ΤΕΜΠΗ: ΤΙ ΚΑΤΕΘΕΣΕ ΚΑΤΗΓΟΡΟΥΜΕΝΟ ΣΤΕΛΕΧΟΣ ΤΟΥ ΜΕΤΑΦΟΡΩΝ – ΗΞΕΡΑΝ ΑΛΛΑ “ΕΙΜΑΣΤΕ ΑΝΑΡΜΟΔΙΟΙ”

Ένα από τα πλέον κρίσιμα στελέχη του υπουργείου Μεταφορών που κατηγορείται για την υπόθεση των Τεμπών πέρασε τελικά την περασμένη Τετάρτη, 2 Απριλίου, μετά από τέσσερις αναβολές, το κατώφλι του ανακριτή Λάρισας, Σωτήρη Μπακαΐμη. Πρόκειται για την Προϊσταμένη της Διεύθυνσης Σιδηροδρομικών Μεταφορών του υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών κατά την περίοδο της τραγωδίας στα Τέμπη η οποία βρίσκεται στη λίστα με τους 43 κατηγορούμενους και παραμένει μέχρι σήμερα στην ίδια θέση στο υπουργείο.

Σε μια μαραθώνια απολογητική διαδικασία, η κατηγορούμενη κατέθεσε αρχικά απολογητικό υπόμνημα 67 σελίδων μαζί με 17 συνοδευτικά έγγραφα, πριν απαντήσει στις ερωτήσεις του ανακριτή. Αφού ολοκληρώθηκε η διαδικασία της απολογίας, της επιβλήθηκε ο περιοριστικός όρος της εμφάνισης μια φορά το μήνα στο Αστυνομικό Τμήμα του τόπου κατοικίας της.

«Υποχρηματοδότηση, υποστελέχωση, έλλειψη συντονισμού»

Η Προϊσταμένη της Διεύθυνσης Σιδηροδρομικών Μεταφορών, στην απολογία της που αποκαλύπτει το News 24/7 απαντώντας σε ερώτηση του ανακριτή για το ποια είναι η εικόνα που είχε η ίδια για την κατάσταση του σιδηροδρομικού δικτύου από την ανάληψη των καθηκόντων της το 2019 ως και τη μέρα της σύγκρουσης, απάντησε ξεκάθαρα πως υφίστατο «μόνιμη υποχρηματοδότηση του ΟΣΕ με αποτέλεσμα την μη επαρκή συντήρηση υποδομών η οποία δεν ήταν προληπτική και στόχευε μόνο στο να συντηρηθεί η γραμμή για ό,τι δεν μπορούσε να αποφευχθεί».

Συμπλήρωσε ακόμη πως η υποστελέχωση ήταν γνωστή, με το προσωπικό να βαίνει συνεχώς μειούμενο, παραθέτοντας μάλιστα και αριθμούς. «Από τους 3.882 υπαλλήλους το 2010, ο διαχειριστής της υποδομής έφτασε να έχει σήμερα 540 υπαλλήλους». Μάλιστα το κορυφαίο στέλεχος του υπουργείου τόνισε πως η έλλειψη προσωπικού συνετέλεσε στη μείωση της χωρητικότητας του δικτύου και άρα στη συχνότητα των δρομολογίων, την ταχύτητα και την καθυστέρηση εξυπηρέτησης του κοινού καθώς και στην έλλειψη συντονισμού μεταξύ των υπηρεσιών του ΟΣΕ.

«Αναρμόδιο το υπουργείο για την ασφάλεια»

Έχοντας καταθέσει τα παραπάνω, η επόμενη ερώτηση του ανακριτή προς την κατηγορούμενη, ήταν το ποιες ενέργειες έκανε εκείνη από την ημέρα που ανέλαβε τη θέση της ως προς την ασφάλεια της σιδηροδρομικής κυκλοφορίας. Η Προϊσταμένη της Διεύθυνσης Σιδηροδρομικών Μεταφορών αρνήθηκε κάθε αρμοδιότητα για το θέμα, λέγοντας: «Την αρμοδιότητα του ελέγχου της ασφάλειας της σιδηροδρομικής κυκλοφορίας έχει αποκλειστικά η Ρυθμιστική Αρχή Σιδηροδρόμων (ΡΑΣ)».

Όταν ρωτήθηκε αν λόγω της θέσης της, είχε επαφή ή συνεννόηση με την ΡΑΣ για ζητήματα ασφάλειας του σιδηροδρόμου, απάντησε αρνητικά. «Τα θέματα ασφάλειας είναι αποκλειστική αρμοδιότητα της ΡΑΣ», είπε. Συμπλήρωσε δε, πως η μόνη της επικοινωνία ήταν όταν η ΡΑΣ ήθελε κάποιες ρυθμίσεις νομοθετικού περιεχομένου προς τον υπουργό, αφού αυτό γινόταν μέσω της Διεύθυνσης της οποίας προΐσταται η ίδια.

