ΣΤΡΑΤΗΣ ΜΥΡΙΒΗΛΗΣ: Ο ΑΝΤΙΜΙΛΙΤΑΡΙΣΤΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΗΣ ΠΟΥ ΜΙΛΗΣΕ ΠΡΩΤΟΣ ΓΙΑ ΤΑ ΑΝΘΡΩΠΙΝΑ ΤΡΑΥΜΑΤΑ
Η λογοτεχνική γενιά του ’30 παίρνει σάρκα κι οστά στη μικρή οθόνη και η πένα του Στράτη Μυριβήλη ανοίγει την αυλαία ενός εξαιρετικού docuseries της COSMOTE TV.
Είναι ίσως η πιο γοητευτική γενιά συγγραφέων. Αυτή που δημιούργησε έριδες, που προβλημάτισε όσο καμία άλλη, που απέκτησε μεγάλους εραστές, αλλά και μεγάλους πολέμιους. Είναι η γενιά που απέσπασε δύο Νόμπελ Λογοτεχνίας και μέσα της χώρεσε όλα τα καλλιτεχνικά ρεύματα του 20ου αιώνα αποτελώντας αγωγό αφήγησης των σημαντικών ιστορικών γεγονότων της Ελλάδας του 20ού αιώνα. Δεν είναι καθόλου τυχαίο που μέσα της συναντάμε από βαθιά συντηρητικούς συγγραφείς έως και ακραία υπερρεαλιστες ποιητές.
Ο λόγος για τη Γενιά του ’30, τη γενιά των Ελλήνων λογοτεχνών που γεννήθηκαν στις αρχές του 20ού αιώνα και βρέθηκαν τη δεκαετία του 1930 στο απόγειο της δημιουργικής τους πορείας διαμορφώνοντας με το έργο τους μια νέα μοντέρνα ταυτότητα για τον νεοελληνικό πολιτισμό.
Η ζωή και το έργο πολλών εκπροσώπων της που διαμόρφωσαν και σημάδεψαν την πορεία της νεοελληνικής λογοτεχνίας, παίρνει σάρκα κι οστά στη νέα δραματοποιημένη σειρά ντοκιμαντέρ της COSMOTE TV, με τίτλο «Η Γενιά του ‘30».
Στην καρέκλα του σεναριογράφου και του σκηνοθέτη της σειράς – που αποτελείται από δεκαπέντε αυτοτελή επεισόδια- κάθεται ο Γιώργος Γκικαπέππας. Μέσα από αυτό το ιδιαίτερο docudrama της COSMOTE TV θα γνωρίσουμε, μεταξύ άλλων, τους Μ. Καραγάτση, Κοσμά Πολίτη, Ηλία Βενέζη, Γιώργο Σεφέρη, Γιώργο Θεοτοκά, Ανδρέα Εμπειρίκο, Παντελή Πρεβελάκη, Γιάννη Ρίτσο, Νίκο Εγγονόπουλο, Άγγελο Τερζάκη, Στράτη Μυριβήλη, και άλλους σημαντικούς πεζογράφους και ποιητές.
Αυτό που κάνει τη σειρά αυτή ξεχωριστή είναι η ιδιαίτερη σκηνοθετική της οπτική που μοιάζει σαν να κοιτά από την κλειδαρότρυπα τη ζωή του κάθε λογοτέχνη.
Ο Στράτης Μυριβήλης, ο λογοτέχνης των ιδεολογικών μεταπτώσεων και των τριών πολέμων
«Η Γενιά του ‘30» ανοίγει αυλαία με ένα επεισόδιο αφιερωμένο στη ζωή και το έργο του σπουδαίου Στράτη Μυριβήλη (Σάββατο 5/2 στις 21.00 στο COSMOTE HISTORY και στο επίσημο YouTube κανάλι της COSMOTE TV) που έβαλε τη δική του μοναδική σφραγίδα στο αντιπολεμικό μυθιστόρημα.
Το επεισόδιο αφηγείται την ιστορία του κορυφαίου συγγραφέα από τη Λέσβο, ο οποίος μέσα σε επτά χρόνια συμμετείχε σε τρεις πολέμους και κατέγραψε με αυθεντική και ειλικρινή γλώσσα εμπειρίες, που άλλαξαν τη μορφή του αντιπολεμικού μυθιστορήματος, γράφοντας για τα τραύματα όχι μόνο των πολεμιστών, αλλά και των ανθρώπων που έμειναν πίσω.
Αξίζει α σημειωθεί πως στα πρώτα του βήματα ο Μυριβήλης συνδέθηκε με τη λογοτεχνική γενιά του 1920, η οποία δέχτηκε έντονη την επίδραση του Κωστή Παλαμά και των κοινωνικοπολιτικών γεγονότων των αρχών του αιώνα (Ελληνοτουρκικός Πόλεμος του 1897, Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος, Μικρασιατική Καταστροφή). Σύντομα ωστόσο αποδεσμεύθηκε από την απαισιόδοξη κοσμοθεωρία των συγχρόνων του και αναδείχθηκε ως ένας από τους μεγαλύτερους αντιμιλιταριστές συγγραφείς της Ευρώπης και πρόδρομος της γενιάς του Τριάντα. Σταθμό στην πρώτη αυτή φάση της δημιουργίας του αποτέλεσε η “Ζωή εν Τάφω”, που εγκαινίασε τη σύγχρονη ελληνική αντιπολεμική λογοτεχνία.
