ΣΤΗΝ ΑΓΙΑ ΑΝΝΑ ΤΗΣ ΕΥΒΟΙΑΣ, 39 ΜΕΡΕΣ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ

Επέστρεψε στη Βόρεια Εύβοια πριν από δέκα χρόνια, αφού δούλεψε σε αρκετές χώρες του εξωτερικού. Βέλγιο, Γερμανία, Ολλανδία, Βουλγαρία, Μεγάλη Βρετανία, Κύπρο. Προτιμούσε όμως να δημιουργήσει την οικογένειά του στον τόπο που γεννήθηκε και ένιωθε ο εαυτός του. Σήμερα, ένα μήνα μετά την μεγάλη πυρκαγιά, ο μέχρι πρότινος κτηνοτρόφος και αγρότης Βασίλης Αργυρίου, συνειδητοποιεί: «Πηγαίνω στα σπίτια των φίλων μου και κάνω τον νεκροθάφτη».

Προσπαθώντας να εξασφαλίσει κάποια χρήματα άμεσα, αφού δεν μπορεί να δουλέψει στα ζώα και στο δάσος, ο 38χρονος Αργυρίου, πατέρας δύο αγοριών, ηλικίας επτά και εννέα ετών, σκέφτηκε να αρχίσει να μαζεύει τα σίδερα από τα καμένα, στην Αγία Άννα όπου μένει και τα γύρω χωριά. «Ευτυχώς με έχουν στηρίξει οι συγχωριανοί και τα κρατάνε για μένα. Μου λένε έλα εδώ, διαλύθηκε το σπίτι μου, πάρε ότι χρειάζεσαι Αλλά δεν είναι εύκολο. Πάω, παίρνω τα σίδερα και ο καθένας μου λέει τον δικό του πόνο και κλαίει. Εγώ σε όλα αυτά τα σπίτια που μπαίνω τώρα, έχω φάει, έχω πιει, έχω γλεντήσει. Και αυτή τη στιγμή για να βγάλω το μεροκάματο κάθομαι και τα ξηλώνω».

Μέχρι η φωτιά να καταστρέψει τη Βόρεια Εύβοια, ο Αργυρίου ασχολούταν με το δάσος, τα χωράφια και τα ζώα. Περιγράφει πως η ζωή τους, με τη σύζυγό του και τα δύο παιδιά τους, τους άρεσε. Δεν ήταν επιβίωση. «Δεν περνάγαμε απλά καλά. Περνάγαμε ποιοτικά καλά. Τα παιδιά παίζουν όλη μέρα έξω. Ούτε με ίντερνετ θέλουν να ασχολούνται ούτε τίποτα. Όλη μέρα βόλτα». Όλα αυτά μέχρι τις αρχές Αυγούστου. «Είχα κατσίκια, πρόβατα και μοσχάρια. Από τα μοσχάρια ειδικά δεν έζησε κανένα. Προσπάθησα να τα σώσω αλλά δεν τα κατάφερα. Ασχολούμουν με τα πεύκα, τα οποία πλέον κάηκαν και είχα καταφέρει να έχω 1.300 ρίζες ελιές τις οποίες διαχειριζόμουν. Ούτε αυτές σώθηκαν. Ούτε μια». Το μαντρί που είχε φτιάξει, περίπου 300 τετραγωνικών κάηκε ολοσχερώς μαζί με το άχυρο, το τριφύλλι, τους καρπούς και τα εργαλεία που είχε μέσα.

