ΑΠΟ ΤΗΝ PUNK ΣΤΟΝ ΟΜΠΑΜΑ: ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΜΕ ΤΗ ΣΚΙΑ ΤΟΥ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΠΟΥ ΞΕΡΕΙ ΝΑ ΧΕΙΡΑΓΩΓΕΙ ΤΗΝ ΕΙΚΟΝΑ

Δεν είναι από τζάκι, δεν έχει πλάτες στην πολιτική και σιχαίνεται τις γραβάτες. Είναι ακτιβιστής του αντιπολεμικού κινήματος, κάνει περιοδείες με την punk μπάντα του, σπουδάζει στην Καλών Τεχνών, ονειρεύεται να κάνει ταινίες και να αλλάξει τον κόσμο. Ο πόλεμος στο Ιράκ το 2003 δεν τον αφήνει να κοιμάται ήσυχος. Θέλει κάτι να κάνει. Κινεί τα νήματα και ξαφνικά βρίσκεται να ζει το αμερικάνικο όνειρο: γίνεται η σκιά του Μπαράκ Ομπάμα.

Ο 44ος Πρόεδρος των ΗΠΑ ανοίγει για πρώτη φορά στην ιστορία του Λευκού Οίκου, το 2009, ειδική θέση “videographer” και ο Arun Chaudhary ζει για δύο τετραετίες μέσα στο μυαλό του Ομπάμα. Τον κινηματογραφεί 24/7 με κόκκινες γραμμές το μπάνιο και τις κόρες του. 

Επινοεί τα περίφημα walkout videos ενώ είναι αυτόπτης μάρτυρας σε αποφάσεις για βομβαρδισμούς χωρών. 

Ο Arun γίνεται διάσημος. Αναλαμβάνει την καμπάνια του Μπέρνι Σάντερς ενώ τον ζητάνε πολιτικοί από τη Σουηδία, την Πολωνία μέχρι την Αργεντινή.  

Σήμερα ο 48χρονος, με καταγωγή από την Ινδία, ζει με την οικογένειά του στο Βερολίνο και ως ειδικός στην πολιτική επικοινωνία αναλαμβάνει αποκλειστικά καμπάνιες ακτιβιστών και αριστερών, προοδευτικών κομμάτων σε όλο τον κόσμο, μαχόμενος με τον δικό του τρόπο κατά της ακροδεξιάς – από την οποία όμως δεν διστάζει να κλέβει ιδέες.  

Το Magazine μπήκε στο μυαλό του Arun Chaudhary – ενός ανθρώπου που χειραγωγεί την εικόνα και ευθύνεται για το τι ψήφιζουμε.  

Τι κάνει, λοιπόν, ένας punk τραγουδιστής και απόφοιτος της Καλών Τεχνών στην πολιτική;
Καλή ερώτηση. Ο κόσμος πιστεύει ότι οι πολιτικοί κάνουν πολιτική αλλά έχοντας δουλέψει στον κινηματογράφο και έχοντας διδάξει στο πανεπιστήμιο, πιστεύω ότι σε αυτά ασκείται πιο ουσιαστική πολιτική. 

Όταν τελείωσα τις σπουδές μου έκανα ό,τι δουλειά έβρισκα αλλά αυτό που με γοήτευε πάντα ήταν η πολιτική και η προπαγάνδα. Κινητοποιήθηκα πραγματικά με τον πόλεμο στο Ιράκ. Χιλιάδες άνθρωποι διαδηλώναμε το 2003 στους δρόμους χωρίς να καταφέρνουμε να επηρεάσουμε τις πολιτικές του Τζ.Μπους. Ταυτόχρονα, παρακολουθούσα τον αντίπαλο του από τους Δημοκρατικούς και ήταν εμφανές ότι δεν θα κέρδιζε ποτέ τις εκλογές. Κάτι είχε πάει πολύ στραβά στο κάστινγκ. Άρχισα λοιπόν να σκέφτομαι πώς οι γνώσεις μου από τον κινηματογράφο θα μπορούσαν να βελτιώσουν την πολιτική επικοινωνία στο κατώφλι της ψηφιακής εποχής. Και για τα επόμενα τέσσερα χρόνια έστελνα ασταμάτητα τις ιδέες μου σε πολιτικούς πασχίζοντας να τους πείσω να με προσλάβουν. Αλλά όλοι με αγνοούσαν. 

