗ Η ΠΡΑΞΗ

Μητροπολίτης Δωρόθεος Β’: «Ιστορικά στοιχεία αποδεικνύουν ότι η συνήθεια προσφοράς αναθημάτων, ή όπως τα λέμε σήμερα, ταμάτων στο θεό είναι αρχαιότατη. Ως πρώτη μαρτυρία και πράξη της λεγόμενης «αναθηματικής θρησκείας» αναφέρεται η περίπτωση του Σουτρούκ Ναχουντέ, βασιλιά του Ελάμ, ο οποίος το 1160 π.Χ., έκανε μια νικηφόρα εκστρατεία διασχίζοντας την Ακκάδ, τη Σιππάρ, την Εσνούννα και άλλες πόλεις της Βαβυλωνίας και όταν επέστρεψε στην πρωτεύουσά του, τα Σούσα, φέρνοντας μαζί του πλούσια λάφυρα, τα αφιέρωσε ως ένδειξη ευγνωμοσύνης στο θεό, που τον οδήγησε στη νίκη.

Η λεγόμενη «αναθηματική θρησκεία» αποβλέπει στη σωτηρία μέσα από την προσέγγιση του θείου και απαντά σε όλους τους αρχαίους πολιτισμούς, διαδραματίζοντας πολύ σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της σχέσης μεταξύ ανθρώπων και θεών. Σε περίπτωση ανάγκης και κινδύνου, ο άνθρωπος αναζητεί τη σωτηρία μέσω μιας εκούσιας προσφοράς, την οποία καθορίζει και περιορίζει ο ίδιος. Επιζητεί να εξουσιάζει το αβέβαιο μέλλον μέσω ενός «εάν… τότε… », που ο ίδιος επιβάλλει».

ΤΑ ΤΑΜΑΤΑ ΣΤΟ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟ

Μητροπολίτης Δωρόθεος Β’: «Αν και η Εκκλησία από την αρχή στάθηκε διστακτική απέναντι στα ειδωλολατρικά έθιμα, εν τούτοις όμως μερικά απ’ αυτά διατηρήθηκαν, διότι χιλιάδες χρόνια έζησαν στη θρησκευτική συνείδηση των ανθρώπων εκείνων οι οποίοι καλούνταν να δεχτούν τη νέα θρησκεία. Είναι στη φύση του ανθρώπου να μην επιθυμεί να αφήσει αυτό που του είναι γνώριμο, αυτό στο οποίο είναι συνηθισμένος.

Κατά τους νεότερους χρόνους, η αφιερωτική πρακτική, ως μέθοδος αντιμετώπισης των δυσχερειών της ζωής, απαντά στην ελληνορθόδοξη παράδοση με πολλές μορφές, πνευματικής και υλικής προσφοράς. Τα αναθήματα είναι αντικείμενα που προορίζονται για αφιέρωση, μέσω των οποίων η ανθρώπινη επικοινωνία με το θείο αποκτά υλική υπόσταση.

Αφορμές για ανάθημα έδωσαν οι ασθένειες, ο ναυτιλιακός κίνδυνος, ο πλουτισμός, η ατεκνία, η ή ανάγκη ευτοκίας, η σωτηρία από κίνδυνο, το ταξίδι, ο πόλεμος, η αγροτική παραγωγή, η επιδίωξη γάμου κλπ. Ασημένια καραβάκια αφιερώνονταν από τους ναυτικούς και τις γυναίκες τους πριν από το μεγάλο ταξίδι, ομοιώματα μελών του σώματος για την ανακούφιση από τους πόνους και την οριστική θεραπεία, καθώς και ανθρώπινες φιγούρες, τα ονομαζόμενα «ασημόπαιδα», για την υγεία και καλή τύχη των παιδιών.

Στο πλαίσιο πεποιθήσεων που συχνά συγχέουν θρησκεία και μαγεία, η επαφή της εικόνας του θεραπευμένου πιστού με την εικόνα του αγίου αποτελεί την αέναη εγγύηση μιας μεταφυσικής προστασίας. Όχι άδικα λοιπόν τα τάματα θεωρήθηκαν από τους Πατέρες της Εκκλησίας απομεινάρια μιας πρακτικής που ακροβατεί στα όρια παγανισμού και χριστιανισμού. Ωστόσο, καμιά συνοδική ή άλλη απαγόρευση δεν στάθηκε δυνατόν να εκριζώσει από τη λαϊκή ψυχή τη ανάγκη να αναζητά με κάθε μέσο μια μεταφυσική αρωγή στη φυσική νομοτέλεια της φθοράς».

