ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΣΤΕΡΕΟ ΝΟΒΑ ΩΣ ΤΟΝ ΣΥΓΧΡΟΝΟ ΧΟΡΟ, Ο ΑΝΤΩΝΗΣ ΠΑΛΑΣΚΑΣ ΞΕΡΕΙ ΚΑΛΑ ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ

Είναι σχεδόν είκοσι πια τα χρόνια που πορεύεται με επιτυχία ως συνθέτης μουσικής για παραστάσεις σύγχρονου χορού, ξέρει όμως -ίσως καλύτερα από τον καθένα- ο Αντώνης Παλάσκας ότι αναπόφευκτα κάθε συζήτηση με, από και για τον ίδιο θα οδηγηθεί έστω για λίγο πίσω στα 90s και τα τέσσερα άλμπουμ -Στέρεο Νόβα, Ντισκολάτα, Ασύρματος Κόσμος, Τέλσον- που συνδημιούργησε με τον Κωνσταντίνο Βήτα και τον Μιχάλη Δέλτα μέχρι το 1996, οπότε και αποχώρησε από το συγκρότημα που οι τρεις τους είχαν φτιάξει στην αυγή εκείνης της δεκαετίας.

Κάποιες, μάλιστα, από αυτές τις συζητήσεις τυχαίνει να τις «λαθρακούσει» χωρίς καν να μπει ο ίδιος στη διαδικασία να αποκαλύψει ότι ο Αντώνης Παλάσκας είναι ο Αντώνης Πι των Στέρεο Νόβα. «Κάθομαι αμέτοχος. Έχω όμως ένα φίλο που με προδίδει συνεχώς» λέει στο NEWS 24/7. Έχει τους λόγους του και τους εξηγεί στη μεγάλη συνέντευξη που ακολουθεί. Όπως εξηγεί και την αγάπη του για τους υπολογιστές και τα σινθεσάιζερ («Αγαπάω τα μηχανήματα. Μιλάω μαζί τους. Όργανα είναι -δεν έχει σημασία που δεν είναι από ξύλο- και πρέπει να τους φέρεσαι καλά»), και φυσικά τον χορό μιας και συναντιόμαστε με αφορμή το Veritas, άλλη μία συνεργασία του με την ομάδα Griffón της Ιωάννα Πορτόλου, που ανεβαίνει στο Θέατρο ΠΛΥΦΑ μέχρι τις 8 Δεκεμβρίου.

Εξηγεί όμως και κάτι άλλο, ίσως κάτι ακόμη πιο σημαντικό: «Όταν συνειδητοποίησα ότι μπορώ να ζήσω ως ανασφαλής, άρχισαν να πηγαίνουν πολύ καλύτερα τα πράγματα».

Κοντεύεις τα 20 χρόνια ως συνθέτης μουσικής για παραστάσεις σύγχρονου χορού. Πώς μπήκες όμως σε αυτό τον…χορό;
Δεν είχα ιδιαίτερη επαφή με τον χορό, είχα δει δυο-τρία βασικά πράγματα από μεγάλες ομάδες. Η πρώτη δουλειά που έκανα ήταν με την ομάδα Lemurius του Γιάννη Μανταφούνη. Μου άρεσε πολύ η εμπειρία και σχεδόν κατά λάθος, χωρίς να το κυνηγήσω ιδιαίτερα, συνέχισα. Με κάλυψε πολύ όλη αυτή η συνθήκη, λάτρεψα τον χορό, όλη αυτή τη γλώσσα του σώματος και το πώς συνδυάζεται με τη μουσική.