«Πέρασα την πρώτη μέρα με κλάματα, τη δεύτερη πήγα και είδα το μαντρί. Πάλι κλάματα. Έκατσα έτσι μια βδομάδα. Δε βγαίνει κάτι με το κλάμα όμως. Σηκώθηκα και σκέφτηκα να αρχίσω να μαζεύω σίδερα. Το θέμα είναι τι θα γίνει μετά. Πες πως για ένα-δύο χρόνια θα βρίσκω δουλειά, μέχρι να μαζευτούν τα πεύκα, να καθαριστούν τα χωράφια που είχαν τις ελιές. Μετά; Το βουνό τελείωσε. Σκεφτόμαστε με τη γυναίκα μου να ξαναφύγουμε στο εξωτερικό. Θα κάνω δύο-τρεις δουλειές για κάποιο καιρό, δουλεύει κι εκείνη σε ένα μαγαζί και άμα δούμε ότι δε βγαίνει θα φύγουμε. Αλλά να αφήσουμε αυτόν τον τόπο και να πάμε να σκλαβωθούμε πάλι σε ένα διαμέρισμα έξω;»

Επόμενο πρόβλημα το δημογραφικό

Οι άνθρωποι που ζουν στην ευρύτερη περιοχή της Αγίας Άννας και του Αχλαδίου, στη Βόρεια Εύβοια, απασχολούνται σε τέσσερις τομείς. Περίπου 350-400 άτομα εργάζονται στο δάσος, σαν ρητινοκαλλιεργητές και ξυλοκόποι. Μια άλλη μερίδα ασχολείται με τον τουριστικό τομέα, έχοντας μικρές οικογενειακές επιχειρήσεις. Άλλοι ζουν ως επαγγελματίες αγρότες και κτηνοτρόφοι και τέλος υπάρχουν και εκείνοι που εργάζονται στην παροχή υπηρεσιών.

Η καταστροφή από τις πυρκαγιές του Αυγούστου αλλάζει πλέον τη ζωή όλων. Περίπου το 80% της συνολικής έκτασης του δήμου Αγίας Άννας-Λίμνης-Μαντουδίου έχει καεί, σύμφωνα με τις επίσημες καταγραφές.

«Το επόμενο πρόβλημα που θα αντιμετωπίσουμε είναι το δημογραφικό» εξηγεί ο αντιδήμαρχος, Άγγελος Κωνσταντινάκης. «Αν πάρουμε ως παράδειγμα την Αγία Άννα, θα δούμε ότι σήμερα έχει 500 κατοίκους. Μέχρι την δεκαετία του 1990 που υπήρχαν περισσότερες δουλειές στην περιοχή, οι κάτοικοι ήταν 2.000. Τώρα, αν δεν βρεθεί άμεσα τρόπος να ζήσουν αυτοί οι άνθρωποι, θα φύγουν κι αυτοί. Δίπλα, το Αχλάδι, είναι ένα χωριό με 300 κατοίκους, εκ των οποίων οι 200 είναι άνω των 80 ετών. Η περιοχή θα ερημώσει», λέει.

Στις αρχές της περασμένης εβδομάδας, ο επικεφαλής της επιτροπής για την ανασυγκρότηση της Βόρειας Εύβοιας, Σταύρος Μπένος, παρουσίασε μαζί με το επιτελείο του το σχέδιο για την περιοχή. Μετά την πολύωρη παρουσίαση πάντως, την οποία εκτός από τους τοπικούς παράγοντες παρακολούθησαν και κάτοικοι, οι αντιδράσεις ήταν μάλλον συγκρατημένες. Σύμφωνα με ανθρώπους που βρέθηκαν στην συζήτηση, οι υποσχέσεις που δόθηκαν ήταν πολλές, χωρίς όμως να δίνεται χρονοδιάγραμμα και χωρίς οι εξαγγελίες να εξειδικεύονται.