ΤΑ ΤΑΜΑΤΑ ΤΗΣ ΜΕΓΑΛΟΧΑΡΗΣ

Μητροπολίτης Δωρόθεος Β’: «Άνθρωποι ανώνυμοι και επώνυμοι, πλούσιοι και πτωχοί, βασιλείς, άρχοντες και αρχόμενοι, ορθόδοξοι, ετερόδοξοι, αλλά και αλλόδοξοι, που βίωσαν τη θαυματουργική Θεομητορική αντίληψη και προστασία, έφτασαν μέχρις εδώ, τον Παρθενώνα της Χριστιανικής Ελλάδος, και κατέθεσαν στη Μάνα του Χριστού και των ανθρώπων τα ευχαριστήριά τους, με τη μορφή αναθημάτων.

Όλα, από το δαχτυλίδι του Γέρου του Μωριά, του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη, τα αφιερώματα του Μιαούλη, του Κανάρη, του Νικηταρά, και του Μακρυγιάννη, το μαρμάρινο συντριβάνι του Μουσταφά Αγά, την ασημένια πορτοκαλιά του αναβλέψαντος ομογενούς της Αμερικής Γεωργίου Λαμπράκη, το ασημένιο καράβι με το χρυσό κήτος σφηνωμένο στο κύτος του, τους Βασιλικούς σταυρούς και τα περιδέραια, τα Μετάλλια των Ολυμπιονικών και τους Χρυσούς Δίσκους των Καλλιτεχνών, μέχρι τα κοσμήματα των πιστών και τα απλοϊκά, αλλά άδολης και ανυπόκριτης πίστεως εκφραστικά αναθήματα των χιλιάδων πιστών, όλα, ένα θαύμα διαλαλούν και ένα «ευχαριστώ» ψελλίζουν, άφατο και μυστικό!

Κάτω από τους φωτόλουστους θόλους του Πανίερου Ναού της Ευαγγελιστριας, με το χρυσοκίτρινο φως των αναρίθμητων κανδηλών και τις παιχνιδίζουσες μαρμαρυγές του πάνω στα ασημόχρυσα αφιερώματα των πιστών, πολλοί, πάμπολλοι ευσεβείς γονείς έφεραν και αφιέρωσαν στην Παναγία, ατίμητα και πολυτίμητα αναθήματα, τα παιδιά τους!».

ΓΙΝΟΝΤΑΙ ΘΑΥΜΑΤΑ;

Μητροπολίτης Δωρόθεος Β’: «Για τα θαύματά θα σας ομολογήσω λοιπόν ότι εγώ, δεν έχω δει θαύμα εδώ ενός τυφλού να βλέπει, ενός παράλυτου να περπατάει, ενός ασθενούς να θεραπεύεται μπροστά στα μάτια μου. Όμως έχω δει χιλιάδες ψυχές, οι οποίες έρχονται κουρασμένες, απογοητευμένες, ακόμα και σε σημείο να εγκαταλείψουν τα παρόντα βίαια. Και να αναχωρούν από την Παναγία ανάλαφροι, χαμογελαστοί, εσωτερικά αναπαυμένοι και να αποφασίζουν ότι πρέπει να βάλουν μια τελεία και να ξεκινήσουν μία καινούργια ζωή. Εσωτερικά θαύματα λοιπόν, μέσα στις ψυχές των ανθρώπων έχω να σας διηγηθώ χιλιάδες από τα 45 χρόνια της διακονίας μου, σε αυτή τη Μητρόπολη και στο ιερό βήμα της Ευαγγελιστρίας.

Άλλωστε ο ιερός Χρυσόστομος λέει, ότι ο Χριστός τελούσε θαύματα στην εποχή του, διότι οι άνθρωποι δεν γνώριζαν τι ήταν αυτά και διότι έπρεπε οπωσδήποτε να έχουν βιωματική εμπειρία του θαύματος. Στην εποχή μας δε χρειάζεται να λέμε τέτοια πράγματα, διότι έχουμε το μέγα θαύμα της πίστεως και αν δεν πιστεύουμε σε αυτό, τα υπόλοιπα παρέλκουν.

