Η ΣΥΝΑΡΠΑΣΤΙΚΗ ΖΩΗ ΤΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΚΑΚΑΝΙΑ

Τα έργα με έναν τρόπο αποτυπώνουν τη ζωή του. Αν εστιάσεις και αφιερώσεις χρόνο να τα παρατηρήσεις, θα αντιληφθείς πολλά. Περισσότερα από όσα είπαμε. H ψυχή και η πλούσια ζωή του, η γεμάτη αντιθέσεις και αντιφάσεις, παίρνει σχήματα και χρωματίζεται με πάθος και υπομονή. Ο άνθρωπος με το χάρισμα αυτό, είναι ένας ωραίος άνδρας, μια ενδιαφέρουσα προσωπικότητα, που σε ελκύει ακαριαία και εξίσου ακαριαία περιχαρακώνεται χωρίς να το δείχνει.

Το κάλλος της λέξης «καλλιτέχνης» το κρατώ για κάθε πτυχή του. Και στο σκοτάδι που βούτηξε και ξετύλιξε σε ένα μακρύ φύλλο χαρτιού στην Πάρο, χάθηκα κι εγώ ανακαλώντας όσα πονάνε. Γιατί αυτό σου κάνει η τέχνη αν την εμπιστευθείς: σε χαστουκίζει και μετά σε φωτίζει σε μια ανάταση ψυχής που δεν εξηγείται. Κάτι σαν τον τίτλο της έκθεσής του δηλαδή, τη θεϊκή διαταραχή μιας προσωπικότητας.

Πού γεννηθήκατε;
Γεννήθηκα στην Κυψέλη. Η μαμά μου δεν δούλευε τότε και ο μπαμπάς μου ήταν εργοστασιάρχης, αν και δεν νομίζω ότι του άρεσε -στα 50s ήταν DJ!

Άρα μεγαλώσατε με μουσική στο σπίτι…
Ναι, βέβαια. Η πρώτη μου μουσική ήταν Wagner, η οποία είναι ακόμα η αγαπημένη μου. Γενικά όμως ακούγαμε πολύ καλή μουσική, γιατί ο μπαμπάς είχε πολύ ωραίο γούστο όπως και η μαμά. Μάλιστα αυτό, εκτός από τη μουσική απλωνόταν και στους πίνακες και γενικά σε όλο το σπίτι. Η αισθητική του μπαμπά μου ήταν έμφυτη, δεν είχε να κάνει με το περιβάλλον που μεγάλωσε, αν και η γιαγιά μου ήταν μπουρζουά. Εξάλλου γνωρίζω ανθρώπους που αν και έχουν μεγαλώσει στα πιο ωραία μέρη, έχουν το πιο σοκαριστικό γούστο. Και άλλους, που ενώ έχουν μεγαλώσει πραγματικά πολύ δύσκολα αισθητικά, έχουν το πιο εξαίσιο γούστο.

Νομίζω ότι πολλές φορές έχει να κάνει με αυτό που δεν είχες και το ήθελες. Εγώ πάντως είχα την τύχη να μεγαλώσω σε ένα όμορφο περιβάλλον, απλώς επειδή εγώ ήμουν ήδη πολύ… ομοφυλόφιλος, αυτό ήταν κάτι που ιδίως στον μπαμπά μου, τότε, δεν άρεσε καθόλου.

Τους το είχατε πει ή το καταλάβαιναν;
Δεν ήταν κάτι για το οποίο μιλούσαμε αλλά ήταν πολύ φανερό. Όταν ήμουν μικρός, στην Κυψέλη, έκανα ως και performances -τα ίδια κάνω και τώρα, όπως δείχνει και η έκθεση που παρουσιάζω αυτές τις μέρες.

Μείνατε πολλά χρόνια στην Κυψέλη;
Στα 7 μου μετακομίσαμε στο Ψυχικό και εκεί τα πράγματα έγιναν κάπως πιο σνομπ αλλά όχι λόγω περιοχής -δεν είμαι καθόλου γεωγραφικά σνομπ, μπορώ να βρίσκομαι άνετα σε κάθε περιοχή. Σχολείο πήγαινα στον Μωραΐτη αλλά κάποια στιγμή με έδιωξαν. Ίσως για ομοφοβικούς λόγους αλλά μπορεί να μην είναι και έτσι. Δεν είμαι σίγουρος… Είχαν διώξει τότε οκτώ κορίτσια και μόνο ένα αγόρι, εμένα. Ούτως ή άλλως δεν μου άρεσε καθόλου αυτό το σχολείο, για μένα ήταν χάσιμο χρόνου.

