“ΥΠΕΡΑΣΠΙΖΟΜΑΙ ΤΟ ΔΙΚΙΟ ΤΟΥ ΝΕΚΡΟΥ”- ΜΙΛΗΣΑΜΕ ΜΕ ΜΙΑ ΙΑΤΡΟΔΙΚΑΣΤΗ

Μια συνέντευξη δύσκολη, με δύσκολο περιεχόμενο και δύσκολες αλήθειες. Η διακεκριμένη ιατροδικαστής Έλενα Κρανιώτη μιλάει για όλα στο Magazine. 

Η Έλενα Κρανιώτη είναι ένας άνθρωπος που πολλοί θα είχαν την περιέργεια να γνωρίσουν. Σίγουρα οι φανατικοί των αστυνομικών μυθιστορημάτων και των τηλεοπτικών σειρών που ερευνούν εγκλήματα. Οπωσδήποτε οι κλασικοί φανς των εκπομπών της τηλεόρασης που ασχολούνται με κοινωνικά θέματα και εξαφανίσεις. 

Το επάγγελμα της, το ασκούν μόλις άλλοι 99 στη χώρα μας, κυρίως γυναίκες. 

Η Έλενα Κρανιώτη είναι αναπληρώτρια καθηγήτρια Ιατροδικαστικής του Πανεπιστημίου Κρήτης, διευθύντρια της Ιατροδικαστικής Μονάδας του Πανεπιστημίου και διευθύντρια του μεταπτυχιακού προγράμματος (MSc) για την Ιατροδικαστική Ανθρωπολογία και την Απεικόνιση. 

Τον προηγούμενο μήνα το όνομα της ήταν στη λίστα του Πανεπιστημίου Stanford ανάμεσα στο 2% των κορυφαίων επιστημόνων του κόσμου. 

Αυτή είναι η ιστορία της. 

Η ΕΛΕΝΑ ΚΡΑΝΙΩΤΗ ΣΤΟ MAGAZINE

To Magazine συνάντησε την Έλενα Κρανιώτη στην Αθήνα, όπου είχε έρθει για δουλειά. Η συζήτηση μαζί της κράτησε σχεδόν τρεις ώρες, μαζί με τη φωτογράφηση η οποία έγινε χωρίς καμία προετοιμασία μακιγιάζ, styling κλπ. Δεν ήταν εύκολη συνέντευξη, δύσκολο περιεχόμενο, παράξενο.

Το να μιλάς για το θάνατο δεν είναι εύκολο. Το έγκλημα έχει μια γοητεία για κάποιους, όμως η εξιχνίαση του από την πλευρά του ιατροδικαστή, είναι άχαρη στη διήγηση. Η Έλενα Κρανιώτη μας μίλησε για τη ζωή της, την απόφαση της ζωής της να γίνει ιατροδικαστής, το δίκιο του νεκρού, την σπουδαιότητα της αναγνώρισης των σωμάτων αγνώστων στοιχείων. Μίλησε για τα πολύνεκρα ναυάγια, για το δυστύχημα στα Τέμπη και τις παθογένιες του ελληνικού συστήματος υγείας.

Για τη σχέση της με το θάνατο, για τους τηλε-ιατροδικαστές, για τους δικαστές και τους δικηγόρους. Για το Εργαστήριο της στο Πανεπιστήμιο Κρήτης και το όραμα της, για το master της που είναι μοναδικό στον κόσμο και έχει φοιτητή ακόμα και από το Εκουαδόρ. Μίλησε για το νέο ρόλο της ως μητέρα ενός μικρού αγοριού. 

Μας είπε, τι δουλειά κάνει. Με λεπτομέρειες. 

TO NEΡΝΤ ΤΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΓΙΝΕΤΑΙ ΔΙΑΚΕΚΡΙΜΕΝΗ ΙΑΤΡΟΔΙΚΑΣΤΗΣ 

Όταν είσαι το απόλυτο «20» στο σχολείο, προφανώς οι απαιτήσεις είναι μεγάλες. Η Έλενα Κρανιώτη μας λέει πως ξεκίνησαν όλα: 

«Στο σχολείο ήμουν μαθήτρια του “20” με τον δεύτερο στο “17” οπότε είχαν πέσει πάνω μου οι πάντες με πολύ μεγάλες προσδοκίες. Οι προσδοκίες για ένα παιδί του 20 στο χωριό μου στην επαρχία Ματαράγκα στην Καρδίτσα, ήταν να γίνω γιατρός γιατί αυτό θεωρούνταν παραδοσιακά ως επιτυχία. Τότε ο καλός έπρεπε να γίνει γιατρός κι υπήρχε μία σχετική πίεση γι’ αυτό και εγώ αντιδρούσα, διότι γενικά αντιδρούσα. Κάποια στιγμή διαπίστωσα ότι μου αρέσει το πιο μοναχικό κομμάτι. Να εργάζομαι και να είμαι κάπως πιο απομονωμένη. Έτσι, άρχισα να σκέφτομαι την έρευνα και ειδικά την Πυρηνική Φυσική καθώς η Φυσική ήταν από τα αγαπημένα μου μαθήματα. Μέχρι τη Δευτέρα Λυκείου ετοιμαζόμουν να δώσω Εξετάσεις για το Φυσικό. Κάποια στιγμή σε μια έντονη συζήτηση ο πατέρα μου, ο όποιος είναι πολύ σημαντικό κομμάτι της ζωής μου, όπως και όλη η οικογένεια μου, και ο οποίος ήθελε πάρα πολύ να γίνω γιατρός, με προκάλεσε υποστηρίζοντας πως η άρνηση που στην Ιατρική ήταν άρνηση από φόβο μήπως αποτύχω. Φυσικά ως αντιδραστική πείσμωσα και βάλθηκα να αποδείξω το αντίθετο, και τα κατάφερα. Αργότερα κατάλαβα ότι υπήρξα αφελής που «τσίμπησα» κατ’αυτόν τον τρόπο…

Μπαίνοντας στην ιατρική κατά το πρώτο έτος διαπίστωσα ότι δε μου άρεσε το περιβάλλον εργασίας. Το να είμαι μέσα σε ένα νοσοκομείο και να υφίσταμαι όλη αυτή την επίδραση του πόνου των ανθρώπων, να υπάρχει όλη αυτή η υψηλή απαίτηση από μένα. Έχοντας κάνει τόσο κόπο να μπω στη σχολή και επειδή τελειώνω πάντα ότι αρχίζω, είπα ότι θα τελειώσω τη σχολή και μετά θα δω τι θα κάνω στη ζωή μου. Όντας μια επαρχιωτοπούλα, για μένα ήταν ελκυστική μία καινούργια ζωή σε μια μεγάλη πόλη, στο δικό μου σπίτι, σε ένα πολύ όμορφο μέρος όπως η Κρήτη, να ψάχνω τον εαυτό μου και να έχω ερεθίσματα να ανακαλύψω άγνωστα ενδιαφέροντα. Κάπου εκεί ξεκίνησα τις πολεμικές τέχνες που με βοήθησαν πολύ στη διαχείριση άγχους στη ζωή μου.

