ΡΟΜΑ: Η ΕΛΛΑΔΑ ΠΡΩΤΟΠΟΡΕΙ ΣΤΟΝ ΑΠΟΚΛΕΙΣΜΟ ΦΤΙΑΧΝΟΝΤΑΣ ΣΧΕΔΙΑ ΕΠΙ ΧΑΡΤΟΥ

Σπάνια θα διαβάσει ή θα δει κανείς στα μέσα ενημέρωσης τις συνεχιζόμενες προσπάθειες της κοινότητας των Ρομά να επικοινωνήσει με το κεντρικό κράτος, ώστε να συνεργαστούν και να σταματήσει ο κοινωνικός αποκλεισμός χρόνων. Αυτή η κοινωνική ομάδα έρχεται στα πρώτα θέματα μόνο κάποιο μέλος της απασχολήσει το αστυνομικό δελτίο.

Το Magazine, υπενθυμίζει την πρόσφατη έκθεση του Οργανισμού Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (FRA) που είναι ντροπιαστική για τις μη ενέργειες των ελληνικών κυβερνήσεων ώστε να συμπεριλάβουν στον κοινωνικό ιστό τους Ρομά που ζουν στη χώρα και εστιάζει στις ομάδες εργασίας, της συναντήσεις και τις υποσχέσεις από πλευράς κεντρικού κράτους. Όπως εξηγεί ο αντιπρόεδρος της Συνομοσπονδίας των Ρομά, όλα τα χρόνια συνίστανται επιτροπές σε υπουργεία, δήμους, περιφέρειες και γενικές γραμματείες και τελικά όλες οι συζητήσεις, οι υποσχέσεις και τα μεγαλεπίβολα σχέδια αποδεικνύονται επικοινωνιακές κορώνες.

Η Έκθεση του Οργανισμού Θεμελιωδών Δικαιωμάτων

Στις 25 Οκτωβρίου 2022, ο Οργανισμός Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (FRA), δημοσίευσε την έκθεσή του μετά από έρευνα για τη ζωή των Ρομά σε 10 ευρωπαϊκές χώρες. Τα αποτελέσματα είναι αποκαρδιωτικά. Στην Ελλάδα, το 96.6% των Ρομά ζουν σε συνθήκες φτώχειας, ποσοστό τρίτο στην Ευρωπαϊκή Ένωση πίσω μόνο από την Ισπανία και την Ιταλία. Μόλις το 16% των ενηλίκων (ηλικίας 20-24) έχει ολοκληρώσει την δευτεροβάθμια εκπαίδευσή του, ποσοστό που είναι το δεύτερο χαμηλότερο συγκριτικά με τους Ρομά που ζουν στις υπόλοιπες χώρες.

Την ίδια στιγμή, 53% των Ρομά στην Ελλάδα έχουν νιώσει να υφίστανται διάκριση λόγω της φυλετικής τους καταγωγής, ποσοστό, πίσω μόνο από την Πορτογαλία που είχε ποσοστό 62%. Ταυτόχρονα το 41% δέχτηκαν τουλάχιστον μια φορά παρενόχληση με ρατσιστικό κίνητρο, κατατάσσοντας τη χώρα πρώτη σε όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Όσον αφορά τις συνθήκες στέγασής τους, η Ελλάδα κατέχει την δεύτερη χειρότερη θέση στην Ευρωπαϊκή Ένωση, με 68% των Ρομά να ζει σε συνθήκες στέρησης στέγης (πρώτη η Ρουμανία με 70%)., ενώ το 84% των Ρομά ζουν με σοβαρή στέρηση υλικών, κατατάσσοντας σε αυτό το δείκτη πρώτη τη χώρα. Ακολουθούν οι Ρομά της Βουλγαρίας με 76% να ζουν σε αντίστοιχες συνθήκες και εκείνοι της Πορτογαλίας με 59%.

Το γεγονός πως η διάκριση ξεκινάει ήδη από την παιδική τους ηλικία, αναδεικνύει ο δείκτης, σύμφωνα με τον οποίο το 20% των Ρομά έχουν δεχτεί στο σχολείο συμπεριφορά διαφορετική από τον υπόλοιπο πληθυσμό λόγω της φυλετικής τους καταγωγής. Το ποσοστό είναι και πάλι το δεύτερο μεγαλύτερο στην Ευρωπαϊκή Ένωση, πίσω από την Πορτογαλία που έχει 34%.