Γενικά πάντως το σημαντικό ήταν ότι δεν μπόρεσε ούτε η οικογένειά μου ούτε το σχολείο μου ούτε η αθηναϊκή κοινωνία να καταλάβει αυτό που ήμουν και κάπως να με σπρώξει να κάνω αυτά που ήθελα. Και αυτό για μένα ήταν ένα τεράστιο πρόβλημα, οδυνηρό και κάτι το οποίο μου προκαλούσε μεγάλο μπέρδεμα, δεν καταλάβαινα τι γινόταν. Ήμουν ένας παρίας. Με έβριζαν, δεν κατανοούσα τον τρόπο που γίνονταν τα μαθήματα και βαριόμουν τρομερά.

Είχα όμως και την τύχη, επιτέλους στα 19 μου, να βρω υποστήριξη πλέον από την οικογένειά μου. Οπότε πήγα στο Παρίσι και εκεί βρήκα τον εαυτό μου.

Στο Παρίσι κάνατε σπουδές;
Ναι, πήγα σε ένα πολύ ενδιαφέρον σχολείο αλλά ήταν και πολύ σκανδαλώδες και μέσα από διάφορες καταστάσεις άρχισε μια λίγο σκοτεινή περίοδος της ζωής μου, στην οποία όμως δεν θα ήθελα να αναφερθώ περαιτέρω. Παράλληλα όμως ήταν και μια δημιουργική περίοδος. Δεν έχω σταματήσει ποτέ να δουλεύω, ακόμα και στις πιο δύσκολες περιόδους της ζωής μου. Τώρα, εδώ και 15 μέρες δεν δουλεύω και αυτό ήδη μου δημιουργεί εκνευρισμό.

Στις πολύ δύσκολες στιγμές σας, η ζωγραφική είναι μια διέξοδος ή μπορεί να πάθετε και εκεί ένα μπλοκάρισμα;
Έχει τύχει να μπλοκάρω πολλές φορές, αλλά λόγω καλλιτεχνικής δυσκολίας, όχι εξαιτίας κάποιου προβλήματος στη ζωή μου.

Πώς κάποιος που ξεκινάει να είναι καλλιτέχνης, καταφέρνει να το βγάλει στην επιφάνεια, χωρίς τον φόβο αν αυτό που κάνει είναι καλό;
Εγώ είχα την τύχη να με συμπαθήσει πολύ μια κυρία στο σχολείο, στο Παρίσι, και της άρεσαν αυτά που έκανα. Πίστεψε σε μένα, με βοήθησε, ήταν η γυναίκα που μου έδωσε δύναμη και φτερά να γίνω «εγώ», να με ανακαλύψω, να με ορίσω. Στην ουσία, εκεί που φοιτούσα, ήταν μια σχολή μόδας και όσοι σπούδαζαν στην πλειονότητά τους ήθελαν να γίνουν fashion designers. Αυτή η γυναίκα μού έλεγε να μη σκεφτώ καν κάτι τέτοιο, ότι δεν θα μου ταίριαζε καθόλου.

Αμέσως μόλις τελείωσα από εκεί, 23 χρονών, άρχισα να δουλεύω κανονικά και από τότε δεν έχω αλλάξει δουλειά -απλώς κάποιες φορές κάνω πιο εμπορικές δουλειές και άλλες, καθόλου. Το όριο βέβαια ανάμεσα σε αυτά τα δύο, όσο συγκεκριμένο και αν είναι, εγώ το έχω καταπατήσει και λόγω οικονομικής ανάγκης αλλά και λόγω ανάγκης να εκφραστώ.

Αποκλείεται η τέχνη να φέρνει και χρήματα;
Όχι, δεν αποκλείεται, αλλά κάποια έργα, που μπορεί να είναι και τα αγαπημένα μου, είναι πιο δύσκολο να πωληθούν σε σχέση με κάποια άλλα, λιγότερο «τραυματισμένα». Ο καλλιτέχνης πρέπει να είναι και businessman αλλά εγώ σε αυτό το δεύτερο δεν είμαι πολύ καλός.

Επίσης ο καλλιτέχνης πρέπει να είναι και ψυχολόγος και υδραυλικός και δημοσιοσχεσίτης -μπορεί να οικειοποιηθεί όλα τα επαγγέλματα, αν θέλει.

Ένας άνθρωπος για να γίνει καλλιτέχνης πρέπει να είναι καταρχάς εσωστρεφής;
Καθόλου, παρ’ όλο που είναι μια μοναχική δουλειά. Αν μπορούσα να επιλέξω από την αρχή τη δουλειά μου, ίσως δεν θα γινόμουν ζωγράφος. Πάλι καλλιτέχνης θα ήμουν, θα επέλεγα όμως κάτι που θα είχε να κάνει με κόσμο, ίσως θέατρο. Αυτό δεν σημαίνει ότι έχω μετανιώσει για την πορεία μου. Πιστεύω βαθιά στην τέχνη και στον πολιτισμό.

