ΤΕΜΠΗ: ΤΙ ΑΝΑΦΕΡΕΤΑΙ ΣΤΗ ΜΗΝΥΣΗ ΣΥΓΓΕΝΩΝ ΤΩΝ ΘΥΜΑΤΩΝ ΓΙΑ ΚΑΡΑΜΑΝΛΗ ΚΑΙ ΣΠΙΡΤΖΗ

Οι γονείς των θυμάτων στα Τέμπη εμπιστεύτηκαν εκείνη τη νύχτα τον ελληνικό σιδηρόδρομο. Σήμερα, μέσα από μήνυση που καταθέτουν, κατηγορούν δυο Υπουργούς ότι διαφήμιζαν την ασφάλεια του σιδηρόδρομου, ενώ γνώριζαν και είχαν αποδεχτεί την μεγάλη πιθανότητα επέλευσης ενός θανατηφόρου δυστυχήματος. 

Το νομικό κείμενο, που είδε το NEWS247, κατατέθηκε στην εισαγγελία Λάρισας και περιγράφει τις ενδεχόμενες ποινικές ευθύνες του Κώστα Καραμανλή και του Χρήστου Σπίρτζη. Οι συγγενείς τους κατηγορούν ότι είχαν συμβιβαστεί με το ενδεχόμενο να υπάρξει ατύχημα, γιατί είχαν απώτερο σκοπό να μη διακοπεί η κυκλοφορία των τρένων. 

Μελετήσαμε τα νομικά επιχειρήματα των συγγενών και θέσαμε σχετικά ερωτήματα στους δύο μηνυόμενους. Μέχρι και τη στιγμή της δημοσίευσης, οι δύο πρώην Υπουργοί δεν έχουν απαντήσει σχετικά. 

ΣΥΜΒΑΣΗ 717: ΤΙ ΔΕΝ ΕΚΑΝΑΝ;

Την ημέρα της σύγκρουσης, στο επίμαχο σιδηροδρομικό σημείο των Τεμπών, απουσίαζαν όλα τα τεχνολογικά συστήματα που εξασφαλίζουν μια ασφαλή διαδρομή. Μέχρι και σήμερα, ορισμένα από αυτά, παραμένουν ζητούμενο ως αντικείμενο της ανολοκλήρωτης σύμβασης 717. 

Οι συγγενείς κατηγορούν τους δυο Υπουργούς, ότι θα μπορούσαν να είχαν ενεργήσει διαφορετικά, αναφορικά με την πρόοδο της σύμβασης. Από τη μήνυση προκύπτει ότι οι μηνυόμενοι είχαν δύο επιλογές:

Είτε να επιβάλουν τις προβλεπόμενες ποινικές ρήτρες, στην ανάδοχο κοινοπραξία για να συμμορφωθεί και να εκτελέσει το αντικείμενο της σύμβασης. Είτε, αποδεχόμενοι ότι το έργο δεν προχωρά, να κήρυτταν έκπτωτη την ανάδοχο, βάσει της διάταξης του άρθρου 61 παρ. 13 του Ν. 3669/2008, και να προσκαλούνταν οι επόμενοι μειοδότες.

Αμφότεροι οι δυο μηνυόμενοι συναίνεσαν μη νόμιμα, σύμφωνα με τους συγγενείς, στην παράταση της προθεσμίας παράδοσης. Ο Χρήστος Σπίρτζης 6 φορές από το 2016 μέχρι το 2019, και ο Κώστας Καραμανλής 5 φορές, μέχρι το δυστύχημα. 

ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ: ΤΙ ΕΚΑΝΑΝ;

Με δεδομένη την απουσία οποιουδήποτε τεχνικού συστήματος ασφάλειας, το μόνο που θα μπορούσε να αποτρέψει το δυστύχημα, ήταν ένα καλά στελεχωμένο και εκπαιδευμένο προσωπικό. Μέσα από ενέργειες και παραλείψεις τους, που τεκμηριώνονται από 24 σχετικά έγγραφα της μήνυσης, φαίνεται ότι οι δυο Υπουργοί δεν ενήργησαν προς αυτήν την κατεύθυνση. 

Ο Χρήστος Σπίρτζης υπέγραφε τον Μάρτιο του 2019, την τροποποίηση του Γενικού Κανονισμού Κυκλοφορίας. Μέσα στις αλλαγές ήταν και η κατάργηση της αρμοδιότητας ελέγχου του Προϊσταμένου Αμαξοστοιχίας. Η θέση αυτή, με αντικείμενο ακριβώς τον έλεγχο που δε μπορούσαν να πραγματοποιούν τα ανύπαρκτα τεχνικά συστήματα, θα μπορούσε να είχε εντοπίσει ότι το IC62 εισήλθε σε λάθος γραμμή καθόδου.