Το ίδιο και στις υπηρεσίες Υγείας. Η Ελλάδα, είναι το κράτος που κάνει διακρίσεις περισσότερο από κάθε άλλο πλην της Πορτογαλίας όταν πρόκειται να παρέχει υπηρεσίες Υγείας στους Ρομά πολίτες της. Οι γυναίκες Ρομά στην Ελλάδα έχουν 9.7 χρόνια χαμηλότερο προσδόκιμο ζωής σε σχέση με τις γυναίκες του υπόλοιπου πληθυσμού και οι άνδρες 8.8 χρόνια λιγότερα.

Ο εθνικός μας μύθος του «Θέλουν να ζουν έτσι»

Κι αν τα στατιστικά δείχνουν μια κατάσταση αποκλεισμού για τόσες χιλιάδες ανθρώπους, δεν είναι λίγοι -μάλλον είναι συντριπτική πλειοψηφία- εκείνοι που κρίνουν λαμβάνοντας υπόψη το σύμπτωμα και όχι την πηγή της ασθένειας. Αξιολογώντας ανθρώπους και το πως λειτουργούν, αφού έχουν ενηλικιωθεί σε γκετοποιημένες περιοχές και έχοντας υποστεί διακρίσεις. «Οι Ρομά κλέβουν», «Θέλουν να ζουν έτσι», «Κάνουν παιδιά για να παίρνουν τα επιδόματα». Σ’ αυτό, έχουν συμβάλει καθοριστικά και τα Μέσα Ενημέρωσης που κάνουν πρώτο θέμα το «Συνελήφθη Ρομά για…» αλλά ποτέ το «Οι Ρομά ζητούν συνεργασία από την κυβέρνηση για την κοινωνική τους ένταξη».

«Ο νόμος να εφαρμόζεται για όλους». Η φράση ανήκει στον μεγαλύτερο φορέα εκπροσώπησης των Ρομά, την συνομοσπονδία ΕΛΛΑΝ-ΠΑΣΣΕ, που εδώ και χρόνια δημοσιοποιεί τις προσπάθειες σύγκλισης με την κεντρική κυβέρνηση αλλά και την τοπική αυτοδιοίκηση, ώστε να βρεθούν λύσεις για την κοινωνική ένταξη των Ρομά.

Οι εκκλήσεις για συνεργασία και οι συναντήσεις για το θεαθήναι

Η Συνομοσπονδία έχει κληθεί και συμμετέχει στην Ομάδα Εργασίας που πραγματοποιείται στο υπουργείο Εργασίας, προκειμένου να δημιουργηθεί και να υλοποιηθεί μια νέα «Εθνική Στρατηγική για την Κοινωνική Ένταξη των Ρομά». Οι Ομάδα Εργασίας λειτουργεί αρκετά χρόνια και έχει διαφημιστεί από το υπουργείο. Όπως επίσης έχει διαφημιστεί και η «Εθνική Στρατηγική». Χαρακτηριστικό παράδειγμα η ανακοίνωση του υπουργείου Εργασίας στις 8 Απριλίου, Παγκόσμια Ημέρα των Ρομά: «Η σημερινή ημέρα βρίσκει την Ελλάδα με μια νέα Εθνική Στρατηγική για την Κοινωνική Ένταξη των Ρομά, πλήρως εναρμονισμένη με το νέο στρατηγικό πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης», αναφερόταν τότε.

Στην ερώτηση, τι από αυτά που έχουν συζητηθεί στην Ομάδα Εργασίας έχει υλοποιηθεί, ο αντιπρόεδρος της ΕΛΛΑΝ-ΠΑΣΣΕ, Αντώνης Μπατζαλής, απαντάει στο Magazine: «Απολύτως τίποτα. Όλα αυτά τα χρόνια οι συζητήσεις και οι στρατηγικές παραμένουν κενό γράμμα. Κάθε φορά καλούμαστε, συζητάμε, με υπουργεία, φορείς, φεύγουμε και δεν αλλάζει τίποτα».