Λάτρεψα την Κρήτη και σκέφτηκα ότι το σύμπαν συνωμότησε να καταλήξω εκεί. Το νησί με μάγεψε και αρχικά έμεινα για 10 χρόνια τελειώνοντας την ιατρική και την Ιατροδικαστική Ειδικότητα. Κάπου στο 5ο έτος και έχοντας ξεπεράσει τους αρχικούς μου ενδοιασμούς, σκεφτόμουν μήπως κάνω χειρουργική που μου είχε τραβήξει το ενδιαφέρον και τα κατάφερνα καλά. Η ιατροδικαστική προέκυψε λίγο αργότερα. Εγκατέλειψα την ιδέα της χειρουργικής, καθώς δεν είμαι διατεθειμένη να αποδεικνύω καθημερινά σε πέντε άντρες χειρουργούς ποια είμαι και τι ξέρω και αν μπορώ να τα καταφέρω, καθώς εκείνη την περίοδο η Ελλάδα δεν φαινόταν ακόμη έτοιμη για γυναίκες χειρούργους, ή τουλάχιστον έτσι νόμιζα. Δεν θέλησα να κάνω τόσο μεγάλη υποχώρηση στην προσωπική μου ζωή, είναι μια δουλειά που έχει πολλές απαιτήσεις και σε ωράρια και σε συγκέντρωση και σε νηφαλιότητα. Όλα αυτά με σταμάτησαν και αποφάσισα ότι δεν θα το κάνω, διότι θα χάσω πολλά από τη ζωή μου. Έτσι το έβλεπα τότε. 

Η Ιατροδικαστική ήταν το αμέσως επόμενο το οποίο με συνεπήρε τελείως με την έννοια ότι είδα μία μοναδική ευκαιρία να μην είμαι μόνο ιατρός και να είμαι και άλλα πράγματα.
Πήγα στον καθηγητή Μανώλη Μιχαλοδημητράκη, που σήμερα έχει φύγει από τη ζωή, ο όποιος ήταν μία πολύ διάσημη φιγούρα και στο χώρο της ιατροδικαστικής και στην Κρήτη γενικότερα και μετά από μία συνομιλία που είχα μαζί του, αποφάσισα να το δοκιμάσω κι αν δε μου αρέσει θα το αφήσω. Μετά πήρα την πορεία μου δε σταμάτησα ποτέ το αγάπησα, το εξέλιξα το λάτρεψα». 

ΠΩΣ ΠΑΙΡΝΕΙ ΚΑΠΟΙΟΣ ΤΗΝ ΑΠΟΦΑΣΗ ΝΑ ΓΙΝΕΙ ΙΑΤΡΟΔΙΚΑΣΤΗΣ 

Πόσο περίεργη, ιδιαίτερη, ξεχωριστή είναι η φύση της δουλειάς του ιατροδικαστή. Πως παίρνει κάποιος την απόφαση να ακολουθήσει αυτό το επάγγελμα; Η Έλενα Κρανιώτη απαντά αφοπλιστικά:
«Καταρχάς πρέπει να αποφασίσεις, και αυτό γίνεται την πρώτη εβδομάδα που μπαίνεις στο χώρο,οτι αυτός ο άνθρωπος που εξετάζεις δεν είναι πια ο άνθρωπος που ήταν. Είναι ένα σώμα προς εξέταση, ο άνθρωπος έχει φύγει.

Επίσης δε φταις εσύ που έχει φύγει. Δεν έχει πεθάνει πάνω στο δικό σου χειρουργικό τραπέζι ή από δικό σου κακό χειρισμό. Έχει έρθει ένας άνθρωπος οποίος έχει πεθάνει, που μπορεί να έχει πεθάνει βίαια η φυσικά. Ιδιαίτερα στο βίαιο θάνατο εσύ αντιπροσωπεύεις το δίκιο του νεκρού. Κανενός άλλου. Έρχεται κάποιος που δεν έχει πια δικαιώματα, ένα σώμα που κάτι του έχει συμβεί. Εσύ λοιπόν πρεσβεύεις αυτόν που θα αναδείξει αυτή την αλήθεια. Για μένα, ίσως είναι φυγόπονο αυτό που θα πω, είναι πιο εύκολο να εξετάσω ένα νεκρό πάρα κάποιον που παλεύω να τον σώσω, όμως πεθαίνει και έχω και εγώ ευθύνη σε όλο αυτό. Είναι ένας μηχανισμός αυτός, δεν αντέχω τον ανθρώπινο πόνο, δεν θέλω να τον έχω στην καθημερινότητά μου και ο τρόπος με τον οποίο έχω κατασκευάσει την άμυνα μου γύρω από το δικό μου επάγγελμα λειτουργεί. Γιατί έχω ένα στόχο, έχω ένα σώμα, δεν μπορώ να το κάνω τίποτα χειρότερο από αυτό που του έχει συμβεί.

Μπορώ όμως να αποκαλύψω την αλήθεια. Να την αποτυπώσω και να την πάω εκεί που χρειάζεται. Είναι μία ειδικότητα που δεν την βαριέσαι, διότι ποτέ τίποτα δεν είναι ακριβώς το ίδιο. Πάντα υπάρχει μία νέα πρόκληση η οποία σε κρατάει σε εγρήγορση».  

ΠΩΣ ΜΠΟΡΕΙΣ ΝΑ ΓΙΝΕΙΣ ΙΑΤΡΟΔΙΚΑΣΤΗΣ 

Μόνο 100 ιατροδικαστές υπάρχουν σε όλη τη χώρα και η Έλενα Κρανιώτη εξηγεί γιατί οι περισσότερες είναι γυναίκες: 

«Υπάρχουν πέντε πανεπιστήμια στην Ελλάδα τα οποία διδάσκουν το μάθημα της Ιατροδικαστικής και τέσσερα πανεπιστήμια (Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Ηράκλειο και Γιάννενα ) που έχουν μέλη ΔΕΠ Ιατροδικαστικής και εκπαιδεύουν ειδικευόμενους  Ιατροδικαστικής. Στη χώρα είμαστε πέρίπου 100 ιατροδικαστές και δεν είναι μικρό νούμερο, αφού στο Ηνωμένο Βασίλειο είναι περίπου 180 για σχεδόν 6-πλάσιο πληθυσμό. Η πλειοψηφία είμαστε γυναίκες, στην μονάδα Ιατροδικαστικής του ΠΑΓΝΗ είμαστε πια μόνο γυναίκες. Ο καθηγητής μου έλεγε ότι οι γυναίκες έχουν καλύτερο «στομάχι» και άρα σαφώς είναι καλύτερες για τη δουλειά. 

Προσωπικά βρίσκω δύο λόγους που οι γυναίκες είναι περισσότερες. Ο ένας είναι διότι έχουν κάπως υψηλότερο αίσθημα δικαιοσύνης και το διαλέγουν γι’ αυτό το λόγο και ο δεύτερος είναι ότι ενδιαφέρονται λιγότερο για τα χρήματα από ότι οι άντρες όταν επιλέγουν την ειδικότητα τους. Ένας ιατροδικαστής αν δεν είναι διεφθαρμένος δεν θα βγάλει πολλά χρήματα. Από τους 100 λίγοι θα είναι πλούσιοι». 

ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΔΟΥΛΕΙΑ ΤΟΥ ΙΑΤΡΟΔΙΚΑΣΤΗ 

Ποια είναι η καθημερινότητα ενός ιατροδικαστή; Τι κάνει δηλαδή το πρωί όταν πάει στη δουλειά; Η Έλενα Κρανιώτη μας τα λέει ωμά, όπως είναι:

«Στην δουλειά μας εξετάζουμε σώματα. Σε ένα σώμα αν θεωρήσεις ότι είναι άνθρωπος δεν θα βάλεις νυστέρι γιατί θα πονέσει. Είναι μια σορός και έχεις κληθεί να κάνεις μια εξέταση, η οποία μπορεί να έχει αντικειμενικές δυσκολίες γιατί το σώμα μετά το θάνατο αποσυντίθεται. Μπορεί να έχεις διάφορα στάδια αποσύνθεσης, να υπάρχει οσμή, να υπάρχουν έντομα και γενικότερα αποκρουστική όψη,  γιατί αυτή είναι διαδικασία της φύσης, και εσύ είσαι εκεί για να πάρεις πληροφορίες, να εξάγεις συμπεράσματα, να απαντήσεις ερωτήματα και για να παραδόσεις μια ιατροδικαστική έκθεση. Από την άλλη έχει την επιβράβευση του γιατί αν καταφέρεις να δώσεις μία σημαντική πληροφορία βοηθάς την δικαιοσύνη.

Αυτό εννοώ το δίκιο του νεκρού, διότι δεν έχει κανέναν άλλο να τον υπερασπιστεί με την έννοια του αποδεικτικού στοιχείου. Στους φυσικούς θανάτους, υπάρχουν διάφοροι λόγοι για τους οποίους πρέπει να γίνει μια νεκροτομή. Για παράδειγμα αν κάποιος πεθαίνει σε μικρή ηλικία 30, 40, 50 ετών χωρίς ιστορικό προηγούμενης νόσου, η νεκροτομή βοηθά για να δούμε τα αίτια θανάτου και να ανακαλύψουμε ίσως κάποιο κληρονομικό νόσημα το οποίο μπορεί να βοηθήσει την οικογένεια του για πρόληψη στο μέλλον.  

“Ένας ιατροδικαστής που σέβεται τον εαυτό του, δεν μιλάει για υποθέσεις που δεν γνωρίζει. Η δικιά μας η δουλειά δεν είναι μπροστά στις κάμερες. Εμείς πρέπει να δίνουμε απαντήσεις στην προανάκριση ή στην εισαγγελία, πάνω στα ερωτήματα που μας θέτουν. Δεν είναι δουλειά μας να κάνουμε κοινωνική δικαιοσύνη ούτε προσωπική διαφήμιση.”

Το θέμα είναι τι συμβαίνει με τους βίαιους θανάτους, που μπορεί να είναι ανθρωποκτονία αυτοκτονία η ατύχημα. Βίαιος θεωρείται κάθε τραυματικός, ή και η λήψη κάποιας ουσίας. Η λήψη για παράδειγμα φυτοφαρμάκου αποτελούσε συχνό μέσο αυτοκτονίας στην Κρήτη πριν 2 δεκαετίες. Βίαιος είναι και ο θάνατος από ναρκωτικά, διότι μπορεί να έχει προέλθει από υπερβολική δόση. Πως μπορείς όμως να γνωρίζεις αν κάποιος έκανε χρήση με σκοπό να αυτοκτονήσει ή αν ήταν ατύχημα, ή ακόμη αν του το έδωσε κάποιος και άρα είναι ανθρωποκτονία. Ακόμα κι αυτός που του πούλησε τα ναρκωτικά θα μπορούσε δυνητικά να προσαχθεί για αννθρωποκτονία γιατί γνώριζε ότι οι ναρκωτικές ουσίες μπορεί να προκαλέσουν θάνατο και πάραυτα τις παρείχε στον χρήστη. Αυτούς τους θανάτους δεν τους κατατάσσουμε σε καμία κατηγορία. Σε μία ανθρωποκτονία έχεις ένα πολύ σημαντικό ρόλο, που προφανώς πρέπει να ανακαλύψεις την αιτία και το μηχανισμό θανάτου.

Ένας ιατροδικαστής που σέβεται τον εαυτό του, δεν μιλάει για υποθέσεις που δεν γνωρίζει. Η δικιά μας η δουλειά δεν είναι μπροστά στις κάμερες. Εμείς πρέπει να δίνουμε απαντήσεις στην προανάκριση ή στην εισαγγελία, πάνω στα ερωτήματα που μας θέτουν. Δεν είναι δουλειά μας να κάνουμε κοινωνική δικαιοσύνη ούτε προσωπική διαφήμιση». 

ΓΙΑ ΠΟΙΟΝ ΔΟΥΛΕΥΟΥΝ ΟΙ ΙΑΤΡΟΔΙΚΑΣΤΕΣ 

Ποιος είναι ο εντολέας του ιατροδικαστή; Οι αρχές ασφαλείας, οι εισαγγελείς λέει η Έλενα Κρανιώτη:

«Εμείς δουλεύουμε για την προανάκριση ή απευθείας για την εισαγγελία. Οι πιο πολλοί ιατροδικαστές βρίσκονται υπό την αιγίδα του υπουργείου Δικαιοσύνης, είναι κρατικοί ιατροδικαστές και διορίζονται από αυτό. Εμείς οι πανεπιστημιακοί είμαστε εξαίρεση αλλά ουσιαστικά δουλεύουμε για τους ίδιους φορείς, για την αστυνομία και την εισαγγελία. Η διαδικασία έχει ως εξής: έρχεται μία παραγγελία από μία αρχή η οποία σου ζητάει διερεύνηση για κάποιον θάνατο. Αν είναι εμφανώς μία ανθρωποκτονία θα σου ζητήσουν να πας στο χώρο και αυτό μπορεί να συμβεί οποιαδήποτε στιγμή της ημέρας ή της νύχτας. Επίσης μπορεί να κληθείς στο χώρο για μια υπόθεση για πού θεωρείται ανθρωποκτονία και μετά την αυτοψία να διαπιστώσουμε ότι κάτι τέτοιο δεν ισχύει, ή και το αντίθετο. Επίσης μπορεί να σου τηλεφωνήσουν και να σου περιγράψουν κάτι και να αποφασίσεις μονός ότι πρέπει να πας γιατί κάποιο στοιχείο σου έχει προκαλέσει το ενδιαφέρον. Κατά την επίσκεψη στο χώρο εξελίσσεται η δική μας έρευνα κατά την οποία συλλέγουμε στοιχεία και μαρτυρίες και στη συνέχεια ζητάμε να μας στείλουν το σώμα στο νεκροτομείο για διερεύνηση.  Καμιά φορά διαπιστώνεις πως κάτι δεν πάει καλά τη στιγμή που θα δεις τη σορό στο Νεκροτομείο, ενώ δεν έχεις κληθεί να επισκεφτείς το χώρο.

