ΚΩΣΤΑΣ ΚΑΒΒΑΘΑΣ: “Η ΔΕΞΙΑ ΚΑΙ Η ΑΡΙΣΤΕΡΑ, ΜΙΑ ΑΤΕΛΕΙΩΤΗ Π@Π@ΡΟΛΟΓΙΑ ΠΟΥ ΔΕΝ ΟΔΗΓΕΙ ΠΟΥΘΕΝΑ”

«Μπορεί να υπήρξα καλός δημοσιογράφος, φωτογράφος, εκδότης και μέτριος πιλότος, αλλά δεν ήμουν αρκετά έξυπνος ή “καπάτσος” επιχειρηματίας και δεν διέθετα εφοπλιστικές, τραπεζικές και κρατικοδίαιτες επιχειρηματικές “πλάτες”» λέει ο Κώστας Καββαθάς γιατί είναι αναπόφευκτο ότι κάθε συζήτηση μαζί του -πόσο μάλλον με αφορμή την κυκλοφορία της αυτοβιογραφίας του με τίτλο «Ασημόσπιτο» (εκδ. Αρμός)- αργά ή γρήγορα θα οδηγηθεί στη μεθοδική άνοδο των Τεχνικών Εκδόσεων, στην απότομη πτώση τους και την κατακλυσμιαία θλίψη ως κυρίαρχο συναίσθημα (ή μάλλον ως ηλεκτροχημική αντίδραση, μιας και δεν πιστεύει στα «συναισθήματα») στη ζωή ενός εκδότη που τονίζει ότι πάντα έβγαζε περιοδικά που ήταν προεκτάσεις των επιθυμιών και των ονείρων του. Μέχρι που τελικά τα έχασε όλα: πρώτα τα περιοδικά και μετά τις επιθυμίες και τα όνειρά του.

Πρόκειται για μία ομολογουμένως ασυνήθιστη αυτοβιογραφία, και όχι μόνο γιατί σε αυτή καταλαμβάνει μόλις τρεις σελίδες η εξιστόρηση ενός τόσο σημαντικού όσο και πολυσυζητημένου -από τον ίδιο, τους συναδέλφους και τους δεκάδες χιλιάδες αναγνώστες των περιοδικών του- γεγονός όσο η επαγγελματική του καταστροφή.

Μία αυτοβιογραφία στην οποία, όπως κάνει και σε αυτή τη μεγάλη συνέντευξη, εκθέτει τις αναμνήσεις του από το παρελθόν και τους προβληματισμούς του για το παρόν -το δικό του, της Ελλάδας, του πλανήτη Γη- ενώ τονίζει και τις αγωνίες του για το μέλλον. Κι ας το έχει ο ίδιος, όπως λέει στο Magazine, ήδη πίσω του. Μόνο με χιούμορ μπορεί να το αντιμετωπίσει κι ας απορεί: «Πιστεύω πως με τη δουλειά μου κάτι έχω προσφέρει στη χώρα. Είδατε να με αναφέρουν κάπου; Είστε ο πρώτος που επικοινωνεί μαζί μου για το βιβλίο. Ίσως και ο τελευταίος. Δεν σας κάνει εντύπωση;»

Στις πρώτες σελίδες του βιβλίου γράφετε: «Ένιωθα πως έπρεπε να μιλήσω για την εποχή που με οδήγησε στο σημείο που είμαι σήμερα – χωρίς να μπορώ να πω πού είναι/ήταν αυτό το “σήμερα”». Μπορείτε να το εντοπίσετε τώρα που το «Ασημόσπιτο» κυκλοφορεί;
Δύσκολο. Στα (πολλά) χρόνια που προσπαθούσα να γράψω συνέβησαν πολλά με αποτέλεσμα να καταστραφεί η επαγγελματική και, σε μεγάλο βαθμό, προσωπική μου ζωή. Ήταν δύσκολο να συγκεντρωθώ και αναρωτιόμουν: Ποιος ενδιαφέρεται; Φίλοι και αναγνώστες είπαν πως είναι κρίμα να μην πω κάτι για τη ζωή μου. Έλεγα πως έχω ήδη αφήσει μερικές χιλιάδες άρθρα σε περιοδικά και εφημερίδες. Τελικά όμως με έπεισαν και προέκυψε το «Ασημόσπιτο». Στο οποίο αναφέρομαι στη μισή μου ζωή. Για την υπόλοιπη πρέπει να γράψω άλλο βιβλίο αλλά, δε νομίζω όμως πως έχω πλέον τη δύναμη και το κουράγιο.

Υπήρξε με κάποιο τρόπο ανακουφιστική η διαδικασία της συγγραφής;
Δεν πιστεύω σε έννοιες όπως είναι η λύτρωση και η ανακούφιση. Νομίζω πως περιέγραψα τη ζωή μου σαν πολεμικός ανταποκριτής αφ’ ενός γιατί γεννήθηκα μέσα στον πόλεμο και αφ’ ετέρου γιατί δεν σταμάτησα να πολεμάω πιο πολύ, όπως αποδείχτηκε, ανεμόμυλους σαν τον Δον Κιχώτη.