Μέχρι που σε εντόπισε ο Μπαράκ Ομπάμα.
Ναι, μέχρι το 2007 που ο Μπαράκ Ομπάμα ενθουσιάστηκε με τις ιδέες μου και βρέθηκα να δουλεύω στις πιο σημαντικές, τουλάχιστον για τις ΗΠΑ, εκλογές του 21ου αιώνα. Μπορεί να το έχουμε ξεχάσει αλλά ο Ομπάμα εκλέχθηκε ως υποψήφιος με αντιπολεμική ατζέντα. Γι’ αυτό πιστέψαμε σε αυτόν. Στην Αμερική είχαμε να δούμε μια μεγάλη υποψηφιότητα με αντιπολεμικές θέσεις από το 1972. Θυμάμαι ότι έτρεξαν να τον υποστηρίξουν ταλέντα όπως ο Chris Hughes, ένας εκ των ιδρυτών του Facebook, και αυτός που εφύηρε τον Chrome για τη Google. Και αυτοί οι τύποι έκαναν χαμαλοδουλειές αλλά με τρομερό πάθος, γιατί ο Ομπάμα θα σταματούσε τον πόλεμο. 

Τα κρυφά τσιγάρα, τα walkout videos και οι βομβαρδισμένοι γάμοι

Υπάρχουν χιλιάδες βίντεο με τον Ομπάμα να κάνει μια δήλωση στα παρασκήνια με zoom, να περπατάει και να βγαίνει έξω στον κόσμο. Είσαι πράγματι ο εμπνευστής των διάσημων walkout videos;
Ο Ομπάμα περπατάει με έναν μοναδικό τρόπο και επιπλέον, μου έλεγε συχνά, “Φέρε την κάμερα να στείλουμε χρόνια πολλά στον τάδε” – ήξερε πώς να εμπνέει οικειότητα. Οπότε σκέφτηκα να συνδυάσω αυτά τα δύο δυνατά στοιχεία του Ομπάμα με την ενέργεια του κοινού που μόλις τον βλέπει, ζητωκραυγάζει. Τώρα τα walkout θεωρούνται αυτονόητα και τα χρησιμοποιούν όλοι αλλά η αλήθεια είναι ότι τότε ήταν πρωτοποριακά. 

Έχεις πει άλλωστε ότι, «Πιστεύω ότι πρέπει να προσλαμβάνονται καλλιτέχνες στην πολιτική επικοινωνία για να παίρνουν τα μεγάλα –όπως είναι η προεδρία μιας χώρας– και να τα κάνουν προσιτά.” Πώς εξυπηρετεί αυτό καλύτερα το δικαίωμα στην ενημέρωση;
Το σημαντικό είναι ότι δημιουργείς το σωστό συναισθηματικό και αφηγηματικό πλαίσιο ώστε το κοινό να αφομοιώσει πιο εύκολα την πληροφορία που θες να του περάσεις. Ας σκεφτούμε κάποια παραδείγματα κλασικής προπαγάνδας: τη Λένι Ρίφενσταλ, την κινηματογραφίστρια του Χίτλερ, ή τα βίντεο σπουδαίων αθλητών: slow motion, η κάμερα τραβάει από χαμηλά για να φαίνονται τα υποκείμενα τεράστια, περπατάνε και είναι σαν να περπατάει ο Θεός. Είναι αυτό Δημοκρατία; Δημοκρατία είναι να βλέπεις αυτόν που κυβερνά τη χώρα σου ακόμα και σε μια στιγμή κούρασης ή ταπείνωσης. Ο πρόεδρος δεν μπαίνει στο ξενοδοχείο από την πολυτελή μπροστινή πόρτα αλλά για λόγους ασφαλείας μπαίνει από πίσω που μπορεί να βρίσκονται τα σκουπίδια. Ο πολιτικός είναι ένας πραγματικός άνθρωπος σε πραγματικές συνθήκες και μόνο βλέποντάς τον ως τέτοιο μπορείς να συνδεθείς μαζί του και να πιστέψεις ότι αυτός θα ασχοληθεί με προβλήματά σου. Στόχος μας ήταν ο Ομπάμα να φαίνεται αυθεντικός, δραστήριος, με ενσυναίσθηση, και πού και πού αστείος. 

