ΤΕΜΠΗ 2023 – SOS ΤΡΟΧΑΙΑ: “ΠΑΛΕΥΟΝΤΑΣ ΜΕ ΤΟ ΚΡΑΤΟΣ ΑΠΕΝΑΝΤΙ”

Δύο σύλλογοι που δεν έπρεπε να υπάρχουν – “ΤΕΜΠΗ 2023” και “SOS Τροχαία Εγκλήματα”. Γιατί σε μια σύγχρονη, ευρωπαϊκή χώρα, τα παιδιά και οι ενήλικες δεν θα έπρεπε να σκοτώνονται στον δρόμο για το σχολείο ή τη δουλειά ούτε να πεθαίνουν επειδή ταξίδεψαν με το τραίνο. 

Οι ιστορίες από τα Τέμπη και τα τροχαία έχουν πολλά κοινά. Η αγωνία για μια δίκαιη δίκη. Η μοναξιά της απώλειας. Η ζωή που σταμάτησε σε εκείνο το τηλεφώνημα. Η ψυχή των γονέων που έμεινε δίπλα στα παιδιά τους που θα ζουν για πάντα στην ίδια ηλικία. 

Οι οικογένειες νιώθουν συχνά αδύναμες απέναντι στην αδιαφορία του ελληνικού κράτους και έτσι γεννήθηκε η ανάγκη οι σύλλογοι να συστρατευτούν με δύο αδιαπραγμάτευτα αιτήματα: 

Ασφαλείς μετακινήσεις και Δικαιοσύνη. 

Και για να τα πετύχουν, ζητούν τώρα και τη στήριξη της κοινωνίας. 

“ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΜΑΣ ΤΑ ΧΑΣΑΜΕ. ΤΩΡΑ ΖΗΤΑΜΕ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ”

Το ασπρόμαυρο καρό παλτό έμεινε κρεμασμένο στην ίδια θέση για έξι μήνες. Το κρεβάτι στρωμένο, τα χαρτιά στο γραφείο, η τσάντα του πανεπιστημίου στην καρέκλα, όλα ακίνητα. Η οικογένεια δεν άντεχε να μπει στο σπίτι που ζούσε το 22χρονο αγόρι μέχρι και το βράδυ της σύγκρουσης των τρένων στα Τέμπη. 

Ο Γιώργος Παπάζογλου σπούδαζε Φυσική και λάτρευε τη μουσική και τον κινηματογράφο. Είχε κατέβει στην Αθήνα με την κοπέλα του για να γιορτάσουν τις Απόκριες και στις 28 Φεβρουαρίου επέστρεφε με το τελευταίο τρένο, χαρούμενος για το δεκάρι που μόλις είχε πάρει στην Κβαντομηχανική.  

“Ο Γιώργος καθόταν στο τρίτο βαγόνι αλλά δυστυχώς, 5 λεπτά πριν τη σύγκρουση πήγε στο κυλικείο να αγοράσει νερό. Αυτό ήταν μοιραίο δεδομένου ότι σχεδόν όλοι οι επιβάτες στο τρίτο βαγόνι επέζησαν” λέει η μητέρα του, Δέσποινα Γκανίδου.  

Ήταν εκείνη που έλαβε εκείνο το τηλεφώνημα που ο κάθε γονιός τρέμει και απεύχεται.

“Είχα ξαπλώσει αλλά δεν με έπαιρνε ο ύπνος. Στο άκουσμα των νέων έβγαλα μια τεράστια κραυγή. Αρχίσαμε να παίρνουμε τηλέφωνο τον Γιώργο, την αστυνομία, την πυροσβεστική, δεν απαντούσε κανείς. Μπήκαμε στο αυτοκίνητο και φύγαμε για Λάρισα. Στις 2 το ξημέρωμα ήμασταν στο σημείο της σύγκρουσης που ακόμα έκαιγε η φωτιά. Πήγαμε στο νοσοκομείο της Λάρισας και στις 6 το πρωί στο νεκροτομείο. Δώσαμε DNA, πήγαμε σε ένα ξενοδοχείο και περιμέναμε. Το τηλεφώνημα της ταυτοποίησης ήρθε δύο μέρες αργότερα”, θυμάται η κ.Γκανίδου.