Όσον αφορά στην πανδημία, υπάρχει ένα θαύμα της Παναγίας, διότι οι γιορτές που τελέστηκαν με πολύ προσοχή όλο αυτό τον καιρό, δεν αποτέλεσαν αιτία διασποράς του κορονοϊού. Αντιθέτως, κάναμε εκκλησιαστικά μυστήρια με προσοχή και μεταλαμβάναμε των Αχράντων Μυστηρίων και προσκυνούσαμε το ιερό εικόνισμα και καμιά διασπορά της πανδημίας δεν υπήρξε. Και αυτό το λέω ως απάντηση, σε όλους αυτούς που διεύθυναν από τηλεοράσεως και δηλητηριωδών γραφίδων, ότι η εκκλησία και η θεία μετάληψη δεν είναι μεταδοτική του ιού. Η εκκλησία μέσα στην πανδημία στήριξε πνευματικά και ανακούφισε ασθενείς και συγγενείς τους».

ΤΟ ΙΕΡΟ ΙΔΡΥΜΑ ΤΗΣ ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΡΙΑΣ ΤΗΝΟΥ

Όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται στην επίσημη ιστοσελίδα του Ιδρύματος: Το προσκύνημα της «Παναγίας της Τήνου», λειτουργεί με την μορφή νομικού προσώπου δημοσίου δικαίου υπό την εποπτεία του Υπουργείου Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων και αποτελεί ένα οικονομικά αυτοδύναμο φιλανθρωπικό και κοινωφελές ευαγές ίδρυμα, με την επωνυμία «Πανελλήνιο Ιερό Ίδρυμα Ευαγγελιστρίας Τήνου» με κοινωφελή δράση που επεκτείνεται σε όλη την Ελληνική επικράτεια αλλά και έξω από αυτήν.

Διοικείται από 10μελή επιτροπή που αποτελείται από εννέα αιρετά μέλη και Πρόεδρο τον εκάστοτε Σεβασμιότατο Μητροπολίτη Σύρου-Τήνου. Οι δαπάνες του Ιδρύματος ελέγχονται και εγκρίνονται από το ελεγκτικό συνέδριο ενώ ο προϋπολογισμός και απολογισμός του υποβάλλονται για έλεγχο και έγκριση στα Υπουργεία Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων και Οικονομίας και Οικονομικών. Με βάσει τους σκοπούς του και την σχετική νομοθεσία, μπορεί εκτός των δαπανών λειτουργίας του να προβεί σε άλλες δαπάνες μόνο αν αυτές αφορούν στην επίτευξη φιλανθρωπικών ή γενικότερα κοινωφελών σκοπών.

Η οικονομική αυτοδυναμία του Ιδρύματος αλλά και όλα τα περιουσιακά στοιχεία που διαθέτει προέρχονται αποκλειστικά από δωρεές, κληροδοσίες και αφιερώματα που προσφέρουν οι προσκυνητές από όλη την Ελλάδα και ολόκληρο τον κόσμο. Οι προσφορές των πιστών επιστρέφονται, στο κοινωνικό σύνολο μέσα από την άσκηση φιλανθρωπίας και κοινωφέλειας.

Η «ΧΡΥΣΟΤΟΚΟΣ ΟΡΝΙΘΑ»

Γιατί όμως κάποιοι αποκαλούν το ίδρυμα «Χρυσοτόκο Όρνιθα»; Εκτός από την γενικότερη φιλανθρωπική και κοινωνική του δράση, κατά τους δυο αυτούς αιώνες ιστορίας του έχει κάνει μεγάλο έργο. Χρηματοδοτούσε την ανέγερση και τη λειτουργία σχολείων, επαγγελματικών σχολών, έδινε και δίνει υποτροφίες. Από την ίδρυση του μέχρι και σήμερα συντηρεί την Προπαρασκευαστική και Επαγγελματική Σχολή Καλών Τεχνών Τήνου, αλλά και ενισχύει με κάθε τρόπο με γενναία ποσά τα σχολεία, τις σχολικές επιτροπές και τους συλλόγους γονέων της Τήνου. Χρηματοδοτεί το Ίδρυμα Τηνιακού πολιτισμού, τη Μονάδα Φροντίδας Ηλικιωμένων, κ.α. Το 10% επί των ακαθάριστων εσόδων του το παίρνει ο Δήμος.