“Δημοκρατία είναι να βλέπεις αυτόν που κυβερνά τη χώρα σου ακόμα και σε μια στιγμή κούρασης ή ταπείνωσης. Ο πρόεδρος δεν μπαίνει στο ξενοδοχείο από την πολυτελή μπροστινή πόρτα αλλά για λόγους ασφαλείας μπαίνει από πίσω που μπορεί να βρίσκονται τα σκουπίδια.”

Χρησιμοποιείς συχνά τη λέξη “αυθεντικός”. Η λέξη “αυθεντικός” ορίστηκε φέτος και ως η λέξη της χρονιάς από το λεξικό Merriam-Webster.
Όταν έχεις μια κάμερα να σε τραβάει όλη μέρα, δεν μπορείς παρά να αποκαλύψεις τον αυθεντικό εαυτό σου. Από άποψη επικοινωνίας, ο Ομπάμα ήταν ένα προϊόν της εποχής του – μόλις ξεκινούσε το YouTube, το Facebook, έβγαιναν ελαφριές, μικρές κάμερες, κλπ. Προσωπικά, πιστεύω ότι αυτό σήμερα δεν θα πέρναγε. Σήμερα η πλειοψηφία αποζητά πάλι το πιο “καθαρό”, καλοφτιαγμένο, τον περφόρμερ. Για κάθε έναν Ομπάμα, υπάρχουν εκατό σούπερ-περφόρμερ τύπου Τραμπ. 

Η Gen Z όμως διεκδικεί την ειλικρίνεια γιατί είναι μια γενιά που μεγαλώνει με απόλυτη έλλειψη εμπιστοσύνης προς τους θεσμούς. Θέλει να γνωρίζει, όχι απλώς ποιος είναι αυτός ο πολιτικός, αλλά ποιος είναι αυτός ο άνθρωπος, πού βρίσκει τα λεφτά, τι ζητάει από εμένα. 

Μιλάμε για αυθεντικότητα αλλά αληθεύει ότι ο Ομπάμα κάπνιζε στα κρυφά και εσύ έπρεπε να το αποκρύπτεις;
Είχε κάνει μια συμφωνία με τις κόρες του ότι θα κόψει το τσιγάρο αλλά είναι αλήθεια ότι ειδικά στην περιοδεία του κάπνιζε αρκετά. Πιστεύω ότι ο κάθε πολιτικός πρέπει να έχει ένα αδύναμο σημείο που θα τον κάνει πιο ανθρώπινο. Για τον Ομπάμα, αυτό έπρεπε να είναι το κάπνισμα γιατί, ίσως λόγω του σινεμά, παραμένει η τέλεια αδυναμία. Καμιά φορά τους έλεγα ότι πρέπει να διαρρεύσουμε μια ασπρόμαυρη φωτογραφία του Ομπάμα να καπνίζει. Όταν ακούς δημόσια ότι ένας πολιτικός δεν πίνει, δεν καπνίζει, συνήθως ψάξε για χειρότερες εξαρτήσεις που έχει.  

Έξω από τη φούσκα

Τελικά κατά τη θητεία του Ομπάμα, δεν σταμάτησε ο πόλεμος στο Ιράκ. Αντιθέτως, πολλές χώρες βομβαρδίστηκαν.
Ναι, θυμάμαι πολλούς γάμους να διακόπτονται βίαια… 

