ΣΤΗΝ ΑΝΤΑΡΚΤΙΚΗ ΚΡΥΒΕΤΑΙ ΤΟ ΜΥΣΤΙΚΟ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΗ ΣΤΟ ΔΙΑΣΤΗΜΑ

H Αρκτική είναι γνωστή ως Βόρειος Πόλος. Παρεμπιπτόντως, δεν είναι το πιο ψυχρό ‘κομμάτι’ της Γης.

Αυτό είναι η Ανταρκτική (Νότιος Πόλος), για λόγους που έχουν ήδη εξηγηθεί από το NEWS 24/7.

Ιστορικά ωστόσο, τα σκοτεινά και παγωμένα νερά κάτω από τον θαλάσσιο πάγο της Ανταρκτικής θεωρούνται ένα από τα πιο ακραία περιβάλλοντα στον πλανήτη μας.

Επιστήμονες είχαν διαψεύσει την κοινή πεποίθηση πως πρόκειται για ήπειρο που δεν έχει κάτι άλλο από χιόνι, πάγο, πιγκουίνους και φώκιες, εν τούτοις επέμεναν πως δύσκολα μπορούν να ζήσουν οργανισμοί στον θαλάσσιο πάγο.

Ως προς αυτό έπαιξε ένα ρόλο το ελάχιστο των σχετικών εξερευνήσεων που είχαν γίνει.

Για να καταλάβεις πόσα δεν ξέρουμε για τη ζωή στον πλανήτη στον οποίον ζούμε, κάθε φορά που πήγαιναν επιστήμονες για έρευνα, διαπίστωσαν πως το 10 με 20% των ειδών που έβρισκαν ήταν άγνωστα. Δεν μπορούσαν καν να φανταστούν πόσα περισσότερα υπάρχουν.

Την ίδια ώρα, βέβαια αυτό σήμαινε πως οι εξερευνήσεις στην Ανταρκτική δεν θα γίνονταν ποτέ βαρετές. Όπως και ότι χρειαζόταν διεθνής συνεργασία για να καταλήξουμε κάποτε, κάπου.

Η αρχή έγινε με τη συνεργασία ερευνητών από διάφορα πανεπιστήμια της Νέας Ζηλανδίας, των ΗΠΑ και του Καναδά.

Ανακάλυψαν ζωντανούς οργανισμούς να ευδοκιμούν πολλά μέτρα κάτω από τον συμπαγή πάγο και κάπως έτσι προέκυψαν ερωτήματα, σχετικά με την κλιματική αλλαγή στον πλανήτη μας, αλλά και τη ζωή σε άλλους πλανήτες!

Στη δημοσίευση της μελέτης στο Frontiers υπογραμμίζουν την ευελιξία της ζωής στη Γη και υποδηλώνουν την ύπαρξη ανεξερεύνητων οικοσυστημάτων στους πόλους.

Η ζωή μέσα στον πάγο

Οι μελετητές είχαν ανακαλύψει στους πόλους την ύπαρξη φωτοσυνθετικών φυκιών -που ονομάζονται φυτοπλαγκτόν-, όταν έλιωναν οι πάγοι.

Δεν είχαν ασχοληθεί με το τι βρίσκεται μέσα στον θαλάσσιο πάγο ή/και κάτω από αυτόν, καθώς πίστευαν πως δύσκολα μπορεί να διαπεράσει αυτά τα στρώματα το φως.

Όταν μέλη της ερευνητικής ομάδας βρήκαν φυτοπλαγκτόν κάτω από όλη τη διαδρομή του θαλάσσιου πάγου της Αρκτικής, διαπίστωσαν πως εκ των κύριων λόγων που ακμάζουν εκεί, είναι οι δραματικές επιπτώσεις του ανθρώπου στην κλιματική αλλαγή στην περιοχή.

Σε δεύτερο χρόνο αποφάσισαν πως είχε έλθει η ώρα να ερευνηθεί και η Ανταρκτική.

Έτσι ανακαλύφθηκε κι εκεί η ύπαρξη φυτοπλαγκτόν που αναπτύσσονται και να ευδοκιμούν, πριν λιώσει ο πάγος.