Σε πρακτικό επίπεδο πώς είναι η δουλειά σου; Σου δίνει ο εκάστοτε σκηνοθέτης συγκεκριμένες παραμέτρους και εσύ πορεύεσαι αναλόγως ως συνθέτης;
Εξαρτάται. Όσον αφορά το Veritas, τη νέα παράσταση που ανεβάζουμε τώρα με την ομάδα Griffón της Ιωάννα Πορτόλου, με την οποία δουλεύουμε μαζί από το 2007, η συνθήκη είναι πολύ ιδιαίτερη. Ξεκινάμε μαζί από το μηδέν, στο ίδιο δωμάτιο με τους χορευτές. Και βάζουμε σιγά σιγά όλοι μέσα διάφορα, πειραματιζόμαστε, δουλεύουμε πάνω σε ιδέες που έχουμε, μοιραζόμαστε, κάνουμε έρευνα για το τι σημαίνει για τον καθέναν από εμάς -εμένα, τους χορευτές, την Ιωάννα- αυτό που πάνε να κάνουμε. Τα βάζουμε όλα πάνω στο τραπέζι, τα συζητάμε και κάποια στιγμή, όταν πια έχουμε αρκετό υλικό, το εξετάζουμε, βλέπουμε ποια κομμάτια λειτουργούν και τα δουλεύουμε ξανά. Έτσι χτίζουμε στρώματα που κάποια στιγμή ενώνονται σε ένα ενιαίο πράγμα.

Ενδέχεται δηλαδή στην πορεία να αλλάξει η σκηνοθεσία εξαιτίας μιας δικής σου μουσικής ιδέας και το αντίστροφο;
Δεν το συζητάμε ποτέ αυτό. Με την Ιωάννα δεν χρειάζεται καν να σκεφτούμε τέτοια ενδεχόμενα. Ξεκινάμε και καταλαβαίνουμε αυτόματα αν λειτουργεί ή όχι κάτι. Ξεκινάμε από την ιδέα -στην προκειμένη περίπτωση του Veritas είναι η αλήθεια- και ψάχνουμε όλοι τι σημαίνει για εμάς, τι αναζητούμε. Έτσι προχωράμε. Με την Ιωάννα δεν λέμε ποτέ «δεν μ’ αρέσει». Δεν υπάρχει αυτό. Εξετάζουμε διαρκώς το υλικό μας ώστε να ξέρουμε και οι δύο πού βρίσκεται.

Είναι εντελώς διαφορετική συνθήκη από το να γράφεις μουσική για σένα;
Ναι, εντελώς.

Δηλαδή;
Μα όταν γράφεις μουσική για σένα είσαι εντελώς μόνος σου. Αποφασίζεις για όλα. Το κέντρο των αποφάσεων είναι μέσα σου. Στις παραστάσεις είναι έξω. Υπάρχουν άνθρωποι μπροστά σου που ψάχνονται, μια ολόκληρη ομάδα που δουλεύει και κινείται γύρω από την κεντρική ιδέα. Όταν γράφεις μουσική μόνος σου κινείσαι εσύ γύρω από μια δική σου ιδέα.

Κατά κάποιο τρόπο δηλαδή γράφοντας μουσική για μια παράσταση χορού είναι σαν να συμμετέχεις σε μια μπάντα.
Ναι, είναι παρόμοιες οι συνθήκες. Υπάρχουν δηλαδή ενίοτε οι ίδιοι προβληματισμοί. Εννοείται ότι υπάρχουν εντάσεις και συγκρούσεις. Συναντιούνται πέντε, έξι, επτά άτομα κάθε πρωί, ο καθένας με τα προβλήματα και την προσωπικότητα που κουβαλάει, και όλοι αυτοί πρέπει να συνυπάρξουν. Μπορεί να έχει συμβεί οτιδήποτε στο σπίτι σου. Μπορεί το παιδί σου να είναι άρρωστο. Μπορεί να αντιμετωπίζεις ένα μεγάλο προσωπικό πρόβλημα. Όλα αυτά αναπόφευκτα υπάρχου. Θα ήταν αδύνατο λοιπόν να μην υπάρχουν συγκρούσεις.