Από τον Ιούλιο του 2019 η τηλεδιοίκηση στη Λάρισα έπαψε να λειτουργεί, λόγω πυρκαγιάς στο κέντρο ελέγχου. Ο Κώστας Καραμανλής, παρά την κατάσταση που επικρατούσε, προέβη σε μια επιπλέον περικοπή στο προσωπικό ασφαλείας. Το 2020 κατήργησε το εποπτικό όργανο ελέγχου της κυκλοφορίας, που βρισκόταν στην Αθήνα, στελεχωμένο με 3 έμπειρους σταθμάρχες και μηχανοδηγούς που παρακολουθούσαν την ομαλή λειτουργία. Το Υπουργείο αντικατέστησε το τριμελές όργανο με έναν ανήμπορο, επιχειρησιακά, ρυθμιστή κυκλοφορίας, όπως προκύπτει από το πόρισμα Γεραπετρίτη. 

Πέραν από τις επιμέρους επιλογές τους, σύμφωνα με τους συγγενείς, αμφότεροι οι δυο μηνυόμενοι δεν φρόντισαν για την επαρκή στελέχωση του ΟΣΕ. Παρατηρούσαν τον Οργανισμό, ως πολιτικοί προϊστάμενοι, να χάνει εργαζόμενους, αν και γνώριζαν ότι το εναπομείναν προσωπικό ήταν, είτε σε ηλικία συνταξιοδότησης, είτε άπειρο και σε κάθε περίπτωση αριθμητικά λιγότερο από το ½ αυτού που θα έπρεπε να είναι. 

Μάλιστα αμφότεροι, σύμφωνα με τη μήνυση, επέτρεψαν να στελεχώνονται κρίσιμες θέσεις σταθμαρχών, με νεοπροσληφθέντες εργαζόμενους, χωρίς εμπειρία και με συμβάσεις έργου ορισμένου χρόνου, δηλαδή με μπλοκάκι. Τέτοια ήταν η περίπτωση και του μοιραίου σταθμάρχη στη Λάρισα. 

Η επιλογή των δύο Υπουργών να προσλαμβάνουν προσωπικό με μπλοκάκι, είχε επισημανθεί από την ΡΑΣ ως εξαιρετικά επικίνδυνη. Ωστόσο, όπως επισημαίνει η μήνυση, οι Υπουργοί δεν απαγόρευσαν νομοθετικά τέτοιες πρακτικές, παρόλο που ως εποπτεύοντες τον ΟΣΕ είχαν δικαιοδοσία για την έγκριση, εποπτεία και θέσπιση διατάξεων που αφορούν τη σιδηροδρομική ασφάλεια. 

ΟΙ ΠΡΟΕΙΔΟΠΟΙΗΣΕΙΣ 

Οι μηχανοδηγοί είχαν αποστείλει, από 09.07.2015 έως και 04.02.2023, 93 εξώδικα και επιστολές προς το Υπουργείο και τον ΟΣΕ. Σε αυτά προειδοποιούν για την βέβαιη επέλευση μεγάλου δυστυχήματος εάν δεν προβούν σε ενέργειες οι αρμόδιοι. Αξίζει να σημειωθεί πως η πλειοψηφία των εξωδίκων και των επιστολών αφορούν την περίοδο μετά το 2019. 

Στις 27 Απριλίου 2022, παραιτείται από την ΕΡΓΟΣΕ ο Χρήστος Κατσιούλης, πρόεδρος ETCS Σ.10005, διαμαρτυρόμενος για τη μη τήρηση του φυσικού αντικειμένου της σύμβασης 717. Το στέλεχος αυτό ήταν αρμόδιο για την ολοκλήρωση της σύμβασης 717, αλλά η παραίτησή του δεν ταρακούνησε του πολιτικούς και φυσικούς του προϊσταμένους. Σχεδόν ένα χρόνο αργότερα επήλθε το δυστύχημα, το οποίο θα είχε αποφευχθεί αν η σύμβαση είχε ολοκληρωθεί ή τα τρένα είχαν σταματήσει μέχρι την ολοκλήρωσή της. 