Τι είναι τα φυτοπλαγκτόν

Πρόκειται για μικροσκοπικούς φωτοσυνθετικούς οργανισμούς που ‘υπάρχουν’ σε τεράστια ποικιλία σχημάτων και μεγεθών. Οι περισσότεροι είναι πολύ μικροί, για να εντοπιστούν δια γυμνού οφθαλμού.

Αποτελούν τη βάση των περισσότερων υδρόβιων τροφικών ιστών και υποστηρίζουν την ανάπτυξη άλλων πολύπλοκων μορφών ζωής.

Οι συγκεκριμένες μορφές ζωής βρίσκονται συνήθως κοντά στην επιφάνεια του ωκεανού, ώστε να μπορούν να απορροφήσουν το ηλιακό φως που χρειάζονται για να έχουν ενέργεια. Αναπτύσσονται έτσι, σε άνθη που εκτείνονται για χιλιόμετρα (έως και 5 τετραγωνικά χιλιόμετρα), όταν ευνοούν οι συνθήκες.

Πώς περνάει το φως τα συμπαγή στρώματα πάγου

Ο ανώτερος λέκτορας φυσικής στο Πανεπιστήμιο του Auckland, επίκουρος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Brown και επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης, Christopher Horvat, εξήγησε στο Motherboard του αμερικανικού Vice πως “όλοι συμμετέχουμε στην τρέχουσα έρευνα στην Αρκτική, όπου δόθηκε μεγάλη προσοχή επειδή αυτές οι ανθοφορίες ήταν μια εκπληκτική παρατήρηση.

Το 2020 με την επίσης συγγραφέα της μελέτης, Lisa Matthes εργαστήκαμε σε μελέτη που έδειχνε ότι ένα σημαντικό τμήμα της Αρκτικής ήταν παραγωγικό εκτός της περιόδου ταχείας αλλαγής, στην οποία βρισκόμαστε τώρα.

Στη συνέχεια μετακόμισα στη Νέα Ζηλανδία και γνώρισα τις -επίσης συγγραφείς της μελέτης- Sarah Seabrook και Antonia Cristi, οι οποίες εργάζονται επί της καλλιέργειας φυτοπλαγκτού από τον Νότιο Ωκεανό. Είχαν ήδη διαπιστώσει πως ανταποκρίνονται απίστευτα στο φως.

Όλοι μαζί αρχίσαμε να σκεφτόμαστε ότι ίσως και ο Νότιος Ωκεανός να έχει όλες τις ιδιότητες που απαιτούνται, ώστε να υποστηρίξει τη φωτοσύνθεση κάτω από τον θαλάσσιο πάγο”.

Κατά τς δηλώσεις του θαλάσσιου βιογεωγράφου της British Antarctic Syrvey, Huw Griffiths στο Newsweek ο θαλάσσιος πάγος στον Νότιο Ωκεανό αποτελείται από διακριτά ‘ράφια’ πάγου’ που είναι πολύ παχιά και δεν επιτρέπουν στο φως να φτάσει στον πυθμένα.

Ανάμεσα τους ωστόσο, έχουν μικρές περιοχές ανοιχτού νερού. Αυτές επιτρέπουν στο φως να περάσει -και άρα επιτρέπουν τη φωτοσύνθεση.

“Τα ράφια πάγου στην Ανταρκτική αποτελούνται κυρίως από τον πάγο της ξηράς: σχηματίζονται όταν τεράστιες πλάκες πάγου ωθούνται από τη στεριά στην επιφάνεια του ωκεανού. Σε αντίθεση με τον θαλάσσιο πάγο, αυτές οι πλάκες μπορεί να έχουν βάθος χιλιάδων ποδιών. Γνωρίζουμε πολύ λίγα για τη ζωή που υπάρχει από κάτω”.

Το επόμενο βήμα αφορούσε την αποστολή υποβρύχιων οργάνων (BGC-Argo) σε συνολικά 2.197 καταδύσεις κάτω από τον πάγο της Ανταρκτικής. Αυτά συνέλεγαν δείγματα από το 2014 έως το 2021.

Οι ερευνητές ‘έτρεξαν’ μοντέλα που εκτιμούν την ποσότητα φωτός που θα μπορούσε να περάσει από τον συμπαγή πάγο και να φτάσει “στους πεινασμένους φωτοσυνθέτες που ζουν στα νερά τα οποία καλύπτονται από αυτόν”.