Σε ένα άλλο σπίτι στη Θεσσαλονίκη, εκείνο το βράδυ η Μαρία Καρυστιανού περίμενε την κόρη της να επιστρέψει με το Intercity 62. 

“Είχε αργήσει και το τηλέφωνό της ήταν κλειστό αλλά έμενε συχνά από μπαταρία και δεν πήγε ο νους μου στο κακό. Χάζευα στο Facebook όταν πέρασε από μπροστά μου ένα άρθρο για τα Τέμπη. Νόμιζα ότι ήταν ένα άρθρο μνήμης για το δυστύχημα του 2003 με το σχολικό λεωφορείο. Άνοιξα να το διαβάσω και συνειδητοποίησα ότι ήταν έκτακτη επικαιρότητα. Ήταν για το τραίνο που ταξίδευε η κόρη μου” λέει η μητέρα της 19χρονης Μάρθης Ψαροπούλου, που χάθηκε μαζί με άλλους 56 κυρίως νέους ανθρώπους στη σύγκρουση των τρένων. 

Η Μάρθη Ψαροπούλου σπούδαζε Ειδική Αγωγή και λόγω του ότι ως παιδί είχε ταλαιπωρηθεί με δυσλεξία, το όνειρό της ήταν να φτιάξει ένα νηπιαγωγείο για παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες.  

Η μητέρα της Μάρθης, η μητέρα του Γιώργου, οι γονείς και οι συγγενείς των θυμάτων του εγκλήματος στον ελληνικό σιδηρόδρομο, ίδρυσαν τον Ιούνιο τον σύλλογο “ΤΕΜΠΗ 2023”.  

“Ήταν μεγάλη ανάγκη να αλληλοστηριχθούμε”, λέει η πρόεδρος του συλλόγου, κ.Καρυστιανού. 

Στον σύλλογο συμμετέχουν και οι πολυτραυματίες επιζώντες οι οποίοι βιώνουν τη δική τους οδύσσεια – όχι μόνο με τη ζωή τους να έχει αλλάξει ριζικά αλλά και να καλούνται να πληρώσουν οι ίδιοι χιλιάδες ευρώ για τις θεραπείες αποκατάστασης, περιμένοντας να τους επιστραφούν τα χρήματα απο το κράτος μετά από μήνες.

“Όπως βλέπετε, δεν εξυπακούεται τίποτα και καλούμαστε να διεκδικήσουμε τα πάντα εκ του μηδενός. Η μεγαλύτερή μας δυσκολία είναι ότι απέναντί μας έχουμε το κράτος.” 

Η κ.Καρυστιανού θα επαναλάβει αρκετές φορές στη συνομιλία μας αυτή την τελευταία φράση. 

 

Η κ.Γκανίδου μοιράζεται ακριβώς την ίδια αγανάκτηση. 

“Εννέα μήνες μετά, η ανακριτική διαδικασία ακόμα συνεχίζεται. Θεωρούμε ότι προχωρεί πολύ αργά ενώ έχουν προφυλακιστεί μόνο δύο άτομα, ο σταθμάρχης και ο επιθεωρητής του ΟΣΕ που έβγαλε τις βάρδιες. Δίωξη έχει ασκηθεί σε 15 άτομα τα οποία έχουν αφεθεί ελεύθερα με περιοριστικούς όρους και καταβολή εγγύησης. Τα άτομα αυτά δηλαδή ζουν τη ζωή τους κανονικά και εργάζονται στις υπηρεσίες τους αντί να τεθούν σε αργία. Έχουμε καταθέσει το σχετικό ερώτημα στον ανακριτή, το οποίο έχει αποσταλεί στον ΟΣΕ αλλά δεν έχουμε λάβει επίσημη απάντηση. Ανεπίσημα γνωρίζουμε ότι έχουν γίνει εσωτερικές μετακινήσεις ώστε να μην φαίνεται ότι υπηρετούν στην ίδια θέση” λέει η κ.Γκανίδου ενώ όλοι οι γονείς παρακολουθούν νυχθημερόν την εξέλιξη της δικογραφίας με τους περισσότερους να ανησυχούν για το αν τελικά θα αποδοθεί δικαιοσύνη.