Οι εδώ και χρόνια διατυπωμένες προτάσεις των Ρομά προς τα υπουργεία και τους δήμους, περιλαμβάνουν την εκπαίδευση, τη στέγαση, την υγεία και την απασχόληση. «Για τη στέγαση, ένα βασικό θέμα είναι προσωρινή μετεγκατάσταση και η εξάλειψη των καταυλισμών. Το έχουμε επαναλάβει και προσπαθούμε να βρούμε άκρη. Έχουμε ζητήσει μάλιστα, προκειμένου να μην υπάρξουν πολυάριθμοι πληθυσμοί, να μεταφέρονται σε κάθε οικισμό 10-15 οικογένειες ώστε να μην υπάρξει νέο γκέτο. Το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι στις τοπικές αυτοδιοικήσεις γιατί οι δήμοι το βλέπουν ψηφοθηρικά. Δεν υπάρχει άλλη λύση από ένα σχέδιο νόμου που θα υποχρεώνει τον κάθε δήμο να πράξει αναλόγως. Θα περάσουν τα χρόνια και θα μιλάμε ακόμα στη θεωρία», τονίζει ο Αντώνης Μπατζαλής.

Καίριο ζήτημα αποτελεί και η εκπαίδευση. Οι προτάσεις τους προς τα αρμόδια υπουργεία, παρότι έχουν γίνει δεκτές με ικανοποίηση, έχουν μείνει στα χαρτιά: «Έχουμε προτείνει όσον αφορά την υποχρεωτική εκπαίδευση να υπάρξουν κυρώσεις προς τις οικογένειες που δεν θα ανταποκριθούν, αυστηρότερη εποπτεία και ομάδες διαμεσολαβητών σχολείων ώστε να ενημερώνουν όταν ένας μαθητής απουσιάζει από τα μαθήματα. Όπου θα παρατηρούσαμε σχολική διαρροή και πρόωρη εγκατάλειψη θα παρεμβαίνει. Η εγκατάλειψη του σχολείο είναι και ο βασικός παράγοντας που προκαλεί το πρόβλημα του πρόωρου γάμου, ειδικά στα κορίτσια. Δεν έχει υπάρξει καμία συνεργασία ούτε σε αυτό», υπογραμμίζει.

Από τον Σαμπάνη στον Φραγκούλη και ξανά στην αφάνεια

Το περιστατικό του πυροβολισμού από αστυνομικό στο κεφάλι του 16χρονου στη Θεσσαλονίκη, έφερε για μια ακόμη φορά στην επιφάνεια τους Ρομά, οι οποίοι όπως συνηθίζεται θα φύγουν από την καθημερινή θεματολογία σύντομα και θα αναδειχθούν μόνο από το αστυνομικό δελτίο. Το ίδιο είχε γίνει και ένα χρόνο περίπου νωρίτερα, με την υπόθεση του Νίκου Σαμπάνη στο Πέραμα. Οι δύο υποθέσεις, όπως ανέδειξε το Magazine σε χθεσινό ρεπορτάζ, έχουν εκπληκτικές ομοιότητες.

Τότε όμως, υπήρξε κάτι ακόμα στο οποίο ελάχιστοι έδωσαν σημασία. Μια ακόμη προσπάθεια της κοινότητας των Ρομά «για την καταπολέμηση της παραβατικότητας και του αντιτσιγγανισμού» όπως ανέφεραν χαρακτηριστικά. Μια πρόταση 11 σημείων της ΕΛΛΑΝ-ΠΑΣΣΕ προς το υπουργείο Προστασίας του Πολίτη, η οποία περιελάμβανε μια σειρά ενεργειών. Ανάμεσά τους «την καταγραφή και ανάλυση του εγκληματικού φαινομένου που λειτουργεί σε κοινότητες Ρομά», την «ανθρώπινη παρουσία της Αστυνομίας και της ΕΛΛΑΝ ΠΑΣΣΕ σε καταυλισμούς», την «ένταξη με ποσόστωση νέων Ρομά στους κόλπους της ΕΛ.ΑΣ.» και μιας σειράς άλλων. (διαβάστε την ολόκληρη εδώ)

Το ερώτημα που θέσαμε ξανά στον αντιπρόεδρο της Συνομοσπονδίας, Αντώνη Μπατζαλή, είναι τι από όλα αυτά έχει γίνει: «Επανειλημμένες εκκλήσεις μας και καμία πράξη» είναι ξανά η απάντηση.

«Πρέπει επιτέλους να σταματήσει και η συνεχής αναφορά στα περιστατικά ως Ρομά. Όταν κάποιος κάνει ένα αδίκημα, αν θέλουν ας τον αναφέρουν με το ονοματεπώνυμό του όπως όλους τους υπόλοιπους παραβάτες. Στιγματίζονται τόσες χιλιάδες άνθρωποι. Κρατάει τόσες δεκαετίες πια ο κοινωνικός αποκλεισμός» συμπληρώνει.