Πώς ένιωθες ως ακτιβιστής του αντιπολεμικού κινήματος αλλά και ως αυτόπτης μάρτυρας τέτοιων αποφάσεων;
Ομολογώ ότι ήταν πιο “αφελείς” εποχές… Ήμουν πολύ μέσα στα πράγματα. Στον Λευκό Οίκο με θεωρούσαν ακροαριστερό και πράγματι είχα τις πιο ριζοσπαστικές απόψεις αλλά ζούσα κι εγώ μέσα στη φούσκα του Λευκού Οίκου. Τι εννοώ; Έβλεπα τον Ομπάμα να πρέπει να πάρει μια δύσκολη απόφαση έχοντας στο τραπέζι τρεις επιλογές. Για παράδειγμα, φεύγουμε από το Αφγανιστάν αύριο, βομβαρδίζουμε τη χώρα ολοσχερώς ή αυξάνουμε λίγο τα στρατεύματά μας. Όταν είσαι μέσα στη φούσκα φαίνεται πιο σωστό να αυξήσεις τους στρατιώτες σου. Κάθε φορά ο Ομπάμα επέλεγε αυτό που θα επέλεγα κι εγώ. Μόλις έληξε η θητεία του και απομακρύνθηκα, συνειδητοποίησα ότι και οι τρεις επιλογές ήταν κακές. Ότι το πρόβλημα ήταν ότι δεν υπήρχε μια τέταρτη ή μια πέμπτη επιλογή. Δεν υπήρχε η επιλογή να σταματήσει ο πόλεμος. 

“Η ακροδεξιά τα πάει πολύ καλύτερα στην επικοινωνία”

Λες ότι πρέπει να παρακολουθούμε τα media της ακροδεξιάς για να γνωρίζουμε τι εμφυσούν στο κοινό τους. Πώς χειρίζεται η ακροδεξιά την πολιτική επικοινωνία;
Θα σου ομολογήσω ότι υπάρχουν κάποιες συγκεκριμένες τεχνικές που χρησιμοποιούν που τις θαυμάζω και τις χρησιμοποιώ κι εγώ συνέχεια. Πρώτον, είναι δικτυωμένοι πανευρωπαϊκά, συνεργάζονται και φαίνεται να συμπαθούν ο ένας τον άλλον. Δεύτερον, στήνουν κοινότητες κάνοντας μπάρμπεκιου στη γειτονιά, κλπ. Φυσικά, επενδύουν μόνο στις οικογενειακές σχέσεις και τη γειτονιά γιατί δεν μπορούν να πουν “έλα να διεκδικήσουμε τα εργασιακά μας δικαιώματα” αφού υπηρετούν το κεφάλαιο. Τρίτον, δουλεύουν συστηματικά και με συνέπεια πάνω στο αφήγημά τους και δεν το θυμούνται μόνο στις εκλογές. Δεν χρησιμοποιούν περίπλοκες ορολογίες και παίζουν έξυπνα τις λέξεις. 

Δώσε μας ένα παράδειγμα.
Ένα απλό παράδειγμα είναι ο κατώτατος μισθός. Έρχεται η δεξιά και αντί για κατώτατο μισθό (minimum wage) τον ονομάζει “living wage” (μισθό διαβίωσης) και αμέσως ακούγεται πιο αξιοπρεπής. Και το παράδοξο είναι ότι η δεξιά που δεν θέλει να ανεβάσει τους μισθούς και να στηρίξει τον εργαζόμενο, βρίσκει πιο έξυπνες λέξεις και πετυχαίνει τη συναίνεση του κόσμου. Ο “κατώτατος μισθός” είναι μια έκφραση καθησυχαστική μόνο για τους εργοδότες αλλά η αριστερά σε πολλές χώρες δεν λέει να το καταλάβει αυτό. 

Είναι για την Αριστερά ένα πεδίο προβληματισμού το ότι λέξεις που εγκολπώνεται η ακροδεξιά, δυσκολεύεται να τις επανοικειοποιηθεί;
Σίγουρα. Αλλά θα σου πω ένα πρόσφατο παράδειγμα που έχει ενδιαφέρον. Στην Αυστρία που η ακροδεξιά καλπάζει, το κόμμα των Πράσινων έκανε προεκλογική καμπάνια με επίκεντρο τη λέξη “Πατρίδα” που έχει ακροδεξιά υφή. Κι όμως, το αφήγημα που πλαισίωνε τη λέξη “Πατρίδα” ήταν τελείως διαφορετικό: μια χώρα καταπράσινη με το περιβάλλον στο επίκεντρο. Και όταν τους παίρνεις τις λέξεις, αναγκάζονται να επανατοποθετηθούν. Έτσι, η ακροδεξιά στην Αυστρία υιοθέτησε τον όρο “Αυστρία-Φρούριο” δείχνοντας τις αληθινές της προθέσεις. 