Από την πλευρά τους, οι τοπικές αρχές κάνουν προσπάθεια να εξασφαλίσουν κάποιους τρόπους άμεσης ανακούφισης των πληγέντων, ώστε να συγκρατήσουν και ανθρώπους που ήδη σκέφτονται να φύγουν από τα χωριά της Βόρειας Εύβοιας. «Υπό κανονικές συνθήκες, ο Δήμος δικαιούται με το κοινωφελές πρόγραμμα του ΟΑΕΔ να απασχολεί ετησίως 22 άτομα. Μετά τη φωτιά, κάναμε αίτημα να αυξηθεί ο αριθμός και τελικά μας δόθηκε η δυνατότητα να απασχολήσουμε 66» λέει ο αντιδήμαρχος. «Είναι και σε εμάς απαραίτητοι, γιατί θα μας χρειαστούν για να γίνουν οι εργασίες αποκατάστασης αλλά είναι και για αυτούς σημαντικό να πάρουν κάποια μεροκάματα. Ταυτόχρονα, οι άνθρωποι στους δασικούς συνεταιρισμούς έχασαν τις δουλειές τους με την καταστροφή του δάσους. Αυτή την περίοδο απασχολούνται στον καθαρισμό των δρόμων ώστε να πάρουν κι αυτοί κάποια άμεσα χρήματα. Γίνονται προσπάθειες να επιτραπεί να συμμετέχουν και στα αντιπλημμυρικά έργα ώστε να εξασφαλιστούν κάποιες δουλειές για το επόμενο χρονικό διάστημα. Για τον τουρισμό, η Περιφέρεια έλαβε δεσμεύσεις για διάθεση 1.5 εκατομμυρίου ευρώ στην προβολή της περιοχής ενόψει της επόμενης σεζόν» συμπληρώνει ο Κωνσταντινάκης.

Η τουριστική σεζόν του βόρειου μέρους της Εύβοιας, είναι σαφώς μικρότερη από τρεις μήνες. Ο κύριος όγκος των επισκεπτών, που είναι κυρίως Έλληνες και ένα μικρό ποσοστό από Βαλκανικές χώρες, φτάνει στην περιοχή από τα μέσα Ιουλίου μέχρι τα τέλη Αυγούστου. Έτσι, οι κατά βάση μικρές οικογενειακές τουριστικές επιχειρήσεις, ακόμη κι αν δεν κάηκαν, έχασαν σχεδόν ολόκληρη την φετινή τουριστική περίοδο λόγω της πυρκαγιάς, με αποτέλεσμα ο χειμώνας να προμηνύεται δύσκολος αν δεν ληφθούν άμεσα μέτρα ενίσχυσης.

Από την άλλη πλευρά, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις, το 99% των ελαιόδεντρων της περιοχής Αγίας Άννας-Αχλαδίου-Μαντουδίου, καταστράφηκε. Το πρόβλημα για τους ιδιοκτήτες τους, είναι πως μόλις το 33% από τις περίπου 250.000 ελιές ήταν δηλωμένες στον ΕΛΓΑ, με αποτέλεσμα όσοι είχαν επιλέξει να μην τις δηλώσουν, να μην δικαιούνται αποζημίωση.

Το ευτύχημα -μέσα στην καταστροφή- ήταν πως η φωτιά ξέσπασε στην Εύβοια λίγες ημέρες πριν μαζευτούν μελισσοκόμοι από όλη την Ελλάδα. Στις περιοχές αυτές, τον Αύγουστο συγκεντρώνεται πάνω από το 70% των μελισσοκόμων, καθώς η χαλέπιος πεύκη από την οποία καλυπτόταν η γη της Εύβοιας, έχει υψηλή παραγωγικότητα σε μέλι. «Αν είχαν προλάβει να έρθουν και από τις άλλες περιοχές, θα μιλούσαμε τώρα για την κηδεία της ελληνικής μελισσοκομίας» εξηγεί κάτοικος της περιοχής.

Το καμένο πλέον δάσος, πάντως αποτελούσε μέχρι πρότινος πόλο έλξης και για ορισμένους ανθρώπους που επέλεγαν να φύγουν από την Αθήνα, θέλοντας να ζήσουν πιο κοντά στη φύση.

Το καταφύγιο που καταστράφηκε

Η Νάνσυ και η Ντέπυ Κουρέλλου, είχαν δημιουργήσει το 2015 στην παραλία της Αγίας Άννας το καταφύγιο ζώων Rancheros. Οι δύο αδερφές έφυγαν από την πρωτεύουσα και επέλεξαν να ζήσουν στην Εύβοια. Πρώτα η Νάνσυ, άφησε τη δουλειά της στην Αθήνα και έμεινε σε μια σκηνή μόνη της, μέσα στο δάσος στην παραλία της Αγίας Άννας προκειμένου να περιθάλπτει τα άλογα που ο ιδιοκτήτης τους είχε αφήσει να πεθαίνουν από ασιτία. Στη συνέχεια ακολούθησε και η Ντέπυ με την οικογένειά της.