Μια ματιά στα οικονομικά στοιχεία του 2021, δείχνει ότι το ίδρυμα είχε ακαθάριστα έσοδα 2,1 εκατ. ευρώ, με πάνω από το ένα εκατομμύριο να πηγαίνει στα λειτουργικά του έξοδα. Ο Δήμος εισέπραξε εκείνη τη χρονιά 265.000 ευρώ που αναλογούσαν στην εισφορά του 2019, το Ίδρυμα Τηνιακού Πολιτισμού 180.000 ευρώ, με 176.000 ευρώ ενισχύθηκε το γηροκομείο, με 65.000 η Σχολή Καλών Τεχνών Πύργου, κ.α. Τα συνολικά έξοδα του Ιδρύματος πέρυσι ανήλθαν σε 2,9 εκατ. ευρώ.

Μια ματιά στα οικονομικά στοιχεία του 2021, δείχνει ότι το ίδρυμα είχε ακαθάριστα έσοδα 2,1 εκατ. ευρώ, με πάνω από το ένα εκατομμύριο να πηγαίνει στα λειτουργικά του έξοδα.

Στο ποσό των τακτικών ετήσιων εσόδων περιλαμβάνονται πόσα από εισπράξεις των παγκαριών, από πώληση εντύπων, από ευρωποίηση ξένων χαρτονομισμάτων και επιταγών, από εκποίηση χρυσού, από ενοίκια ακινήτων, από τόκους, από ιεροτελεστίες, από δωρεές, επιχορηγήσεις και κληροδοσίες. Περιλαμβάνονται επίσης έσοδα αντικριζόμενα από αντίστοιχες δαπάνες, εισφορές υπέρ ασφαλιστικών ταμείων, φόροι, κ.α.

ΠΩΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΖΕΤΑΙ ΤΟ ΙΔΡΥΜΑ ΤΑ ΧΡΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΤΑ ΤΙΜΑΛΦΗ

Ο κ. Ευάγγελος Σημαντήρης, πρώην Αντιπρόεδρος Πανελληνίου Ιερού Ιδρύματος Ευαγγελιστρίας Τήνου μας δίνει μια καθαρή εικόνα για το πώς γίνεται η διαχείριση των εσόδων του Ιδρύματος και ποιες διαδικασίες ακολουθούνται.

«Τα έσοδα του Ιδρύματος είτε σε χρήματα, είτε σε τιμαλφή καταγράφονται με μεγάλη προσοχή και λεπτομέρεια, τα μεν χρήματα μέχρι και το τελευταίο λεπτό, ενώ τα τιμαλφή σε απογραφικά δελτία.

Το μεγαλύτερο μέρος από τα χρήματα του Ιδρύματος προέρχονται από τα παγκάρια. Η καταμέτρηση γίνεται με μια ιδιαίτερα σχολαστική διαδικασία, από μια επιτροπή που αποτελείται από υπαλλήλους του Ιδρύματος αλλά και πολίτες – κάτι που σταμάτησε για λίγο με την πανδημία – και οι οποίοι βοηθούν στην καταμέτρηση. Από εκεί παραλαμβάνονται από την τράπεζα όπου και μεταφέρονται με συνοδεία, για να μετρηθούν ξανά και να μπουν στους λογαριασμούς. Το ίδρυμα διατηρεί λογαριασμούς και στις τέσσερις ελληνικές τράπεζες που υπάρχουν στην Τήνο.

Η διαδικασία καταγραφής των τιμαλφών είναι εξίσου σχολαστική. Οι πιστοί τα εναποθέτουν – όπως και τα χρήματα – σε ειδικά κουτιά, τα οποία ανοίγονται και αυτά παρουσία μελών της επιτροπής του ιδρύματος. Εκεί γίνεται και ο διαχωρισμός τους, με τη συμμετοχή μελών της επιτροπής και υπαλλήλων, κάποιοι από τους οποίους διαθέτουν ειδικές γνώσεις και μηχανήματα αξιολόγησης. Καταγράφονται ανά είδος, χωρίζονται ας πούμε σε πιο απλά και σε πιο ιδιαίτερα, δηλαδή αν κάποιο κόσμημα έχει πολύτιμους λίθους, αν είναι χρυσά νομίσματα, κ.ο.κ. Αμέσως φυλάσσονται στο χρηματοκιβώτιο του ιδρύματος, ενώ έχει εκδοθεί γραμμάτιο για κάθε ένα από αυτά».

ΠΩΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΖΕΤΑΙ Ο ΧΡΥΣΟΣ

Ευάγγελος Σημαντήρης: «Παλαιότερα, αυτά τα κοσμήματα τα οποία δεν είχαν ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, σχεδόν κάθε δύο χρόνια, μεταφέρονταν στην Αθήνα και πωλούνταν σε κοσμηματοπώλες, μέσω διαδικασίας πλειοδοτικού διαγωνισμού.

Κάποια στιγμή, δεν υπήρχε πια ενδιαφέρον στην Αθήνα, εξαιτίας των υψηλών εξόδων μεταφοράς, φύλαξης αλλά και χαμηλών τιμών πώλησης. Έτσι είχε αποφασιστεί να δίδονται σε χυτήριο, το οποίο δημιουργούσε πλάκες, που όμως δεν αποτελούνταν μόνο από χρυσό, αλλά και από άλλα μέταλλα όπως ασήμι, σίδερο, κ.α. Ό λόγος που πάρθηκε αυτή η απόφαση, ήταν για να μπορούν να εκποιούνται και να διαπραγματεύονται αν και όταν υπήρχε ανάγκη.

Γινόταν χημικές αναλύσεις σε ανεξάρτητα εργαστήρια και έτσι γνωρίζαμε τι μέταλλα υπήρχαν σε κάθε πλάκα. Επειδή οι πλάκες αυτές δεν μπορούσαν να εκποιηθούν, καθώς έπρεπε να γίνει ο διαχωρισμός του καθαρού χρυσού. Έτσι, όταν το Ίδρυμα είχε ανάγκες σε μετρητά, λόγω των υποχρεώσεων του, εκποιούσε κάποιες ράβδους, σε πιστωτικά ιδρύματα.

Κατά την θητεία μου κάναμε μια σημαντική συμφωνία με την τράπεζα Πειραιώς, η οποία ανέλαβε να μεταφέρει τις πλάκες με τα κράματα μετάλλων στο Βασιλικό Νομισματοκοπείο του Ηνωμένου Βασιλείου και εκεί σε συνεργασία με πιστοποιημένο ίδρυμα, να γίνεται ο διαχωρισμός και η τήξη των ράβδων ώστε να είναι διαπραγματεύσιμοι.

Οι ράβδοι επιστρέφουν στην Ελλάδα, κάποιες τις κρατά για φύλαξη η τράπεζα Πειραιώς. Τις υπόλοιπες τις διατηρούμε στο χρηματοκιβώτιο του ιδρύματος. Είναι μια διαδικασία πολύ ξεκάθαρη και διαφανής.

Τιμαλφή με ιδιαίτερη αξία φυλάσσονται καθ’ επιθυμία των προσκυνητών, δωρητών τους, είτε στην εικόνα είτε στο χρηματοκιβώτιο με κάποιους όρους».

Ο Δήμος εισπράττει ανελλιπώς το 10% – το ποσό αυτό για το 2019 ήταν πάνω από 260.000 ευρώ – και παρότι ενώ είχε δηλώσει ότι θα στηρίξει ουσιαστικά το Ίδρυμα, αυτό δεν έγινε.

ΠΟΣΑ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΤΙΜΑΛΦΗ

Ευάγγελος Σημαντήρης: «Τα προηγούμενα χρόνια συγκεντρώνονταν περισσότερα κοσμήματα και τιμαλφή, ενώ τα τελευταία χρόνια έχουν μειωθεί, κυρίως κατά την περίοδο της οικονομικής κρίσης».