“Ανησυχούμε γιατί η Δικαιοσύνη δεν είναι ανεπηρέαστη και ανεξάρτητη από τις κυβερνήσεις. Είναι ένα δεύτερο έγκλημα να προσπαθείς να συγκαλύψεις το έγκλημα. Αυτός ο φόβος δεν είναι απόρροια του πένθους μας. Είναι φόβος από πραγματικά περιστατικά τα οποία συναντάμε στην εξέλιξη της υπόθεσης” συμπληρώνει η κ.Καρυστιανού. 

Οι συγγενείς των θυμάτων έχουν αποστείλει εξώδικα και έχουν κάνει καταγγελίες για απώλεια του βιντεοληπτικού υλικού της εμπορευματικής αμαξοστοιχίας, για βεβιασμένο μπάζωμα της σκηνής του εγκλήματος καταστρέφοντας έτσι πολύτιμα στοιχεία, για επίσπευση μεταφοράς των βαγονιών της αμαξοστοιχίας που συγκρούστηκε και για υπερκοστολόγηση του έργου μεταφοράς των βαγονιών. 

“Ζητάμε να αποδοθούν ευθύνες, να τιμωρηθούν οι ένοχοι και να γίνουν τα απαραίτητα έργα όπως αυτή η περίφημη σύμβαση 717 για την οποία δόθηκαν εκατομμύρια ευρώ για τον εκσυγχρονισμό των σιδηροδρόμων και τα παιδιά μας θα είχαν σωθεί αν είχε υλοποιηθεί. Και θέλουμε να τιμωρηθούν και πολιτικά πρόσωπα. Όλοι γνώριζαν την κατάσταση των σιδηροδρόμων αλλά κανείς δεν μιλούσε” λέει η μητέρα του Γιώργου Παπάζογλου. 

Ο σύλλογος “ΤΕΜΠΗ 23” αποτελεί και μια νησίδα ψυχολογικής υποστήριξης αφού το κράτος δεν πρόσφερε ούτε αυτό με έναν τρόπο ανθρώπινο και ουσιαστικό στις οικογένειες των θυμάτων. 

“Υπήρξε μια τηλεφωνική γραμμή αλλά η ψυχολογική υποστήριξη δεν γίνεται από το τηλέφωνο με όποιον τύχει να έχει βάρδια. Χρειάζεται να αναπτυχθεί μια προσωπική σχέση για να ξεδιπλώσεις ό,τι νιώθεις. Όταν έχεις χάσει το παιδί σου, το να παίρνεις σε έναν πενταψήφιο αριθμό και να ακούς ‘Για το σιδηροδρομικό δυστύχημα στα Τέμπη πατήστε το 3’, είναι απάνθρωπο” συμφωνούν και οι δύο μητέρες ενώ σήμερα παλεύουν να σταθούν δυνατές για να μην χάσουν και το άλλο τους παιδί. 

Ρωτάω την κ.Γκανίδου για την κοπέλα του γιου της που συνταξίδευαν εκείνο το βράδυ. 

“Η κοπέλα του Γιώργου επέζησε. Έφυγε στο εξωτερικό και παλεύει με τις ενοχές του επιζώντα – ένα σύνδρομο που συναντάται σε ανθρώπους που επιζούν μετά από μαζικές καταστροφές”.

“ΤΑ ΤΡΟΧΑΙΑ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΑΤΥΧΗΜΑΤΑ. ΕΙΝΑΙ ΕΓΚΛΗΜΑΤΑ ΠΟΥ ΠΡΟΛΑΜΒΑΝΟΝΤΑΙ”    

Ο Βαγγέλης μόλις είχε πετύχει το μεγάλο του όνειρο – να περάσει στην Ιατρική. Ήταν ευτυχισμένος. Εκείνο το πρωινό έφτιαχνε τις βαλίτσες του για το ξεκίνημα μιας ξέγνοιαστης φοιτητικής ζωής στην Αθήνα. 

Το ίδιο βράδυ σκοτώθηκε σε τροχαίο. 

Ένα προαναγγελθέν τροχαίο που μπορούσε να έχει αποφευχθεί και ο Βαγγέλης Δραγατάκης σήμερα να ζει. 

“Ήταν ξημέρωμα Κυριακής και επέστρεφε από τα γενέθλια ενός φίλου του. Δεν είχα ποτέ αγωνία όταν οδηγούσε το αυτοκίνητο γιατί ήταν πολύ ώριμο παιδί και δεν έπινε ποτέ όταν οδηγούσε. Αυτό αποδείχτηκε και εκ των υστέρων. Οδηγούσε στο όριο ταχύτητας, ήταν αρνητικός σε αλκοόλ και ουσίες και φορούσε ζώνη” λέει η μητέρα του, Σωτηρία Μποκογιάννη.