Πόσο μάλλον αφού η διαδικασία, όπως την περιγράφεις, είναι απόλυτα ευμετάβλητη, δεν υπάρχει δηλαδή ένα συγκεκριμένο, ακριβές σενάριο που πρέπει να υλοποιηθεί.
Όχι, είναι πολύ abstract διαδικασία. Δεν έχεις κάποια συγκεκριμένα βήματα στα οποία μπορείς να βασιστείς. Εδώ όμως μπαίνει η τέχνη του να κρατάς μια ομάδα, ως αρχηγός της, ενωμένη και σε ισορροπία. Δηλαδή ο ρόλος της Ιωάννας, εκτός από το να χορογραφεί, είναι πάντα και αυτός. Γιατί το τελικό αποτέλεσμα οφείλεται και στο πόσο καλά νιώθει ένας άνθρωπος που βγαίνει στη σκηνή είτε για να χορέψει είτε για να παίξει μουσική. Πρέπει να αισθάνεται ασφαλής.

Είπες νωρίτερα ότι τα μέλη μιας καλλιτεχνικής ομάδας επηρεάζονται και από όσα τους συμβαίνουν σε προσωπικό επίπεδο. Ταυτόχρονα όμως πρέπει να προσπαθήσουν ώστε όλα αυτά να μείνουν έξω από τον χώρο δημιουργίας, σωστά;
Προφανώς γιατί αλλιώς δεν θα βγει το αποτέλεσμα όπως πρέπει. Από τους χορευτές μέχρι εμένα που παίζω ζωντανά τη μουσική κατά τη διάρκεια της παράστασης, δεν δίνω δηλαδή ποτέ CD, αν δεν είμαστε όλοι «εκεί», δεν θα πάει καλά το σύνολο. Πρόκειται για μια ευαίσθητη ισορροπία που αν κουνήσεις κάτι, μπορεί να διαλυθεί. Αν εγώ δηλαδή δεν αισθάνομαι καλά μια μέρα και το αφήσω να βγει προς τα έξω, θα υποφέρουν όλοι οι άλλοι. Και αντίστροφα. Όχι ότι δεν υπάρχουν όμως και τέτοιες μέρες στη δουλειά.

Κάθε παράσταση λοιπόν σε ό,τι σε αφορά δεν απέχει πολύ από μια συναυλία.
Έτσι ακριβώς είναι.

Μπορεί να σου φύγει μια νότα…
Μα ναι! Έτσι κι αλλιώς μιλάμε για πάρα πολλά πράγματα που τα χτίζω εκείνη τη στιγμή. Άρα υπάρχουν και λάθη. Ο κόσμος λανθασμένα μπορεί να νομίζει ότι τα έχω όλα έτοιμα από πριν και απλά πατάω δυο-τρία κουμπιά. Αυτό που πρέπει να ξέρει όμως είναι ότι με τον τρόπο που το κάνω θα ακούσει κάτι πολύ καλύτερο. Υπάρχουν μεν κάποια όρια, αλλά ουσιαστικά αυτοσχεδιάζω χτίζοντας μια φόρμα και μια δυναμική ανάλογα με το τι απαιτείται εκείνη τη στιγμή. Αν θεωρήσεις για παράδειγμα ότι δεν χρειάζεται τόση ένταση, θα το «ρίξεις» – μπορεί μια μέρα να μη σηκώνει να παίξεις δυνατά. Αυτή την ελευθερία εξασφαλίζεις με το να το κάνεις εκείνη τη στιγμή ζωντανά.

Τι είδους όργανα και μηχανήματα χρησιμοποιείς για να γράψεις μουσική;
Γενικά με υπολογιστές δουλεύω και σινθεσάιζερ. Αυτό έχω μάθει να κάνω. Αυτό έχω σπουδάσει κιόλας στην Ιρλανδία: σύνθεση μουσικής με υπολογιστές. Τους αγαπώ πολύ τους υπολογιστές.