ΈΧΕΙ ΤΟ ΙΔΡΥΜΑ ΧΡΗΜΑΤΑ;

Ευάγγελος Σημαντήρης: «Το ίδρυμα από τα χρήματα που διαχειρίζεται, δεν έχει απολύτως κανένα πρόβλημα και μπορεί να ανταπεξέλθει στα έξοδα, τις λειτουργικές δαπάνες και το φιλανθρωπικό του έργο. Το έργο αυτό είναι μεγάλο. Φιλανθρωπικό, θρησκευτικό, πολιτιστικό, εκπαιδευτικό. Τα έσοδα του αρκούν για αυτά. Όμως έχει επιφορτωθεί και πολλά άλλα θεσμοθετημένα έξοδα. Όπως η εισφορά προς το Δήμο Τήνου, που είναι το 10% ετησίως από τα ακαθάριστα έσοδα του. Και ένα 5% προς την Αποστολική Διακονία, με την οποία έχουμε πλέον ένα διακανονισμό αποπληρωμής, μετά από χρόνιους δικαστικούς αγώνες, καθώς και τα έξοδα λειτουργίας της σχολής Καλών Τεχνών Πύργου, που δεν επιδοτείται από το κράτος.

Ο Δήμος εισπράττει ανελλιπώς το 10% – το ποσό αυτό για το 2019 ήταν πάνω από 260.000 ευρώ – και παρότι ενώ είχε δηλώσει ότι θα στηρίξει ουσιαστικά το Ίδρυμα, αυτό δεν έγινε. Επιπλέον, το Ίδρυμα Τηνιακού Πολιτισμού επιχορηγείται μόνο από το Ιερό Ίδρυμα, με πάγιο ποσό ετησίως, ύψους 250.000.

Πολλοί είναι εκείνοι που δεν γνωρίζουν ότι το Ίδρυμα μισθοδοτεί το σύνολο του προσωπικού του, λαϊκούς και κληρικούς, που σε μόνιμη βάση είναι 48 άτομα και το καλοκαίρι, κατά την τουριστική περίοδο προσλαμβάνονται άλλα 60 περίπου».

ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΑΚΙΝΗΤΗ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑ ΤΟΥ ΙΔΡΥΜΑΤΟΣ

Ευάγγελος Σημαντήρης: «Η περιουσία του Ιδρύματος σε ακίνητα είναι μεγάλη και διάσπαρτη σε όλη την Ελλάδα. Δυστυχώς τα έσοδα από αυτά, δεν ξεπερνούν τις 160.000 ευρώ το χρόνο, καθώς υπάρχει και ελαστικότητα προς τους ενοικιαστές. Κάποια στιγμή που επιχειρήθηκε να πωληθούν ορισμένα ακίνητα που βρισκόντουσαν σε περιοχές που έχαναν συνεχώς την αξία τους και η κατάσταση τους ήταν τέτοια που δαπανιόνταν συνεχώς χρήματα για την αποκατάσταση και συντήρηση τους, τότε οι εκτιμητές, όρισαν τόσο υψηλές τιμές, που τελικά δεν πωλήθηκε τίποτα.

Δυστυχώς υπάρχουν πολλές αγκυλώσεις και κάποια ακίνητα μένουν ανεκμετάλλευτα. Όπως ένα ερειπωμένο μεγάλο κτήριο στην πλατεία Ομονοίας στην Αθήνα, όπου ο Ίδρυμα έχει ιδιοκτησία τα 2/3 και το υπόλοιπο ανήκει σε ιδιώτη.

Πρόσφατα έγινε αξιοποίηση του ποσού ενός κληροδοτήματος για αγορά ακινήτων σε Αθήνα και Πειραιά, με σκοπό τα έσοδα τους να διατίθενται στις ανάγκες της Μονάδας Φροντίδας Ηλικιωμένων Τήνου.

Δυστυχώς υπάρχουν πολλές αγκυλώσεις και κάποια ακίνητα μένουν ανεκμετάλλευτα. Όπως ένα ερειπωμένο μεγάλο κτήριο στην πλατεία Ομονοίας στην Αθήνα, όπου ο Ίδρυμα έχει ιδιοκτησία τα 2/3 και το υπόλοιπο ανήκει σε ιδιώτη. Εξ αυτού προκύπτει πρόβλημα και στην παραχώρηση του και στην πώληση και αναζητείται τρόπος αξιοποίησης του προς επωφελεία του ιδρύματος».