Ποια είναι τα καλύτερα από τα καλά και τα χειρότερα από τα κακά;
Τα καλύτερα είναι τα περιοδικά που κυκλοφόρησαν απ’ την «Τεχνικές Εκδόσεις Α.Ε», τα οποία ήταν προεκτάσεις των επιθυμιών ή και των «ονείρων» μας. Από μικρό παιδί θαύμαζα ό,τι είχε σχέση με την αεροπορία και το διάστημα με αποτέλεσμα να βγάλω το περιοδικό «ΠΤΗΣΗ & Διάστημα». Όπως γράφω στο βιβλίο πρώτα έμαθα να πετάω και μετά να οδηγώ. Μου άρεσαν οι αγώνες αυτοκινήτων, οι οδηγοί εκείνης της εποχής και οι πρωτοπόροι μηχανικοί-σχεδιαστές και έτσι βγήκαν οι «4ΤΡΟΧΟΙ». Η μουσική άρεσε σε μένα και στη Σοφία Μπλέτσα-Καββαθά, και βγάλαμε το περιοδικό «ΗΧΟΣ & HiFi». Στην Σοφία άρεσε η υψηλή μαγειρική και έβγαλε το περιοδικό «ΓΕΥΣΗ» μια δεκαετία πριν αρχίσει όλη η Ελλάδα να… μαγειρεύει. Μου άρεσαν τα πράγματα που έρχονται από το μέλλον και έβγαλα το «Αναλόγιο», περιοδικό για την επιστήμη και την επιστημονική φαντασία. Ακολούθησαν το «ΤΑΞΙΔΕΥΟΝΤΑΣ», το «Ηλεκτρονικός Υπολογιστής» το 1985, το «RAM» το 1986 και άλλα που ο αναγνώστης μπορεί να δει αν επισκεφτεί το blog μου στο themeta4fourinstitute.gr.

Με συνέλαβαν με την κατηγορία ότι η Εταιρία μου όφειλε 11,5 εκατ. ευρώ στο Δημόσιο. Φυλακίστηκα, δικάστηκα και αθωώθηκα – τόσο φανερή ήταν η πλεκτάνη που είχε στηθεί από γνωστούς και μη εξαιρετέους οικονομικούς και εκδοτικούς «δολοφόνους».

Δεν κάνατε ποτέ έρευνα αγοράς πριν εκδώσετε κάποιον τίτλο;
Ποτέ. Πίστευα ότι υπάρχει ένας κόσμος που σκέφτεται περίπου όπως εγώ και αν μιλούσα στη γλώσσα του θα άκουγε.

Πράγματι υπήρξε αυτός ο κόσμος;
Υπήρξε, υπάρχει και θα υπάρχει. Είναι οι Άλλοι Έλληνες, ο κόσμος του Μέτρου, της Δημιουργίας, οι άνθρωποι που έχουν μάθει να συνεργάζονται – σε αντίθεση με εκείνους που εύχονται να πεθάνει η κατσίκα του γείτονα. Πιστεύω επίσης ότι δημιουργήσαμε κοινό. Αυτή ήταν η μεγάλη δύναμη των Τεχνικών Εκδόσεων. Και νομίζω ότι αυτό ήταν που οδήγησε την εταιρία στην καταστροφή.

Με ποια έννοια;
Η εταιρία μεγάλωσε. Βγάλαμε περίπου 30 τίτλους. Μηνιαία, διμηνιαία, ετήσια περιοδικά. Κάναμε και ένα ραδιοφωνικό σταθμό, τον «Εν Λευκώ 87,7FM». Ενοχλήσαμε κόσμο, «πατήσαμε κάλους» στο τότε εκδοτικό «διευθυντήριο». Όμως το λάθος – γιατί περί λάθους πρόκειται – να λάβω μέρος στην ίδρυση ενός λιθογραφείου, σήμανε την καταστροφή των Τεχνικών Εκδόσεων. Οι διαχειριστές του εργοστασίου δεν μπορούν να χαρακτηριστούν παραδείγματα προς μίμηση. Τα πρώτα δύο χρόνια λειτουργίας «έκαναν φτερά» πάρα πολλά χρήματα με αποτέλεσμα η επιχείρηση να καταρρεύσει και οι τράπεζες να ζητήσουν την αποπληρωμή των δανείων. Επειδή οι πραγματικοί υπεύθυνοι χάθηκαν στην ομίχλη στράφηκαν κατά των Τεχνικών Εκδόσεων και εμού προσωπικά. Με αυτό τον τρόπο καταστράφηκε μία εταιρία που δεν είχε κανένα οικονομικό πρόβλημα. Το τέλος αυτής της πορείας είναι θλιβερό. Με συνέλαβαν με την κατηγορία ότι η Εταιρία μου όφειλε 11,5 εκατ. ευρώ στο Δημόσιο. Φυλακίστηκα, δικάστηκα και αθωώθηκα – τόσο φανερή ήταν η πλεκτάνη που είχε στηθεί από γνωστούς και μη εξαιρετέους οικονομικούς και εκδοτικούς «δολοφόνους».

Εξαιτίας τους με συνοπτικές διαδικασίες καταστράφηκε η «Τεχνικές Εκδόσεις Α.Ε». Μπορεί να υπήρξα καλός δημοσιογράφος, φωτογράφος, εκδότης και μέτριος πιλότος, αλλά δεν ήμουν αρκετά έξυπνος ή «καπάτσος» επιχειρηματίας και δεν διέθετα εφοπλιστικές, τραπεζικές και κρατικοδίαιτες επιχειρηματικές «πλάτες».