Φαντάζομαι όμως ότι σαν παιδί κι εσύ από μια κιθάρα ξεκίνησες.
Ναι, ηλεκτρική κιθάρα έπαιζα. Το καλό που μας έδωσε η τεχνολογία και οι υπολογιστές είναι ότι μπορείς να χτίσεις μόνος σου πολλά πράγματα. Εκεί είναι όλη η ομορφιά – και στον πειραματισμό. Ξεκινάς από ένα οποιοδήποτε ήχο και μπορείς στο τέλος να έχεις ένα ολόκληρο δωμάτιο με ήχους. Η σύγχρονη μουσική πάνω σε αυτή την ιδέα είναι χτισμένη από το ’40 περίπου. Έτσι άλλαξε όλο το τοπίο της μουσικής. Γιατί ξαφνικά δεν έχεις να κάνεις με κάτι που γνωρίζεις, δηλαδή με γνώριμους ήχους. Μπορείς να δώσεις άλλη διάσταση και άπειρες μορφές σε οτιδήποτε.

Πότε κόλλησες το «μικρόβιο» των υπολογιστών και των σινθεσάιζερ;
Τι να σου πω, είχα από πολύ μικρός υπολογιστές. Είχα δηλαδή Atari. Αργότερα σπούδασα ηχολήπτης – ακόμη δουλεύω στην ηχοληψία. Μετά ήταν οι Στέρεο Νόβα. Με υπολογιστές δουλεύαμε, έστω σε ένα πολύ basic επίπεδο. Αφού τελείωσαν οι Στέρεο Νόβα συνέχισα να δουλεύω με αυτό τον τρόπο. Μου αρέσει η τεχνολογία. Αγαπάω τα μηχανήματα. Μιλάω μαζί τους. Θεωρώ ότι αν τους φέρεσαι άσχημα, δεν θα δουλέψουν ποτέ. Όργανα είναι και οι υπολογιστές και τα σινθεσάιζερ -δεν έχει σημασία που δεν είναι από ξύλο- και πρέπει να τους φέρεσαι καλά. Κι ας με εκνευρίζουν εταιρίες σαν την Apple που φτάνουν τις τιμές σε ακραία σημεία.

Συνέχισα λοιπόν να δουλεύω έτσι μετά τους Στέρεο Νόβα και το master στην Ιρλανδία μου άνοιξε κι άλλο τα μάτια, με έκανε να καταλάβω τι είναι αυτό που προσπαθώ να κάνω και τι διαστάσεις μπορεί να πάρει. Εν τω μεταξύ κάποιοι ακόμη λένε ότι όλα αυτά τα μηχανήματα δεν είναι όργανα αλλά «μπλιμπλίκια» κλπ. Ο καθένας ας πιστεύει ό,τι θέλει. Η δικιά μου αλήθεια είναι άλλη. Δηλαδή πλησιάζουμε τον ένα αιώνα από τότε που δημιουργήθηκε το πρώτο κομμάτι σύγχρονης μουσικής και μάλιστα με ήχους τρένου. Αν κάτι μας έμαθε η Musique concrète είναι ότι τα πάντα μπορούν να γίνουν μουσική. Οπότε δεν ασχολούμαι με όσους δεν το καταλαβαίνουν. Αν ασχολιόμουν ίσως να μην είχα συνεχίσει. Προσπαθώ να κεντράρω μέσα μου και να κάνω αυτό που θέλω να κάνω. Αν μετά δεν αρέσει στον άλλο, δεν μπορώ να κάνω κάτι. Όταν φεύγει ένα έργο από σένα, δεν έχεις τον έλεγχο πάνω του. Δημιουργείς κάτι με αγάπη και ειλικρίνεια και το αφήνεις να υπάρχει.

Υποθέτω ότι κατά μόνας γράφεις και άλλη μουσική, πέρα από ό,τι χρειάζεται για τις παραστάσεις.
Γράφω.