Ο ανακριτής επέμεινε, ρωτώντας την αν είχε επαφή και συντονισμό με τον ΟΣΕ και τις αρμόδιες Διευθύνσεις για τα θέματα ασφαλείας των σιδηροδρομικών μεταφορών. Η κατηγορούμενη επανέλαβε πως δεν εμπίπτει στις αρμοδιότητες της Διεύθυνσης Σιδηροδρομικών Μεταφορών αλλά της ΡΑΣ, ενώ για τα θέματα κυκλοφορίας είπε πως εμπίπτουν στις αρμοδιότητες του ΟΣΕ σύμφωνα με ευρωπαϊκή οδηγία. «Ο ΟΣΕ έχει ανεξαρτησία λήψης απόφασης και οποιαδήποτε παρέμβαση εκφεύγει των αρμοδιοτήτων μου και της Διεύθυνσης που προΐσταμαι», συμπλήρωσε.

Παρά το γεγονός πως η κατηγορούμενη επέμεινε να χαρακτηρίζει αναρμόδιο το υπουργείο για τα θέματα ασφαλείας, ο ανακριτής συνέχισε να τη ρωτά για το θέμα, ζητώντας της να του πει αν είχε ενημερώσει τον εκάστοτε Υπουργό, υφυπουργό ή Γενικό Γραμματέα Μεταφορών για ζητήματα ασφαλείας επί της σιδηροδρομικής κυκλοφορίας.

Και πάλι όμως, η Προϊσταμένη επέμεινε πως η Διεύθυνσή της ήταν αναρμόδια για τέτοια ζητήματα, λέγοντας ωστόσο πως «Ειδικά ως προς την ασφάλεια λόγω έλλειψης συντήρησης της υποδομής και έλλειψης προσωπικού έχουν γίνει δύο ενημερωτικά σημειώματα». Πρόκειται για δύο σημειώματα τα οποία είχε συντάξει η ίδια η κατηγορούμενη, μετά από «αποσπασματική εικόνα που είχα από διάφορες διαμαρτυρίες συνδικαλιστικών φορέων», όπως κατέθεσε.

Το «εξαιρετικά επείγον» εσωτερικό έγγραφο

Παρά το γεγονός πως σε όλη τη διάρκεια της απολογίας της, η Προϊσταμένη της Διεύθυνσης Σιδηροδρομικών Μεταφορών απέκρουε όλες τις κατηγορίες και επέρριπτε τις ευθύνες για την κατάσταση του σιδηροδρόμου σε ΡΑΣ και ΟΣΕ, τα ενημερωτικά σημειώματα που αναφέρει δείχνουν πως υπήρχε πλήρης εικόνα της κατάστασης. Στο εσωτερικό έγγραφο που εστάλη από τη Γενική Γραμματεία Μεταφορών στις 10 Σεπτεμβρίου του 2021, προς τον υπουργό Κώστα Καραμανλή, τον υφυπουργό Υποδομών και Μεταφορών Γ. Καραγιάννη, και τον Γενικό Γραμματέα του υπουργείου Γιάννη Ξιφαρά, και το οποίο έχει στη διάθεσή του το News 24/7, αναφέρεται μεταξύ άλλων: «Η ελλιπής συντήρηση του σιδηροδρομικού δικτύου υποβαθμίζει την ασφάλεια των σιδηροδρομικών μεταφορών αυξάνοντας τις πιθανότητες ατυχημάτων και συμβάντων, οδηγεί σε επιβολή βραδυποριών που αυξάνουν ιδιαίτερα τους χρόνους εκτέλεσης των δρομολογίων, δημιουργεί έκτακτες καθυστερήσεις ταλαιπωρώντας το επιβατικό κοινό και αυξάνει το τελικό κόστος συντήρησης». Ενώ σε άλλο σημείο του εσωτερικού εγγράφου, αναφέρεται πως «Η μείωση των δαπανών μπορεί να συντελεστεί με μια σειρά παρεμβάσεων, όπως η πρόσληψη νέου προσωπικού σε κρίσιμες ειδικότητες του ΟΣΕ έτσι ώστε οι αναγκαίες εργασίες να εκτελούνται εντός ωραρίου εργασίας και όχι με την παροχή υπερωριακής εργασίας στο υφιστάμενο προσωπικό, το οποίο έχει μειωθεί δραματικά και δεν έχει ανανεωθεί. Στο πλαίσιο αυτό η πρόσληψη νέου προσωπικού αφενός μειώνει το κόστος και αφετέρου αυξάνει την χωρητικότητα του δικτύου, γεγονός το οποίο για τον ΟΣΕ μεταφράζεται σε αύξηση των εσόδων. Το πρόβλημα στην άμεση πρόσληψη των κρίσιμων ειδικοτήτων εστιάζεται στις χρονοβόρες διαδικασίες πρόσληψης, γεγονός που θα πρέπει να αντιμετωπιστεί σε συνεργασία με το Υπουργείο Εσωτερικών». Το έγγραφο, καταλήγει αναφέροντας πως τα στοιχεία για τα οικονομικά δεδομένα καθώς και αναλυτικότερη ενημέρωση για θέματα προσωπικού του Οργανισμού έχουν συγκεντρωθεί στη Διεύθυνση Σιδηροδρομικών Μεταφορών και βρίσκονται στην διάθεση του υπουργού, του υφυπουργού και του Γενικού Γραμματέα.