Ούτε καλός δημοσιοσχετιστής είσαστε – όπως τονίζετε στο βιβλίο.
Από τους πλέον άχρηστους! Είναι ιδιαίτερα στενάχωρο όλο αυτό που περιγράφω. Για να μην αναφέρω ότι μου στερεί κάθε ελπίδα να κληθώ σε μεταμεσονύκτια εκπομπή τραχανοπλαγιάδικου life style!

Τι σας πίκρανε περισσότερο από όλη αυτή την ιστορία του τέλους των Τεχνικών Εκδόσεων
Άκουσα πολλά από καλοθελητές. Κάποιο μάλιστα δημοσιεύσαν «επιστολή» στην οποία ανάφεραν ότι «οι εργαζόμενοι ξεγύμνωσαν τον Καββαθά» επειδή δεν κάλυψα τις υποχρεώσεις του εκδότη που… αγόρασε την εταιρία μου! Οργανώθηκε «απεργία», τα περιοδικά έκλεισαν και 2-3 μήνες μετά κυκλοφόρησαν με ιδιοκτήτες τους…οργανωτές. Υπήρξα δηλαδή και θύμα προδοσίας αλλά, όπως λέει και το παλαιό γνωμικό, «ουδείς εχθρός μεγαλύτερος του ευεργετηθέντος».

Στις καλές εποχές πόσα αντίτυπα πουλούσαν οι τίτλοι των Τεχνικών Εκδόσεων;
Για να πάρετε μια ιδέα, τις δεκαετίες του ’70 και του ’80 οι 4Τροχοί πουλούσαν πάνω από 100 χιλιάδες αντίτυπα και η Πτήση πάνω από 35.000

Άρα όλοι οι τίτλοι μαζί…
Μικρό «χρυσωρυχείο». Γι’ αυτό έγιναν αυτά που έγιναν. Δύο κτίρια, το πατρικό μου στο Μετς και το άλλο στην Ηλιουπόλεως, τόσα περιοδικά, κι όλα με σχεδόν μηδενικό δανεισμό. Στα 36 χρόνια λειτουργίας της Εταιρίας υπήρξε μόνο ένα δάνειο 80 εκατομμυρίων δραχμών. Το μισό είχε πληρωθεί πριν την καταστροφή και υποτίθεται ότι το υπόλοιπο θα συνέχιζε να το πληρώνει αυτός που αγόρασε τις Τεχνικές Εκδόσεις. Κάτι που δεν έγινε, με αποτέλεσμα η τράπεζα να στραφεί εναντίον της εταιρίας και εμού.

Στο βιβλίο σας δεν έχετε σχεδόν τίποτα καλό να πείτε για την πλειοψηφία του πολιτικού προσωπικού της χώρας σε βάθος δεκαετιών.Αναρωτηθείτε τι πραγματικά έχουν προσφέρει; Ποιο είναι το αποφασιστικό βήμα προς τα εμπρός τα τελευταία 40 χρόνια; Οι κοινωνίες τα άτομα των οποίων έχουν μάθει να συνεργάζονται, προχωρούν την έρευνα και την εξέλιξη στις επιστήμες, σχεδιάζουν το μέλλον, πάνε στα άστρα. Στη δική μας οι περισσότεροι θέλουν να πεθάνει η κατσίκα του γείτονα. Τι έχουν κάνει οι πολιτικοί για να αλλάξουν αυτή τη νοοτροπία; Συνεχίζεται ο ίδιος μίζερος τρόπος σκέψης. Είναι σαν καφενείο τη δεκαετία του ’50. Βγαίνει ο ένας, μπαίνει ο άλλος, παίζουν χαρτιά, ζάρια, πρέφα, τάβλι, άντε γεια, τα λέμε αύριο.

Όλα αυτά τα χρόνια νόμιζα ότι αν πήγαινα σε υπουργούς και άλλους αρμόδιους θα με άκουγαν. Κανείς δεν άκουγε. Έκαναν πως άκουγαν αλλά δεν έβλεπαν την ώρα που θα τους άδειαζα τη γωνιά. Υπάρχει πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα από το «Φαέθων 2004», τον αγώνα που οργανώθηκε από τους 4Τ και το Υπουργείο Πολιτισμού το 2004; Στην Αθήνα ήρθαν σπουδαστές από 18 πανεπιστήμια από όλο τον κόσμο με οχήματα που είχαν σχεδιάσει και κατασκευάσει οι ίδιοι και που κινούνταν αντλώντας ενέργεια από το φως του ήλιου. Πήγαν από την Ακρόπολη στην Ολυμπία και πίσω. Ο αγώνας έγινε μία φορά και ποτέ πάλι. Τα Πανεπιστήμια έστελναν επιστολές και φαξ ρωτώντας πότε θα επαναληφθεί και κρυβόμουν μιας και δεν είχα τι ν’ απαντήσω. Δεκάδες τα παραδείγματα. Αυτή η διαρκής απογοήτευση σε συνδυασμό με την καταστροφή των Τεχνικών Εκδόσεων, με έκαναν να παραιτηθώ γενικά. Όμως είναι κάτι ακόμη που με «ενοχλεί». Πιστεύω πως με τη δουλειά μου κάτι έχω προσφέρει στη χώρα. Είδατε να με αναφέρουν κάπου; Είστε ο πρώτος που επικοινωνεί μαζί μου για το βιβλίο. Ίσως και ο τελευταίος. Δεν σας κάνει εντύπωση;

Σκέφτεστε ότι ίσως τα πράγματα να ήταν διαφορετικά σήμερα αν είχατε φροντίσει περισσότερο τις δημόσιες σχέσεις σας;
Σε έναν άλλο τόπο που η κοινωνία είναι σαν αυτή που περιέγραψα πιο πάνω, όταν είσαι οδηγός αγώνων και κερδίζεις πέντε παγκόσμια πρωταθλήματα, κάποιος σε καλεί και σου απονέμει ένα «δίπλωμα» να το κρεμάσεις στο τοίχο για να θυμάσαι ότι υπήρξες. Στο Δουκάτο του Φενγουικ σου απονέμουν το παράσημα της Σιωπής. Σχεδόν κανείς δεν έχει ρωτήσει τι κάναμε στις Τεχνικές Εκδόσεις.

