ΖΕΣΤΑ ΜΠΑΝΙΑ ΚΑΙ ΚΑΒΟΥΡΜΑΣ ΣΤΑ ΠΟΜΑΚΟΧΩΡΙΑ

Η διαδρομή από την Ξάνθη έως τις Θέρμες είναι ένα ταξίδι μέσα στον χρόνο με φόντο τη μαγευτική φύση της ορεινής Ροδόπης. Η διάρκεια της διαδρομής είναι περίπου μία ώρα με το αυτοκίνητο και ο δρόμος διασχίζει πυκνά δάση και μικρούς παραδοσιακούς οικισμούς, τα ξακουστά Πομακοχώρια.

Τα χωριά των Πομάκων έχουν παραμείνει αναλλοίωτα στον χρόνο, διατηρώντας τα χαρακτηριστικά της αρχιτεκτονικής τους παράδοσης. Σημαντικό ρόλο έχει παίξει η απομόνωση αυτών των χωριών, καθώς θεωρούνταν ως “επιτηρούμενη ζώνη” μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 1990.

Αυτή η συμπαγής μουσουλμανική πληθυσμιακή ομάδα της ευρύτερης περιοχής της Θράκης συναντάται, εκτός από τον νομό Ξάνθης, στη Ροδόπη και στον Έβρο, ενώ μεγάλος αριθμός κατοικεί και στη γειτονική Βουλγαρία. Οι Πομάκοι είναι ένας περήφανος και φιλόξενος λαός με μια γλώσσα που υπάρχει μόνο προφορικά και δεν διδάσκεται στα σχολεία.

Οι Θέρμες αποτελούνται από τους οικισμούς Άνω, Μέσες και Κάτω Θέρμες, καθώς και τις περίφημες Ιαματικές Πηγές, που αποτελούν φυσικό καταφύγιο χαλάρωσης και ευεξίας.

Οι Ιαματικές Πηγές των Θερμών είναι ένας από τους πλέον δημοφιλείς προορισμούς της ορεινής Ξάνθης, ιδιαίτερα κατά τη χειμερινή περίοδο. Το νερό των πηγών, που ανήκει στην κατηγορία των οξυανθρακικών, έχει θερμοκρασία από 29°C έως 53°C και είναι γνωστό για τις θεραπευτικές του ιδιότητες.

Κατά μήκος του κεντρικού δρόμου του οικισμού, υπάρχουν διάφορες εγκαταστάσεις για ιαματικά λουτρά, άλλες αυτοσχέδιες, περιτριγυρισμένες με λαμαρίνες, άλλες μέσα σε παλιά κτίρια που μοιάζουν εγκαταλειμμένα και άλλες που τις διαχειρίζονται οι ταβέρνες-ξενώνες της περιοχής και είναι ιδιωτικές. Μάλιστα, τα δημοτικά λουτρά των Θερμών, που ανακαινίστηκαν πρόσφατα από τον Δήμο με ξύλινα παγκάκια, αποδυτήρια και μικρές γούρνες σαν ατομικές πισίνες 2-3 ατόμων, προσφέρουν μια μοναδική εμπειρία χαλάρωσης έξω στη φύση, οποιαδήποτε στιγμή της ημέρας ή ακόμα και της νύχτας, δωρεάν.

Λίγο έξω από το χωριό Θέρμες, στην κοίτη του ποταμού Κομψάτου, δεσπόζει το παλιό Οθωμανικό λουτρό, που διατηρεί αναλλοίωτη την αρχιτεκτονική του, φαίνεται όμως ότι έχει εγκαταλειφθεί στην τύχη του. Το ζεστό ιαματικό νερό του, που φτάνει τους 41°C, προσφέρει μια μοναδική εμπειρία λουτροθεραπείας μέσα σε ένα ιστορικό μνημείο.

Λίγο πιο πάνω στον δρόμο, βρίσκεται και ο ανακαινισμένος Τεκές Μπουνταλά Χότζα. Ο τεκές, που λειτούργησε ως χώρος λατρείας των δερβίσηδων μπεκτακτσήδων, αποτελεί σήμερα ένα από τα σημαντικότερα θρησκευτικά και πολιτιστικά αξιοθέατα της περιοχής.

Το επόμενο χωριό μετά τις Θέρμες είναι η Μέδουσα, που διατηρεί στοιχεία της ντόπιας παραδοσιακής αρχιτεκτονικής, με σπίτια από πέτρα και ξύλο και το τοξωτό γεφύρι που ενώνει τις δύο πλευρές του χωριού πάνω από τον ποταμό Κομψάτο. Εδώ οι λιγοστοί κάτοικοι του χωριού απασχολούνται σε μεγάλη πλειοψηφία με τα καπνά, αλλά και με το κυνήγι και την υλοτομία.

Από τη Μέδουσα ξεκινάει ένας χωματόδρομος με μια εκπληκτική διαδρομή παράλληλα με τον ποταμό Κομψάτο και ανάμεσα στους ορεινούς όγκους της Ροδόπης μέχρι την Κοττάνη, εκεί που σταματάει πλέον ο δρόμος και συνεχίζουν μόνο κάποια μονοπάτια για πεζοπορία προς τις τοποθεσίες Κούνδουρο, Λυκότοπο, Καλότυχο, Τσαλαπετεινό.

Η Κοττάνη έχει χαρακτηριστεί ως παραδοσιακός οικισμός λόγω της αρχιτεκτονικής της, καθώς κάποια από τα σπίτια του χωριού είναι άνω των διακοσίων ετών. Οι περισσότεροι κάτοικοι της Κοττάνης μετανάστευσαν κατά τη δεκαετία του 1980 στη Γερμανία και σε διάφορα μέρη της Ελλάδας και έτσι το χωριό ερήμωσε.

Λίγο πριν την Κοττάνη, η ταβέρνα του Τζεμίλ και της Μουσγιέν αποτελεί μια μοναδική γευστική εμπειρία για τον ταξιδιώτη που συμπυκνώνει όλη τη γαστρονομική παράδοση της περιοχής. Η ταβέρνα είναι ουσιαστικά μια παραδοσιακή Πομάκικη οικία διακοσίων ετών, που ανήκε στον παππού του Τζεμίλ.

Ο κάτω χώρος έχει διαμορφωθεί σε ταβέρνα και ο επάνω χώρος λειτουργεί σαν ζωντανό μουσείο της πομακικής παράδοσης με παλιά έπιπλα, χαλιά, τοπικές φορεσιές και σκεύη. Μάλιστα, κάποιος μπορεί να απολαύσει τις ιδιαίτερες πομάκικες συνταγές ανάμεσα στα λαογραφικά εκθέματα της συλλογής του Τζεμίλ, αφού πλέον έχουν τοποθετηθεί τραπέζια και στον επάνω όροφο. Εδώ θα δοκιμάσετε τις πίτες της Μουσγιέν, την «πάρενικ» με καλαμποκάλευρο, τυρί και καβουρμά ή την «κλιν» με πατάτα, τυρί και ρύζι.

Αν αναζητάτε έναν προορισμό που συνδυάζει φύση, ιστορία αλλά και μοναδικές στιγμές χαλάρωσης, η διαδρομή προς την Ορεινή Ροδόπη του νομού Ξάνθης σάς υπόσχεται μια εμπειρία που θα σας μείνει αξέχαστη.