Μετά την άφιξη της σορού στο Νεκροτομείο, στο εργαστήριο μας ακολουθείται μία συγκεκριμένη διαδικασία. Καταρχάς, αν θεωρήσουμε ότι είναι απαραίτητο, ζητούμε να γίνει μία μεταθανάτια αξονική τομογραφία στο σώμα, μία πολύ γνωστή μέθοδος στο εξωτερικό με την οποία χρησιμοποιούμε αξονικό τομογράφο για να έχουμε μια πρώτη εικόνα της κατάστασης του σώματος. Την μέθοδο αυτή ξεκινήσαμε να εφαρμόζουμε για πρώτη φορά στην τΚρήτη το 2016 σε συνεργασία με το Εργαστήριο Ιατρικής Απεικόνισης του ΠαγΝΗ και τον Καθηγητη κ. Α. Καραντάνα,  πρώτα ερευνητικά, και έπειτα επαγγελματικά και είμαστε ακόμη και σήμερα το μόνο τμήμα στην Ελλάδα που κάνει αυτή την τεχνική. Το σώμα αρχικά σκανάρεται ως έχει, έπειτα επιστρέφει στο νεκτοτομείο – εάν χρειάζεται να ληφθούν αποτυπώματα  έρχεται η ασφάλεια και το κάνει – και μετά εγώ ξεκινώ τη διαδικασία. Εξέταση ενδυμάτων, φωτογράφηση όλων των στοιχείων, εξέταση εξωτερική του σώματος (νεκροψία), τη διαδικασία της νεκροτομής, που ουσιαστικά είναι εξέταση όλου σώματος και εσωτερικά. Παίρνουμε δείγματα για τοξικολογικές εξετάσεις που τις στέλνουμε σε άλλο εργαστήριο καθώς και δείγματα για ιστοπαθολογική εξέταση. 

Όταν εξετάζουμε πχ μια ανθρωποκτονία από πυροβόλο όπλο, ή αιτία συχνά είναι εμφανής (πχ βολή στην κεφαλή προκαλεί κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις και ακαριαίο θάνατο).  Το βασικό όμως είναι οι λεπτομέρειες. Από ποια απόσταση, και ποια γωνία έγινε, αν υπάρχει κάποια κατάθεση για το συμβάν πχ από δράστη ή αυτόπτη μάρτυρα και αν μπορούμε να την επιβεβαιώσουμε ή να την   απορρίψουμε ανάλογα με τις πληροφορίες που έχουμε από το σώμα. Ουσιαστικά τα στοιχεία που δίνεις στην Αστυνομία, είναι όσες περισσότερες πληροφορίες μπορείς ώστε να λύσουν το γρίφο και να ανακαλύψουν τι πραγματικά έγινε. Τα στοιχεία αυτά μπορεί να οδηγήσουν στον ένοχο ή να αθωώσουν κάποιο κατηγορούμενο». 

ΥΠΕΡΑΣΠΙΖΟΜΑΙ ΤΟ ΔΙΚΙΟ ΤΟΥ ΝΕΚΡΟΥ

Την έκφραση «Το δίκιο του νεκρού» πολλοί ίσως δεν την έχουν ακούσει. Η Έλενα Κρανιώτη όμως την επαναλαμβάνει συχνά. Αυτός είναι ο σκοπός της δουλειάς της:

«Το δικαστήριο εκλαμβάνει ως δεδομένο ότι καταλαβαίνει από αυτό που θα του στείλω στην έκθεση μου. Εγώ στέλνω ένα κείμενο που εξηγεί την επιστημονική μου άποψη. Η ερμηνεία του έγκειται σε αυτούς που κάνουν τη δίκη. Το πρόβλημα στην Ελλάδα είναι ότι δεν υπάρχει κατά την άποψη μου επαρκής εκπαίδευση των δικαστών, ώστε να μπορούν να ερμηνεύουν σωστά αυτές τις εκθέσεις, ή να ρωτούν κάποιον ειδικό για να τους εξηγήσει. Δεν βοηθά ούτε η νομοθεσία. Επίσης υπάρχει πίστη και εμπιστοσύνη σε κρατικούς ιατροδικαστές που μπορεί να είναι μέτριοι ή κακοί στη δουλειά τους, «παραδοσιακά» όμως όλοι εμπιστεύονται τις εκθέσεις τους. 

Από τις υποθέσεις που έχω χειριστεί περίπου 400 από το 2019, μεταξύ των οποίων και σχεδόν όλες τις ανθρωποκτονίες της Ανατολικής Κρήτης, δεν με έχουν καλέσει ποτέ σε δικαστήρια για επεξηγήσεις, που το θεωρώ επιτυχία. Προσπαθώ να εξηγώ στις εκθέσεις μου αυτά που υποψιάζομαι ότι θα με ρωτήσουν και να παραμένω στην ουσία χωρίς επιτηδευμένες επιστημονικές περιγραφές που μπορεί να είναι δυσνόητες σε μη ιατροδικαστές».

ΟΙ ΝΕΚΡΟΙ ΑΓΝΩΣΤΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ

Νεκροί χωρίς ταυτότητα. Κάποιοι τους αναζητούν μάταια. Η Έλενα Κρανιώτη μας εξηγεί πως τους ταυτοποιούμε και γιατί πρέπει να δημιουργηθεί μια βάση δεδομένων για αυτούς: 

«Το πώς διαχειριζόμαστε τους νεκρούς αγνώστων στοιχείων και το ποιοι είναι οι μηχανισμοί αναγνώρισης τους είναι μια σύνθετη διαδικασία. Δηλαδή το πώς θα διαχειριστείς κανείς τις σορούς, πως θα συλλέξει πληροφορίες από οικογένειες αγνοουμένων και πως θα κάνει την ταυτοποίηση. Στο θέμα της ταυτοποίησης, όταν υπάρχει μεγάλος αριθμός θυμάτων, όπως σε περιπτώσεις πολύνεκρων ναυαγίων πλοίων, που πολύ γρήγορα θα χαθεί η δυνατότητα της αναγνώρισης προσώπων, θα πρέπει να διασφαλιστεί η καταγραφή χρήσιμων στοιχείων για την ταυτοποίηση. Αυτά τα σώματα πρέπει να εξετασθούν σωστά, γρήγορα και να ταφούν. Αν λοιπόν δεν γίνει πλήρης και σωστή καταγραφή θα χάσεις κάθε πιθανότητα να τους αναγνωρίσεις, πέρα του DNA, το οποίο μπορεί να λαμβάνεται εύκολα από όλους τους νεκρούς, αλλά δεν αρκεί για ταυτοποίηση αν δεν υπάρχει υλικό του ιδίου η συγγενούς για σύγκριση. Και συχνά σε περιπτώσεις μεταναστών δεν υπάρχει.