Ανησυχείτε για την υστεροφημία σας;
Υστεροφημία στην άλλη ζωή; Δεν «ανησυχώ». Απλώς αναρωτιέμαι πως γίνεται και είμαι αόρατος.

Που πιστεύετε ότι οφείλεται αυτό;
Δεν μπορώ να απαντήσω. «Ενοχλείς» λένε κάποιοι καλοί, παλιοί συνάδελφοι. Παράδειγμα: κανείς δεν λέει ότι ο «Εν Λευκώ 87,7fm» υπήρξε δημιούργημά μου. Κανείς δεν αναφέρει ότι το πρώτο περιοδικό για τη γεύση ήταν αυτό της Σοφίας Καββαθά. Δεν ξέρω γιατί λένε ότι ο Λαμπράκης έβγαλε το RAM. Ποιος σώφρων άνθρωπος πιστεύει ότι ο μακαρίτης γνώριζε τι θα πει ηλεκτρονικός υπολογιστής; Δικός μου τίτλος και δική μου μου απόφαση ήταν η έκδοση του περιοδικού «RAM», και απλά κυκλοφόρησε από την «ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΕΚΔΟΤΙΚΗ ΑΕ» μία εταιρία που ο Χ. Λαμπράκης και εγώ συμμετείχαμε με ποσοστό 50/50.

Είναι πολλά παραδείγματα. Λες και επί 40 χρόνια δεν υπήρξα ή ήμουν αόρατος παρά το γεγονός ότι οι Τεχνικές Εκδόσεις έχουν αφήσει ισχυρό αποτύπωμα σε πολλές χιλιάδες αναγνώστες. Αν δεν υπήρχαν κι αυτοί, θα έπρεπε να έχω εγκαταλείψει τα εγκόσμια σαν τον Χέμινγουεϊ! Αυτό που με έχει κρατήσει μέχρι σήμερα είναι το ότι ξέρω πόσος κόσμος μεγάλωσε με τα περιοδικά μας και πως πάνω από 70-80 χιλιάδες νέοι πήγαν σε πανεπιστήμια και πολυτεχνεία ακολουθώντας το παράδειγμα των «ηρώων» μας στις επιστήμες και στην τεχνολογία . Όλοι αυτοί είναι «παιδιά» μου.

Εννοείτε ότι Τεχνικές Εκδόσεις υπήρξαν κομμάτι του σύγχρονου ελληνικού πολιτισμού, όπως ήταν και το μότο της εταιρίας.
Ακριβώς. Όμως σας βλέπω δύσπιστο γι’ αυτό θέτω εκφράζω μία απορία: Δεν σας κάνει εντύπωση που ούτε η κρατική τηλεόραση δεν έχει ενδιαφερθεί για το έργο μου; Κανείς δεν έχει ρωτήσει: πες μας τι κάναμε όλα αυτά τα χρόνια. Ενοχλούμαι όχι γιατί θα κέρδιζα κάτι, αλλά αμφιβάλλω πια κι εγώ αν υπήρξα.

Είχατε κατά νου κάποιον ιδεατό αναγνώστη όταν γράφατε το βιβλίο σας;
Ίσως όλη την ανάδραση, το feedback, από τα χιλιάδες σχόλια -γράμματα, επιστολές, email- από τον κόσμο που ανέφερα. Νομίζω ότι όλοι αυτοί είμαστε ένα είδος σέχτας πια, σαν το Όνομα του Ρόδου, σχεδόν κρυβόμαστε. Πώς το έλεγε το παλιό ρεμπέτικο; Θα πηγαίνω τοίχο-τοίχο και για σύνθημα θα βήχω. Για να αναγνωρίζουμε ο ένας τον άλλον!

Στο βιβλίο αναρωτιέστε «ποιος ενδιαφέρεται για τα γραπτά ενός δημοσιογράφου που επέλεξε έναν περίεργο για την ελληνική πραγματικότητα δρόμο».
Είμαι της γενιά του «Μικρού Ήρωα», της «Μάσκας» και των «Κλασσικών Εικονογραφημένων». Με αυτά μεγάλωσα.