“Μετανιώνω για καμπάνιες που έφεραν τα αντίθετα αποτελέσματα”

Τι μελετάς προκειμένου να αντιληφθείς γρήγορα τις ιδιαιτερότητες μιας χώρας μόλις αναλάβεις μια καμπάνια;
Καιρός, κίνηση και αστρολογία. Αυτά είναι τα τρία βασικά πεδία. Ακούω στο ραδιόφωνο ποιες ειδήσεις βάζουν πριν και μετά τον καιρό και την κίνηση στους δρόμους γιατί εκεί η ακροαματικότητα είναι στο πικ, και ακούω αστρολόγους για να καταλάβω τα πολιτισμικά χαρακτηριστικά, όπως όταν ακούς τους φίλους σου να μιλάνε για σχέσεις. 

Ποια είναι η μεγαλύτερη δυσκολία που αντιμετωπίζεις με τα προοδευτικά κόμματα που δουλεύεις;
Η μεγαλύτερη δυσκολία είναι ότι τα κόμματα σε αυτό το πολιτικό φάσμα δεν νοιάζονται καθόλου για τους αναποφάσιστους και τους κυνικούς. Νομίζουν ότι δεν αξίζει να ξοδέψεις χρήματα για να τους προσεγγίσεις και παλεύω συνέχεια να τους αλλάξω γνώμη. Οι άνθρωποι που δεν ψηφίζουν – ήμουν και εγώ ένας από αυτούς – τις περισσότερες φορές είναι πολιτικοποιημένοι αλλά νιώθουν αποστροφή για το σύστημα. 

Υπάρχει κάποια καμπάνια για την οποία μετανιώνεις;
Ναι, υπάρχει κάτι που με βασανίζει κάθε μέρα τον τελευταίο καιρό και είναι οι εκλογές που διεξήχθησαν τον Νοέμβριο στην Αργεντινή [σ.σ. Κέρδισε ο ακροδεξιός Χαβιέ Μιλέι με σήμα του ένα αλυσοπρίονο]. Δυστυχώς παρασυρθήκαμε από την τρέλα του Μιλέι και αυτό ήταν μεγάλο λάθος. Κάναμε ένα βίντεο εμπνευσμένο από τον  “Χριστουγεννιάτικο Εφιάλτη” παρουσιάζοντάς τον ως έναν πονηρό πανούργο αντί να δείξουμε ότι ο άνθρωπος είναι γελοίος και επικίνδυνος. Μετανιώνω για κάθε φορά που η δουλειά μου λειτούργησε πολωτικά μεταξύ καλού-κακού, σωστού-λάθους. Δουλειά μας είναι να ανοίγουμε δρόμους σκέψης ώστε οι πολίτες να πάρουν τη σωστή – κατ’εμάς σωστή – απόφαση. 

Δυστυχώς παρασυρθήκαμε από την τρέλα του Μιλέι και αυτό ήταν μεγάλο λάθος. Κάναμε ένα βίντεο εμπνευσμένο από τον  “Χριστουγεννιάτικο Εφιάλτη” παρουσιάζοντάς τον ως έναν πονηρό πανούργο αντί να δείξουμε ότι ο άνθρωπος είναι γελοίος και επικίνδυνος.

Μετανιώνω και για παλαιότερα βίντεο φεμινιστικών οργανώσεων για το δικαίωμα στην άμβλωση:  δραματική μουσική, σκοτεινές γυναικείες σιλουέτες γυρισμένες πλάτη να αφηγούνται θλιβερές ιστορίες. Λάθος. Η άμβλωση είναι δικαίωμα, όχι τραγωδία. Και φέρουμε μεγάλη ευθύνη γιατί πετύχαμε το αντίθετο αποτέλεσμα και γίναμε άθελά μας μέρος της οπισθοδρόμησης στην Αμερική. 