Μέσω εξέτασης με συγκεκριμένη χρωστική ουσία που μοιράζεται το φυτοπλαγκτόν σε όλη την έκταση του, φάνηκε ότι “το 88% των μετρήσεων κατέγραψαν αυξανόμενη βιομάζα φυτοπλαγκτού πριν από την εποχική υποχώρηση του θαλάσσιου πάγου. Ένα 26% πληρούσε το καθορισμένο όριο παρατήρησης, για μια άνθιση κάτω από πάγο”.

Σε ό,τι αφορά τα κλιματικά μοντέλα, επιβεβαίωσαν ότι “περισσότερο ηλιακό φως μπορεί να διεισδύσει απευθείας μέσω του πάγου της Ανταρκτικής, σε σύγκριση με παρόμοια περιβάλλοντα στην Αρκτική. Έτσι επιτρέπεται η άνθηση σε κρυφές περιοχές του Νότιου Ωκεανού”.

Για όλα αυτά, έχει βάλει το χέρι του ο άνθρωπος

Βεβαίωσαν ότι η δραστηριότητα του φυτοπλαγκτόν επηρεάζεται από την κλιματική αλλαγή “που προκαλείται από τον άνθρωπο -με τα αέρια του θερμοκηπίου που απελευθερώνονται από την κατανάλωση ορυκτών καυσίμων”.

Έτσι “η Αρκτική θερμαίνεται τέσσερις φορές πιο γρήγορα από την υπόλοιπη υδρόγειο, προκαλώντας ταχεία εξαφάνιση του θαλάσσιου πάγου στα βόρεια πολικά ύδατα, όπως ανεβαίνουν οι παγκόσμιες θερμοκρασίες.

Η απώλεια του θαλάσσιου πάγου είναι μια σημαντική αλλαγή που έχει εκθέσει το φυτοπλαγκτόν σε περισσότερο ηλιακό φως, προκαλώντας αύξηση του πληθυσμού τους που μπορεί να συνδεθεί με την ανθρώπινη δραστηριότητα”.

Πώς μπορεί να βοηθήσει η NASA

Η ύπαρξη αυτών των ανθοφοριών εγείρει επίσης, ενδιαφέροντα ερωτήματα σχετικά με τις πιθανότητες να εμφανιστούν οργανισμοί σε παρόμοια περιβάλλοντα σε άλλους κόσμους.

“Η ανακάλυψη περίπλοκης ζωικής ζωής -όχι μόνο μικροβίων-, σε τέτοιες ακραίες συνθήκες υποδηλώνει αυτή θα μπορούσε ενδεχομένως να επιβιώσει πέρα από τη Γη, σε παγωμένα φεγγάρια, όπως η Ευρώπη (φεγγάρι του Δία) και ο Εγκέλαδος (φεγγάρι του Κρόνου) και πλανήτες, στους οποίους ρέει υγρό νερό κάτω από την παγωμένη επιφάνεια” εξήγησε ο Griffiths.

Το στοιχείο της παγωμένης επιφάνειας τους κάνει “πολλά υποσχόμενους στόχους στην αναζήτηση εξωγήινης ζωής, αν και κανένα ηλιακό φως δεν θα μπορούσε να διεισδύσει μέσα από τα παγωμένα κελύφη τους”, είχε να σχολιάσει ο Horvar.

Αποκάλυψε και ότι μαζί με τους συνεργάτες του ενδιαφέρονται για τα δορυφορικά δεδομένα της εξερεύνησης του διαστήματος. Εξέφρασαν την ελπίδα να έλθει η ημέρα που θα χρησιμοποιήσουν το ICESat-2 της NASA (διαστημόπλοιο που εκτοξεύτηκε το 2018, ώστε να ‘διαβάσει’ τις μυστηριώδεις ανθίσεις φυτοπλαγκτού, μεταξύ άλλων ανεξερεύνητων οικοσυστημάτων, που ενδεχομένως να κρύβονται κάτω από τον πάγο) για να δουν τι υπάρχει πραγματικά μέσα στον θαλάσσιο πάγο της Αρκτικής και της Ανταρκτικής.