Τότε που οι δάσκαλοι έλεγαν στους δικούς σας ότι είστε συνέχεια αφηρημένος;
Ναι, την εποχή που πήγα για εξετάσεις φορώντας μπλουτζίν και ο Γυμνασιάρχης μου απαγόρευσε την είσοδο αν δεν φορούσα «κανονικό» παντελόνι. Δανείστηκα ένα από τον κύριο Ανδρέα που ήταν ο μάγειρας του σχολείου που όμως μου έφτανε ως το γόνατο. Μπήκα στη τάξη, έδωσα το μάθημα και δεν έμεινα μετεξεταστέος λόγω blue jean. Μετά προσπάθησα να γίνω Μηχανολόγος Μηχανικός στην Αγγλία αλλά, μετά από δυο χρόνια με έδιωξαν γιατί δεν μπορούσα με τίποτα να περάσω στο μάθημα της Χημείας. Γυρνώντας στην Ελλάδα δεν ήξερα τι να κάνω. Γνωρίστηκα όμως με την Ελένη Βλάχου και, όταν ήταν να βγει η «Μεσημβρινή» μου έκλεισε ραντεβού με τον Παναγιώτη Λαμπρία. Ετσι ξεκίνησε η καριέρα μου στις εφημερίδες. Πριν έγραφα σε διάφορα αυτοκινητιστικά περιοδικά, ήμουν αρχισυντάκτης στο «Auto Express» και άλλα τέτοια χαριτωμένα.

Στο βιβλίο περιγράφετε γλαφυρά τους καβγάδες με τους γονείς σας που ήθελαν να σας γίνετε δικηγόρος.
Έχω τύψεις γι’ αυτό. Σαν παιδιά δεν καταλαβαίναμε ότι οι γονείς έδιναν κυριολεκτικά τη ζωή τους για να μας μεγαλώσουν. Ήρωες που είχαν ζήσει πραξικοπήματα, επαναστάσεις, πολέμους και εμφύλιους. Η μητέρα μου έφευγε τα ξημερώματα και γύριζε το βράδυ με μερικά δράμια λάδι και λίγα όσπρια για να ταΐσει τον κανακάρη της. Ο πατέρας «έφυγε» αφήνοντας στον τραπεζικό του λογαριασμό 6.000 δραχμές μετά από 54 χρόνια δικηγορίας. «Στη ζωή μου λευκάνθηκα εν τιμή» έλεγε στους ασκούμενούς στο γραφείο του στην οδό Λεωχάρους 4 αλλά εγώ ήμουν «αλλού».

Δεν είναι δα και τόσο παράλογο ένα κάποιο επικοινωνιακό χάσμα μεταξύ γονιών και παιδιών.
Δεκτό, αλλά όταν μείνεις μόνος έρχονται όχι ακριβώς οι τύψεις, αλλά τα γιατί. Βέβαια όλα αυτά δεν είναι συναισθήματα. Δεν υπάρχουν συναισθήματα αλλά, ηλεκτροχημικές αντιδράσεις. Ελπίζω να βρούμε σύντομα τον τρόπο να τις αλλάζουμε γιατί, αρκετοί είναι οι εφιάλτες που με βασανίζουν!

Σαν παιδιά δεν καταλαβαίναμε ότι οι γονείς έδιναν κυριολεκτικά τη ζωή τους για να μας μεγαλώσουν. Ήρωες που είχαν ζήσει πραξικοπήματα, επαναστάσεις, πολέμους και εμφύλιους. Η μητέρα μου έφευγε τα ξημερώματα και γύριζε το βράδυ με μερικά δράμια λάδι και λίγα όσπρια για να ταΐσει τον κανακάρη της.

Από τη μία ακούγεστε συναισθηματικός και από την άλλη σπεύδετε να «γειωθείτε».
Λυπάμαι που θα σας (ξανά) απογοητεύσω αλλά στο σύμπαν (αν υπάρχει) δεν υπάρχουν «συναισθήματα»! Θέλω να πω ότι, δεν έχω ακούσει τίποτα για σχέσεις αγάπης-μίσους ανάμεσα σε μία μελανή οπή και ένα γαλαξία. Και αυτό που κάνουμε τώρα είναι μια σειρά από ηλεκτροχημικές αντιδράσεις τις οποίες μπορούμε να καταγράψουμε. Αφού μπορούμε να καταγράψουμε, μπορούμε να φυλάξουμε, αλλάξουμε, μεταφέρουμε. Άρα μπορούμε να ορίσουμε το πώς αισθανόμαστε.

Θα είμαι δηλαδή δυστυχισμένος και πατώντας ένα κουμπί θα σφύζω από χαρά;
Γιατί όχι; Αν δεχτούμε ότι υπάρχει «χαρά», «λύπη», «αγάπη», «μίσος», «ελπίδα», συναισθήματα γενικώς θα είναι εύκολο να ρυθμίσουμε τις Η/Χ λειτουργίες στους νευρώνες και να «αισθανθούμε» όπως επιθυμούμε ή να λειτουργήσουμε σύμφωνα με το Λογισμικό που επιλέγουμε!

Δεν πιστέψατε ποτέ σε κάποια ανώτερη δύναμη;
Αν ο απέναντι μου πιστεύει στον Δία ή στον Σίβα το σέβομαι. Προσωπικά μου φαίνεται αδιανόητο να πιστεύεις ότι κάποιος άλλος έχει την ευθύνη για όσα συμβαίνουν στους ανθρώπους – και στο Σύμπαν. Οι γονείς μου πίστευαν. Δεν συγκρουστήκαμε ποτέ γι’ αυτό, αν και η μητέρα μου άναβε τρία καντήλια σε τρία εικονοστάσια και ο πατέρας μου ήταν Επίτροπος στην εκκλησία του Αγίου Παντελεήμονα, Μου άρεσε η τελετουργία, το Πάσχα, η Ανάσταση. Αλλά μέχρι εκεί. Δεν πιστεύω ότι υπάρχουν θεοί και δαίμονες, προφήτες και άγιοι.