Γιατί λοιπόν δεν έχεις μπει στη διαδικασία να κυκλοφορήσεις κάτι; Έχουν περάσει περισσότερα από 20 χρόνια από τα τελευταία σου άλμπουμ.
Δεν το είχα ανάγκη. Τώρα τελευταία μου ήρθε πάλι η όρεξη να κάνω κάτι. Ξέρεις κάτι; Δεν είμαι καθόλου καλός στις δημόσιες σχέσεις. Δεν μπορώ να προωθήσω τη δουλειά μου. Με τα λίγα άλμπουμ που έβγαλα κουράστηκα πολύ με τις δυσκολίες της προώθησης είτε στο ραδιόφωνο είτε σε συναυλίες. Δηλαδή θυμάμαι να παίζουμε live και να μη μας πληρώνουν ούτε καν ταξί για να πάμε. Οπότε κάποια στιγμή είπα ότι δεν γίνεται να επιβιώσω έτσι. Γιατί κάπως πρέπει να επιβιώσεις, ειδικά όταν είσαι σε μια ηλικία και πρέπει για παράδειγμα να πληρώσεις το νοίκι σου. Δεν έβγαινε αυτό το πράγμα και το άφησα πίσω μου. Μετά ήρθε ο χορός, παράλληλα δούλευα -και δουλεύω ακόμη- ως ηχολήπτης. Δεν έχω παράπονο. Τώρα όμως έχω ξεκινήσει να δουλεύω σιγά σιγά κάτι για μένα. Ίσως κάποια στιγμή βγάλω νέο άλμπουμ. Απλώς τώρα πια σκέφτομαι πολύ διαφορετικά. Δεν έχω άγχος.

Όταν λες άγχος;
Όταν είσαι πιο μικρός σκέφτεσαι συνέχεια πώς θα προωθήσεις αυτό που κάνεις. Δεν με ενδιαφέρει αυτή τη στιγμή. Αν ολοκληρώσω αυτό το άλμπουμ, θα το βγάλω προς τα έξω και ας βρει το δρόμο του. Αν είναι να τον βρει, θα τον βρει. Δεν με νοιάζει πλέον να πιέζω πράγματα. Ίσως έχει να κάνει με την εμπειρία που έχω αποκτήσει μεγαλώνοντας. Δεν ξέρω. Ταυτόχρονα όμως δεν θεωρώ τίποτα δεδομένο. Για παράδειγμα κάθε φορά που ξεκινάμε μια παράσταση με την Ιωάννα της λέω ότι δεν θα καταφέρω να τελειώσω. Ευτυχώς με ηρεμεί. Είμαι πολύ ανασφαλής. Νομίζω όμως ότι αν αισθανθείς ασφαλής σε αυτές τις δουλειές έχεις χάσει το παιχνίδι, την ουσία του πράγματος. Είναι και λίγο αφύσικο, όταν ξεκινάς με μια λευκή σελίδα μπροστά σου, να μην είσαι ανασφαλής. Όταν δηλαδή προσπαθείς να συγκεντρώσεις τις ιδέες σου και να τις αποτυπώσεις σε ήχο ή λέξεις ή κίνηση. Το μόνο που ξέρω είναι ότι μου αρέσει να τελειώνω τα πράγματα που αρχίζω. Είναι ανάγκη μου. Αλλά δεν ξέρεις πώς θα είσαι όταν θα φτάσεις στο τέλος, μετά από τόσο κόπο.

Πόσες φορές έχεις μετανιώσει μέχρι σήμερα που πορεύεσαι ως μουσικός και δεν ζεις μια «κανονική», όπως λένε, ζωή;
Το σκέφτηκα σοβαρά μια φορά λίγο πριν ξεκινήσω να δουλεύω στο χορό. Δεν εννοώ ότι σκέφτηκα να σταματήσω να γράφω πράγματα, αλλά ότι δεν με ενδιέφερε να κυνηγάω κόσμο για να βγάλω τη μουσική μου προς τα έξω. Σκεφτόμουν ότι δεν υπήρχε πια λόγος να τρώω τόση κούραση και απογοήτευση. Δεν μου έκανε καλό. Είναι, ξέρεις, πολύ ακριβό σπορ το να είσαι μουσικός στην Ελλάδα, ειδικά αν ασχολείσαι με υπολογιστές κλπ. Φαντάσου ότι χρειάζομαι καινούριο υπολογιστή κάθε τρία χρόνια. Συν όλα τα άλλα, software upgrades, νέα σινθεσάιζερ, σκληροί, cloud, μια διαδικασία πολύ ζόρικη. Αν είσαι τυχερός όμως και γνωρίσεις δυό-τρεις καλούς συνεργάτες, με τους οποίους συνυπάρχεις για πολλά χρόνια, νιώθεις ευγνωμοσύνη γιατί αυτό δεν πληρώνεται.