“Σε ένα σημείο εδώ στην Άρτα, που οι ντόπιοι το λέμε στροφή του Κάστρου, πότιζε ένα μπεκ και εκτόξευε νερά. Γλίστρησε και προσέκρουσε στα άκρως ακατάλληλα κάγκελα που έχουν τοποθετήσει στη στροφή, υποτίθεται ως προστατευτικά. Τα κάγκελα τον διαπέρασαν σαν λεπίδες. Ήταν το τρίτο παιδί που μέσα σε μια δεκαετία σκοτώθηκε από αυτά τα κάγκελα. Μετά από κάθε τροχαίο, όμως, το ελληνικό Δημόσιο επανατοποθετούσε τα ίδια κάγκελα.”

Για τον θάνατο του 18χρονου στις 13 Σεπτεμβρίου 2020, κατηγορούνται για συγκλίνουσα αμέλεια έξι άτομα από τον Δήμο Αρταίων και την Περιφέρεια Ηπείρου.

Πάνω από τρία χρόνια μετά, όμως, η δίκη δεν έχει καν ξεκινήσει. 

Οι καθυστερήσεις στην εκδίκαση των τροχαίων είναι ένα αβάσταχτο βάρος που αντιμετωπίζουν όλες οι οικογένειες των θυμάτων. 

“Είναι ένας δεύτερος Γολγοθάς, ένα μαρτύριο” λέει η κ. Μποκογιάννη. 

“Υποβαθμίζουν την κρισιμότητα των τροχαίων και σε δικαστικό επίπεδο. Στη δική μας περίπτωση, υπάρχει ένας δημόσιος κίνδυνος στην πόλη και όσοι περνάμε από εκεί είμαστε υποψήφια θύματα. Εγώ ό,τι ήταν να πάθω το έπαθα. Το παιδί μου δεν γυρίζει πίσω. Αλλά τουλάχιστον να αποφανθεί το δικαστήριο για να διορθωθεί γρήγορα το λάθος της πολιτείας. Σύμφωνα με τρεις πραγματογνώμονες, τα κάγκελα αυτά είναι ακατάλληλα για το οδόστρωμα και ο θάνατος του οδηγού θα είχε αποφευχθεί. Ας διορθώσουμε κάτι για το καλό της κοινωνίας.”

Η 54χρονη μητέρα αναζήτησε ψυχολογική υποστήριξη και αρωγή στον σύλλογο “SOS Τροχαία Εγκλήματα” που ιδρύθηκε το 2011 από οικογένειες που έχασαν τους αγαπημένους τους σε τροχαία. 

Η συντριπτική πλειοψηφία είναι γονείς που έχασαν τα παιδιά τους. 

“Το 2022 είχαμε στην Ελλάδα πάνω από 635 νεκρούς στην άσφαλτο και 636 βαριά τραυματίες. Η χώρα μας είναι επί δεκαετίες από τις χειρότερες στην Ευρώπη σε αριθμό τροχαίων και θανάτων αλλά δεν διορθώνεται τίποτα. Τα τροχαία είναι εγκλήματα και όχι ατυχήματα γιατί, σύμφωνα και με τον ΟΗΕ και τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, τα τροχαία μπορούν να προβλεφθούν και υπάρχουν συγκεκριμένα μέτρα πρόληψης. Εκτός κι αν δεχθούμε ότι οι Έλληνες έχουμε κάποιο DNA ατυχηματία. Το μεγάλο πρόβλημα είναι ότι στην Ελλάδα δεν υπήρξε ποτέ πολιτική βούληση και σχέδιο για την οδική ασφάλεια αλλά και το σθένος να τα βάλουμε με το λόμπι της αυτοκινητοβιομηχανίας” λέει ο πρόεδρος του SOS, Γιώργος Κουβίδης. 

Ο κ.Κουβίδης έχασε τον γιο του στις 26 Απριλίου 2007. Ο δράστης πέρασε με κόκκινο τρέχοντας με 100χλμ στη Σταδίου, στο κέντρο της Αθήνας. 