Η όρεξη να εξερευνήσετε το πώς δουλεύουν τα πράγματα είναι κάτι που είχατε από μικρό παιδί;
Από 6-7 ετών. Από τη στιγμή που άνοιξα το πίσω μέρος ενός ραδιοφώνου για να δω πώς λειτουργούν οι λυχνίες, επειδή είχα μόλις αρχίσει να διαβάζω για την μετάδοση των κυμάτων στις τότε εγκυκλοπαίδειες. Ήταν το ξεκίνημα της πορείας που οδήγησε στις Τεχνικές Εκδόσεις. Όλα ξεκίνησαν από το γεγονός ότι, μετά την κατοχή και τον εμφύλιο, ο πατέρας έφερνε στο σπίτι τις εβδομαδιαίες εκδόσεις της «Εγκυκλοπαίδειας του Ηλίου». Τις διάβαζα λέξη προς λέξη. Μετά ακολούθησαν οι παρέες και οι ατέλειωτες συζητήσεις με τα άλλα παιδιά. Δεν υπήρχαν ακόμα ραδιόφωνα και τηλεοράσεις. Μόνο πιτσιρίκια που έκαναν όνειρα.

Στο βιβλίο κάνετε συχνά συγκρίσεις ανάμεσα στη γενιά σας και στα σημερινά παιδιά, χωρίς να κρύβετε την απογοήτευσή σας.
Έχω πολλά παραδείγματα παιδιών που δεν διαφέρουν από…κουνουπίδια με πόδια. Έχουν όλη τη γνώση στο χέρι τους, αλλά δεν έχουν την περιέργεια να μάθουν. Όσα έχουν αυτή την περιέργεια, φεύγουν σε χώρες που οι άνθρωποι έχουν μάθει να συνεργάζονται, ο ένας ακούει τον άλλο και μαζί χτίζουν το μέλλον φτιάχνοντας τα πάντα, από αυτοκίνητα αγώνων και αεροπλάνα μέχρι τρένα υψηλών ταχυτήτων και πυραύλους που θα τους πάνε σε άλλους πλανήτες. Αυτά δεν γίνονται σε κοινωνίες που επικρατούν αγέλες κάθε μορφής. Αυτή είναι η παθογένειά μας. Βλέπεις όσα λέγονται στη Βουλή και απορείς για ποιο πράγμα συζητάνε. Η δεξιά, η αριστερά, η ημιδεξιά, η κεντροαριστερά της αριστεροδεξιάς, μια ατέλειωτη παπαρολογία, με συγχωρείτε για την έκφραση, η οποία εδώ και χρόνια δεν οδηγεί πουθενά.

Πιστεύετε λοιπόν ότι πρέπει να αποϊδεολογικοποιηθεί η πολιτική;
Το αντίθετο! Ναι στην Πολιτική αλλά. με προδιαγραφές 22ου και 23ου αιώνα, όχι 17ου!

Υφίστανται η Αριστερά και η Δεξιά σήμερα;
Όχι φυσικά. Τι θα πει Αριστερά και Δεξιά, όταν σε δέκα χρόνια οι εφαρμογές της τεχνητής νοημοσύνης θα έχουν δημιουργήσει τους πρώτους μετά-ανθρώπους; Ποιος είναι δεξιός και ποιος αριστερός σε μια κοινωνία που βαδίζει προς τα εκεί; Τέτοιου τύπου ιδεολογίες δεν έχουν πια νόημα, αφού τα πάντα θα ορίζονται από εκείνους που κατέχουν την Πληροφορία. Όποιος ξέρει πώς να φτιάξει ένα τρένο ή ένα αεροπλάνο ή ένα σπίτι στο λιγότερο δυνατό χρόνο. Όποιος μπορεί να κάνει εγχείρηση στην καρδιά με τον σωστότερο τρόπο. Δεν θα υπάρχει χρήμα, χρυσός, δολάρια, ευρώ. Ο νέος πλούτος θα είναι η Πληροφορία. Όποιος την κατέχει αυτός (ή αυτοί) θα κυβερνάει. Θα υπάρχουν δύο τάξεις: Οι έχοντες και κατέχοντες και εμείς που, κατά τη γνώμη μου θα …εξαφανιστούμε!

Ποια είναι δηλαδή η θέση της Ελλάδας στο τοπίο που περιγράφετε;
Δεν νομίζω ότι υπάρχουν πολλοί στη χώρα που έχουν θέσει στον εαυτό τους αυτή την ερώτηση. Οι περισσότεροι που κοιτάζουν μπροστά είναι ήδη στο εξωτερικό.

Άρα το brain drain δεν θα αναστραφεί;
Όχι, γιατί να αναστραφεί; Να επιστρέψεις για να κάνεις τι;

Για την καταπληκτική ποιότητα ζωής, όπως είπε πρόσφατα ο πρωθυπουργός.
Αυτός είναι ο δρόμος για την κατάκτηση του μέλλοντος; Ο τουρισμός; Η μετακίνηση εκατομμυρίων από χώρα σε χώρα με όποια περιβαλλοντική καταστροφή σημαίνει αυτό; Η μετατροπή μιας χώρας σε ξενοδοχείο είναι κατόρθωμα;

Δεν είναι ο τουρισμός η βαριά βιομηχανία της χώρας;
Τι θα πει βαριά βιομηχανία; Αν το σκεφτεί κανείς η ιδέα της μετακίνησης εκατομμυρίων ανθρώπων για να δουν το Σινικό Τείχος ή την Ακρόπολη, αγγίζει τα όρια της γελοιότητας όταν σήμερα μπορείς να επισκεφτείς εικονικά όλα τα μουσεία του κόσμου. Για ποιο λόγο να δηλητηριάζεις την ατμόσφαιρα με καυσαέρια και να καταστρέφεις όσο αέρα και νερό έχουν απομείνει; Τι λογική έχει; Είναι υπερβολή. Παλιότερα δεν ήταν, αλλά τώρα πλησιάζουμε τα 9 δισεκατομμύρια. Τι θα πει τουρισμός; Καταστροφή ουσιαστικά.