Δεν ξέρω όμως αν θα μπορούσα να κάνω μια άλλη δουλειά, πιο κανονική όπως λες. Δεν έχω κάτι με ένα τέτοιο τρόπο ζωής, αλλά όσο ελκυστική κι αν φαίνεται μερικές φορές αυτή η «ασφάλεια», δεν νομίζω ότι υπάρχει τελικά. Είναι λίγο μύθος το ότι μπορείς να είσαι πιο ασφαλής με αυτό τον τρόπο. Δηλαδή και μόνο τις πολιτικές εξελίξεις να κοιτάξεις όσα χρόνια θυμάσαι τον εαυτό σου, δεν νομίζω ότι κάποιος μπορεί να θεωρήσει ότι είναι ασφαλής. Με όλα αυτά που συμβαίνουν τα τελευταία χρόνια ίσως ο μόνος που μπορεί να αισθάνεται ασφαλής να είναι ο Ίλον Μασκ που μπορεί να πάρει το διαστημόπλοιό του και να πάει στη διάστημα. Όλοι οι υπόλοιποι δεν νομίζω ότι μπορούμε να αισθανθούμε ασφαλείς. Ούτε για τη ζωή μας, ούτε για τα παιδιά που μπορεί να έχει κάποιος, ούτε για τίποτα.

Όταν συνειδητοποίησα ότι μπορώ να ζήσω ως ανασφαλής, άρχισαν να πηγαίνουν πολύ καλύτερα τα πράγματα. Έρχεται μια στιγμή που καταλαβαίνεις ότι η ζωή σου είναι αυτό το πράγμα που έχεις επιλέξει να κάνεις με τον τρόπο σου και τις δυσκολίες του, οπότε το αποδέχεσαι γιατί ο κόσμος έτσι είναι φτιαγμένος, είναι γεμάτος δυσκολίες, και το να είσαι κλειδωμένος σε ένα μεγάλο σπίτι με πολλά λεφτά δεν σου δίνει τίποτα παραπάνω στην πραγματικότητα. Γιατί και πάλι μπορεί να αρρωστήσεις ή να πέσει κάτι στο κεφάλι σου ή να πάθεις χιλιάδες πράγματα. Η ασφάλεια λοιπόν βρίσκεται σε άλλο σημείο μέσα σου. Εγώ τουλάχιστον αυτό έχω καταλάβει. Κι έτσι μπορώ και νικάω το μόνιμο μου άγχος για το αν πήρα τον λάθος δρόμο στη ζωή.

Έχεις υπάρξει πολλές φορές λαθρακουστής μιας κουβέντας για τους Στέρεο Νόβα χωρίς να ξέρει κανείς ότι είσαι ο Αντώνης Πι;
Εννοείται!

Και πώς νιώθεις;
Κάθομαι αμέτοχος. Έχω όμως ένα φίλο που με προδίδει συνεχώς.

Δηλαδή δεν το λες μόνος σου;
Όχι βέβαια.

Μα γιατί; Πέρα από τις όποιες σχέσεις με τα άλλα δύο μέλη της μπάντας, τα τέσσερα πρώτα ξακουστά άλμπουμ των Στέρεο Νόβα είναι και δικά σου δημιουργήματα.
Τι να σου πω, είναι κάτι που δεν με ενδιαφέρει. Δεν ασχολούμαι καν. Έχει περάσει, ρε παιδί μου, αυτό το πράγμα. Ήταν ωραία τότε που έγινε.