Μέχρι το φετινό καλοκαίρι, στο καταφύγιο που καταλαμβάνει έκταση 17 χιλιομέτρων μέσα στο δάσος, ζούσαν άλογα, κότες και σκυλιά. Η πυρκαγιά όμως , την Παρασκευή 5 Αυγούστου άρχισε να πλησιάζει την περιοχή που βρίσκεται το καταφύγιο.

«Φρόντισα να φύγουν τα παιδιά μου και δυο σκυλάκια, με προορισμό την Αθήνα. Ήταν μια πολύ φορτισμένη στιγμή. Ετοίμαζα τα πράγματα τους και έκλαιγα. Δεν γινόταν όμως να φύγω και εγώ μαζί τους. Δεν θα μπορούσα να αφήσω πίσω μόνη της την Νάνσυ με τα ζώα. Δεν ήταν καν διαπραγματεύσιμο αυτό στο μυαλό μου» θυμάται η Ντέπυ Κουρέλλου.

«Μιλώντας με την Νάνσυ αποφασίσαμε να έρθει φορτηγό να μεταφέρουμε τα άλογα στην Τανάγρα, όπου θα μας φιλοξενούσαν. Το όχημα έφτασε και χάλασε ακριβώς έξω από τον χώρο του Rancheros στις 8.30 το βράδυ. Καλέσαμε κι άλλο αλλά εκείνη την ώρα έκλειναν οι Αφίδνες από την φωτιά στο Κρυονέρι. Πήρα τηλέφωνο τον Αντιδήμαρχο, Δημήτρη Σκοπελίτη. Σήκωσε το τηλέφωνο ενώ ο άνθρωπος έσβηνε φωτιές, ενώ προσπαθούσε να σώσει το οικογενειακό πρατήριο βενζίνης που διατηρούν. Μου είπε «πάρτε τα άλογα και φύγετε η φωτιά θα είναι σε δύο ώρες στην παραλία». Η Νάνσυ έφτιαξε ένα πλάνο. Θα μεταφέραμε όλα τα σκυλιά με τα ΙΧ μας στο σπίτι ενός φίλου, στο διπλανό χωριό, στην Κρύα Βρύση και θα επιστρέφαμε μαζί του για να πάρουμε τα άλογα και περπατώντας να πάμε και εμείς στην παραλία της Κρύας Βρύσης. Κι αυτό κάναμε. Μαζί μας ήταν και η Δάφνη Ανδρίτσου, μια φίλη μας που ήρθε από την Αιδηψό, οδηγώντας μέσα από τις φωτιές για να μας βοηθήσει» περιγράφει.

«Ήταν πολύ ριψοκίνδυνη απόφαση να μεταφέρουμε τα άλογα σε ένα νέο μέρος που δεν γνώρισαν, με τα πόδια, με τα περισσότερα από αυτά ελεύθερα, αλλά και η μόνη που μπορούσαμε να πάρουμε. Κρατούσαμε ο κάθε ένας από ένα άλογο και τα υπόλοιπα αναγκαστικά ήταν ελεύθερα με την ελπίδα πως θα μας ακολουθήσουν. Όπως και έγινε. Μέχρι ενός σημείου. Όταν τα ελεύθερα άλογα κατάλαβαν πως απομακρυνόμαστε από το χωριό, από τον φυσικό τους δηλαδή χώρο, σταμάτησαν να μας ακολουθούν. Έφυγαν τρέχοντας και ουσιαστικά τα χάσαμε. Την στιγμή που εξαφανίστηκαν δεν θα την ξεχάσω ποτέ. Μείναμε κάποια λεπτά να κοιτάμε στο σκοτάδι. Τους σφυρίζαμε, τα φωνάζαμε. Άδικος κόπος. Έπρεπε να συνεχίσουμε με όσα κρατούσαμε στα χέρια. Πως να πιάσεις 6 άλογα που τρέχουν, τρομαγμένα, μέσα στην νύχτα; Προχωρήσαμε και βρεθήκαμε στην Κρύα Βρύση με δυο άλογα και ένα γαϊδουράκι αφού και ο Σιμούν, το άλογο που εγώ κρατούσα έφυγε. Η Δάφνη σε μια ανεξήγητη ενέργεια αποφασίζει να γυρίσει να βρει τα άλογα, ενώ η φωτιά έκαιγε την Αγία Άννα. Λίγες ώρες μετά μας ενημέρωσε ο άντρας της ότι βρήκε καταφύγιο στην άκρη της παραλίας. Ήταν ασφαλής».