Υπάρχει πρωτόκολλο διαχείρισης αυτών των περιστατικών στο οποίο συμπεριλαμβάνεται η αξονική τομογραφία, που πρέπει να γίνεται αμέσως μετά την ανάρσυση της σορού, διότι σου επιτρέπει να έχεις in situ τα πάντα, πριν κάνεις οτιδήποτε άλλο. Μπορείς να έχεις όλα τα στοιχεία που χρειάζεσαι για να συγκρίνεις με στοιχεία που μπορεί να προκύψουν αργότερα όταν η σορός θα έχει ταφεί. Υπάρχει τρόπος καταγραφής όλων των σημαντικών στοιχείων για την ταυτοποίηση και τη δημιουργία μιας κεντρικής βάσης δεδομένων όπου θα φυλάσσονται τα στοιχεία αυτά και θα έχουν πρόσβαση οι αρμόδιες υπηρεσίες και όσοι έχουν έννομο συμφέρον, όπως οικογένειες που έχουν αγνοούμενους. Με αυτό τον τρόπο θα έχουμε ένα συνδυασμό στοιχείων. Από την αξονική θα έχουμε τα βιολογικά χαρακτηριστικά και ιατρογενείς παρεμβάσεις (πχ προηγούμενα χειρουργεία), από την αυτοψία τα προσωπικά αντικείμενα της σορού και τέλος το DNA. Είναι επιτακτικό το κράτος να δημιουργήσει αυτές τις προϋποθέσεις».  

ΤΟ DNA ΔΕΝ ΑΡΚΕΙ ΩΣ ΣΤΟΙΧΕΙΟ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗΣ 

Οι περισσότεροι πιστεύουμε ότι το γενετικό υλικό, είναι αρκετό για να αναγνωρισθεί κάποιος. Η Έλενα Κρανιώτη λέει ότι δεν είναι: 

«Πρέπει να γίνει σαφές ότι το DNA δεν αρκεί ως στοιχείο αναγνώρισης μιας σορού. Έχω την τιμή να είμαι στο Διοικητικό Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Ιατροδικαστικής Ανθρωπολογίας που ασχολείται πάρα πολύ με αυτά τα πρότυπα και τις καλές πρακτικές για αυτού του είδους τις διερευνήσεις, που εξηγούμε ότι θα πρέπει να αναθεωρήσουμε το τι δεχόμαστε και τι όχι ως μεθόδους ταυτοποίησης και να δώσουμε άλλες οδηγίες για τον τρόπο που πρέπει να διαχειριζόμαστε τις σορούς αγνώστων στοιχείων.

Πρέπει λοιπόν να υπάρχει μια βάση δεδομένων που να καταχωρούνται αυτά τα στοιχεία και να μην χάνονται όταν οι σοροί ταφούν. Δυστυχώς γίνεται μια απίστευτη κακοδιαχείριση σε τέτοιες υποθέσεις σε παγκόσμιο επίπεδο».  

Η ΟΜΑΔΑ ΔΙΑΧΕΙΡΗΣΗΣ ΘΥΜΑΤΩΝ ΦΥΣΙΚΩΝ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΩΝ Η ΠΥΛΟΣ ΚΑΙ ΤΟ ΜΑΤΙ

Δύσκολες ιστορίες αυτές με το ναυάγιο στην Πύλο και τη Φωτιά στο Μάτι. Η Έλενα Κρανιώτη μας καταθέτει την άποψη της: 

«Στην Ομάδα Διαχείρισης Θυμάτων Φυσικών Καταστροφών (DVI), το μεγαλύτερο κομμάτι της είναι η αστυνομία και όχι ο ιατροδικαστής. Υπάρχει ένας οργανωτικός πυρήνας που πρέπει να δώσει εντολές για την διαχείριση της κάθε περίπτωσης. Πρέπει να γίνει συνείδηση και πρακτική ότι διαφυλάσσουμε στοιχεία και τα κάνουμε διαθέσιμα. Δεν τα βάζουμε απλά σε μια έκθεση και μένει σε ένα συρτάρι. Στην περίπτωση του ναυαγίου της Πύλου, δεν γνωρίζω ακριβώς τι έγινε, έχω την εντύπωση όμως ότι δεν ενεργοποιήθηκε η ομάδα του DVI και ότι την όλη διαχείριση την ανέλαβε η Ιατροδικαστική Υπηρεσία Αθηνών χωρίς την συνδρομή του Πανεπιστημίου Αθηνών, που μάλιστα το συγκεκριμένο ίδρυμα έχει έναν καθηγητή ιατροδικαστικής ανθρωπολογίας, απολύτως ειδικό, που μάλιστα είχε ασχοληθεί και με την υπόθεση στο Μάτι Αττικής. Στην υπόθεση των Τεμπών, γνωρίζω ότι δόθηκε εντολή σε κάποιους ιατροδικαστές από την Ιατροδικαστική Υπηρεσία Θεσσαλονίκης να βοηθήσουν, αλλά και πάλι δεν ζητήθηκε η βοήθεια από τους πανεπιστημιακούς Ιατροδικαστές. Εμείς δεν μπορούμε να λειτουργήσουμε αυτοβούλως, θα πρέπει να μας καλέσουν. Εγώ είμαι μέλος της Ομάδας Ειδικών Καταστροφών και μπορούν να με καλέσουν για βοήθεια. 

“Σε μια κοινωνία, η ποιότητα της δεν αντικατοπτρίζεται μόνο στον τρόπο που φέρεται στους ζωντανούς, αλλά και στο πώς διαχειρίζεται τους νεκρούς της. Από την αρχαιότητα υπήρχαν οι μεν που αφήναν τους νεκρούς να τους φάνε τα όρνεα και οι δε που σταμάταγαν τον πόλεμο για να φροντίσουν την ταφή τους. Είναι σαφές ότι είναι θέμα σεβασμού.”

Από τη μικρή μου εμπειρία και από αυτά που ψιθυρίζονται, αυτό που συμβαίνει σε αυτές τις περιπτώσεις στην Ελλάδα, είναι ότι γίνεται λήψη DNA και απελευθερώνουν τις σορούς για ταφή. Δεν γίνεται πάντα πλήρης νεκροτομή. Κάποιος θα ρωτήσει αν αυτό θα είχε νόημα σε ένα ναυάγιο ή μια φυσική καταστροφή όπως πυρκαγιά. Αυτό λοιπόν δεν το ξέρουμε. Χρειαζόμαστε αυτές τις λεπτομέρειες γιατί δεν ξέρουμε ποιο θα είναι το ερώτημα. Για παράδειγμα, στην περίπτωση του σιδηροδρομικού δυστυχήματος των Τεμπών, κάποιος μπορεί να έδωσε εντολή σε έναν άλλο να πάει στο πρώτο βαγόνι, ενώ η θέση του ήταν κάπου αλλού. Και αυτός τελικά να είναι υπαίτιος για αυτό που συνέβη. 

Επιστρέφουμε λοιπόν και πάλι στο δίκαιο του νεκρού.

