ΤΑ ΣΥΝΕΔΡΙΑ ΤΗΣ ΝΔ ΠΟΥ ΕΓΡΑΨΑΝ ΙΣΤΟΡΙΑ: ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΙΝΗΣΗ ΤΗΣ ΒΟΛΒΗΣ, ΣΤΗΝ ΕΚΛΟΓΗ ΑΠΟ ΤΗ ΒΑΣΗ

Το 14ο συνέδριο της Νέας Δημοκρατίας με σύνθημα “Δίπλα σε κάθε πολίτη” πραγματοποιείται σε μία κρίσιμη οικονομική και πολιτική συγκυρία, καθώς η ενεργειακή κρίση οδηγεί σε μία τρελή κούρσα ακρίβειας, ενώ το διεθνές περιβάλλον αλλάζει με ραγδαίους ρυθμούς λόγω του πολέμου στην Ουκρανία.

Αναμένεται πάντως να είναι ένα σε σύγκριση με το παρελθόν ένα σχετικά ήρεμο συνέδριο της ΝΔ, καθώς τα προηγούμενα 43 χρόνια οι συνεδριακές διαδικασίες της κεντροδεξιάς έχουν υπάρξει πεδίο εσωκομματικών, προσωπικών και ιδεολογικών συγκρούσεων. Από το 1997 μέχρι το 2009 άλλωστε το συνέδριο της ΝΔ εξέλεγε αρχηγό, ενώ προηγουμένως τον πρόεδρο επέλεγε η κοινοβουλευτική ομάδα και στη συνέχεια η κομματική βάση σε μία ανοιχτή διαδικασία.

Τα… highlights των συνεδρίων της ΝΔ

1ο τακτικό συνέδριο Χαλκιδική, Απρίλιος 1979: Η κίνηση της Βόλβης

Ο τότε πρωθυπουργός και ιδρυτής της ΝΔ Κωνσταντίνος Καραμανλής αποφασίζει να διοργανώσει στη Χαλκιδική τον Απρίλιο του 1979 το πρώτο συνέδριο του κόμματος, ενάμιση χρόνο μετά τη νίκη στις εκλογές του 1977 με 42%. Μέχρι τότε κανένα κόμμα πλην του ΚΚΕ δεν είχε εκλέξει συνέδρους από τα μέλη. Επίσης εγκρίθηκε από το συνέδριο το καταστατικό της ΝΔ και οι κανονισμοί λειτουργίας των κομματικών οργανώσεων.

Το 1ο συνέδριο της ΝΔ έκανε ομόφωνα δεκτό το “ριζοσπαστικό φιλελευθερισμό” ως την ιδεολογία της κεντροδεξιάς παράταξης. Ήδη όμως εκδηλώθηκε και η πρώτη εσωκομματική κίνηση, αν και δεν είχε τόσο χαρακτήρα αμφισβήτησης του πανίσχυρου Εθνάρχη. Πρόκειται για την “Κίνηση της Βόλβης”, στην οποία πρωταγωνίστησαν στελέχη όπως ο Άγγελος Μοσχονάς, ο Γιώργος Σούρλας και ο Θεσσαλονικιός Ντίνος Φούτζηλας και νεολαίοι όπως ο 26χρονος τότε, Βαγγέλης Μεϊμαράκης, ο Γιώργος Βλάχος, ο Κώστας Βουδούρης, ο Γιώργος Καπρίνης, ο Λουκάς Κατσαρός, ο Σωτήρης Καπετανόπουλος, ο Τάκης Κοντός, ο Φίλιππος Ταυρής. Η “Κίνηση της Βόλβης” έλαβε διαστάσεις… θρύλου και χάρη στην ταινία του Σταύρου Τσιώλη “Ας περιμένουν οι γυναίκες”, στην οποία ο Σάκης Μπουλάς έκλεβε την παράσταση με την ατάκα “ο νεολαίος Βαγγέλης Μεϊμαράκης δήλωσε ότι η ΝΔ πρέπει να γίνει από κόμμα αρχηγικό, κόμμα αρχών”.

Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής πάντως δεν ήταν πολύ αισιόδοξος. “Ξέρετε τι κάναμε σήμερα; Αρχίσαμε τη διάλυση του κόμματος, διότι κάναμε την οργάνωση”, φέρεται να είχε πει σε στενούς του συνεργάτες ο ιδρυτής της ΝΔ. Πάντως η ΝΔ παρέμεινε εν πολλοίς κόμμα αρχηγικό.

4ο τακτικό συνέδριο Αθήνα, Μάρτιος-Απρίλιος 1997: Η ώρα του Κώστα Καραμανλή

Το 4ο συνέδριο της ΝΔ ήταν το πρώτο που εξέλεξε αρχηγό του κόμματος. Μέχρι τότε η εκλογή γινόταν από την κοινοβουλευτική ομάδα. Ο Μιλτιάδης Έβερτ που είχε χάσει τον Οκτώβριο του 1996 από τον Κώστα Σημίτη, είχε καταφέρει να επανεκλεγεί πρόεδρος από την ΚΟ με αντίπαλο το Γιώργο Σουφλιά. Όμως η εσωκομματική αναταραχή συνεχιζόταν και οι μητσοτακικοί έκαναν σκληρό πόλεμο στον Έβερτ.

Εν τω μεταξύ ο Έβερτ έχει ήδη δεσμευθεί ότι θα ανοίξει η διαδικασία διαδοχής και ότι το συνέδριο του κόμματος θα εκλέγει πλέον αρχηγό. Σε αυτό έχει τη στήριξη των καραμανλικών, που ακόμη δεν έχουν βρει τη λύση για την επόμενη ημέρα.

Το εξάμηνο που μεσολάβησε μέχρι το συνέδριο, που τελικά συνεκλήθη το Μάρτιο του 1997 ήταν μία από τις πλέον ενδιαφέρουσες και γεμάτες εσωκομματικό παρασκήνιο γαλάζιες περιόδους.

Η λύση βρέθηκε στο πρόσωπο του νεαρού τότε βουλευτή Κώστα Καραμανλή, με καθοριστική συμβολή των “βαρόνων” Γιάννη Βαρβιτσιώτη (ο οποίος δεν είχε ξεχάσει προφανώς ότι ο Μητσοτάκης δεν τον στήριξε έναντι του Έβερτ στην προηγούμενη αναμέτρηση για την ηγεσία το 1993) και Γιάννη Κεφαλογιάννη, καθώς και με την ισχυρή υποστήριξη ομάδας 30 νέων βουλευτών της ΝΔ των αποκαλούμενων και λοχαγών. Η υποψηφιότητα κλείδωσε στην περίφημη συνάντηση στην οικία Βαρβιτσιώτη το βράδυ της 20ης Φεβρουαρίου 1997.

Λίγο νωρίτερα στο Βαρβιτσιώτη είχε τηλεφωνήσει ο Κωνσταντίνος Καραμανλής που είχε εν τω μεταξύ φύγει από την Προεδρία της Δημοκρατίας δύο χρόνια νωρίτερα και είχε αποσυρθεί από την ενεργό πολιτική. Ανησυχούσε όμως για το τόλμημα του ανιψιού του. Έκανε μόνο μία ερώτηση στο Βαρβιτσιώτη: “Γιάννη είσαι σίγουρος ότι θα τον βγάλεις;”

Το εσωκομματικό κύμα υπέρ του νεαρού Καραμανλή άρχισε να παίρνει διαστάσεις, χωρίς οι έτεροι υποψήφιοι (Έβερτ, Σουφλιάς και Πολύδωρας) να έχουν αντιληφθεί πόσο μεγάλες. Οι συνεργάτες του Καραμανλή είχαν φροντίσει να μην ανακοινώσουν ποιους είχαν μαζί τους, ώστε τα στελέχη που τον στήριζαν να μη δεχθούν πιέσεις από τους αντιπάλους. Ο Άρης Σπηλιωτόπουλος κρατούσε το φάκελο με τις υπογραφές ως επτασφράγιστο μυστικό και έτσι ούτε ο ίδιος ο Σουφλιάς δε γνώριζε ότι πχ ο Μανώλης Κεφαλογιάννης και η Αννα Μπενάκη- Ψαρούδα που θεωρούσε δικούς του, είχαν πάει με τον Καραμανλή.