Πώς θα τα έκανες σήμερα;
Θα χρησιμοποιούσα χιούμορ αντί για φόβο. Το χιούμορ λείπει πολύ από την πολιτική επικοινωνία. Επίσης, κάτι που σκέφτομαι πάντα είναι, “τι κάνουν οι άλλοι, για να δοκιμάσω το αντίθετο;” 

Έκανα ένα βίντεο για τους βιασμούς από τη σκοπιά του θύτη. Ο άντρας παίρνει τηλέφωνο τη μητέρα του και της λέει απολογητικά ότι τον έχουν συλλάβει, ότι κατηγορείται για βιασμό. Θέλαμε να φτάσουμε σε ένα κοινό για το οποίο δεν νοιάζεται ποτέ κανείς αλλά είναι το πιο κρίσιμο: η μητέρα του θύτη, oι γονείς του βιαστή που δεν του δίδαξαν τη συναίνεση. 

“Η Ελλάδα είναι χάος και τάξη μαζί” 

Ήσουν ο Creative Director της καμπάνιας του Μπέρνι Σάντερς. Πώς κάνεις ελκυστικό έναν 70χρονο σε 20χρονους ψηφοφόρους;
Αυτή νόμιζα κι εγώ ότι θα είναι η σπαζοκεφαλιά! Μέχρι που πιάσαμε δουλειά και είδαμε ότι το κοινό του Σάντερς είναι φανατικά φοιτητές και παιδιά των κινημάτων. Και ξαφνικά συνειδητοποίησα ότι είχα να πείσω τους 60χρονους γιατί οι εκλογές δεν κερδίζονται μόνο με τη Gen Z. Στον Σάντερς έπρεπε να χτίσουμε το προφίλ ενός εν δυνάμει ηγέτη της Αμερικής, ελκυστικό και στον μεσήλικα ψηφοφόρο. Έπρεπε να τον φωτογραφίσουμε σκεπτικό μέσα στο προεδρικό αεροπλάνο ή να κάθεται στο γραφείο και να περιβάλλεται από ένοπλα σώματα ασφαλείας. Είτε μας αρέσει είτε όχι, αυτό είναι το κλασικό προφίλ ενός Αμερικανού προέδρου. 

Και η αίσθηση της ήττας; Δεδομένου ότι αναλαμβάνεις καμπάνιες που σε εκφράζουν και πολιτικά.
Παραμένω κυνικός και παθιασμένος. Δεν περιμένω να συμβούν θετικές αλλαγές μέσα στο υπάρχον σύστημα αλλά δεν σταματάω να προσπαθώ. Τώρα είναι η στιγμή μας. Σε 10 χρόνια θα είμαι ένας γέρος που θα λέει βαρετές ιστορίες για τον Ομπάμα. Τώρα όμως παθιάζομαι με αυτό το 5-10% που είναι πολιτικοποιημένο, που ενημερώνεται, που δεν μπορείς να το κοντρολάρεις, αυτοί είναι οι άνθρωποί μου. 

Πριν κλείσουμε θέλω να σε ρωτήσω αν έχεις εικόνα της ελληνικής πολιτικής σκηνής; Έχω ταξιδέψει στην Ελλάδα αλλά δεν έχω αναλάβει κάποια καμπάνια – όχι ακόμα! Νομίζω ότι η Ελλάδα χαρακτηρίζεται από μια αντίφαση: επιθυμία για χάος και τάξη ταυτόχρονα. 

Προσπαθώ να καταλάβω τι έγινε με τον ΣΥΡΙΖΑ και τον νέο πρόεδρο. Νομίζω πρόκειται για ένα παράδειγμα λαϊκισμού: χρησιμοποιεί τα social media για να σας πει ότι “είμαι μαζί σας” αλλά χωρίς να είναι ένας από εσάς. Δεν νομίζω ότι θα αντέξει πολύ. Η Αριστερά χρειάζεται υποψηφίους από τον κόσμο της εργασίας. Οι προοδευτικές δυνάμεις πρέπει να σταματήσουν να ψάχνουν τον αριστερό Ντόναλντ Τραμπ.