Σε μια κοινωνία, η ποιότητα της δεν αντικατοπτρίζεται μόνο στον τρόπο που φέρεται στους ζωντανούς, αλλά και στο πώς διαχειρίζεται τους νεκρούς της. Από την αρχαιότητα υπήρχαν οι μεν που αφήναν τους νεκρούς να τους φάνε τα όρνεα και οι δε που σταμάταγαν τον πόλεμο για να φροντίσουν την ταφή τους. Είναι σαφές ότι είναι θέμα σεβασμού». 

Ο ΣΕΒΑΣΜΟΣ ΤΩΝ ΝΕΚΡΩΝ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΑ 

Για την ελληνική κοινωνία και το πώς φέρεται στους νεκρούς της, η Έλενα Κρανιώτη λέει: 

«Η ελληνική κοινωνία είναι λίγο διχασμένη σε αυτό το κομμάτι. Υπάρχουν εκείνοι που έχουν πολύ στενή οικογένεια και ασχολούνται με τους νεκρούς τους όπως πρέπει και υπάρχουν και εκείνοι που είναι εγκαταλελειμμένοι από την οικογένεια τους και μπορεί κανείς να μην ασχοληθεί με το θέμα της ταφής τους. Δυστυχώς υπάρχουν σώματα γνωστών στοιχείων στα νεκροτομεία που δεν θέλει κανείς συγγενείς να αναλάβει τα έξοδα ταφής. Σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί αυτά τα έξοδα να αναληφθούν από φίλους, ιδρύματα ή δήμους.

Το ιδανικό για μένα θα ήταν στις σορούς των αγνώστων στοιχείων, να γίνεται λεπτομερής νεκροψία, να θάβονται σε συγκεκριμένο χώρο και να υπάρχουν τα στοιχεία σε μια βάση δεδομένων. Διότι κάποιος κάποια στιγμή μπορεί να αναζητήσει αυτό το άτομο και να το βρει. 

Το εργαστήριο μας έχει ξεκινήσει μια συνεργασία με την ομάδα εξαφανίσεων της ΓΑΔΑ. Αυτή είναι μια ειδική ομάδα που θα δημιουργήσει τα πρωτόκολλα για το πώς θα πρέπει να λειτουργούν τα Σώματα Ασφαλείας για τις περιπτώσεις των ανθρώπων με άγνωστα στοιχεία. Σε μια διασταύρωση στοιχείων για τα σορούς που είχαμε ως αγνώστων στοιχείων στην Ανατολική Κρήτη, και τα αντίστοιχα δεδομένα της συγκεκριμένης υπηρεσίας υπήρχαν πολλές ασυμφωνίες. Δεν μπορεί να γίνεται αναγνώριση από ρούχα ή από συμπτώσεις. Απαιτούνται επιστημονικά δεδομένα για την ταυτοποίηση και αυτό θα πρέπει να είναι σαφές στις προανακριτικές αρχές όλης της χώρας».  

ΤΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΙΑΤΡΟΔΙΚΑΣΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΟ ΟΡΑΜΑ

Στο χώρο εργασίας και εκπαίδευσης, στο εργαστήριο της, η Έλενα Κρανιώτη εφαρμόζει όλα όσα έμαθε και διδάσκει: 

«Το εργαστήριο βρίσκεται στο νεκροτομείο του ΠΑΓΝΗ. Είναι μικρός ο χώρος, καθώς έχουμε μόνο δύο τραπέζια όπου γίνονται νεκροτομές και ένα τρίτο σε άλλο χώρο που γίνεται αυτό που λέμε ταρίχευση, μια διαδικασία που επιβραδύνεις την αποσύνθεση, που είναι απαραίτητη ειδικά αν πρέπει μια σορός να ταξιδέψει. 

Έχουμε δυστυχώς μόνο 9 ψυγεία, ενώ εξυπηρετούμε δύο νομούς Ηρακλείου και Λασιθίου. Αυτό σημαίνει ότι αν διακινούνται 50 σωροί την ημέρα μέσα στο εργαστήριο, πρέπει όλα να γίνονται πολύ γρήγορα. Δυστυχώς κανείς δεν θέλει να ασχοληθεί με αυτό, καθώς αυτή τη στιγμή το ΕΣΥ καταρρέει και κανένας δεν θα μπει στη διαδικασία να αναβαθμίσει ένα Νεκροτομείο. Έχουν προτεραιότητα όλοι οι άνθρωποι που αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα υγείας και πρέπει να αναβαθμιστούν οι αντίστοιχες υπηρεσίες υγείας». 

Η ΜΑΔΡΙΤΗ ΚΑΙ ΤΟ ΕΔΙΜΒΟΥΡΓΟ

Έλειψε πολλά χρόνια από την Ελλάδα η Έλενα Κρανιώτη. Από τη Μαδρίτη και τη μεγάλη υποτροφία, καθηγήτρια στο πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου: 

«Έφυγα από την Ελλάδα το 2007 που μόλις είχα τελειώσει την ειδικότητα μου και ήμουν φυσικά άνεργη. Οι επιλογές για έναν άνεργο ιατροδικαστή ήταν συγκεκριμένες. Έπρεπε να κάνω το Αγροτικό μου, μετά από 6 χρόνια ιατρικής και 3 χρόνια ειδικότητας αποκλειστικά στην ιατροδικαστική, έπρεπε να πάω κάπου και να γράφω φάρμακα. Αισθανόμουν ότι αφενός δεν είμαι αρκετά εκπαιδευμένη να το κάνω και ούτε ήθελα να το κάνω μετά από όλη αυτή την εξειδίκευση. Ξεκίνησα λοιπόν να στέλνω βιογραφικά σε όλη την Ευρώπη, ίσως να έστειλα πάνω από 100. Κυρίως σε γερμανόφωνες χώρες που είχα κάποιες επαφές για να συνεχίσω την ειδικότητα μου, που τότε στο εξωτερικό ήταν 5 χρόνια και έπρεπε να συμπληρώσω άλλα δύο, και επειδή είχα ξεκινήσει ταυτόχρονα το διδακτορικό μου με θέμα την Ιατροδικαστική Ανθρωπολογία, είχα κάνει και κάποιες δημοσιεύσεις οπότε κατέθετα τα χαρτιά μου και για ερευνητικές θέσεις. Τότε είχε βγει μια υποτροφία Marie Curie για ένα ευρωπαϊκό πρόγραμμα που ανάμεσα σε άλλα ζητούσαν, στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας της Μαδρίτης κάποιον ο οποίος να κάνει ιστολογία οστού σε παλαιοντολογικό υλικό (πχ οστά Neanderthals, Homo sapiens) για να απαντήσει ερωτήματα σχετικά με την εξέλιξη της βιολογίας του ανθρώπινου είδους.