Δεν σκέφτεσαι καν γιατί θεωρούνται μέχρι σήμερα τόσο σημαντικά αυτά τα άλμπουμ;
Όχι, δεν μπορώ να το αναλύσω εγώ αυτό. Δεν λειτουργώ έτσι. Το γιατί όμως δημιούργησαν τότε μια έντονη κατάσταση νομίζω ότι το ξέρω. Την εποχή που έγιναν αυτοί οι δίσκοι ήταν πολύ ειλικρινείς. Αυτό είναι το συστατικό των Στέρεο Νόβα που κέρδισε τον κόσμο τότε: η ειλικρίνεια. Και όσον αφορά τους στίχους του Κώστα, δηλαδή του Κωνσταντίνου, αλλά και γενικά σχετικά με το πώς το φτιάξαμε το όλο πράγμα. Ήταν πολύ αυθόρμητη και ειλικρινής ιστορία, όλες εκείνες οι δουλειές των Στέρεο Νόβα.

Στον πραγματικό χρόνο της κυκλοφορίας τους αντιλαμβανόσουν τη δυναμική τους;
Νομίζω πως όχι. Υπήρχε προφανώς κόσμος στις συναυλίες, αλλά τον αντίκτυπο δεν μπορώ να τον καταλάβω ακριβώς. Ο καθένας ερμηνεύει αυτό που ακούει με πολύ προσωπικό τρόπο. Εσύ ως δημιουργός δεν καταλαβαίνεις γιατί έχει έρθει κοντά σου. Και σήμερα έτσι είμαι αν και προφανώς είναι πολύ ενδιαφέρον το να μου μιλάνε μετά τις παραστάσεις για τη μουσική μου άνθρωποι από 20 μέχρι 80 ετών. Αυτό μου φαίνεται πιο ωραίο από το να έχεις ένα συγκρότημα. Μου δίνεται η ευκαιρία να αγγίξω με τη μουσική μου ένα κόσμο πιο πλατύ που μάλλον δεν θα είχα την ευκαιρία να το κάνω αλλιώς.

Στις συναυλίες των Στέρεο Νόβα τα τελευταία χρόνια πήγες;
Όχι, δεν πήγα.

Γιατί;
Γιατί έχει τελειώσει η σχέση μου με αυτό το πράγμα. Είναι πολύ καθαρό στο μυαλό μου. Δεν υπάρχει λόγος. Τι να πάω να κάνω; Να δω τι; Δεν με αγγίζει όλο αυτό. Εν τω μεταξύ έχουν τελειώσει και οι σχέσεις μας, δεν μιλάμε. Έχει περάσει για μένα αυτή η εποχή.

Σε ενοχλεί να μιλάς για όλα αυτά;
Όχι, δεν έχω θέμα.

Υπήρξε τραυματική για σένα όλη αυτή η ιστορία;
Φυσικά. Δεν είναι εύκολο. Έφυγα από μια ομάδα. Δεν έχω όμως πρόβλημα που δεν με κάλεσαν στις συναυλίες. Δεν με νοιάζει πια. Έτσι όπως είμαι εγώ τώρα δεν με ενδιαφέρει. Του Κωνσταντίνου ήταν το συγκρότημα, το έφτιαξε, ας το κάνει ό,τι θέλει. Και τι έγινε που γράψαμε μαζί τόσα κομμάτια; Τόσοι και τόσοι συνθέτες γράφουν κάτι και μετά το παίζει όλος ο κόσμος. Καλά κάνουν λοιπόν τα παιδιά και τα παίζουν αυτά τα κομμάτια. Εγώ δεν θα μπορούσα όμως να το κάνω. Όχι ότι μου ζητήθηκε δηλαδή, δεν λέω αυτό. Αλλά και να μου το ζητούσε κάποιος δεν θα μπορούσα να το κάνω. Δεν θα ήμουν αυτός που είμαι. Δεν θα ήμουν ειλικρινής απέναντι στο κοινό. Έχω φύγει από όλο αυτό. Δηλαδή πώς να βρεθείς ξανά με δυο ανθρώπους με τους οποίους δεν μιλάς τόσα χρόνια; Να βγούμε πάνω στη σκηνή να πουλήσουμε τι;