Ίσως όταν όλοι μπορέσουν να δουν την ομορφιά της ζωής, ίσως τότες όλος ο κόσμος θα γίνει πρώτα καλός και κατόπι ευτυχισμένος. Στράτης Μυριβήλης.
Εμείς παρακολουθήσαμε πρώτοι το επεισόδιο της σειράς και μας έκανε εντύπωση ο ιδιαίτερος τρόπος αφήγησης, καθώς παρακολουθούμε φανταστικές στιγμές της συγγραφικής ζωής του Μυριβήλη εμπνευσμένες από το έργο του, από τον τρόπο γραφής του και τους ήρωές του. Βλέπουμε τον συγγραφέα και δημοσιογράφο από τη Λέσβο, μανιώδη εραστή της πένας και της δημοτικής, να ηχογραφεί σε ένα παλιό μπομπινόφωνο μνήμες και ημερολόγια χαρακωμάτων στο γραφείο της εφημερίδας που δουλεύει. Ένας πεζογράφος γεμάτος λογοτεχνική τόλμη και λυρισμό, που παρά την παρεξηγημένη πολιτική στάση του, δε δίστασε να γράψει με τρόπο πολύ νεωτερικό για την εποχή του αλήθειες που κρύβονται πίσω από εθνικούς «ήρωες», τη γυναικεία καταπίεση και τα τραύματα που σημάδεψαν μια ολόκληρη εποχή.
“Η αλήθεια βέβαια είναι ότι δεν σκηνοθέτησα τη ζωή του, αλλά φανταστικές στιγμές της συγγραφικής του ζωής τις οποίες εμπνεύστηκα από το έργο του, από τον τρόπο γραφής του και τους ήρωές του. Αυτά που με γοήτευσαν λοιπόν στον Μυριβήλη είναι δύο στοιχεία: πρώτο το γεγονός ότι είναι ο συγγραφέας που πολέμησε σε τρεις πολέμους και μετέφερε με τον πιο ρεαλιστικό και αντι-ηρωικό τρόπο τη φρίκη και τη ματαιότητα του πολέμου, με μια γλώσσα σύγχρονη που θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι εντελώς δική του. Η σχέση της γλώσσας και του γεγονότος που κατέγραφε είναι αδιάρρηκτη. Η φόρμα και το περιεχόμενό του είναι ένα λογοτεχνικό σύστημα που το ένα ερωτοτροπεί με το άλλο. Το δεύτερο στοιχείο που με γοήτευσε στην Μυριβήλη, είναι ότι είδε και έπλασε ζωντανούς μυθιστορηματικούς ήρωες, ακριβώς γιατί ήταν εντελώς αληθινοί. Ήταν οι ήρωες που ο Μυριβήλης απέσπασε από την αφάνεια της καθημερινότητας και τους φώτισε με το λογοτεχνικό του φακό, καθιστώντας τους χαρακτήρες με καθολικό ενδιαφέρον” αναφέρει στο Magazine ο σκηνοθέτης της σειράς Γιώργος Γκικαπέππας και συνεχίζει εξηγώντας το πόσο διαχρονικό είναι το έργο του: “Από τη μια ο Μυριβήλης ήταν και είναι σύγχρονος γιατί αν σκύψει κανείς στο έργο του και το διαβάσει θα εκπλαγεί από μια γλώσσα τόσο εκφραστική και χυμώδη, που αποτυπώνει αδρά αλλά και βαθιά ταυτόχρονα ό,τι αγγίζει. Είναι δύσκολο να αντισταθείς σ‘ αυτή τη γλώσσα, σε παρασύρει και σε συνεπαίρνει με έναν τρόπο σαν να είναι γραμμένη σήμερα και όχι πριν από έναν αιώνα σχεδόν. Από την άλλη ο Μυριβήλης υπήρξε πρωτοποριακός και σε ένα άλλο σημαντικό πεδίο: ανέδειξε ήρωες και περιπτώσεις πίσω από τους ήρωες και μίλησε για τραύματα που δεν είχε γράψει κανείς μέχρι τότε, όπως η καταπίεση, η γυναικεία κακοποίηση και τα κοινωνικά στερεότυπα, σπάζοντας τους κλειστούς τοίχους και δίνοντας φωνή και ζωή σε αυτό που πάντοτε τον ερέθιζε, στις όψεις της ζωής που ακόμα και στις τραγικές της στιγμές έβρισκε πάντοτε ένα κύμα και μια ακτή για να ονειρευτεί και να πιστέψει”.