Στάθηκα τυχερή καθώς με τα προσόντα που είχα πληρούσα τις προϋποθέσεις και κατάφερα να με προσλάβουν. Ήταν μια πολύ σημαντική υποτροφία επαγγελματικά και οικονομικά και μου έδωσε τη δυνατότητα ταξιδεύω κάθε δύο μήνες σχεδόν και να μετεκπαιδεύομαι σε εργαστήρια άλλων χωρών που συμμετείχαν στο Πρόγραμμα. Η εμπειρία ήταν τεράστια. Ενώ έκανα αυτό τελείωνα και το διδακτορικό μου, με αποτέλεσμα όταν ολοκληρώθηκε το πρόγραμμα να έχω το διδακτορικό μου αλλά και ένα αξιοπρεπή αριθμό επιστημονικών δημοσιεύσεων. Λίγους μήνες πριν τελειώσω τη δουλειά μου στη Μαδρίτη, προκηρύχτηκε μια θέση λέκτορα της Ιατροδικαστικής Ανθρωπολογίας στο Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου της Σκωτίας, για να αναλάβει ένα μεταπτυχιακό Ιατροδικαστικής Ανθρωπολογίας. Δεν πίστευα πως έχω πιθανότητες να πάρω τη θέση, αλλά δεν είχα τίποτα να χάσω. Η θέση ήταν μόνιμη, κάτι δύσκολο να αγνοήσεις, και το Εδιμβούργο η καλύτερη πόλη του Ηνωμένου Βασιλείου με διαφορά. Πήγα λοιπόν για συνέντευξη και τελικά μου πρόσφεραν τη θέση. 

Ήταν μια μεγάλη αλλαγή. Πήγα εκεί το 2010 και επέστρεψα το 2019 στο Ηράκλειο. Εκεί επέβλεψα πάνω από 120 μεταπτυχιακούς φοιτητές και 9-10 διδακτορικούς φοιτητές κάποιοι εκ των οποίων κάνουν σήμερα λαμπρή καριέρα. Βρέθηκα μέχρι και στη Γεωργία στα σύνορα με τη Ρωσία σε μια ανασκαφή Νεκρόπολης του 10ου αιώνα στα πλαίσια διεπιστημονικής συνεργασίας με ομάδα αρχαιολόγων.» 

TI EINAI H IATΡΟΔΙΚΑΣΤΙΚΗ ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΑ 

Το διδακτορικό της Έλενας Κρανιώτη περιγράφεται με δυο λέξεις που χρήζουν εξήγησης:

«Η Ιατροδικαστική Ανθρωπολογία είναι κλάδος της ιατροδικαστικής η οποία ασχολείται με τη διερεύνηση του θανάτου και την ταυτοποίηση σωμάτων που βρίσκονται σε υψηλή αποσύνθεση, είτε είναι αποσκελετωμένα τελείως. Το πιο χαρακτηριστικό είναι το να βρεις έναν σκελετό κάποιου που έχει πεθάνει σχετικά πρόσφατα και δεν ξέρεις ποιος είναι.

Για να βρεις τι του συνέβη, πρέπει πρώτα να μάθεις ποιος είναι. Εμείς λοιπόν παίρνουμε αυτά τα ανθρώπινα υπολείμματα και προσπαθούμε να αναγνωρίσουμε το φύλλο, την ηλικία, κάποια χαρακτηριστικά για την καταγωγή και συνεργαζόμαστε με τις αρχές για να εξετάσουμε περιπτώσεις αγνοουμένων και για να βρούμε την ταυτότητα της σορού. Η αστυνομία μετά ξεκινά την διαδικασία της ταυτοποίησης.

ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΣΤΟ ΗΡΑΚΛΕΙΟ

Γιατί η Έλενα Κρανιώτη μετά από μια μεγάλη πορεία καριέρας στο εξωτερικό, επέστρεψε στο Ηράκλειο της Κρήτης;

«Στο Εδιμβούργο έκανα ακαδημαϊκή δουλειά και 10 χρόνια μετά έπρεπε να πάρω μια απόφαση για το αν θα επιστρέψω στην Ελλάδα η όχι. Περιέργως σκέφτηκα που θα ήθελα να πεθάνω και η απάντηση ήταν στην Κρήτη. Είναι ένα μέρος που εγώ θέλω να ζήσω το υπόλοιπο της ζωής μου και να έχω μια ποιότητα ζωής, σε συνδυασμό με ένα εργαστήριο που είχα πάντα όραμα να κάνω πρότυπο, όχι μόνο για την Ελλάδα αλλά και σε ευρωπαϊκό επίπεδο. 

Μετά το θάνατο του καθηγητή μου, το εργαστήριο έμεινε έρμαιο πολλών καταστάσεων και όταν ρωτήθηκα αν θέλω να επιστρέψω να το αναλάβω, το θεώρησα χρέος μου. Κουβαλάω με κάποιον τρόπο την κληρονομιά του καθηγητή μου που είναι ο Ιδρυτής του Εργαστηρίου Ιατροδικαστικής στο πανεπιστήμιο Κρήτη και θέλω να τη συνεχίσω με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Για μένα αυτός ο άνθρωπος ήταν ένας από τους καλύτερους ιατροδικαστές της χώρας, ίσως ο καλύτερος που έχει περάσει. Εκείνος είχε κάποιες ιδέες τις οποίες ασπάζομαι και συνεχίζω, όπως τις διεθνείς συνεργασίες, την προώθηση των φοιτητών του, έδινε την ευκαιρία του διδακτορικού σε όλους όσοι έμπαιναν στο εργαστήριο του. Εδώ μέσα είχαν πάντα όλοι τις ίδιες ευκαιρίες. Αυτός ο άνθρωπος με τον πολύπλευρο χαρακτήρα του και την επαγγελματική του λάμψη μου έμαθε (θα μιλήσω με πυγμαχικούς όρους) από πια μεριά του ring θέλω να είμαι. Μου έμαθε να είμαι αδέκαστη και αδιαπραγμάτευτη σε κάποια πράγματα. Με έμαθε επίσης τι ΔΕΝ θέλω να είμαι». 

ΣΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ ΕΝΑ ΜΟΝΑΔΙΚΟ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ 

Αυτή τη στιγμή έχουμε λίγο προσωπικό στο εργαστήριο, έχουμε μια ιατρό του ΕΣΥ και τρεις ειδικευόμενες. Για να «μεγαλώσουμε» και να γίνουμε ένα σωστό εκπαιδευτικό κέντρο, χρειαζόμαστε περισσότερο κόσμο. Όποιος έρχεται εδώ, γνωρίζει πόσο δύσκολο είναι να προσπαθείς να διατηρείς υψηλά standard στη δουλειά σου με τις υπάρχουσες αντιξοότητες. Αυτή τη στιγμή καλούμαι να ανταποκριθώ σε καθήκοντα Ιατροδικαστή, Διευθυντή και ακαδημαϊκού ταυτόχρονα. Από φέτος έχουμε ξεκινήσει ένα αγγλόφωνο μεταπτυχιακό πρόγραμμα στο Πανεπιστήμιο Κρήτης, με τίτλο «Forensic Medicine, Anthropology and Imaging»  το οποίο μπορούν να το παρακολουθήσουν άτομα που δεν είναι απαραίτητα ιατροί.