Η ΑΓΙΑ ΕΙΚΟΝΑ

Ευάγγελος Σημαντήρης: «Η Αγία Εικόνα της Μεγαλόχαρης, κοσμείται από αφιερώματα πιστών που χρονολογούνται ακόμα και από την εποχή της εύρεσης της το 1823. Στα χρόνια που πέρασαν κάποια προστέθηκαν, όχι όμως πρόσφατα. Το Εικόνισμα ανοίγει μόνο για να ελεγχθεί και να εξακριβωθεί η συντήρηση του. Η εικόνα από ξύλο είναι κομμένη στα δύο και όταν βρέθηκε συγκολλήθηκε με κερί. Στο ίδρυμα διατίθεται πλέον και αντίγραφο της Αγίας Εικόνας, στο χώρο της έκθεσης των Χριστιανικών Βιβλίων».

ΤΙ ΕΙΧΕ ΣΥΜΒΕΙ ΜΕ ΤΙΣ ΡΑΒΔΟΥΣ ΧΡΥΣΟΥ ΤΟ 2015

Ευάγγελος Σημαντήρης: «Το 2015 το θέμα της μεταφοράς των κραμάτων μετάλλων στην Τουρκία, από ότι ανακαλύψαμε, αφορούσε μια συγκυρία. Τότε δεν μπορούσε να γίνει η διαπραγμάτευση των μετάλλων όπως ήταν κράμα, και έπρεπε να γίνει διαχωρισμός, να τυποποιηθεί ο χρυσός ώστε να μπορεί να διαπραγματευτεί στην τράπεζα Ελλάδος, ή σε άλλο πιστωτικό ίδρυμα. Όπως προέκυψε και από τις χημικές αναλύσεις που είχαμε τότε αλλά και αυτές που γίνονται τώρα στην Αγγλία, τα ποσοστά των διαφόρων μετάλλων ήταν ίδια. Δεν υπήρχε διαφορά στις αναλογίες. Τ

Tότε η Τράπεζα της Ελλάδος είχε πει ότι δεν μπορεί να δεχθεί κράμα ράβδων μετάλλων, παρά μόνο καθαρό χρυσό, και έπρεπε να με ευθύνη του Ιδρύματος να μεταφερθεί όπου μπορούσε, ώστε να γίνει ο διαχωρισμός. Για το λόγο αυτό πήγε στην Τουρκία για να γίνει αυτή η διαδικασία».

Η ΠΑΝΔΗΜΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Ευάγγελος Σημαντήρης: «Η Πανδημία συρρίκνωσε σημαντικά τα έσοδα του Ιδρύματος, όμως οι υποχρεώσεις του δεν μειώθηκαν καθόλου. Ως γνωστόν υπάγεται στο Υπουργείο Παιδείας, που όμως δυστυχώς κατά τη βοήθεια που έδωσε στην περίοδο της πανδημίας σε όλα τα θρησκευτικά ιδρύματα της χώρας, το Ίδρυμα δεν στηρίχτηκε παρότι είχαμε στείλει αιτήματα, εξ αρχής από τον Μάιο του 2020, για να μπορέσουμε να ανταπεξέλθουμε στις υποχρεώσεις μας και μάλιστα στο φιλανθρωπικό έργο του ιδρύματος.

Κατά την πανήγυρη του 15αυγουστου του 2021, που μας επισκέφτηκε η υπουργός κα. Κεραμέως, θίχθηκε το θέμα, που όμως δεν υπήρξε σχετική ανταπόκριση».

Η ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΠΕΤΕΙΟΣ

Του χρόνου, το 2023 θα εορτασθούν τα 200 χρόνια από την εύρεση της Αγίας Εικόνας, στις 30 Ιανουαρίου του 1823. Ο Ιερός Ναός Ευαγγελιστρίας χτίστηκε στο σημείο που βρέθηκε η Εικόνα του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου μετά από όραμα της Μοναχής Πελαγίας.

Όπως μας είπε ο Μητροπολίτης Δωρόθεος Β’, προετοιμάζονται επετειακές θρησκευτικές και πολιτιστικές εκδηλώσεις, τις οποίες θα στηρίζει το Ίδρυμα και άλλοι φορείς της Τήνου. Ανάμεσα τους ένα μεγάλο Θεολογικό συνέδριο. «Μας αξιώνει ο Θεός να γιορτάσουμε εμείς αυτή την επέτειο και τα γεγονότα μας καθιστούν υπεύθυνους απέναντι στην ιστορική μνήμη να το πράξουμε».

*Το κείμενο πρωτοδημοσιεύθηκε στις 20 Μαρτίου 2022