Το συνέδριο ήταν τελικά πιο καραμανλικό από την κοινοβουλευτική ομάδα. Ο Κώστας Καραμανλής έλαβε 40,73%, ο Γιώργος Σουφλιάς 30,52%, ο Μιλτιάδης Έβερτ 25,34% και ο Βύρων Πολύδωρας 3,4%- ποσοστό που σχολίασε με χιούμορ λέγοντας στους συνέδρους “ζήτησα την ψυχή σας, αλλά ξεχάσατε να μου δώσετε την ψήφο σας”. Στο δεύτερο γύρο ο Καραμανλής θριάμβευσε με 69,16% έναντι 30,84% του Σουφλιά. Στην ιστορία έμεινε και το χαστούκι Έβερτ στο Δημήτρη Σιούφα όταν κατάλαβε στο συνέδριο ότι ο μετέπειτα Πρόεδρος της Βουλής στήριξε τελικά Καραμανλή ή κατά άλλες μαρτυρίες ότι του έδινε λάθος εικόνα πως κερδίζει, ενώ δεν κατάφερε να περάσει στο δεύτερο γύρο.

Σχεδόν “καπάκι” μετά το 4o τακτικό συνέδριο πραγματοποιήθηκε από τις 31 Μαρτίου ως τις 2 Απριλίου και το συνέδριο αρχών και θέσεων της ΝΔ, το οποίο όρισε ως στρατηγική του κόμματος τον περίφημο “μεσαίο χώρο”, ο οποίος έφερε τη ΝΔ σε απόσταση αναπνοής από τη νίκη το 2000 και τελικά στην εξουσία το 2004, σε συνδυασμό με την προσωπικότητα του Κώστα Καραμανλή, που έγινε ο μακροβιότερος αρχηγός της ΝΔ.

5ο τακτικό συνέδριο Αθήνα, Μάρτιος-Απρίλιος 2001: Ο Γιώργος επιστρέφει σπίτι του και η ΝΔ αποκτά γραμματέα

Η ΝΔ στις εκλογές του 2000 έφτασε στην πηγή, αλλά τελικά δεν ήπιε νερό, για μία χούφτα ψήφους. Ένα χρόνο αργότερα διεξήχθη το 5ο τακτικό συνέδριο και ενώ είχε μεσολαβήσει ένα έκτακτο συνέδριο για να συσπειρωθεί το κόμμα μετά την ήττα.

Η φράση που σημάδεψε εκείνο το συνέδριο ήταν το “Γιώργο, καλωσόρισες σπίτι σου”, με την οποία ο Κώστας Καραμανλής επανέφερε στη ΝΔ το Γιώργο Σουφλιά, τον οποίο είχε διαγράψει το 1997 μαζί με τους Στέφανο Μάνο, Ανδρέα Ανδριανόπουλο, Πέτρο Τατούλη και Νίκο Κάκκαλο. Για πρώτη φορά θεσμοθετήθηκε η θέση του γραμματέα του κόμματος στην οποία εκλέχτηκε ο Βαγγέλης Μεϊμαράκης.

Το κρίσιμο έκτακτο συνέδριο της 7ης Νοεμβρίου 2009: Η απόφαση για εκλογή αρχηγού από τη βάση

Αξίζει χωριστή μνεία στο έκτακτο συνέδριο μετά την εκλογική ήττα του 2009, καθώς κανονικά επρόκειτο να εκλέξει το διάδοχο του Κώστα Καραμανλή που είχε παραιτηθεί το βράδυ των εκλογών, τελικά όμως άλλαξε το καταστατικό, λαμβάνοντας την κρίσιμη (ή… μοιραία) απόφαση για εκλογή προέδρου από τη βάση.