Θυμάστε κάποιους καλλιτέχνες που σας άρεσαν πολύ;
Είναι πάρα πολλοί, είμαι παμφάγος όσον αφορά στην τέχνη -σε αντίθεση με το φαγητό.

Το διάβασμα σας αρέσει;
Μικρός διάβαζα πάρα πολύ. Νομίζω ότι ο πρώτος μου εθισμός ήταν η λογοτεχνία. Τώρα ακούω πολλά βιβλία, δηλαδή audio books, συνέχεια, ακόμη και την ώρα που δουλεύω. Τον τελευταίο ενάμιση χρόνο, έχω ακούσει όλο τον Προυστ. Αυτά που λέει είναι τόσο σύγχρονα, τελικά. Μπαίνει πολύ βαθιά στο ανθρώπινο μυαλό και στην ψυχή, αλλά ο τρόπος που τα λέει, δεν είναι αυτός του Ντοστογιέφσκι ή του Μπαλζάκ, έχει μια γαλλική λεπτότητα. Μιλάει για την ελίτ, την οποία την κομματιάζει με το ψαλιδάκι καλά καλά, αλλά την αγαπάει κιόλας.

Πόσα χρόνια ζήσατε στο Παρίσι;
Έζησα οκτώ χρόνια εκεί και μετά πήγα στην Αίγυπτο, όπου έμεινα έναν χρόνο -ήταν ο πιο ευτυχισμένος της ζωής μου, γιατί ήμουν ξέγνοιαστος. Ήμουν περιτριγυρισμένος από το θεϊκό φως αυτού του τόπου, όπως και από ερείπια, που μου αρέσουν πάρα πολύ. Είναι η αγαπημένη μου χώρα στον κόσμο, αν εξαιρέσω την Ελλάδα.

Στην Αίγυπτο μου έχει συμβεί και κάτι συγκλονιστικό. Ζούσα σε ένα χωριό και σχεδίαζα συνέχεια. Επίσης, με έναν περίεργο τρόπο, ήμουν μαζί με μια κοπέλα, κάτι που αποτελεί σοκ από μόνο του. Ήταν και εκείνη καλλιτέχνιδα και ζωγραφίζαμε συνέχεια. Τότε αντέγραφα τάφους, γι’ αυτό η κυρία Τεπενδρή ήταν πάντα σε προφίλ. Αυτά τα σκίτσα δεν τα κράτησα, μια μέρα τα τσαλάκωσα και τα πέταξα στα σκουπίδια. Την επόμενη μέρα βγήκαμε στο χωριό να περπατήσουμε και είδαμε ότι οι χωρικοί τα είχαν πάρει και τα είχαν κρεμάσει σε όλους τους τοίχους έξω από τα σπίτια τους. Ήταν κάτι απίστευτο και πολύ συγκινητικό, αλλά ήμουν μικρός, γύρω στα 24, και δεν το πήρα και τόσο στα σοβαρά.

Παρίσι, Αίγυπτος… και μετά;
Ύστερα από την Αίγυπτο γύρισα πάλι στο Παρίσι και μετά μετακόμισα στη Νέα Υόρκη γιατί ερωτεύτηκα κάποιον. Είμαι μετανάστης του έρωτα, κάτι που το συνιστώ για όποιον μπορεί να το κάνει. Όταν όμως δεν είναι «πολυτέλεια» και πρόκειται για τους μετανάστες που αναγκάζονται από διάφορες άσχημες συνθήκες να εγκαταλείψουν το σπίτι τους και να φύγουν, είναι κάτι που με στενοχωρεί πολύ. Είναι πολύ δύσκολο γι’ αυτούς -η κοινωνία δεν τους βοηθάει, περπατάνε πολύ, κοιμούνται σε βράχια, δεν μπορώ ούτε να το σκέφτομαι.

Η Αμερική σάς άρεσε;
Και ναι και όχι. Ζω εκεί, στο Λος Άντζελες, και μου αρέσει. Από την άλλη, υπάρχουν και πράγματα που δεν μου αρέσουν, αλλά ως καλλιτέχνης θέλω να είμαι όσο περισσότερο μπορώ αποπολιτικοποιημένος και δεν θέλω να μιλάω για αυτά. Δεν πιστεύω στη βία και στα όπλα, είμαι ειρηνιστής.