Οι γυναίκες χωρίστηκαν. Η Ντέπυ πήρε τα σκυλιά και τον γάτο και πήγε στο Μαντούδι, ενώ η Νάνσυ πήρε όσα άλογα είχαν ακολουθήσει και ένα γαϊδούρι και τα πήγε σε ένα κτήμα. Την επόμενη ημέρα, 6 Αυγούστου, επέστρεψε περπατώντας για περισσότερα από 15 χιλιόμετρα, από την Κρύα Βρύση ως το Rancheros, στην Αγία Άννα, όπου βρήκε τα άλογα που είχαν δραπετεύσει την ημέρα της φωτιάς, άθικτα και ελαφρώς αφυδατωμένα. Σήμερα, τα έχει μεταφέρει σε ένα κτήμα στον Μαραθώνα καθώς το μέχρι πρότινος καταφύγιό τους είναι κατεστραμμένο.

Οι εθελόντριες που ήρθαν από την Αθήνα

Την ίδια ημέρα που η Νάνσυ Κουρέλλου επέστρεφε για να βρει τα άλογα ανάμεσα στις στάχτες, η Ελίζα Δημητρά, αδυνατούσε να μένει άπραγη στο σπίτι της στην Αθήνα. «Εγώ είμαι ακτιβίστρια. Όταν κάτι συμβαίνει δίπλα μου δεν μπορώ να μην πάω. Την Παρασκευή ήμουν στην Πάρνηθα και βοηθούσα σε κάποιες εκκενώσεις σκύλων. Την Κυριακή αποφασίσαμε μαζί με δύο φίλες να πάμε στην Εύβοια. Πήραμε δωρεές που είχαν συγκεντρωθεί από πολίτες στο κομμωτήριο μιας τρίτης φίλης μας και ξεκινήσαμε. Πάνω από την περιοχή όσο πλησιάζαμε στην Αγία Άννα ο ουρανός ήταν κόκκινος».

Η ίδια είχε μείνει για κάποιους μήνες στο Αχλάδι και στην Αγία Άννα και γνώριζε πολύ καλά το Rancheros, αφού πήγαινε εκεί συχνά. «Όταν φτάσαμε στο καταφύγιο, υπήρχαν ακόμη εστίες που καίγονταν. Τα άλογα μόλις αντιλήφθηκαν ότι είχαμε μαζί μας μήλα και καρότα ενθουσιάστηκαν», θυμάται η Δημητρά.

«Άφησα τα πράγματα και έφυγα προς το Αχλάδι Επιχειρήσαμε να σώσουμε τις γάτες ενός φίλου από το σπίτι του που είχε καεί. Μιλάμε για ένα σπίτι με πλήρη αυτονομία, πηγάδι με νερό, φωτοβολταϊκά, βότανα φυτεμένα γύρω και τις γάτες. Καταστράφηκε ολοσχερώς. Καταφέραμε να σώσουμε μια χελώνα και κάποια μωρά γατιά, δυστυχώς όμως δεν καταφέραμε ποτέ να πιάσουμε την μητέρα τους».