Μετά την παραίτηση Καραμανλή, η Ντόρα Μπακογιάννη εθεωρείτο βέβαιη διάδοχος. Στο παρασκήνιο όμως ετοιμαζόταν και κάποιος άλλος. Ο Αντώνης Σαμαράς, που είχε επανέλθει από την πολιτική έρημο και είχε γίνει και υπουργός της τελευταίας κυβέρνησης Καραμανλή.

Ο “στρατηγός” πάντως που έκρινε την έκβαση εκείνης της μάχης δεν ήταν άλλος από το Δημήτρη Αβραμόπουλο, ο οποίος είχε θέσει επίσης υποψηφιότητα, αλλά βλέποντας πως στο κλίμα πόλωσης μητσοτακικών- αντιμητσοτακικών δεν είχε ελπίδες, έριξε στο τραπέζι την πρόταση προσφυγής στη βάση για την εκλογή του νέου προέδρου.

Για να συμβεί αυτό έπρεπε να πειστεί ο Καραμανλής, να παραμείνει τον ένα επιπλέον μήνα που απαιτείτο για να πραγματοποιηθεί η εκλογή προέδρου με ανοιχτή ψηφοφορία. Είχε πικραθεί όμως από την ευρεία ήττα και ο θάνατος της αγαπημένης του μητέρας λίγο μετά τις εκλογές του είχε κοστίσει πολύ. Δεν είχε συνεπώς καμία διάθεση να ανακατευθεί και επιπλέον ήθελε να αποδεσμευτεί από το καθήκοντα του το συντομότερο.

Την Κυριακή 11 Οκτωβρίου του 2009, συνεδριάζει η οργανωτική επιτροπή του συνεδρίου , που σύμφωνα με το καταστατικό θα εξέλεγε κανονικά το νέο πρόεδρο, και στην οποία συμμετείχαν οι καραμανλικοί Δημήτρης Σιούφας και Προκόπης Παυλόπουλος. Την ίδια στιγμή οι Πέτρος Μολυβιάτης, Γιάννης Βαρβιτσιώτης και Αχιλλέας Καραμανλής έχουν συνάντηση. Συζητούν τις εξελίξεις μετά την πρόταση Αβραμόπουλου για ανοιχτή εκλογή, ενώ ήδη έχουν εμφανιστεί δημοσκοπήσεις που δείχνουν την πρόταση να έχει απήχηση στους ψηφοφόρους της ΝΔ.

Ο Μολυβιάτης αναλαμβάνει να πείσει τον απρόθυμο Καραμανλή να παραμείνει και χρησιμοποιεί ως επιχείρημα ότι εάν επιμείνει στην τήρηση του καταστατικού θα ήταν σαν να έδινε το δαχτυλίδι στη Ντόρα. Εκείνος δέχθηκε τελικά με τον όρο να συμφωνήσουν όλοι οι υποψήφιοι (ο τέταρτος ήταν ο Παναγιώτης Ψωμιάδης).

Η αποδοχή της πρότασης αυτής από τη Μπακογιάννη ήταν και το μοιραίο της λάθος. Η νέα εκλογική διαδικασία παρουσιάστηκε όμως ως άνοιγμα στην κοινωνία και το συνέδριο ως διαδικασία των μηχανισμών, ενώ ακόμη και έτσι η κόρη του επίτιμου προέδρου της ΝΔ θεωρούνταν φαβορί. Στις 17 Οκτωβρίου λοιπόν οι τέσσερις υποψήφιοι συμφώνησαν στη διαδικασία.

Στο έκτακτο συνέδριο της 7ης Νοεμβρίου, που συνεκλήθη για να εγκρίνει την τροποποίηση (για την ακρίβεια την παράβαση) του καταστατικού, η Μπακογιάννη έκανε μία “πρωθυπουργική” ομιλία, ενώ ο Σαμαράς απευθύνθηκε στο δεξιό κομμάτι της ΝΔ που ένιωθε παραγκωνισμένο. Ήταν το κομβικό σημείο αλλαγής κλίματος. Και έτσι η αλλαγή του τρόπου εκλογής, σε συνδυασμό με μία αδυσώπητη παρασκηνιακή εκστρατεία των σαμαρικών και το αντιμητσοτακικό μένος καραμανλικών στελεχών, έφερε το Σαμαρά στην ηγεσία, 16 χρόνια από τότε που έριξε την κυβέρνηση Μητσοτάκη.