Το καλλιτεχνικό έργο σας το χωρίζετε σε φάσεις;
Βέβαια, πρώτα απ’ όλα γιατί είμαι Παρθένος -θέλω να έχω παντού τακτοποιημένα συρτάρια. Έχω πολλά συρτάρια -και με πουλόβερ τρύπια από τον σκόρο και με σχέσεις και με σχέδια και με μνήμες. Γενικά η δουλειά μου κινείται μεταξύ της εμπορικής και της μη εμπορικής.

Η κυρία Τεπενδρή δεν μπαίνει ακριβώς στο εμπορικό κομμάτι, γιατί για μένα, είναι ένα βαθιά conceptual έργο αλλά όχι για τους άλλους ανθρώπους. Για τους άλλους, είναι η εμπορική μου πλευρά. Κυρίως γιατί ήταν και στην ελληνική Vogue -μάλιστα αυτές τις μέρες κυκλοφορεί και ένα άλμπουμ, το οποίο περιέχει αυτά τα σχέδια της κυρίας Τεπενδρή.

Εδώ στην έκθεση, υπάρχει ένα δωμάτιο όπου παρουσιάζονται σχέδιά μου μόνο από τους New York Times.

Μήπως η κυρία Τεπενδρή ξεκίνησε ως μη εμπορική και έγινε εμπορική;
Ναι, βέβαια, γιατί όταν μου ήρθε ως ιδέα, ήμουν ακόμη πολύ μικρός, στο Ψυχικό ακόμα, δεν ήξερα πολλά πράγματα. Δημιουργήθηκε γιατί χρειαζόμουν μια παρέα.

Την αγαπάτε ή σας εκνευρίζει;
Και τα δύο. Αλλά δεν με αφήνουν να «τη σταματήσω» ούτε η μαμά μου ούτε ο σύζυγός μου. Και επειδή τους αγαπώ πάρα πολύ και τους δύο, προς το παρόν τη συνεχίζω την κυρία Τεπενδρή.

Η σχέση σας με τη μητέρα σας είναι πολύ καλή δηλαδή.
Την αγαπώ πολύ, πάρα πολύ, ως γιος Έλλην, καλλιτέχνης και gay.

Πέρα από την κυρία Τεπενδρή, ποια είναι τα άλλα κομμάτια της δουλειάς σας;
Δουλεύω τριάντα χρόνια. Όταν ήμουν στη Νέα Υόρκη, κάποια στιγμή, το 1992, είχα μια τεράστια δουλειά για την ηλικία μου, πολύ ωραία αλλά κάπως δεν με γέμιζε. Ήταν σχέδια σε τοίχο, αλλά δεν μου άρεσε γιατί ήταν κάτι επαναλαμβανόμενο. Το έκανα σε ένα μαγαζί και έπρεπε να κάνω το ίδιο και σε άλλα μαγαζιά.

Αισθάνθηκα τότε μια έντονη δυσφορία και αποφάσισα να μην κάνω κάτι τέτοιο για κάποιο διάστημα αλλά να ασχοληθώ με τον εσωτερικό μου κόσμο και να μην εξυπηρετώ κάποια εταιρεία. Έτσι, για τα επόμενα 4-5 χρόνια απομονώθηκα και δούλευα πολύ σκληρά, κάνοντας διάφορα έργα και εκθέσεις.

Σήμερα, εδώ στην γκαλερί, βλέπουμε κάποια από αυτά τα έργα -το πρώτο είναι του 1994. Τότε στην Αμερική υπήρχε ένα κίνημα ας το πούμε, όσον αφορά τι είναι η παιδικότητα. Υπήρχαν πάρα πολλοί άνθρωποι που νόμιζαν ότι τους είχαν συμβεί πράγματα, που μπορεί και να μην είχαν συμβεί. Δηλαδή, η μνήμη του παιδιού που είναι θολή και μπορεί να είναι πραγματικότητα αλλά μπορεί και να μην είναι. Χωρίς βέβαια αυτό να έχει σημασία, γιατί για σένα, αυτό που θυμάσαι, είναι πραγματικότητα.

Ήταν και μία ζωγράφος που μέναμε μαζί τότε και μπορεί να έπαιξε ρόλο σε αυτά τα έργα μου, τα οποία με καθιέρωσαν ως καλλιτέχνη. Ηταν έργα που πήγαιναν πολύ βαθιά στο συναίσθημα, στα ψυχικά τραύματα που είχα σε όλη μου τη ζωή, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι η κυρία Τεπενδρή είναι κάτι λιγότερο σοβαρό -τουλάχιστον για μένα. Επίσης, όταν έκανα αυτά τα έργα, έχανα συνεχώς φίλους, γιατί ήταν τα χρόνια του AIDS. Πήγαινα στα νοσοκομεία και έφευγαν φίλοι μου στα χέρια μου. Κάποιοι μου είπαν ότι αυτό φαινόταν στα έργα μου αλλά εγώ δεν μπορούσα να το καταλάβω τότε.