Ο ηθοποιός Στέλιος Ξανθουδάκης είναι αυτός που ενσαρκώνει τον Στράτη Μυριβήλη στη σειρά. Τον ρωτήσαμε αν μπορεί να εξηγήσει το παράδοξο των ιδεολογικών του μεταπτώσεων του λογοτέχνη, καθώς η «δασκάλα με τα χρυσά μάτια» και η «Η Ζωή εν Τάφω» ήταν βιβλία απαγορευμένα επί της Δικτατορίας του Μεταξά, ενώ ο ίδιος ήταν αντικομμουνιστής και σαφώς στραμμένος στη δεξιά. «Οι ιδεολογικές μεταπτώσεις του Στράτη Μυριβήλη, ακολουθούν τους κραδασμούς της ελληνικής ιστορίας του 20ου αιώνα, όπως λέει και ο Χρήστος Χωμενίδης στη σειρά αναφερόμενος στη ζωή και το έργου του Έλληνα λογοτέχνη. Δεν είμαι βιογράφος του Μυριβήλη και δεν ξέρω να απαντήσω ουσιαστικά στο ερώτημά σας. Αλλά μπορώ να πω ότι το έργο ενός δημιουργού είναι πολύ πιο ανοιχτό από τα στενά ιδεολογικά πλαίσια του ίδιου. Στη συγκεκριμένη σειρά αυτό που καταφέρνει ο σκηνοθέτης Γιώργος Γκικαπέππας είναι να μας κάνει να επικοινωνήσουμε με το έργο του κάθε δημιουργού, ζωντανεύοντας και δραματοποιώντας το περιεχόμενο του, και να φανταστούμε τον ίδιο τον ποιητή ή πεζογράφο, τη στιγμή της δημιουργίας του».
Η Βασιλική Τρουφάκου στο επεισόδιο που είναι αφιερωμένο στον Μυριβήλη, υποδύεται τη Σαπφώ, τη δασκάλα με τα χρυσά μάτια και μας αναφέρει: «Η ηρωίδα του έργου η Σαπφώ βρίσκει λόγια και εκφράζει πράγματα απαγορευμένα για την εποχή της. Αφηγείται τον άθλιο γάμο της, την ασταμάτητη κακοποίηση της, τη διχως λόγο αναλγησία του κοινου “βλέμματος” του χωριού. Αυτή είναι η “ζωή εν τάφω” του σπιτιού της. Ο Μυριβήλης δίνει φωνή στην γυναίκα αυτή η οποία με στωικότητα, θάρρος και λεπτομέρεια περιγράφει τα δεινά της ζωής της, από τα οποία δεν υπαρχει διεξοδος. Της δίνει, ακομα και το δικαίωμα να ομολογησει τη σχέση που έχει με το βαριά άρρωστο παιδί της: το συμπονάει, μα δεν το αγαπάει. Η Σαπφώ είναι ένα πρόσωπο εντυπωσιακό. Δε φοβάται να κοιτάξει την αλήθεια της κατάματα, ζει με πλήρη επίγνωση της μοίρας της, μία νέα γυναίκα, χωρίς διαφυγη και η “ελευθερία” που της “χάρισε” ο Μυριβηλης μέσα στη σκλαβωμένη από τα βάσανα ζωή της, ειναι καθαρτικη».
*Στους πρωταγωνιστικούς ρόλους συναντάμε κορυφαίους Έλληνες ηθοποιούς, όπως τον Νίκο Ψαρρά στον ρόλο του Κοσμά Πολίτη, τον Όμηρο Πουλάκη στον ρόλο του Άγγελου Τερζάκη, τον Πέρη Μιχαηλίδη στον ρόλο του Νίκου Εγγονόπουλου, τον Γιάννη Νταλιάνη στον ρόλο του Παντελή Πρεβελάκη, τον Στέλιο Ξανθουδάκη στον ρόλο του Στράτη Μυριβήλη, τον Κωστή Καλλιβρετάκη στον ρόλο του Ηλία Βενέζη, τον Αντίνοο Αλμπάνη στον ρόλο του Γιώργου Σαραντάρη, τον Κωνσταντίνο Παπαθεοδώρου στον ρόλο του Γιώργου Θεοτοκά, τον Σπύρο Σταμούλη στον ρόλο του Δημήτρη Αντωνίου, τον Κωνσταντίνο Ασπιώτη στον ρόλο του Ανδρέα Εμπειρίκου κ.ά. Στο καστ συμμετέχουν, επίσης, οι ηθοποιοί Αλεξάνδρα Αϊδίνη, Σοφία Σεϊρλή, Βίκυ Παπαδοπούλου, Λουκία Μιχαλοπούλου, Γιώργος Καραμίχος, Βίκυ Βολιώτη, Νεφέλη Κουρή, Βασιλική Τρουφάκου, Νίκος Γεωργάκης, Θάνος Τοκάκης, Άλκηστις Πουλοπούλου, Αλέξανδρος Χρυσανθόπουλος, Μενέλαος Χαζαράκης, Κωνσταντίνος Αβαρικιώτης, Σύρμω Κεκέ, Βαγγέλης Στρατηγάκος κ.ά.