Ποια θα είναι η επόμενη μεγάλη τεχνολογική τομή;
Κατά τη γνώμη μου η σύνδεση του πρώτου ανθρώπου με την πληροφορία. Αυτό που λέγεται singularity ή Τεχνολογική Μοναδικότητα. Από τη στιγμή που ο πρώτος άνθρωπος θα συνδεθεί και όλη η γνώση θα είναι απευθείας στο μυαλό του, τι θα είμαστε εμείς που δεν θα είμαστε; Φοβάμαι ότι, το μέλλον θα είναι «άγριο» για τους απλούς ανθρώπους ότι, τα δισεκατομμύρια που δεν θα έχουν τη δυνατότητα να συνδεθούν, θα εξαφανιστούν. Δεν θα μπορούν να επιζήσουν.

Φαντάζει δυστοπικό όλο αυτό.
Είναι αναπόφευκτο. Με την εκθετική αύξηση της υπολογιστικής ισχύος έχει καταργηθεί ο Νόμος του Μουρ εδώ και χρόνια. Κάθε χρόνο τετραπλασιάζεται. Κάποια στιγμή κάποιος θα συνδεθεί και μετά θα αρχίσει αυτή η εποχή την οποία τελευταία πολλοί άρχισαν να ανακαλύπτουν χαρακτηρίζοντας την δυστοπική, ουτοπική ακόμα και φασιστική

Τα social media έφεραν επανάσταση στην επικοινωνία;
Όχι ιδιαίτερα. Είναι η σύγχρονη εκδοχή της νοικοκυράς που καθόταν έξω από το σπίτι και κουτσομπόλευε τις απέναντι. Απλώς άλλαξε ο όγκος του κουτσομπολιού! Μιλώντας όμως σοβαρά τα κοινωνικά δίκτυα έφεραν πιο κοντά (για λίγο) την ιδέα της Άμεσης Δημοκρατίας η οποία, φοβάμαι, θα καταρρεύσει ακριβώς λόγω του ρυθμού ανάπτυξης της Πληροφορικής άρα και του βαθμού ελέγχου των μαζών.

Στοιχηματίζω ότι αν οι Τεχνικές Εκδόσεις υπήρχαν σήμερα, θα τα χρησιμοποιούσατε κατά κόρον για να παραγάγετε περιεχόμενο.

Ξέρετε πόσα «φιλικά» χτυπήματα έχω «φάει» από πολιτικούς; Γι’ αυτό η ηλεκτροχημική αντίδραση που συμβαίνει μέσα μου ονομάζεται θλίψη. Και δεν διορθώνεται.

Το έκανα δεκαετίες πριν την εμφάνιση των «σόσιαλ μίντια». Όλα μου τα κείμενα από το 1957 και πολλά κείμενα των περιοδικών μου, από το 1977 είναι στο «Νέφος». Ο πρώτος Macintosh ήρθε το ’83. Η εταιρία μηχανογραφήθηκε το 1974. Δηλαδή πολλά που παρουσιάζονται σήμερα σαν «καινούρια Αμερική» για μένα είναι «παλαιά, ξινά σταφύλια». Αλλά δεν με έχει ρωτήσει κανείς για παράδειγμα πότε πρότεινα στον τότε Δήμαρχο Αθηναίων Μιλτιάδη Έβερτ την ιδέα της «Τεχνόπολης» ως ένα hub με πανεπιστημιακούς που θα μπορούσε να επισκέπτεται όποιος πιτσιρικάς ήθελε να σχεδιάσει από ποδήλατο μέχρι ηλεκτρονικό υπολογιστή. Και που στα διάφορα κτίρια του χώρου θα γίνονταν εκθέσεις, για την ιατρική, την αεροπορία, το διάστημα. Με χτύπησαν «φιλικά» στον ώμο και είπαν: «Κωστάκη, αυτά δεν γίνονται στην Ελλάδα». Τελικά διατήρησαν το όνομα και μετέτρεψαν το Γκάζι σε πολιτιστικό «τουρλουμπούκι» με φωτάκια, εξέδρες, γιρλάντες και εβίβα. Ξέρετε πόσα «φιλικά» χτυπήματα έχω «φάει» από πολιτικούς; Γι’ αυτό η ηλεκτροχημική αντίδραση που συμβαίνει μέσα μου ονομάζεται θλίψη. Και δεν διορθώνεται. Πρέπει να ζήσω με αυτό. Και θεωρώ ότι έχω ζήσει περισσότερο απ’ όσο χρειάζεται, είμαι βάρος πια.

Αυτές είναι πολύ βαριές κουβέντες.
Αυτή είναι η πραγματικότητα. Έχω σταματήσει να προσφέρω κάτι. Ξεκουράζομαι σε βάρος του πλανήτη.