Αργότερα, σε μια μεγάλη αιχμή της καριέρας μου στη Νέα Υόρκη, που φυσικά μου είχε φέρει και μεγάλη κούραση, αποφάσισα να μετακομίσω στο L.A. Είχα και μια σχέση με έναν δύσκολο άνθρωπο, ο οποίος όμως μου έμαθε πολλά, ζούσα και σε ένα πολύ σκληρό μέρος της Νέας Υόρκης και έτσι τελικά αποφάσισα να φύγω.

Πήγατε λοιπόν σε ένα πιο φωτεινό μέρος;
Τελικά δεν ήταν καθόλου φωτεινό, εκεί έπεσα στο βαθύ σκοτάδι. Είναι το πιο δύσκολο μέρος που μπορείς να ζήσεις το L.A. -αν επιζήσεις εκεί, μπορείς να επιζήσεις παντού.

Στις σχέσεις σας θέλατε να σώζετε τους ανθρώπους;
Μου έχει συμβεί. Έχω ένα πρόβλημα σε αυτό, μπορεί να προσπαθώ να βοηθήσω τον εαυτό μου κάνοντάς το. Αλλά το δουλεύω.

Το γεγονός ότι ο σύζυγός σας, Joe Pickman, είναι ψυχολόγος σάς βάζει σε μία συνεχή ανάλυση των πραγμάτων ή προσπαθείτε να μην κάνετε ψυχανάλυση όλη την ώρα;
Νομίζω ότι εγώ είμαι λίγο ψυχοβγάλτης, χωρίς να το καταλαβαίνω τις περισσότερες φορές. Η ζωή όμως, έτσι κι αλλιώς, είναι ένα έργο σε εξέλιξη, κάποια στιγμή θα μάθω -ελπίζω. Αυτό είναι τελικά το ύψιστο έργο τέχνης, όλα τα άλλα είναι δευτερεύοντα. Ακόμα και τα σχέδια της κυρίας Τεπενδρή βαθιά μέσα μου πιστεύω ότι είναι δευτερεύοντα. Σημασία έχει η ιδέα.

Ποια είναι η στιγμή που είστε πολύ χαρούμενος;
Είναι πάρα πολλές. Είμαι πολύ χαρούμενος, πολύ συχνά. Μόνο με τη δουλειά μου ικανοποιούμαι δύσκολα.

Αν σας έλεγε ο Βάγκνερ, που τόσο αγαπάτε, ότι η δουλειά σας είναι πολύ καλή, θα χαιρόσασταν;
Ναι, θα χαιρόμουν, αλλά για λίγο. Είναι πολύ ωραίο να δέχεσαι μια καλή κριτική, ειδικά από ανθρώπους που εκτιμάς τη γνώμη τους. Γενικά ακούω τη γνώμη των άλλων.

Ζηλεύετε;
Ζηλεύω καμιά φορά αλλά πραγματικά δεν μου αρέσει καθόλου, γιατί σιχαίνομαι τη ζήλεια. Το πολεμάω πάρα πολύ, γιατί είναι κάτι που δεν το θέλω καθόλου -και στη δουλειά και στις σχέσεις. Κάνω και ψυχανάλυση πού και πού πλέον. Στο παρελθόν έχω κάνει ψυχανάλυση 23 χρόνια.

Πώς γνωριστήκατε με τη Ρεβέκκα Καμχή;
Με τη Ρεβέκκα γνωριστήκαμε στο Παρίσι. Εμφανίστηκε στο σπίτι μου κάποια στιγμή και αμέσως συμπάθησε ο ένας τον άλλον.

Γίναμε φίλοι άμεσα και πλέον είναι μια σχέση σχεδόν οικογενειακή, άρα και δύσκολη καμιά φορά. Με συγκινεί πάντως ως άνθρωπος γιατί όλο αυτό που έχει κάνει, το έχει κάνει μόνη της και μάλιστα στην Ελλάδα, που είναι ακόμη πιο δύσκολο.

Είστε επιφυλακτικός με τους ανθρώπους;
Τους εμπιστεύομαι τους ανθρώπους και έχω την τύχη να γνωρίζω πολύ ευγενικούς ανθρώπους -σπάνια μου έχει συμβεί το αντίθετο.