Από μία άποψη αν έμπαινα ξανά σε αυτό το πράγμα, κακό στον εαυτό μου θα έκανα. Θα επέστρεφε κάτι άσχημο στον εαυτό μου το οποίο μετά θα έπρεπε να διαχειριστώ. Δεν το χρειάζομαι. Προσπαθώ να αποφεύγω τις κακοτοπιές. Γι’ αυτό δεν κάνω δουλειές με οποιονδήποτε. Όταν κάποιος με ζητάει, πάντα ρωτάω: Ξέρεις πώς δουλεύω; Ξέρεις ότι δεν κάνω παραγγελιές; Έχει τύχει δηλαδή να μου ζητήσουν να γράψω τζαζ. Και λέω: Μα δε γράφω τζαζ, γιατί δεν πάτε σε κάποιον άλλο που θα κάνει καλύτερη δουλειά; Ξέρω λοιπόν τι θέλω να κάνω. Και μάλλον αυτό με κράτησε από το να γίνω για παράδειγμα υπάλληλος σε τράπεζα. Χωρίς παρεξήγηση.

Τη μουσική που έχεις συνθέσει τώρα για το Veritas πώς θα τη χαρακτήριζες;
Η βάση στο συγκεκριμένο έργο είναι ένα καθαρά χορευτικό μοτίβο, σαν να έχεις πάει σε club και να χορεύεις. Υπάρχει όμως και η πλευρά των πνευστών. Αυτά τα δύο στοιχεία -έχοντας «συγκρουστεί», κάτι δηλαδή που κάνει το Veritas ιδιαίτερα ενδιαφέρον- φτιάχνουν μαζί ένα τρίτο τοπίο. Δεν ξέρω πώς αλλιώς να το περιγράψω γιατί καλά καλά δεν ξέρω ούτε εγώ τι έχω κάνει. Είναι νωρίς ακόμη. Μετά από καιρό ακούω τα πράγματα που γράφω και καταλαβαίνω τι έχω κάνει, αν και σημειωτέον δεν θυμάμαι με λεπτομέρειες τη διαδικασία. Εννοώ ότι κάποια στοιχεία έχουν αλλάξει τόσο πολύ μέχρι να φτάσουν στην τελική τους μορφή και πολλές φορές δεν σημειώνω τι κάνω. Έτσι δεν μπορείς να επαναλάβεις κάτι που έχεις φτιάξει εσύ ο ίδιος γιατί δεν έχεις κρατήσει σημειώσεις.

Ο Μπράιαν Ίνο κάποτε μου είπε το εξής νόστιμο: «Η τωρινή κατάσταση στη μουσική μπορεί να συγκριθεί μόνο με την εποχή που η Kodak έβγαλε τις μηχανές μιας χρήσεως. Ξαφνικά ο καθένας μπορούσε να γίνει φωτογράφος. Έβλεπες παντού φωτογραφίες, πολλές εκ των οποίων ήταν όντως καλές. Έτσι και σήμερα, ο μουσικός πλούτος είναι απίστευτος». Συμφωνείς;
Είναι όπως με τις φωτογραφίες που τραβάνε τα κινητά. Πλέον είναι όλες αξιοπρεπείς, έχουν δηλαδή ωραία μπλε, κόκκινα κλπ. Θα στέκονταν όμως σε μια έκθεση φωτογραφίας; Αυτό είναι το θέμα. Όχι ότι δεν είναι σίγουρα καλό το να μπορεί πια να εκφραστεί τόσο εύκολα ο καθένας. Συστήνω πάντως στους ανθρώπους να ακούνε με κλειστά μάτια μουσική. Έτσι ακούς πιο πολλά πράγματα.

Το τελευταίο άλμπουμ ή τραγούδι που άκουσες έτσι;
Δεν θυμάμαι, έχει περάσει καιρός γιατί δεν ακούω ποτέ μουσική όταν γράφω για μια νέα παράσταση. Προσπαθώ να αφαιρώ όλα τα εξωτερικά ερεθίσματα. Ό,τι έρθει από μέσα μου είναι καλοδεχούμενο. Οι αναμνήσεις υπάρχουν έτσι κι αλλιώς μέσα μας. Αυτό είμαστε.