Δηλαδή όταν παύουμε να είμαστε παραγωγικοί πρέπει να εγκαταλείπουμε με συνοπτικές διαδικασίες τον μάταιο τούτο κόσμο;
Ναι, σε αυτή τη φάση. Τόσα δισεκατομμύρια είμαστε. Πολλοί για το πλοίο που μας μεταφέρει. Θα τα διαβάσει κάποιος αυτά και θα πει πως ο Καββαθάς έχει τρελαθεί. Αδιαφορώ για ό,τι λέγεται. Έχω ακούσει πολλά. Μόνο οι άνθρωποι που εκτιμώ με νοιάζουν, αυτός ο άγνωστος κόσμος που στέλνει μηνύματα, σχολιάζει στο blog μου, λέει πως η δουλειά μου επηρέασε τη ζωή του. Ξέρω ότι είναι οι συνταξιδιώτες μου, ακόμη κι αν είναι νέοι που όμως έχουν γλιτώσει από τις ελληνόφωνες μανάδες γιατί, για μένα, ο Ελληνισμός είναι Συμπαντική ιδιότητα και όχι τοπική και πιστεύω ότι μετά από τους Μεγάλους Παλαιούς (τους «αρχαίους» όπως τους λέμε), κανείς δεν έχει πει κάτι καινούριο.

Σας ενοχλεί που η εξερεύνηση του διαστήματος αποτελεί σήμερα πεδίο κόντρας ορισμένων αμφιλεγόμενων κροίσων;
Μα και παλιά αυτό συνέβαινε. Ας θυμηθούμε την κόντρα ανάμεσα στη Βασίλισσα της Αγγλίας και τους γαλαζοαίματους της Ισπανίας.

Άλλο ηγέτες κρατών, άλλο ζάμπλουτοι ιδιώτες. Ποια η διαφορά;
Άλλωστε σε λίγο καιρό δεν θα υπάρχουν κράτη, μόνο επιχειρήσεις.

Μήπως θα έπρεπε να ασχολούμαστε με τη σωτηρία του πλανήτη, αντί με την εξερεύνηση του διαστήματος;
Με την ίδια λογική θα έπρεπε να καθίσουν στα αυγά τους οι δυο φίλοι που, πριν από 4000 χρόνια κάθονταν σε μια παραλία της Εύβοιας και έλεγε ο ένας στον άλλο: «Ρε ’σύ, τι υπάρχει μετά από τη θάλασσα που βλέπουμε μπροστά μας;». Ο ένας σηκώθηκε, βρήκε ένα κορμό δέντρου, τον έσκαψε με ένα λίθινο εργαλείο και τον έκανε βαρκάκι. Μπήκαν μέσα, άρχισαν να λάμνουν και έφτασαν, ας πούμε, στη Σκύρο όπου αναφώναξαν: «Βρήκαμε καινούριο κόσμο!». Μετά βρήκαν μεγαλύτερο κορμό και έφτασαν στα παράλια της Μ. Ασίας. Μετά στην Αμερική. Μετά στη Σελήνη. Αυτή είναι η ανθρώπινη φύση. Μόνο η μορφή των πλοίων αλλάζει. Ο δρόμος είναι πάντα προς τα μπροστά. Έτσι και τώρα. Κανείς δεν μπορεί να προβλέψει βέβαια με ακρίβεια πώς θα λειτουργήσει ο Homo Sapiens όταν ενωθεί με τη Μηχανή και δημιουργηθεί το cyborg που λένε και στις ταινίες της αποκαλούμενης επιστημονικής φαντασίας.

Υπάρχει περίπτωση να καταστραφεί η Γη πριν γίνουν όλα αυτά;
Αν συνεχιστεί η ίδια κατάσταση, σίγουρα. Το 2050 ο πληθυσμός θα φτάσει τα 10 δισ. Από τη στιγμή όμως που ο πρώτος άνθρωπος, συνδεθεί με την Πληροφορία οι ελπίδες επιβίωσης του πλανήτη πολλαπλασιάζονται. Όπως ο άνθρωπος πριν από χιλιάδες χρόνια σάλπαρε για να πάει στην Τροία, έτσι θα σαλπάρει για στον Άρη. Όλα αυτά όμως είναι συζητήσεις για ανθρώπους που έχουν μπροστά τους το μέλλον. Εγώ το έχω πίσω. Και μόνο με χιούμορ μπορώ να το αντιμετωπίσω.

Θα θέλατε να είστε νέος σήμερα;
Ναι, για να πάω στο Διεθνή Διαστημικό Σταθμό. Είχα προσπαθήσει αλλά δεν τα κατάφερα. Τουλάχιστον όμως το 2004 με ένα Mig 25 πέταξα στα όρια της στρατόσφαιρας. Είδα από κοντά το μαύρο του διαστήματος και το φωτογράφισα.

Όταν προσγειωθήκατε νιώθατε άλλος άνθρωπος;
Όχι, η αίσθηση ήταν ακριβώς η ίδια με τότε που πέταξα πρώτη φορά μόνος μου στα 16 με ανεμόπτερο. Απλώς χαμογέλασα. Το ’κανες κι αυτό, σκέφτηκα.

Αυτό είναι το ηθικό δίδαγμα του βιβλίου; Να προσπαθείς μέχρι να καταφέρεις αυτό που θέλεις;
Το σύμπαν δεν έχει ηθική και ανηθικότητα άρα, ως (χιουμοριστικός του) εκπρόσωπος, δεν μπορώ να απαντήσω. Αλλά ναι, ένα δίδαγμα υπάρχει. I did it my way!

Το βιβλίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Αρμός.