Στις ερωτήσεις του ανακριτή κ. Μπακαϊμη προς την κατηγορούμενη, υπήρξε και ερώτηση για τον Γενικό Γραμματέα Υποδομών και Μεταφορών, Γιάννη Ξιφαρά, την περίοδο της τραγωδίας. Ειδικότερα, ο ανακριτής ρώτησε τι είδους εποπτεία ασκούσε ο Γενικός Γραμματέας σχετικά με ζητήματα ασφαλείας, αν της είχε ζητήσει ποτέ ειδικότερη ενημέρωση για αυτά τα θέματα και αν έκανε συγκεκριμένες συστάσεις, με την Προϊσταμένη να απαντά πως ο Γ.Γ. δεν της απευθυνόταν για τέτοια θέματα καθώς «για την σιδηροδρομική ασφάλεια δεν ήταν αρμόδια η Διεύθυνσή μας».

Στην μαραθώνια απολογία της, που παρουσιάζει το News 24/7, η κατηγορούμενη είπε πως κατά τη διάρκεια της θητείας της, δεν είχε διαμαρτυρηθεί ποτέ σε πολιτικό της προϊστάμενο για την κατάπτωση των συστημάτων ασφαλείας στο σιδηροδρομικό δίκτυο και για το γεγονός πως η κυκλοφορία γινόταν χωρίς αυτά τα συστήματα. Το μόνο θέμα για το οποίο είχε διαμαρτυρηθεί, είπε, ήταν η καθυστέρηση εφαρμογής των συστημάτων ERTMS του (Ευρωπαϊκό Σύστημα Διαχείρισης Σιδηροδρομικής Κυκλοφορίας). «Για αυτό και συνετάγη στις 31 Οκτωβρίου 2019 έγγραφο προς του Διευθυντές Συμβούλους του ΟΣΕ και της ΕΡΓΟΣΕ, το οποίο υπέγραφε ο αρμόδιος τότε Υφυπουργός Γιάννης Κεφαλογιάννης». Συμπλήρωσε ωστόσο πως η αρμοδιότητα των σιδηροδρομικών έργων ανήκει στη Γενική Γραμματεία Υποδομών.

«Δεν μας απασχόλησε ποτέ η εγκατάσταση του GSMR»

Άξιο αναφοράς είναι το γεγονός πως σύμφωνα με την κατηγορούμενη, ουδέποτε μέχρι τις 28/2/2023 απασχόλησε την Διεύθυνσή της η ενσωμάτωση και ολοκλήρωση του επιτρόχιου συστήματος GSMR, της δοκιμαστικής λειτουργίας του και της πιστοποίησής του, ρίχνοντας ξανά εξολοκλήρου την αρμοδιότητα στη Ρυθμιστική Αρχή Σιδηροδρόμων.

Ακόμη, από την απολογία της και τις απαντήσεις σε διαδοχικές ερωτήσεις του ανακριτή, προκύπτει πως η Διεύθυνση Σιδηροδρομικών μεταφορών δεν κάνει έλεγχο «σε καμία περίπτωση» στους φορείς και τις εταιρείες που εκτελούν μεταφορικό έργο στο σιδηροδρομικό δίκτυο, μεταξύ των οποίων και η Hellenic Train, δεν προβαίνει σε επιτόπιες επιθεωρήσεις του δικτύου και δεν έχει ενασχόληση με τον συντονισμό μεταξύ ΕΡΓΟΣΕ-ΟΣΕ για την ολοκλήρωση της σύμβασης 717.