Η μια από τις δύο φίλες που ακολούθησαν την Ελίζα Δημητρά, είναι Αυστραλή. Την Anita Chan, η δεύτερη καραντίνα την βρήκε στην Ελλάδα και από τότε μένει στην Αθήνα και εργάζεται από απόσταση. «Έχοντας εμπειρία με σκυλιά, αφού έχω εργαστεί στο παρελθόν σε καταφύγιο ζώων στην Αυστραλία, αποφάσισα να ακολουθήσω την Ελίζα στις πυρκαγιές. Θεώρησα πως δεν θα μπορούσα απλώς να κάθομαι σπίτι και να ακούω τις ειδήσεις. Ήταν μια πολύ περίεργη εμπειρία για εμένα. Οι άνθρωποι γύρω μου ήταν σε πανικό και εγώ δεν μπορούσα να καταλάβω τι έλεγαν. Όλο το τοπίο με τις στάχτες γύρω μας, ήταν σαν σκηνή από το Stranger Things», περιγράφει.

Παρά το γεγονός πως έχει περάσει ένας μήνας, η Ελίζα Δημητρά που είναι δεμένη με τα χωριά της Βόρειας Εύβοιας, δεν μπορεί ακόμη να συνέλθει από τις εικόνες που είδε. «Ήταν σαν να βλέπω την κόλαση. Αυτόν τον τόπο τον ξέρω, τον έχω ζήσει. Το Αχλάδι το έσωσαν οι κάτοικοι με τα χέρια τους. Μόνοι. Το δάσος κατά τη γνώμη μου είναι η μόνη ειρηνική κοινωνία. Μόνο τα δέντρα δεν τσακώνονται μεταξύ τους. Καθόμουν και έβλεπα τα παλιά ποστ μου στο Instagram, από την εποχή που ζούσα εκεί. Θυμόμουν που άνοιγα το παράθυρο και έβλεπα το πράσινο. Λυπάμαι πολύ για τους ανθρώπους που δεν μπορούν να φύγουν από τον τόπο και τον βλέπουν έτσι. Το θέμα δεν είναι μόνο οι δουλειές. Αυτοί οι άνθρωποι είναι αναγκασμένοι να ζουν μέσα στη φρίκη. Ανάμεσα σε αποκαΐδια».

Πάντως οι κάτοικοι, μην μπορώντας καν, όπως λένε, να συνειδητοποιήσουν ακόμη τι έχει συμβεί στον τόπο τους, έχουν ήδη κάνει κινήσεις οργάνωσης, ώστε να διεκδικήσουν την αποκατάσταση της Βόρειας Εύβοιας. Αυτές τις ημέρες, επαγγελματίες που δραστηριοποιούνται στην περιοχή, προχωρούν σε συναντήσεις με σκοπό να απευθύνουν οργανωμένα προς την πολιτεία τα αιτήματά τους. Ταυτόχρονα, δημιουργήθηκε η ανοιχτή Συνέλευση Αγώνα Βόρειας Εύβοιας, στην οποία συμμετέχουν μέχρι στιγμής κάτοικοι από 18 χωριά και οι οποίοι πραγματοποιούν συναντήσεις κάθε Τετάρτη στις 18:00 το απόγευμα στην Αγία Άννα. Μερικά από αυτά που διεκδικούν είναι να πραγματοποιούνται ανοικτά δημοτικά συμβούλια, ώστε να γνωρίζουν τι συμβαίνει και να μπορούν να παρεμβαίνουν στις αποφάσεις, να επεκταθούν οι γενικές συνελεύσεις στα χωριά, να προχωρήσουν άμεσα τα αντιπλημμυρικά έργα, να μην αλλάξουν οι χρήσεις γης στην περιοχή, να μην μετατραπεί η Βόρεια Εύβοια σε Βιομηχανική Περιοχή και να μην αλλάξει η φύση της τουριστικής βιομηχανίας με δημιουργία all inclusive ξενοδοχείων και τσιμεντοποίηση των παραλιών.