10ο Τακτικό Συνέδριο, Αθήνα, Απρίλιος 2016: Το “φιάσκο” της ΟΝΝΕΔ και η ΝΔ σε νέα πορεία

Με σύνθημα “Οξυγόνο για την Ελλάδα” διεξάγεται τον Απρίλιο του 2014 το 10ο τακτικό συνέδριο της ΝΔ, το πρώτο υπό την ηγεσία του Κυριάκου Μητσοτάκη, ο οποιος έχει εκλεγεί πρόεδρος πριν από τρεις μήνες κάνοντας την έκπληξη έναντι του Βαγγέλη Μεϊμαράκη στο δεύτερο γύρο. Υπενθυμίζεται ότι είχε προηγηθεί το… φιάσκο της 22ας Νοεμβρίου 2015 όταν το σύστημα ψηφοφορίας δε λειτούργησε ποτέ με αποτέλεσμα να αναβληθούν οι εκλογές, στις οποιες επίσης ήταν υποψήφιοι ο περιφερειάρχης Κ.Μακεδονίας Απόστολος Τζιτζικώστας και ο σημερινός αντιπρόεδρος της ΝΔ Άδωνις Γεωργιάδης.

Το συνέδριο ενέκρινε σημαντικές αλλαγές στο καταστατικό της Ν.Δ., όπως η απαγόρευση του τραπεζικού δανεισμού, η ετήσια διεξαγωγή συνεδρίου και ο χρονικός προσδιορισμός της θητείας του προέδρου. Εκλέγεται γραμματέας της ΝΔ ο Λευτέρης Αυγενάκης.

Είχε προηγηθεί μία απρόοπτη δυσκολία στο δρόμο για το συνέδριο του κόμματος: Το συνέδριο της ΟΝΝΕΔ, που θα εξέλεγε τους συνέδρους της γαλάζιας νεολαίας, στις 16 Απριλίου, κατέληξε σε φιάσκο με αποχωρήσεις συνέδρων, καταγγελίες για κλειστές πόρτες και καταστρατήγηση της εκλογικής διαδικασίας. Ο κ.Μητσοτάκης έθεσε εκτός συνεδρίου του κόμματος τους ΟΝΝΕΔίτες συνέδρους, αρνούμενος να αναγνωρίσει τα “αποτελέσματα” του συνεδρίου της νεολαίας. Προανήγγειλε επανίδρυση της ΟΝΝΕΔ, η οποία πραγματοποιήθηκε τον Οκτώβριο του ίδιου έτους. Και έκτοτε εσωκομματικά τα πράγματα στη ΝΔ είναι ίσως πιο ήρεμα παρά ποτέ.

Ο κορονοϊός βέβαια είχε ως αποτέλεσμα να μη διεξαχθούν τα τακτικά συνέδρια της ΝΔ τα δύο τελευταία χρόνια (υπενθυμίζεται ότι πλέον τακτικό συνέδριο διεξάγεται ετησίως). Το ενδιαφέρον πάντως αυτή τη φορά δε στρέφεται γύρω από τα εσωκομματικά ή τα ζητήματα ιδεολογικής ταυτότητας και φυσιογνωμίας, αν και φυσικά θα γίνει σχετική συζήτηση με το βλέμμα στις επόμενες κάλπες και στο μακροπρόθεσμο μέλλον. Το κύριο όμως ζήτημα συζήτησης και στο συνέδριο όπως και στην κοινωνία είναι η ενεργειακή κρίση και η ακρίβεια. Πάντως, παρότι ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, έχει πολλάκις αποκλείσει τις πρόωρες εκλογές, στο γαλάζιο παρασκήνιο οι φήμες για κάλπες το φθινόπωρο συνεχίζουν να οργιάζουν. Ακόμη όμως και να εξαντλήσει η κυβέρνηση την τετραετία, το 14ο συνέδριο ενδεχομένως να είναι το τελευταίο πριν τις επόμενες εκλογές.