Μόνο ένα άτομο για τον καθορισμό δρομολογίων σε όλο το δίκτυο της χώρας

Ερωτώμενη αν διαμαρτυρήθηκε ποτέ η ίδια σε Διευθύνοντα Σύμβουλο ή Γενικό Διευθυντή του ΟΣΕ για την κατάπτωση των συστημάτων ασφαλείας, η κατηγορούμενη απάντησε πως έκανε επανειλημμένες προφορικές οχλήσεις στον εκάστοτε Διευθύνοντα Σύμβουλο του ΟΣΕ για την υποστελέχωση και ιδίως της υποστελέχωση της Διεύθυνσης Κυκλοφορίας «καθώς υπήρχε μόνο ένα άτομο για τον καθορισμό των δρομολογίων σε όλο το εθνικό σιδηροδρομικό δίκτυο».

Αφού πέταξε το μπαλάκι των ευθυνών στην Ρυθμιστική Αρχή Σιδηροδρόμων, το στέλεχος του υπουργείου ρωτήθηκε αν έθεσε ποτέ θέμα η ίδια στη ΡΑΣ ή στους πολιτικούς της προϊσταμένους, για την ανάκληση της έγκρισης ασφάλειας του ΟΣΕ, δεδομένης της κατάπτωσης των συστημάτων ασφαλείας. Απάντησε πως δεν το έκανε ποτέ, ισχυριζόμενη πως δεν είναι υποχρεωτικό να υπάρχουν τα συστήματα αυτά για να γίνεται με ασφάλεια η κυκλοφορία. «Ο Γενικός Κανονισμός Κυκλοφορίας περιλαμβάνει διαδικασίες ασφαλούς κυκλοφορίας χωρίς τα συστήματα αυτά», ισχυρίστηκε.

«Δεν είχαμε ενημερωθεί για την παύση της τηλεδιοίκησης στη Λάρισα»

Αλλά και για τα ζητήματα του προσωπικού και των ταχυτήτων που κινούνται τα τρένα, όταν ρωτήθηκε αν έθεσε ποτέ θέμα αύξησης του αριθμού των σταθμαρχών ή μείωσης των ταχυτήτων στους πολιτικούς της προϊσταμένους, τη ΡΑΣ ή τον ΟΣΕ, η Προϊσταμένη της Διεύθυνσης Σιδηροδρομικών Μεταφορών απάντησε πως δεν το έκανε γιατί αποτελούν καθήκοντα του ΟΣΕ.

Εξαιρετικό ενδιαφέρον παρουσιάζει και η απάντηση για το αν έλαβε ποτέ γνώση για την πλήρη παύση λειτουργίας του Κέντρου Ελέγχου Κυκλοφορίας (ΚΕΚ) Λάρισας, την γνωστή Τηλεδιοίκηση, από τον Ιούλιο του 2019. «Δεν λάβαμε ποτέ γνώση, δεν μας γνωστοποιήθηκε ποτέ κάποιο έγγραφο» απάντησε το στέλεχος του υπουργείου.

«Ευθύνη του σταθμάρχη και των μηχανοδηγών»

Τέλος, ρωτήθηκε για τη σημερινή κατάσταση του σιδηροδρομικού δικτύου. Η κατηγορούμενη που παραμένει μέχρι και σήμερα Προϊσταμένη της Διεύθυνσης Σιδηροδρομικών Μεταφορών στο υπουργείο, επανέλαβε πως τα θέματα ασφάλειας ελέγχονται από τη ΡΑΣ και παρέπεμψε σε εκείνη για την απάντηση του ερωτήματος. Είπε ωστόσο πως «σαφώς θα ήταν καλό για ολόκληρο τον σιδηροδρομικό τομέα η εγκατάσταση και λειτουργία αυτών των συστημάτων», καθώς με αυτά αυξάνεται η χωρητικότητα του δικτύου, η ταχύτητα και περιορίζονται τα λάθη του ανθρώπινου παράγοντα. Η έλλειψη όμως εγκατάστασης των συστημάτων, σύμφωνα με την ίδια, δεν σημαίνει αναγκαστικά ότι η κυκλοφορία διεξάγεται χωρίς ασφάλεια.

Στην τελευταία ερώτηση για το που αποδίδει την ευθύνη του δυστυχήματος, η κατηγορούμενη απάντησε ρητά πως ήταν ευθύνη του Σταθμάρχη Λάρισας και των μηχανοδηγών που δεν εφάρμοσαν τον Γενικό Κανονισμό Κυκλοφορίας.

Σε βάρος της έχει ασκηθεί κακουργηματική δίωξη για διατάραξη ασφάλειας συγκοινωνιών δια παραλείψεως, καθώς και πλημμεληματική δίωξη για ανθρωποκτονία από αμέλεια κατά συρροή και πρόκληση απλών και επικίνδυνων σωματικών βλαβών κατά συρροή.