Ο Κώστας, 30 χρονών τότε, ήταν μουσικός με σπουδές στην Αμερική και έπαιζε τζαζ. Εκείνο το βράδυ είχε ραντεβού για να κλείσει τις καλοκαιρινές του περιοδείες. 

“Ο δράστης καταδικάστηκε τελεσίδικα σε 18 μήνες με αναστολή. Δηλαδή, περνάς τη Σταδίου με κόκκινο, τρέχεις με 100χλμ, σκοτώνεις έναν άνθρωπο και παίρνεις 18 μήνες με αναστολή. Ο δράστης κρατήθηκε λίγες ώρες μέχρι να γίνουν οι απαραίτητες εξετάσεις για αλκοόλ και στις 7 το πρωί με εισαγγελική εντολή αφέθηκε ελεύθερος. Του δόθηκε η άδεια οδήγησης και είναι μια χαρά στους δρόμους, ελεύθερος από την πρώτη στιγμή” λέει ο κ.Κουβίδης. 

Πρόληψη σημαίνει χαμηλότερα όρια ταχύτητας ειδικά στις κατοικημένες περιοχές – αρκετές ευρωπαϊκές χώρες ορίζουν τα 30χλμ ως μέγιστο. Πρόληψη σημαίνει χαμηλότερο ή και μηδενικό όριο αλκοόλ – στην Ελλάδα διατηρούμε ένα από τα υψηλότερα επιτρεπτά όρια – αλλά και απεξάρτηση από το αυτοκίνητο, επένδυση σε δημόσιους χώρους για περπάτημα, για ποδήλατο, καλά πεζοδρόμια, καλές δημόσιες συγκοινωνίες και ασφαλείς μετακινήσεις.

Όσοι άνθρωποι γνωρίζουν το θέμα των τροχαίων, όλοι επιμένουν ότι υπάρχει σοβαρότατη έλλειψη πρόληψης και ατιμωρησία με “ποινές-χάδια”. 

Πρόληψη σημαίνει χαμηλότερα όρια ταχύτητας ειδικά στις κατοικημένες περιοχές – αρκετές ευρωπαϊκές χώρες ορίζουν τα 30χλμ ως μέγιστο. Πρόληψη σημαίνει χαμηλότερο ή και μηδενικό όριο αλκοόλ – στην Ελλάδα διατηρούμε ένα από τα υψηλότερα επιτρεπτά όρια – αλλά και απεξάρτηση από το αυτοκίνητο, επένδυση σε δημόσιους χώρους για περπάτημα, για ποδήλατο, καλά πεζοδρόμια, καλές δημόσιες συγκοινωνίες και ασφαλείς μετακινήσεις.

Η εμπειρία δείχνει ότι οι χώρες που εφάρμοσαν αυτές τις πολιτικές πρόληψης, περιόρισαν τα τροχαία στο ελάχιστο. Η Νορβηγία, για παράδειγμα, που κάποτε είχε παρόμοιο αριθμό τροχαίων με την Ελλάδα, σήμερα θεωρείται η ασφαλέστερη χώρα στην Ευρώπη με μηδέν θανάτους παιδιών το 2019 από τροχαία. 

“Πώς γίνεται τα τροχαία να μην απασχολούν όμως ούτε την κοινωνία; Πώς γίνεται να μην διεκδικούμε όλοι μαζί ασφαλείς μετακινήσεις; Είχαμε έναν σιδηρόδρομο συρρικνωμένο και διαλυμένο με κερασάκι στην τούρτα το προδιαγεγραμμένο έγκλημα στα Τέμπη. Δηλαδή έχουμε αποδεχτεί ότι το να μετακινείσαι στην Ελλάδα είναι τζόγος; Ότι το “πάμε κι όπου βγει” είναι χάραξη πολιτικής για τις ζωές μας;” λέει ο κ.Κουβίδης που μετά την απώλεια του γιου του μάχεται ενεργά για το δικαίωμα στην ασφαλή μετακίνηση. 

Όπως μάχονται συλλογικά όλοι οι γονείς και οι συγγενείς που καλούν στη συγκέντρωση διαμαρτυρίας στις 19 Νοεμβρίου στη Θεσσαλονίκη με στόχο να μην τους ξεχάσει και να τους στηρίξει δυναμικά η κοινωνία – δηλαδή εμείς.