Στοχεύει στην Ευρώπη και δίνει τη δυνατότητα στους φοιτητές να επιλέξουν αν επιθυμούν κατεύθυνση Ιατροδικαστικής Ανθρωπολογίας ή Ιατροδικαστικής Απεικόνισης. Μάλιστα είναι το μόνο μεταπτυχιακό πρόγραμμα στον κόσμο αυτή τη στιγμή που προσφέρει την ειδίκευση στην Ιατροδικαστική Απεικόνιση. Έχω λοιπόν ήδη 11 φοιτητές, εκ των οποίων 4 Έλληνες και οι υπόλοιποι είναι από διάφορες χώρες (Σουηδία, Φιλανδία, Ολλανδία, Σλοβακία, Πορτογαλία, Εκουαδόρ και US/Αρμενία). Είναι φοιτητές με διαφορετικές προπτυχιακές σπουδές, όπως Ανθρωπολόγία, Αρχαιολογία, Ιατροδικαστικές Επιστήμες, Ιατρική, Βιοιατρικές Επιστήμεςκ.α. Το μεταπτυχιακό δέχεται και απόφοιτους  Νομικής, ειδικά αν κάποιος θέλει να  κάνει ποινικό δίκαιο, μπορεί να έρθει να μάθει πώς να «διαβάζει» τα αποδεικτικά στοιχεία. Θα ήθελα πολύ να κάνω ένα σεμινάριο σε δικαστές και νομικούς και να συζητήσουμε το θέμα των αποδεικτικών στοιχείων και πως πρέπει να ερμηνέυουν τις εκθέσεις των ιατροδικαστών, ώστε να μην ανέχονται καμία βλακεία που κάποιος δικηγόρος λέει μπροστά στα δικαστικά τους έδρανα αλλά και ποιες είναι οι ουσιώδεις ερωτήσεις που πρέπει να κάνουν στους ιατροδικαστές. 

Μέσω του προγράμματος έχουμε κάνει ήδη τρεις διμερείς συνεργασίες με άλλες χώρες (Γαλλία, Πορτογαλία, Ρουμανία). Όραμα μου είναι το εργαστήριο μου να γίνει ένα πρότυπο Εκπαιδευτικό και Ερευνητικό Κέντρο για Ιατροδικαστικές Επιστήμες. 

ΠΟΙΟΣ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ ΤΙ ΓΙΝΕΤΑΙ ΣΤΟ ΣΩΜΑ ΟΤΑΝ Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΠΕΘΑΝΕΙ

Καύση, ταφή, δωρεά σώματος. Η Έλενα Κρανιώτη μας λέει ποιος αποφασίζει τι θα κάνει το σώμα του: 

«Θα έπρεπε να είναι αναφαίρετο δικαίωμα στον καθένα να αποφασίσει τι θέλει να γίνει το σώμα του αφού πεθάνει. Είτε απλά να ταφεί, είτε να το δωρίσει σε κάποιο πανεπιστήμιο για να γίνει μάθημα ανατομίας, ή σε κάποιο body farm που θα αποσυντίθεται και θα κάνουν έρευνα ή αν θα ζητήσει να πάει για καύση. Είναι θέμα αυτοδιάθεσης και όχι ηθικού ή άλλου διλήμματος. Υπάρχουν πολλοί άνθρωποι στην Ελλάδα που θέλουν να δωρίσουν τα σώματα τους και στην Κρήτη δεχόμαστε τηλεφωνήματα από ενδιαφερόμενους. 

Κανείς δεν μπορεί να κρίνει τα ταφικά έθιμα ενός τόπου. Μπορείς να συμμετέχεις ή όχι σε αυτό. Είναι η απόδοση ενός φόρου τιμής, που δεν έχουν όλοι την ίδια άποψη. Δεν μπορείς να αλλάξεις τα ταφικά έθιμα αιώνων.». 

ΤΟ ΤΑΜΠΟΥ ΤΗΣ ΙΑΤΡΟΔΙΚΑΣΤΙΚΗΣ

Πως αντιμετωπίζει ο κόσμος την Έλενα Κρανιώτη; 

«Η ιατροδικαστική περιέχει πολλά ταμπού. Δεν είναι τόσο εύκολο για κάποιον να αποδεχθεί αυτή την ειδικότητα. Κάπως σοκάρει, κάπως απωθεί. Υπάρχουν ακόμη άνθρωποι που τηλεφωνούν κατά λάθος στο νεκροτομείο και όταν τους λέμε που κάλεσαν, τους ακούμε να φτύνουν τον κόρφο τους και καταλαβαίνουμε ότι κάνουν το σταυρό τους. Υπάρχουν τραυματιοφορείς ή ακόμα και φοιτητές ιατρικής που δεν θέλουν να μπουν στο νεκροτομείο. Ο κόσμος είναι αρνητικά προδιατεθειμένος  σχετικά με το επάγγελμα μου». 

ΠΟΣΟ ΣΕ ΑΛΛΑΖΕΙ Η ΚΟΝΤΙΝΗ ΕΠΑΦΗ ΜΕ ΤΟ ΘΑΝΑΤΟ 

Η ερώτηση προς την Έλενα Κρανιώτη σχετικά με το θάνατο ήταν αναπόφευκτη:

«Η τόσο κοντινή επαφή με το θάνατο, σε αλλάζει πάρα πολύ σαν άνθρωπο. Σκέφτεσαι τα κλισέ «πόσο χρόνο έχω» και «πόσο χρόνο έχουν οι άλλοι γύρω μου». Προσωπικά με έκανε να αναθεωρήσω πότε και για πόσο θα κρατάω μούτρα, πότε θα πω σε κάποιον ότι τον αγαπώ διότι μπορεί να μην προλάβω, να συγχωρώ πιο γρήγορα. Σκέφτεσαι πότε πρέπει να προσέχεις και πότε πρέπει να ρισκάρεις. Αλλάζεις λίγο τις προτεραιότητες και τα κριτήρια και σκέφτεσαι τι πραγματικά σε κάνει ευτυχισμένο.

Εδώ και 3 χρόνια περίπου έχω τον καινούριο ρόλο της μητέρας και πλέον δεν ρισκάρω με την ίδια ευκολία πράγματα που παλαιότερα θα τα έκανα χωρίς να τα σκεφτώ. Αναγκάζομαι να διαχειρίζομαι καθημερινά την παράνοια του ιατροδικαστή στο ρόλο της μάνας, για να μεγαλώσω σωστά το παιδί μου. 

Αισθάνομαι ότι έχω κάνει τα πάντα για να έχω την κατάρτιση που απαιτείται για να κάνω καλά τη δουλειά μου και θα συνεχίσω να μετεκπαιδεύομαι όπως επιτάσσει η επιστήμη μου. Αισθάνομαι ότι έχω πλέον (όχι από πάντα) ένα χαρακτήρα που μπορώ να αποδεχτώ ότι μπορεί να κάνω λάθος και να ζητήσω βοήθεια και να συνεργαστώ και αυτός ο εαυτός παλεύει με τον πιο υπερόπτη που θέλει να τα κάνει όλα μόνος του. Έχω αποφασίσει ότι θα κάνω το καλύτερο που μπορώ υπό αυτές τις συνθήκες και ελπίζω να μην μου βγει σε κακό. Το μότο μου είναι «όλα είναι δυνατά» και δεν βλέπω εμπόδια μπροστά μου μόνο κορυφές που θέλω να κατακτήσω».