Ο Κατσιούλης δεν ήταν ο μόνος που προειδοποίησε την πολιτική ηγεσία του Υπουργείου επί Κώστα Καραμανλή. Ο Δημήτρης Νικολάου, προϊστάμενος της Επιθεώρησης στη Λάρισας, γνωστοποιεί με επιστολή του, στις 6 Απριλίου του 2020, τη μεγάλη έλλειψη προσωπικού και προειδοποιεί ότι ενόψει συνταξιοδοτήσεων η λειτουργία θα είναι ακόμη πιο δύσκολη. 

Ο Κώστας Γενιδούνιας, υπάλληλος της Hellenic Train και Πρόεδρος Πανελλήνιας Ένωσης Προσωπικού Έλξης, καταθέτει στον ανακριτή, πως τα έργα υποδομής και ηλεκτροκίνησης τον Φλεβάρη 2019 ολοκληρώθηκαν στο τμήμα Αθήνα – Θεσσαλονίκη. Έτσι μειώθηκε ο χρόνος διαδρομής λόγω της αύξησης της ταχύτητας σε πολλά σημεία του δικτύου.

Ωστόσο, οι εργαζόμενοι παρατηρούσαν ότι δεν ολοκληρώνονται και τα αντίστοιχα συστήματα ασφαλείας, δηλαδή η τηλεδιοίκηση, τα φωτοσήματα και το ETCS. 

«Απέναντι στις πολλές επιστολές δεν είχαμε απάντηση-απόκριση σε αυτές παρά μόνο τον δημόσιο διάλογο, όπου ερχόταν ο εργοδότης και μας έλεγε ότι θα ζητήσει άμεση ενημέρωση από τον ΟΣΕ για το χρονοδιάγραμμα εργασιών», αναφέρει ο Κώστας Γενιδούνιας στην κατάθεση του στον ανακριτή. 

Με επιστολή τον Οκτώβριο του 2021, κοινοποιημένη προς τον  Γ.Γ. Μεταφορών κ. Ξιφαρά και τον Υπουργό Κώστα Καραμανλή, οι εργαζόμενοι ανέφεραν 8 συμβάντα εκτροχιασμών. 

Το σωματείο τους, μόνο τα τελευταία 2 χρόνια (2021-2023) κατέθεσε τρία εξώδικα για την μη ολοκλήρωση της σύμβασης 717. Το τελευταίο ήταν μόλις 24 ημέρες πριν την πολύνεκρη εγκληματική σύγκρουση.

ΔΙΑΒΕΒΑΙΩΣΕΙΣ ΑΠΟ ΥΠΟΥΡΓΙΚΑ ΧΕΙΛΗ

Οι συγγενείς που καταθέτουν τη μήνυση, δεν ήταν δέκτες των παραπάνω επιστολών, ούτε είχαν την ευκαιρία να ενημερωθούν για αυτές, από αμέλεια του Τύπου. Ως εκ τούτου, φαίνεται πως εμπιστεύονταν τον σιδηρόδρομο, ειδικά όταν άκουγαν τους Υπουργούς να διαβεβαιώνουν για την ασφάλειά του. 

Στη μήνυση τους σημειώνουν ότι ο Χρήστος Σπίρτζης διαφήμιζε την αύξηση της ταχύτητας και τη μείωση του χρόνου μετακίνησης, αποκρύπτοντας τα κενά ασφαλείας, ενώ ο Κώστας Καραμανλής, διαβεβαίωνε ψευδώς για την «διασφάλιση της ασφάλειας», επισημαίνοντας εμφατικά από το βήμα της Βουλής ότι ντρέπεται για όσους θέτουν ζητήματα ασφάλειας. 

Με αυτές τις δηλώσεις, σημειώνουν οι συγγενείς, τους δημιούργησαν την πεποίθηση που επεδίωκαν, ενώ γνώριζαν ότι ήταν ψευδής, ότι δηλαδή η μετακίνηση με το τρένο είναι ο πιο ασφαλής και σύντομος τρόπος για τη μετάβαση από την Αθήνα στη Θεσσαλονίκη.

Οι ανωτέρω ψευδείς διαβεβαιώσεις έπαιξαν καθοριστικό ρόλο για την επιλογή του σιδηροδρόμου ως μέσου μετακίνησης για χιλιάδες επιβάτες. Την κρίσιμη νύχτα, κάποιοι επιβιβάστηκαν στο τρένο εμπιστευόμενοι τα υπουργικά χείλη, και έχασαν τη ζωή τους.